Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 43, 26 October 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoalaia Ae na Kumu Ku-e i ke Kulana Holo Moho o Hussey

 

Hookahuaia Kela Ku-e Ana Mamuli o Kona Lilo Ana he Koa no Pelekane-Lawe Nae Oia i ka Hoohiki Makaainana Amerika

            Hoko o na la I hala aku la, mahope iho o ke koho baloka wae moho, a kekahi o na ninau ano nui, i o I mea kamailioia e ka poe ka@, o ka oi loa aku e ma demo@. O ia no ke kuleana ole o William Kamaalea Hussey, e holo @. Ma ka aoao Repubalika, no ka hale o na lunamakaainana. Ma @ apana elima.

            I’a hookahuaia keia manao no @ kuleana ole e holo moho, mamuli, o kona komo ana i ke kaua, @ koa ma ka aoao o ke aumpuni o Pelekane, ma ia ano iho la, he makaainana Pelekane oia, aole he makaainana Amerika.

            Mamuli nae o kela mau kamailio, @ kue ana iaia, i hele okoa ae ai o William Kamaalea Hussey, imua o ka Lunakanawai Federala John De Bolt, ma ka Poalima aku nei i hala. a lawe i ka hoohiki, ma ke ano he makaainana Amerika, me ka manao he mea ia e pau ai o na kue ana a na Demokarata iaia.

            Ua like ole nae na manao hoakaka maluna o keia ninau makaainana. Ua hoike ae kekahi poe i ko lakou manao, no ka lilo ole o na kue e hoalaia aku ana ia William K. Hussey, i mea e pomaikai ai na Demokarata, no ka mea, in a no ke kuleana ole o Mr. Hussey e holo moho ai, alaila o ke komito ku wae na Repubalika wale no ke kuleana e hoopiha aku ai, i kekahi o na moho i haula ma kona makalua, aole @ o kekahi moho Demokarata ke pani ae ana ma ia makalua.

            Ina e kakali ana na Demokarata i ka lakou kue ia Mr. Hussey, a mahope o kona kohoia ana i lunamakaainana, ma ka mahina ae nei o Novemaba, aliala aole no ia he kumu, e hoopihaia 'ai ka makalua o Hussey, e kekahi o na moho Demokarata e haule ana, oiai he makaainana Amerika o Hussey i keia manawa, a in a no kela holo moho ana i ke koho baloka wae moho, ka lakour kue, aliala i moho Repubalika no, ke hoopiha ae ia makalua, ke haawi mai ka aha kiekie, i ka pono no ka aoao kue.

            Ina nae no ka waiho hamau o kela ninau, ahiki i ka hoea ana mai o ke koho baloka laula, a mahope aku paha o kela manawa, ma ka manaoio o ka poe i hele a kamaaina i na hana kaliaina, e hooi loa ia aku ana ka ikaika o Mr. Hussey, mamua o ka heluna baloka wae moho aku nei i hala.

            Aole nae i lilo kela mau houpuupu, no ke kue ana iaia, i mea no Mr. Hussey e hopo ai, aka ua lana kona mano, he mau kamailio wale iho no kela ma ke ano kalaiaina, me ka lawe ole ia ae o na keehina, e hoea aku ai imua o ka aha hookolokolo, no ka ninau, ana i kona kuleana holo moho.

Lilo he Wahine Hawaii'i ka Wai a Make ma Keei

I Hele e Nana Iwaho o ka Hale i ke Kumu o ka Halulu Lilo Nae i ka Wai

PAKELE MAI NAE KE OLA O KONA OHANA

Hiolo ko Lakou Hale i ka Wai me ka Walawala Ana no ekolu Manawa

            Ma keei, Kona Hema, Hawaii, i kulike ai me kekahi meahou o ka hoikeia ana mai i keia kulanakauhale mai Hilo mai, ma ke kelekalapa uwea ole, i halawai ai he wahine Hawaii, o Nalepa ka inoa me ka make, mamuli o kona lilo ana i ka waikahe ma ka auwina la o ke Sabati iho nei.

            O kahi nae o ka laki, ua pakele aku ke ola o kana kane o Kapika ka inoa, me ka laua mau moopuna, me ka nui nae o na palapu i kau aku maluna o ko lakou mau kino, ma o ka laweia ana o ko lakou hale e ka wai, me ka olepeia no ekolu manawa.

            Ua loaa aku no nae ke kino make o Nalepa ma kahi mamo, iwaena o na opala, ma kahi a ka wai i lawe aku ai i kona kino, a ma na hoailona i keia maluna o ke kino make, a pela hoi me ka hoohulila ana o ka hale, ua ikaika maoli ko kahe ana o ka wai.

