Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 42, 19 ʻOkakopa 1922 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
A ia ka Mokuahi Hou ke City o Honolulu e ke Ahi ma ka Moana
---------------
Hoopakeleia ke Ola o na Ohua Apau Mamuli o ka Hoea Koke Ana Mai o na Moku Kokua i ka Wa i Loaa Ai ka Lohe no ka Poino
---------------
He lono hoolele hauli ma ke kakahiaka Poaha aku nei o ka pule i hala, ma ke kelekalapa eweaole ka loaa mai i keia kulanakauhale e moakaka ana no ka a ia ana o Mokuahi City o Honolulu ma ka moana oiai ia ma ke alahele e hoea aku ai i ke Kulanakauhale o Los Angeles, ma kahi 670 mile ma ke komohana hema ae o San Pedro peia ka mea i koho wale ia. O kahi laki ai aole hookahi o na ohua i poino, he 217 ka nui ame na kanaka hana o ia moku i poino mamuli o ka loaa koke ana aku o ka lono pilikia i na mokuahi e holo ana ma ka moana ma kahi kokoke aku i ka mokuahi poino. Ma ka lono kelekalapa o ka loaa ana ae i ka Advertiser ma ka Poaha i hala o ka mokuahi halihali ukana West Faralon ka mokuahi kokoke loa i ke City o Honolulu, a nana i hoopakele i na aua e lana ana maluna o na waapa ma ka hora 2:45 o ka auwina la I'oakolu, a ma ka hoakaka ma ke kelekalapa eweaole, he malie makai ka moana ma ka manawa i loaa aku ai na waapa i piha me na ohua e lana ana. O kekahi mea kokua nui ia no ka hoopakeleia ana o na ola.
E hoakaka hou ana ka lono hop loa o ka loaa ana mai i Honolulu nei a na mokuahi Enterprise, kamokuahi kiai awa Tararoa ame ka mokuahi halihali ukana Thomas keleihi i loaa aku i ka lono pilikia ma ke kelekalapa a ua holo ae no kahi a ka moku poino.
Ke Kumu o ka A-ia Ana
o ke kumu o ka aia ana he ninai ia i maopopo ole, hookahi kumu i manaoia me he mea la ua hoi hope ke ahi iloko o ka rumi enekini a komoiloko o na kula aila a hoomaka ke pahu ana, aka he hana ia ma na on a moku e noii pono mai ai, he manao koho wale no keia no ka hana nui o ke awa o Honolulu nei ke Kapena W. R. Foster. ma ka manawa i aia ai ia moku e ke ahi, e lawe ana ia 400 tona ukana mai keia awa aku, ka halakahiki, maiākale amonia, kope, niu, ame kekahi mau kaa otomobile kakaikahi. Ma ka oleloia in a ka he uuku mai na ukana iloko o ka lua waiho ukana in ua hiki i kela ahi ke konaiia aka no ka puha aohe mea hiki kehana aku no ka hoopio ana ia ahi.
He Mokuahi Kelemania Mua Ia
Na ka Hui Mokuahi Munson muakeia mokuahi o kona inoa i kapaio @i oiai e holo ana malalo o ka ha o ia hui a e lawelawe ana hoi i ka o hana kalepa mawaena o Amerika Hema ame Amerika Akau Me Kelemania kona wahi i kapiliia ai aneane he 25 makahiki i hala, nolaila, ua nalukai ia moku mai ka olelo ana, a o kona inoa mua i kapaia ai i ka manawa i paa ai "Ke Kaiser Wilheim der Grosse", a iloko o kona mau la hou loa ua nanaia aku ia o ia kekahi o na moku nani e holo ana ma ka Moana Atelanika manwaona o ka hapa poepoe hikina ame komohana
I ka manawa i ala oe ai o ke kaua nui o ke au ua paaia ia e ke aupuni Amerika ma ke ano he waiwaipio, ua hoopaaia ia maloko o kekahi awakumoku o Amerika iloko o ka manawa kaua. O na lilo no ka hana hou ana ame ka hoololi ana ae iaia i moku lawe ohua a ukana mahope o kona hoohanaia ana i moku aloalo ukana a koa no ka oihana, he makolukolu elike me ka hoakaka ma ka moolelo. Ma kona manawa i ka Hui Mokuahi o Los Angeles aneane ma kahi o ka $25,00 na hoolilo no ka hoomaemae hou ana ame na hoololiloli ano hou i makemake la a kupono elike me na mokuahi kou o keia mau la.
