Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 44, 2 Nowemapa 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

Ua maopopo loa iaia kahi i ku ai o ka hale waiho o na meahana, a ma o na hoakaka a Keka Wala, o ka hoike ana aku iaia, ua maopopo loa kahi o ka hoomaka ana mai o ke ahi e a, pela hoi kela wahi i hakaka ai o Nikola me Haka Kenede, ma kahi no ia he elua haneri i-a ka mamao mai ka hale aku o na meahana i ku ai. Aia no ke mau la ka wela o ka lepo, a ke a la no hoi na okumukumu o na laau maloo, aohe nae he nana o Mr. Makuaia no ia mau mea, nolaila hooinaka aku la oia e hele pololei no kahi i ku ai o ka hale waiho o na meahana, a iloko o ka manawa pokole, hoea aku la oia no kela wahi, he puulehu kana mea i ike iho, me ka waiho mokaki o na meahana, i hiki ole i ke ahi ke a, o ia na pahiolo, na kipikua ame na ko'ilipi nunui. Mai kela wahi aku, i hookolo malie aku ai ua o Makuaia, ma kahi a Keka Wala i hoakaka mai ai iaia, no kahi o ke kino o Haka Kenede i waiho ai; ke nana pono la oia ma kela ame keia wahi, o ke ake aku e ike i ka hoailona no ka make i'o ana o kona enemi, a iloko o kona hikilele, i halawai aku ai ka ike a kona mau maka, me na iwi e waiho mai ana imua ona," o kona palulu ae la no ia i na lima ma na maka, me ke kaha ana aku hele, no kahi e hoea aku ai i kona kaa otomobile. Akahi a loaa ka maha i kona noonoo, aole nae me ka manao haaheo, no ka loaa o ka larfakila iaia, aka me kela lunaikehala e ahewa ana iaia iho; no ka mea no kekahi mana i oi ae imua 0 kona, na ia mana i hookau mai i ka hoopa'i weliweli maluna o kekahi kanaka ino, i pana'i no kana mau karaima lehulehu i hana ai ma ka honua nei. laia i hoea aku ai no kahi e ku ana o kona kaa otomobile, hoala aku la oia i ke kiakaa, a kauoha aku la e hoihoi iaia no kona home. I kona hoea ana aku i ka hale, ua hookahaha loa ia kana mau kauwa, i ka nana ana mai iaia, aole kela ano haka-nu, ame ke kaurhaha, i kamaaina ia lakou, maluna o kona helehelena, aka ua auhee aku ia inau haawina apau, a 'o ka mohala maikai, ka oluolu, o na hoailona ia e hekau ana inaluna o kona helehelena. O kahi.mua loa a Mr. Makuaia i hele aku ai, o ia no ka rumi 1 hoomoeia aku ai o Nikola, a i kona wa i kikeke aku ai mawaho o ka puka, oili koke mai la ke kauka iwaho, me ka hoakaka ana mai, ua hala na hora o ka hopohopo, no ka mea poino, no ka mea ua hoi pono mai ka ikaika o ka pana ana o kona puuwai, a aia hoi he manaolana nui, 110 kona palekana. No ke kokua ana aku i ke kauka ame Mr. Kaila, ua koi okoa aku la ua o Mr. Makuaia; e aeia mai oia e noho aku e kiai i ka mea poino, ua hoole loa mai la ke kauka i kana koi, me ka olelo ana mai, ua kauoha aku oia i kekahi kahu ma'i makaukau loa, i Pilikelepia, a e hoea mai ana oia ma kela kakahiaka, nolaila aole he mea e hopohopo ai, no ka makaalaia 0 na mea apau e pono ai o Nikola. J\le ka maha o kona noonoo i hoi pololei aku ai o Mr. Makuaia noloko o kona rumi a i hakalia no a pau' kona mau lole pulu i ka wehewehe, a komo mai la ka lole pumehana, o kona haule aku la no ia hiamoe; akahi no a loaa ka hiamoe oluolu ana iaia, ka mea i loaa ole, no kekahi mau pule lehulehu aku ihala. O ka moe hoi ia o Beka, maloko o ka rumi nani o ke kaikamahine a Mr. Makuaia, a .i kona puoho. ana ae, nana ae la oia ialoko o ka rumi, he hiona ano e, i malihini i kona mau maka, nana iho la no hoi oia i kona lole moepo e komo'ana, he lole maikai loa, a oiai e