            Ma ka oleloia, o kahi i ku ai o ka hale o Nalepa ame Kapika, iuka no ia o keei, ma kahi he 1400 kapuai ke kiekie mai ka ilikai ae, me he mea la ua kokoke aku malalo pono o kekahi mau puu kiekie.

            Maloko no o Nalepa ame Kapika o ko laua hale me na moopuna kahi i noho ai, a iloko o ko lakou nane, i loheia aku ai kekahi mea halulu, ia wa i hele mai ai o Nalepa no ka puka o ka hale, no ka nana ana i ke kumu o kela halulu, o kona loaa koke mai la no ia i ka wai, a laweia aku la kona kino, ua hiki ole iaia ke ku maluna o kona mau wawae i kau a mea o ka ikaika o kela kahe ana mai o ka wai.

            Ma kela kahe ana mai o ka wai me ka ikaika, ua loaa pono mai la ka hale a Kapika e noho ana me ka laua mau moopuna ekolu, ua hoohinaia ka hale ilalo e ka wai, me ka olepeia ana no ekolu manawa, me he wahi pauku laau la, a ua nui no hoi na palapu i loaa i kela poe, ua hoopakeleia nae ko lakou mau ola.

            Mamuli o kela waikahe, ua hoounaia kekahi poe keiki paniolo pipi e huli iuka o ke kuahiwi, no ka hoomaopopo ana, i kahi i hookahua ai ka waikahe, nana i hookau aku i ka poino maluna o kela ohana.

Paa he Wahine i ka Hopuia no ka Hoopae Malu i ka Opiuma

Loaa Aku he Iwakalua Mau Kini Opiuma ma Kona Kino i ka wa i Kuliia ai e na Kanaka o ke Aupuni

            Ma ka po o ka poakolu, o ka pule aku nei i hala, I paa ae ai kekahi wahine haole opio nona ka inoa o Mrs. E. A. Alapa i ka hopuia, no ka loaa pono ana aku o na kini opiuma maluna o kona kono, iaia o ka iho ana mailuna mai o ka mokuahi Peresidena Wilson.

            Ua manaoia, mamuli o kela wahine, e hua'iia ae ai kekahi pohai o ka poe hoopae malu i ka opiuma, o keia kulanakauahle, ka poe na lakou i hoolilo i kela wahine, i mea paahana no ka lakou hana kue a hakihaki kanawai.

            Mawaho ae nae o kela wahine haole, ua hopu pu ia e Clarence T. Stefonson, he luna kukeawa ame W. K. Wells, he luna oihana federala, o ke keena o na loaa kuloko, o Y. Kamihala, he Kepani kiakaa otomobile, ame lee Choy, he Pake.

            Ma ka manawa i huliia ai ke kino o kela wahine opio, ua loaa aku la i na kanaka o ke aupuni, he 20 kini opiuma, i hunaia maloko o na pakeke o kekahi lakeke, i hanaia no ka hana hoopae opiuma. Ua komoia kela lakeke maloko o na lole mawaho o kela wahine.

            Hoopunipuni i na Kiai

            Ma ka oleloia, ma ka manawa a kela wahine o ka hoea ana aku no kahi e ku ana o ka mokuahi, ma ka uwapo, ua hoike aku la oia i na kiai, oia kekahi o na ohua maluna o kela moku, a ua makemake oia e pii noluna o kona rumi, no ke kii ana i kekahi mau mea ana i poina maloko o ka rumi.

            Malalo o kela kumu, ua aeia ake la ua wahine nei e pii noluna o ka mokuahi. Ua loaa nae na manao hoohuoi i na kiai mahope eai no kela wahine, nolaila, i kona wa i iho mai ai noluna o ka uwapo, ua paaia oia, me ka huliia ana o kona kino, a o ka mea i ikeia, o ia no ka hookoia ana o kela manao hoohuoi o lakou, ma o ka loaa ana aku o nakini opiuma he 20 maluna o kona kino.

            O ke kumu hoi o ka hopuia ana o ke Kepani kiakaa, a pele hoi me ka Pake, mamuli o ko laua hele pu ana mai me kela wahine no ka uwapo, maluna o ke kaa otomobile.

            Ma ka olelo a na luna oihana federala, ua ukuia kela wahine e Lee Choy, he umi dala no ke kini opiuma hookahi, no ka hoopae ana mai iuka nei o ka aina, a o ka waiwaiio hoi o kela mau kini opiuma, elike me ke kumukuai o ka opiuma e ikeia nei i keia wa, aia mawaena o ka $15,000 ame ka $16,000.

            Imua o ka Loio Amerika Carden i noke ia ai kela wahine i ka nieniele, a ma ka oleloia, ua hua'i pau ae oia i na meahuna apa, e pili ana no kone komo kino ana iloko o ka hana hoopae opiuma, a mamuli o kana mau hoakaka i hoomakaukauia ai he mau palapala hopu, no ka hookoia aku maluna o kekahi poe, ke pau ka noii ana a ke kiure kickie federala, ma na mea e pili ana i ka hihia o kela wahine.

            He Wahine na Kekahi Hawaii

            Ma ka hoakaka a Mrs. Alapa, he makahiki okoa kona manawa i noho ai ma Honolulu nei; a he wahine kanemake oia, mamuli o ka make ana o kana kane, oia o Alapa he eha ae nei makahiki i hala, ma Uta.

            He hana himeni ka hana a kana kane, a maloko o Mikikana ko laua wahi i halawai mua loa ai, me ka mare ana ka malaila. Milaila aku ko laua kaahele ana a hoea i Texas, ma ka hana himeni, a mailaila aku no Uta, kahi a laua i hoolilo ai i home no laua e noho ai, ahiki i ka make ana o Alapa.

            He makahiki ae nei i hala i holo kino mai ai o Mrs. Alapa no Honolulu nei, no ka ike ana i ka ohana o kana kane, a wahi ka a kela wahine, o ka hoakaka ana ae imua o na luna oihana federala, me ke kupunawahine o Alapa oia e noho ai mauka ae nei o Nuuanu.

            Ua lilo ka hopuia ana o kela wahine no ka hewa hoopae opiuma i mea ano nui i na luna oihana federala, o ka mea oi loa aku nae, o ia ko lakou manaoio ana, in a nci no ka lilo o kela wahine i hoike ma ka aoao o ke aupuni, alila, e hoea mai ana i ka manawa e ikiea ao ai ka pohai o ka poe na lakou e hoopae mau nei i ka opima i keia kulanakauhale me ka maalahi loa.

Nui ke Ohohia Ia o Wise ma Hawaii me Maui

Hoike na Mana Koho o Hawaii Hikina i ko Lakou Kakoo i ka Moho Repubalika

KAAHELE NA MOHO O KA AHAOLELO ME IA

Lokahi na Repubalika e Hooikaika i ka moho i Waeia e ka Aoao Kalaiaina

            He lono kelekalapa uweaole ke hoakaka ana mai Hill mai no ke ohohiaia o ka moho elele Repubalika John Wise e na makaainana o ka Ua kanilehua mai ka manawa o ka hoea ana aku ilaila ma ke kakahiaka Sabati iho nei, ma na wahi ka ana apau e ikeia aku ai a e haiolelo ai e hookipaia aku ana oia e kekahi ahakanaka njui me na manao ulumahiehie. Lehulehu ka na halawai makaainana nui i malamaia maloko  o ka Paka Mooheau me ka hala ole o ka loheia o na meakahi ame na himeni ame ka ikeia aku o na wehi o Hilo.

            I kulike me ka hoakaka a ia lono, ma na wahi apau a JohnH. Wise e hele ai e ukali mau ia ana oia e na luna aupuni kalana a ma ka hoomaopopoia me he mea la ua lokahi ko Hawaii mau mana koho e kakoo ia John Wise i elele. O ia maoli no ka pono.

            "He kanaka maikai o W.P. Jarrett, a he hoaloha maikai no ʻ u," wahi ka a John Wise ma kana manawa o ka haiolelo ana, "aka, nae, he oi aku ko ʻ u kamaaina ma Wakinekona mamua on a, a ua oi aku no hoi ko ʻ u maopopo i na kaula kalaiaupuni mamua o ko ʻ u hoapaio."

            He mau manawa lehulehu pu ka kekahi a Charles B. Dwight, ke kakauolelo a ka Elele Baldwin, o ka haiolelo ana o kekahi oia o ka poe i ukali aku nei i ka moho Elele Repubalika i ka Moku o Keawe, a ua lilo kana mau mano paipai i mea ohohia nui ia e ka poe e hoolohe mai ana iaia.

            O M. Gomes Paschoal, he @makaainana mai ke kalana mai o Maui, i ke kau ahaolelo mai o ka 1913, R.W.Filler ame Thomas Pedro Jr. kekahi o na moho lunamakaainana no keia kau ae, mawaho ae o kekahi poe Repubalika koikoi o Hilo iho, ke ukali pu la ia John Wise ma kana huaki kaahele ma Hawaii Hikina me ka haiolelo ana maluna o ke kahuahana a ka aoao Repubalike, a ma na wahi apau a lakou i kipa aku ai ua akoakoa mua na kanaka a e kali mai ana o ko lakou hoea aku.