noho mai ana no kona makuahine hanauna, hoomaka koke aku la oia e ninau: "E mama, heaha ke ano o keia mau mea a'u e ike nei?" wahi ana' me ka piha kahaha\ "Mai ala mai oe iluna, e moe malie oe ahiki i ka hoea ana mai o ke kauka." "Auwe, akahi no au a hoomanao mai la," wahi a Beka, me kona ninau okoa ana ak'u no ka hopena o Nikola, a o ia ka Mrs. Begena o ka pane ana mai: "Ua maikai loa oia i keia manawa e kuu aloha." "E hoike mai oe ia'u, i ka ke kauka mea i manao ai no kona hopena?" "O kana wale no i kamailio mai ai, o ia ka hoi pono mai o ka maikai o ka pana ana o kona puuwai." "Pehea, e loaa ana no anei iaia ke ola kino maikai elike me mamua ?" "Ae, pela ka manaoio o ke kauka. Aia oia ke moe mai la me ka maikai maoli, a he mea pono e hiamoe hou oe, aole e hoao e ala mai ilUna." "Aole e hiki ia'u ke ae aku i kou manao e kuu kaikamahine, e hoomanawanui iho oe pela, ahiki i ka ae ana mai o ke kauka' he nui loa ka manawa e hele aku ai e ike i ka mea poino." Nolaila me ka hoomalielie wale no, ame na olelo hoolalau, 1 maliu mai ai o Beka, e hiamoe hou iluna o ka uluna, a iloko 0 na minuke helu wale no, ua pa'uhia hou aku la oia i ka hiamoe, a i ka manawa i komo mai ai ke kauka iloko o kona rumi, he hora a oi mahope mai, ua puoho ae la oia, me ka hoi pono mai o kona noonoo maikai, a o kana mea mua loa i ninau aku ai i ke kauka, o ia no ke kulana oiaio o kana aloha. Ua maikai loa oia i. keia manawa, he ikaika ka pana ana a kona puuwai," i pane mai ai ke kauka, me ka minoaka ma kona mau papalina. "Pehea, e ola ana no anei oia?" "Aole loa he kanalua iki no ia mea, a he pono e hoomalu lōa ia oia, me ka hoouluhua ole aku." "Pehea, aole anei ona ninau mai no'u?" "Ae, aole ana mau mea p ae e kamailio ai, nou wale no," wahi a ke kauka, me kona noke ana ae i ka akaaka. "Heaha kana mea i kamailio mai ai oe no'u?" "Ua makemake loa oia e ike ia oe." "Ina pela, e ae mai oe e hele koke aku au imua ona i keia manawa, no ka mea owau no kekahi i makemake e ike aku iaia." Pani iho la ke kauka i kana uwaki, a hookuu aku la no hoi : kana paa ana i ka lima o Beka, me ka i ana mai: "Ina e mau ana ke kulana maikai o ka mea poino, ahiki i ka la apopo, alaila e ae aku ana au ia oe e hele e ike iaia, no elua minuke wale no, aole e oi aku mamua o ia manawa." "He keu aku maoli ka ka loihi e kakali ai ahiki i ka la apopo. Aole anei e hiki ia oe ke ae mai i keia manawa no?" "Aole e'hiki ia oe ke ike iaia i keia la, a ua pomaikai maoli oe, e ike hou aku ana oe i kona helehelena me ke ola iloko ona, aole he wahi poino uuku, a ma na ulia pomaikai wale no 1 hoopakeleia ae ai kona ola. O ka'u nae e hooia aku nei imua ou, e ola ana oia, a e hoolana i kou manao e kuu kaikamahine." Me ka mahalo a nui ia oe, no kena mau hoakaka hoolana manao." "Auhea oe 'e kuu kaikamahine, ina oe e noho malie, alaila e ae no au ia oe e haalele iho i kou wahi moe, no ka holoholo ana maloko nei o ka rumi, mamua ae o ka aina awakea," wahi a ke kauka, me kona huli ana aku imua o Mrs. Begena a haawi