Umi Kaukahi Dala ke Poho i Kohoia Mamuli o ka Ua Nui

Halana pu ia na Wahi Haahaa o ke Kulanakauhale nei e ka Wai me ke Lilo Ana he Hookahi Uwapo ma Manoa ae Nei

            No ka hoomaemae holookoa ana i ke kulauakauhale o Honolulu nei, ua hiki aku na lilo o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu ma kahi o ka umi kaukahi dala, ma o ke kuaua ko ʻ iko ʻ i la o ka haule ana iho, ma ka Poakahi nei, ke hele la a he mania hoi kau o na alanui.

            Oiai nae he kulana maemae ko na alanui o ke kulanakauhale pooni iho, he mau poino no kekahi i kau aku maluna o na alanui ame na uwapo, ma na wahi mawaho aku nei o ke kulanakauhale, he mau poino nae i emi loa iho i ko na ua ikaika o na manawa aku nei i hala.

            Ma na aina haahaa nae, elike me Pauoa ame Manoa, ua nui no na poino i kau aku maluna o  na mahinaai ame na wahi hanai puaa. He hookahi pa puaa na kekahi Pake mauka o Manoa, i lilo i ka wai, me ka make ana he elua mau puaa, a i pakele na puaa e ne i ke komo pu ana mai o na hoaloha, e hoopakele ma ke aumeume pu ana me ka wai.

            O na alanui haahaa keia ma na apana o Makiki ame Waikiki, ua halana pa ia e ka wai, pela me na wahi haahaa apau.

            Mauka ae nei o Nuuanu, ua halana pu ia na alanui haahaa e ka wai, a ua kono okoa ia aku kekahi poe, e hele maluna o na pa pohaku, mai ko lakou mau wahi mai ahiki i ke kaauwila.

Ea nui o na Poino

            Ma ka hoakaka a ka Enekinia Kalana Ohrt, aia ma kahi o ka umi kaukani dala ke poho, i kau aku maluna o kekahi mau alanui ame na uwapo, mamuli o ka hana a ka ua, aka ma kona mano nae, aole no i nui loa kela poino, ke hookukuia me na poino o kekahi kuaua ko'iko'i o ka wa i hala, ua hiki aku ma kahi o ke kanakolu kaukani ke poho ma ia kuaua.

            Mauka, ae nei o Manoa he hookahi uwapo i lilo i ka wai, a pakelo wale iho no ka uwapo o ke alanui Kukui, mamuli o ka hoea koke ana aku o na limahana o ke kalana i ka @ kupono, a lawelawe i na hana e hoopakeleia ae ai kela uwapo.

            Ua laweia mai kekahi palaau e ka wai a paa i kela uwapo, o ka mea ia nana i hooi aku i ka ikaika hoo ke o ka wai, eia nae ua wawahiia kekahi hapa o ka uwapo, a ua weheia hoi kela palaau, pela iho la i lilo ole ai ia uwapo. Ina paha i na hora o ke ahiahi ka hoomaka ana e ua ahiki i ke ao ana, in a ua nui maoli na poino e loaa, a ua lilo paha ke ola o kekahi poe; o kahi o ka laki, o ia no ke kaa ana o kela ua i ka wanaao, ame kekahi mau hora o ke kakahiaka o ka Poakahi nei.

            Hiki Ole ke Heleia

            Malalo ae nei o ke alanui o Moanalua, ua halana pu ia ke alanui e a'e ai ma ke kahawai o Moanalua, no keia kumu, ua hiki ole i na kaa ke holo mai kekahi aoao a i kekahi, no ka mea ua kiekie loa ka wai maluna ae o ke alanui.

            Aole nae ma Moanalua wale no, i ikeia ai kela ano, aka ma Waikiki kekahi, ua hiki ole i na kaa uwila ke holo, no kekahi manwa, i kau a mea o ka nui o ka wai, pela no hoi ka pulu o na enekini o kekahi mau kaa otomobilile i ka wai.

            He mau halekuai kekahi i komoia e ka wai, ma na wahi haahaa, a ua hoopoinoia aku na ukana, ma kekahi o kela mau halekuai; ua hu no hoi ka wai ma na wahi i hoolakoia me na pukawai, ame na piapu lawe i na wai a ka ua, aka nae, mamuli o ka nui o na limahana i hoounaia ma kela ame keia wahi o ke kulanakau hale nei, pela iho la i hoopakeleia ae ai kekahi mau wahi.

MAKE KE ANAAINA M. D. MONSARRAT

            Ma ka hora 7:45 o ke ahiahi Poakahi nei maloko o ak home kahiko o ka ohana ma ke alanui union, kahi @ on a i hanau ai, i aili ae ai e M. D. Monsarrat i kona aho hope loa. O mr. Monsarrat a i kamaaina hoi i na mea apau ma ka inoa Maunakea, ola kekahi o na kanaka ana @ kahiko o keia kulanakauhale. No kekahi mau mahina lehulehu i hala kona hoomailoia ana e ka ma'i. Ma ka hora 3 o ka auwina la Poalua nei ka malamaia ana o kona anina hoolewa a ma ka ilina o Nuuanu i hoomoeia aku ai kona kino lepe.

            Ua hanauia oia ma Honolulu nei ma ka la 29 o maraki, 1857. He keikikane oia na Marcus G. Monsarrat ame Elizabeth J. Dowsett Monsarrat. O kona mau kupuna o laua kekahi o na haole mua loa i noho ma Honolulu nei i ka 1828. O kona makuakane he haole Ai@iki, a oia kekahi o na lunakukeawa mua loa o Honolulu nei no kekahi mau makaiki lehulehu.

            Ua hoonaauaoia o Mr. Monsarrat ma ke kula o Punnahou, a ma ke kula o St. Alban no elua makahiki. Ma hope o kona hoi ana mai i Honolulu nei ua noho hana aku oia me kona makuakane hanauna, James I. Dowsett. He anaaina aupuni o Mr. Monsarrat mai ka 1873 a 1877. I ka 1877 ua hana ponoi nona iho ma ke ano he anaaiana no ka lehulehu, a mahope mai i hui ai me Wright, Harvey & Wright.

            I ka 1902 ua hookohuia ae oia i komisina palena aina no ka aha kaapuni ekahi ame elua o Oahu ame Maui.

            NO KA HOOKUU ANA HE 17 MAU MA'I O KALAWAO.

            Mamuli o ka hooia ana mai o ke kauka Goodhue o ke Kahua Ma'i ma kalaupapa i ka maikai o kekahi poe ma'i he 17 ka hui me he mea la e hookuuia mai ana lakou mai ke kahua ma'i mai malalo o ka hoomalu ana a ka Papa Ola, o keia ka mea hou i holopuni ae mamuli o ke kauka a peresidena o ka papa Ola Trotter o ka hoike ana ae ma ka Poalua nei; ua hoounaia aku kekahi mau kauka no ke kahua ma'i no ka nana ana mamua o ke aponoia ana aku o ka ke Kauka Goodhue hooia.

            No ka nana ana ia mau ma'i elua mau kauka i hoounaia aku e ka Papa Ola, oia ke Kauka Wayson ame Hassentine. Ma ka oleloia o kekahi o kela poe ma'i i manaoia e hookuu mai malalo o ka hoomalu ana a ka Papa he 20 ka makahiki ka loihi o kona noho ana malaila.

            O keia hooiaia ana mai la no ka hookuuia mai o 17 poe ma'i o ia ka hua o ka hoohanaia ana o ka aila Chaulmoogra maluna o lakou. Ina no ka hookuuia mai o kela poo ma'i, aliala o ka piha ana ia o ke 44 o na ma'i i hookuuia mai ia kahua ma'i mai, mai ka 1919 mai ka manawa mua i hoohanaia ai ka aila chaulmoogra ma Kalaupapa. Hookahi haneri ame kanalima ka nui o na ma'i i hookuuia mai ka hale ma'i mai Kalihi mai ia makahiki mai.

HOEA AKU NA MOKUKAUA AMERIKA I VLADIVASTOK.

            MOSCOW Oct. 22. --Ua hoea ae ka Mokukaua Amerika Sacramento i Vladivastok no ka hoomalu ana i na makaainana Amerika ame na waiwai maloko o ke awakumoku Siberia iloko o keia wa ooloku. Ua hoounaia ae ia moku mamuli o ke noi ana aku a ke Kanikela Amerika. Maluna o na Kepani ke hoahewa a ke aupuni Rukini kuikawa no na haunaele i hoikeia mai ianei.

            Ua loaa ae i ke aupuni kuikawa Rukini he mau lono ma ke kelekaiapa mai Chita mai, no ka hoomaka ana o ke Kenerala Ubore Vitch e kukakuka me ke kenerala Kepani ma Vladivastok ame na kanikela a na aupuni e ae malaila no ka haawipio ana mai i ke kulanakauhale o Vladivastok.

            Ua haawiia aku i na kanikela Amerika, Pelekane ame Kepani na hooiaio ana o na lahui e noho ana maloko o ia kulanakauhale ua palekana lakou.