aku la i na kuhikuhi, no ke kau hou ana aku i laau, ma na lim* 0 Beka, i wela i ke ahi, o kona haalele mai la no ia i kela mmi. Ke ike la no o Beka 1 ka hu'i o kona mau wahi i wela i k<^ ahi, a i manumanu no hoi i na lala laau, eia nae ua maha no kona noonoo, mamuli o na hoakaka a ke kauka. Lawe mai la o Mrs. Bekena i ke aniani liilii, mailuna - ai 0 ka pahuume o ke kaikamahine a Makuaia, a haawi ia lkka, a | 1 ka nana ana aku o ua kaikamahine nei i kela helehelena u'i i oea, na auhee aku ia mai iaia aka, a o ia kana o ka pai;e ana aka imoa o kona makeahine: "Ea, he keu akti maoli a ke kunahihi o ko'u helehelniī, na hele no hoi ko'u lauoho a pukalaki maoli." "Ua. oi loa ae ka maikai o kena helehelena pupuka ou, mamua o ka poino i manaoia e kau mai maluna ou, o ia ka p,m i ke ahi iloko o ka ululaau; nolaila ua pomaikai loa oe e kuu kaikamahine, i ka pakele ana o kou ola." "Ae, ua pololei kena mau mea au e kamailio mai la e kuu makuahine, aka pehea kela kanaka ino lapuwale?" "Ua make oia, a o kona mau iwi i hele a papaa i ke ahi, k a i loaa aku e waiho mai ana iloko o ka lehu." Ma kela wahi, i noho mumule loa iho ai o īieka. no ka mea aole oia i makemake e hoala hou mai ina hoomanao ana, na mea i' hanaia aku maluna ona e Haka Kenedc, ma ka la aku i hala, hookahi nae mea hiki ole iaia ke hoopoina, o ia no kona > hoopakeleia ana mai ka mana m#i o kela kanaka e Nikola. Oiai ua o Beka e moe malie ana maluna o kona wahi aia o Mrs. Bekena ke ftau la i ka laau, me' ka wahi ana aku me ka welu keokeo, ma kona mau lima, i papaa i ke ahi, a i ka pau ana o kela hana, kahi mai la oia i ka lauoho. m? ka ka hoala ana ae ia Beka, a hoonoho aku la maluna o kekahinoho, e pili ana i ka puka aniani. He elua paha hora mahope mai, kikeke mai la o Mr. Makuaia mawaho o ka puka o kona rumi, a i kona kauohaia ana aku e komo mai iloko, hele pololei aku la ua kanaka noi imua 0 Beka, a pane aku la: "Ke ike aku nei au ia oe e Miss Kamerona, ua maikai kou ano, a ua pololei no ka na mea i hoikeia ae nei ia'u. I hoea mai la au imua ou, no ke kamailio ana no kekahi mau mea ano nui," alaila huli ae la oia ia Mrs. Bekena me ka hoomau ana aku no i kana kamailio ana: "Ina oe e oluolu mai ana, alaila e haalele mai oe ia'u ame Beka no maloko nei e kamailio pu ai no kekahi mea ano nui" Oiai o Mr. Makuaia ka haku ma kela wahi, aohe he mea a Mrs. Bekena e ku-e aku ai, hopu iho la oia i na welu i wa-hi-ia ai o na wahi i eha o ka lima o Beka, pela nie ke po'iwai. kona hemo aku la no ia iwaho, me kona makemake ole nae, no kela kauohaia ana mai e haalele aku oia i kana kaikamahine. I kela noho kokoolua ana iho o Mr. Makuaia me Beka, heliy aku la ua kanaka nei a noho iho la maluna o kekahi noho mamua pono mai o ke alo o ke kaikamahine opio, paa*mai la 110 hoi i na lima o Beka, alaila pane mai la me ka leo oluolu loa: "Ke hoomaikai nei au i ke Akua, no ka pakele ina mai 0 kou ola, a no kou lilo ole ana i luahi no na hana ekaeka a ke kanaka nana i hookomo ia oe iloko o ka pilikia ma nehinei. me ko'u manaolana, e manaoio mai ana oe, i ka pololei o keia mau mea a'u e kamailio nei." "Aole o ka mea i hala, ua hala aku la ia, o ka kakou wale no e nana aku ai, o ia na mea omua aku nei. O ka mea nui wale no iloko o ko'u noonoo i keia manawa, o ia no ka loaa ana 0 kekahi hooponopono maikai ana mawaena o'u ame oe, a pela hoi me Mr. Nikola. Pehea ua hoike aku anei o Mr. Nikola 1 na mēa apau imua ou?" "Ae, ua hoike mai oia i na mea apau," walii a Beka, me ka huki ana mai i kona mau lima, mai ka paa ana a Mr. Makuaia a paa iho la maluna o ko Mr. Makuaia mau lima. "Ke katto maha loa nei au nou e Mr. Makuaia." "Aohe au mea e kaumaha ai no'u; no ka mea ua hana hewa loa aku au ia oe; o ia ko'u hoao ole ana e huli ia Bene Kanielona kou makuakane, oki loa hoi ka hoao ana e huli aku ia oe kana keiki. Ua auamo au i na haawina ehaeha he nui. Pehea e ae mai ana anei oe e kahea aku au ma kou inoa o Beka?" "O ka mea pono a'u e hana ai, ma ke ano he kanaka maikai. 