            E hoakaka ana he mau lono kelekalapa hou ua lele kaua aku na koa Rukini maluna o na pualikoa Kepani e noho ana ma Okeansoas. Ua hoakakaia ma ka lono kelekalapa he mau haunaele ka i ala ae ma na wahi lehulehu o Vladivostok ma ka manawa o na pualikoa Kepani i haalele iho ai ia Vladivostok.

            Ma ke ahiahi o ka Poaono aku nei i hala, i malama ae ai o Mrs. Kekai Manuhia he paina hoomanao iubile, no ka piha ana iaia he kanalima makahiki o ke ola ana, ma kahi o ka Hon. Robert Ahuna, mauka ae nei o Kalihi. Malaila ae na ohana ame na hoaloha, kahi i hauoli pu ai me ka mea nona ka la.

            Ehiku mau paamare i hookooia ka pili a ke kanawai i hipuu kaamola ai e ka aha a ka Lunakanawai Desha no na kumu maopopo lehulehu, o ia ka malama ole i ke ola, ka pepehi mau, ka haalele wahi moe ame ka ola mau.

KIEKIE NA PAKENEKA O NA KEIKI KEPANI.

            Aole e nele ana ka haaheo loa aku la o na makua na lakou na keiki Kepani o hele mai la maloko o na Kula aupuni ma Kapalakiko a ma Los Angeles no ka like o ka ikaika o ko lakou noonoo ma ka huli ana i ka naauao me ko na keiki Amerika i like na makahiki hele kula me ko lakou, i ikeia ia makaukau o lakou maluna o ka hoike a ninaninau ana a na kanaka naauao o kekahi mau kula kiekie ma kaleponi a ma Los Angeles, elike me ka hoakaka ma ka moolelo malalo nei:

            LOS. ANGELES Oct. 11.--Ua like na keiki Kepani maloko o na kula aupuni o Los Angeles a ma Kapalakiko ma ka noonoo me ko na keiki Amerika i like na makahiki hele kula me ko lakou, elike me ia i ikeia ma ka hoikeia ana @ kula o ka mokuaina e ka Prof. N. L. Drsie, ke kokua kumupoo o ke Kula Nui o Kaleponi Lalo ame ka Prof. L. N. Terman o ke Kula Nui Leland Stanford Jr, O na keiki kepani maloko o na kulanakauhale liilii iho, malalo iho ko lakou ike o ka averike elike me ie a na kanaka na laua i ninau a i hoike maoli ia lakou o ka hoike ana ae i keia la.

            Ma ka hoakaka a na kanaka na laua i hoike ma ke kulana o ka noonoo ma ka hoakaka a ka Prof. Darsie ua oi aku ka makemakeia o na Kepani mamua o na lahuikanaka e ma ka hapa hema o Europa i hoea mai ianei.

            Ma ka hua i loaa mamuli o ka hoike ana maloko o Los Angeles a ma Kapalakiko kahi o na keiki Kepani ame na keiki Amerika i hookukuia ai, i ikeia ai ua loaa i na keiki Kepani na Pakeneka kiekie ma ke pela ana, ka hoolohe, ka noho malie a paa rula, ka hoomanawanui ame ka maikai o ka noonoo e hiki wawe ai ka loaa o ka ike, a ma na meahelu, ma ka olelo Enelani a ma ka moolelo he oi liilii ko na keiki Amerika. O ka hoike i hanaia ai ma ke ano hoao ua lawelaweia ia mamuli o ke noi a ka Ahahui Kepani o Amerika, ka ahahui nana i haawi i kekahi haawina dala no na lilo o ka hoike ana i mea e ikeia ai ka makaukau o na keiki Kepani.

AOLE E KOKUA ANA KA AHAHUI IA JARRETT.

            No ke kupale ana i ka Ahahui o na keiki o Sana Lui, a no ka hoopau ana aku no hoi i na pohihihi o na mana koho baloka, no na olelo a na Demokarata iloko o keia mau la, e kokua ana ka Ahahui o na Keiki o Sana Lui, i ke koho ana ia William P. Jarrett, i moho elele lahui, i ku okoa mai ai o Patrick Gleason iwaho, a hoike ae, i ka oiaio ole o na olelo o kela ano, in a ia i laweia mai i maunu kii baloka.

            O Mr. Patrick Gleason, ka peresidena o kela ahahui a wahi ana, aole ka Ahahui o na Keiki Sana Lui, he ahahui kalaiaina, ua kaawale loa ke kalaiaina mai na hana mai o kela ahahui, aka he ahahui ia i kukuluia elike no me na ahahui o kela ano like, no ke kokua ana aka i ke kula, aole no kekahi hana e ae.

            Ua hoole loa ae o Mr. Gleason, i ka oiaio, o kekahi mau olelo i manaoia, o kela ahahui ke kokua aku ana, ma ke koho ana i ka moho elele Demokarata, aka e hookuuia ana kela ame keia lala o ka ahahui, e koho elike me kana i manao ai, me ke kuleana ole o ka ahahui, e hookikina wale aku ai ia lakou.

            Wahi ana, iwaena o na lala apau o ka Ahahui o na Keiki o Sana Lui, o ka hapanui o lakou, he poe Repubalika, a ma ke ano kalaiaina, e koho ana no lakou i ka moho o ka aoao Repubalika, pela no hoi na lala i komo i ka aoao Demodarata, e koho ai no i ka moho o kela aoao kalaiaina.

            Iloko o ke kalaiaina, o na aoao i komo aku ai na keiki o Sana Lui ka mea ano nui, o ka moho a ka aoao Repubalika i wae ae ai, o ka lakou moho ia e koho ai, o ia hoi, e koho ana no na lala o ka ahahui, i lilo i poe Repubalika, i ka moho elele Repubalika, a na na Demokarata no e noonoo, i ka lakou mea e koho ai.

            Nolaila, wahi ana, in a ua manao na Demokarata e hoonuinui i na mana koho, o ka Ahahui o na Keiki o Sana Lui, ke kokua nui ana ia W. P. Jarrett, e ikeia ana no ka hua ole o ia haue, ma ka hopena o keia koho baloka, ao ka mea he nui na keiki o Sana Lui He poo Repubalika, aole lakou e koho ana ia W. P. Jarrett, aka o Hogn H. Wise ko lakou moho olelo.

PAU KA AILA O KA MOKU KIAI AWA MOJAVE.

            He lono ma ke kelekalapa uweaole mai ka moku kiai awa Mojave mai ka i loaa ae i na luna o ka oihana kaua moana ma Puuloa ma ke kakahiaka Poaono aku la e hoakaka ana he 1800 mile kona mamao mai Hawaii aku nei a e holo mai ana ia mai ka Hikina Loa mai no Hawaii nei, a ke hiki aku i ka la 25 o keia mahina oia ka la aku la i nehinei, e pau ana kona aila a o kona halawai ana ia me ka pilikia, a e noi mai ana e hoounaia aku kekahi moku no ke kokua ana aku iaia.

            No keia lono pilikia o ka mokuahi Sunnadin ka i hoounaia aku e na luna o ka oihana kaua ma Puuloa ma ke kakahiaka Sabati nei me na lako no ke kolo ana mai i ka Mojave i Honolulu nei, a i ole in a no ka malie o ka moana alaila hoolako aku ia moku me ka aila. Ma ka oleloia he 750 mile ana kona mamo mai nei aku ma ka manawa e pau ai kona aila.

            Aia maluna o ka Mojave he mau luna aupuni i kulike me ka lono kelekalapa i loaa aku i Sandiego a i hoea aku i Kapalakiko ia lono ma ke ahiahi ana iho o ka Poakahi nei, ma ka lono kelekalapa uweaole i loaa aku i San Diego he 900 mile ka mamo o Mojave ma ke komohana aku o Honolulu nei.

            HE MELE NO KEONI WAIKA.

            Kaulana mai nei o Keoni Waika, o ka moho Elele a ka lahui, Lei ia ka lehua o Awini, A kau i ka hano i Wakinekona, Hoike aku oe i kou nani, Ka hoku loa o ka Pakipika, I ike mai na aupuni mana, I ka loea imi naauao. Nau i noii nowelo aku, Na hana nui a ka Ilipuakea, Haina ia mai ana ka puana, O ka moho elele a ka lahui. Hea aku no makou o mai oe, Ka makua o ka Bila Hoopulapula. Hakuia, e: --

            CAROLINE K. WALLACE.

NA MOKU HAHAI TOPIDO AMERIKA MA TUREKE

            No ka hoomalu ana i na ola o na kanaka Amerika ame ko lakou mau waiwai maloko o ke Kapitala o Tureke, kahi o na haunaele e ala mau mai la he unimumamalua o ko Amerina mau moku hahi topido i hoea aku i Konatiinopela, elike me ka hoakaka a ka lono malalo nei penei:

            CONSTANTINOPLE, Oct. 22. -- Ua hoea mai ianei i keia la na moku hahai topido Amerika ho unikumamalua no ka hoomalu ana i na ola o na kanaka Amerika ame ko lakou mau waiwai mamuli o ka ikeia o ka haunaele i hookuikahi ole ia ma na wahi e kokoko aku ana i ka Hikina. Ma ka Poakahi, Okotoba 2, i haalele aku ai lakou i ke awa o Norfolk.