0 ia no ka hoike ana ae ike akea ika mea i hanaia; aole malaila wale 110 apau, aka he hana pono na'u ka huli ana ma na aiv> apau, ina paha he hooilina kekahi o Beni Kamerona e ola nei. aole nae au i hooko i kekahi o ia mau hana. Nolaila ua hana l}ewa loa au imua ou e Beka, a imua o na Lani, no ia hewa nae a u i hana ai, ua auamo au i na haawina hoehaeha he nui. Mai kela hora mai a'u i koi ak ;u ai ma ke ano hoopunipuni, owau ka ona, o ka lua waiwai a kou niakuakane, ahiki i keia manawa aole loaa ia'u ka noho hauoli ana.- Ua nui ke elala i loaa ia'u, mamuli o ka'u hoohana ana. aole nae ia i lilo i kumu no'u e hauoli ai, aka e halii mau ana ke kaumaha ame ka ehaeha maluna o'u i ke ao ame ka p0.4 ka mea nana i hoolilo koke ia'u i kanaka elemakule." L hoao oe e Mr. Makuaia e hoopoina i na mea o ka wa i hala, a e nana aku ianiua, me na manaolana no ka hauoli," wahi a Beka, me ke komohia maoli iho no o na manao aioha iloko ona, 110 kela kanaka. Mai papa mai oe ia u e Beka, i ko'u hoike ana i na niea apau, pela wale no e loaa ai ka maha i kuu uhane. Mai kn'u wa opio loa mai no ko'u lilo ole ana i kanaka maikai; a i ko'u mau ano, elike me kekahi poe kanaka, ka pololei ma ka !akou mau hana apau e lawelawe ai. He nui ka u mau oihana i lawelawe ai, ua halawai wale no nae me ke poho, a mamuli wale no o kela hana apuhi a'n. : , wauv ai o kou makuakane, pela i loaa mai ai ia'u ka waiwai. ' he waiwai nae i loaa mai ma ke ano hewa, aoie hoi me ka lolei maoli. j O Haka Keneele ka mea nana i pepehi i kou makuakane a ! make, me ko u lihi launa ole aku i kana karaima i hana .ii. Owau pu no kekahi i pili i ka hewa pepehikanaka, no ka :;ioa ua holo mahuka au i ka po, a haalele aku ia Haka Kenele e make 1 ka pololi ame ka makewai; nolaila aole no au i kank .a ae niai kela kanaka mai; o ka mea wale no nae nana i ho-»-mama ae i ko u noonoo, o ia no ko'u lohe ana mahope ao e a 1 make kela kanaka, nolaila ua pili ole au i ka hewa pepehikanaka; aka nae, iloko o kela manawa hookahi. ua heie a kau ka weh īa'u nona, me ka maopopo loa ia'u, e oili mai ana no oia i kekahi la, a hookomo aku ia'u iloko o ka poino. "Mai ka manawa mai i kaa ai ka lua waiwai o kou mak:s.v kane malalo o ko'u malu, a hooliloia aku ma ke kuai, ua maka mai ka holomua loa o ka'u mau hana hoopukapi:ka waiwai. Me na dala i loaa mai. ma o ka hoolilo ana aku i keīa lua waiwai ua hookomo aku la au ma kela ame keia hana hoopukapuka, a ua loaa nui mai ke'dala ia'u, e pil mahuah-'.a mau ana ia i ka nui i kela ame keia makahiki, a ua lilo a 1 hana makemake loa na'u; 'a o ka mea nana i hoopalaka m 1 ko u noonoo i kekahi inanawa no na mea i hanaia o ka wa 1 hala, o ia no # ka hoohuli ana aku i ko'u noonoo no ka'u rrau kaikamahine." "La lawa paha keia mau mea au e hoakaka mai nei." i okoa aku ai o Beka, i kona ike maoli aku no i ka hele o Kela kanaka a piha i ke pihoihoi. He mea pono ia'u ke hoike aku ia oe i na mea apau. peia wa eno loaa ai ka maha ia'u. Aole i maopopo loa ia'u. nui o kou waiwai i keia la; ua nana mai ka poe kuonoonn. ni ko lakou koho ana mai, aia ka nui o ko'u waiwai ma kahi o Ul ™ miliona dala. O oe hookahi wale no ka mea ma ka honua nei mawaho ae oke keena puku o au*>ur.: ; maopopo i keia mea, ] . (Aole j pau)