            He puulu o ka poe hoohaunaele i lako me na mea kaua ke hoohaunaele mai la maloko o Helena, me ka hooweliweli ana i ka lahuikanaka, elike me ka hoakaka a ka lono o ka loaa ana mai ianei.

            He mau mokukaua pilikua Pelekane na papa lana i ke kai ku i ka weliweli a i oi aku hoi ka ikaika mamua o na mokukaua i kaua ai me na mokukaua Kelemani ma Seapa Flow iloko o kela manawa o ke kaua nui ke Kowa Dardanelles ahiki i ke Kai Eleele. O na mokukaua pilikua nunui Pelekane maloko o keia mau kai ua alakai ia e na mokukaua Revenge ame ka Resoluton o 34,000 tona pakahi. Malalo iho o laua na mokukaua Centurion, King George ame ka Iron Duke. O kekahi o keia mau mokukaua ua hoolakoia me na pukuniahi 16 inihha e hiki ai ke hoolele i ka poka i 20 mile ka mamao

            O ke koena iho o na mokukaua Pelekane e ku nei maanei he mau moku holomama o ke ano hou loa, na moku hahai topido ame na moku lawe pu ki mokuea Pegasus ame ka Argus

            E malama ae ana ka Ahahui o na Wahine Koho Baloka he halawai, maloko o ka Hale Memoriala ma ka hora 7:45 o ka po o keia Poana ae, Novemaba 2, a ua makemakeia na moho elele lahui ame na moho o ka ahaolelo kuloko e hoea ae ma ia halawai, no ka pane ana i kekahi mau ninau e waihoia aku ana ia lakou e na mana koho.

            Mai Kauai i loaa mai ai na hoike no ka papalua a papakolu ae o ka ikaika o Senatoa John H. Wise, mamua o W. P. Jarrett, ma ke koho baloka ae nei o ka la 7 o Novemaba.

NUHOU KUWAHO

            LONDON, Oct. 22. -- He kanalima poe i make a he 85 poe hou aku i eha ma ka manawa o ka hooku'i ana o na kaahi ma ka Poaono i hala ma kahi koke i Laurubanya, elike me ka lono kelekalapa o ka loaa ana mai i keia lai ke Central News mai mucharest, Rumania mai.

            COPENHAGEN, Oct. 22--He maa Denemaka, ka poe na lakou i noonoo i ka hana maluna o ka ninau hookapu waiona ma pinalana a ma ka lakou noonoo ana ua kanalua lakou i ka hiki ke hookapuia ka waiona maloko o Denemaka.

            Ma ka noonoo ana a na elele o ka wehewehe kupono loa no ka ninau hookapu waiona elike me ka pili o ia hana ia Denemaka, o ia no ka wehe akea ana i ka inui waiona a e kau ia ka auhau ko'iko'i loa maluna o ka poe e inu ana.

            CONSTANTINOPLE, Oct 22--Iloko o ka manawa e hoomaamaa ana ua hemo mai la kekahi topido mai kekahi moku topido Palani mai a hoomaka mai la ka holo pololei ana no kahi e auau ai na kanaka ma kapa kahakai o ke kai o Mamora. I ka ike ana aku a na kanaka i ka holo mai ua puhee aku la lakou noluna o na wahi kiekie no ko lakou plekana.

            Ua holo na kanaka apau a koe he luina Rukini. I kona ike ana aku i ka malie loa o ka holo ana mai ua au aku la oia iloko o ke kai me kekahi kaula a hoonei aku la i ke topido, a na kekahi mau kanaka maka'u ole e kau ana maluna o ka waapa i kii mai a hiku aku la i kahi e i ka manawa e aneane loa ana ke topido e hooku'i mai i ka uwapo, i na la paha ua pau loa lakou i ka make.

            TOKIO, Oct. 22.--Ua ikeia ka pili o ka hewa i ka Maj. J. Hara, koaliikoa i kau ia aku ka ahewa ana no ka lilo ana aku o na lako kaua me na poka ma Vladivostok i hiki aku ka huina waiwai i ka 1,000,000 yen, a hoopa'iia oia he 18 mahina paahao. No ka hooko ana aku nae i kona hoopa'i e hoopaneeia ana no elua makahiki.

            Iloko o kona manawa e hookolokoloia ana mamua o ka aha hookolokolo koa ma Kumamoto, ua hoike aku ka Major Hara i ke kumu, ua haawi aku oia i na pu ame na poka i na koa Rukini, ka poe he mau hoaloha lakou no Iapana.