Kona Hoea Ana Mai Ianei
Ma ka la 30 o Sepatemaba i hala kona ku ana mui i Honolulu nei me 76 mau ohua no nei a ma ka Poaono Oct. 7. ka haalele ana mai me 92 ohua a eia ka, o kana huakai mua a hope loa no ia no nei, a holoaia aku i ka hohonu. in a e holopono oie ana ka hana a ka mokuahi kiai awa Tamaroa o ka holo ana mai me ka manao e kolo aku iaia i ke awa o Los Angeles.
O ke kolu ke City o Honolulu o na mokuahi mua a Kelemania i ha@awai me ka ulia pakalaki oiai e holo ana no kekahi awakumoku o ka Pakipika. Ka mua, oia ka mokuahi Mount Vermon, o kona inoa mua The Kronprinzessin Cecilie. Ka lua. oia ka Empress o Australia, ka mokuahi i kapaia mamua ka Von Tripitz. O Mount Vernon ka oi aku o ka halawai ana me na poino lehulehu.
Pau na Waiwai Pilikino i ke Ahi
Me he mea la, mamuli o ka pioo ame ka lilo loa o ka noonoo o ke kapena ame na luina ma ka hoopakele ana i ke ola o na ohua apau, ka hookuukuu ana i na waapa iloko o ke kai, ka hoolako ana i na waapa me na lako meaai ame ka wai, ua nana ole ia ae na pahu lole na paiki ame na opeope o na ohua; no ke kumu, aole e lawa ana ka rumi no na waapa no ia mau ukana apau. O ka mea i manaoia o na wahi waiwai mama wale no ke dala ame na momi ka na ohua i lawe pu a koe ka hapanui na ke ahi, a o ka papaku o ka moana ka lua kupapau no ia mau waiwai apau. Ma ka lono hope loa o ka loaa ana ae i ka pepa Guide, ua like ka mokuahi City o Honolulu me ke kulana kauhale e nia ana e ke ahi ma ka moana.
Haalele na Ohua i ka Mokuai
I kulike me na lono hope i loaa aku i Kapalakiko ma ka hora 10 a. m., i haalele iho ai na ohua i ka moku poino a kau aku maluna o na waapa. Ma ka hora 11, oiai ka Mokuahi Casiana e ku kokoke ana i ka mokuahi pauahi, ua hoike aku ia ma ke kelekalapa i Kapalakiko no ka pakele ana o na ol ao na ohua apau me ka malie o ke kai ame ka makani, a ai manawa i hoea aku ai ka Moakahi West Faralou a hookau ae la i na ohua e lana ana maluna o na waapa iluna on a.
Ka Mamao o no Mokuahi
Ma ka manawa i loaa aku ai ke kelekalapa mai ke City o Honolulu aku, he. 200 mile ka mamao o ka Mokuahi Thomas, a 142 mile hoi ka mamao o ka West Faralon, a no kona kokoke loa oia ka moku i hoea koke ae i kahi o ka moku pauahi, a hoopakeleia na ola e ia.
Hoopihoihoiia na Manao
O na hoaloha o ka poe i kau maluna o ke City o Honolulu e noho nei ma Honolulu, a pela hoi ma Hilo, ma ka manawa i loaa mai ai o ka lono no ka a-ia ana o ke City o Honolulu e ke ahi iwaena moana, ua hoopihoihoiia ko lakou mau noonoo, a i ka maopopo ana ua palekana na ola o na ohua apau maluna o ia moku, akahi no a maha a hoi iho ka noonoo a lana malie.
Ua manao ko Hilo poe o ke Kulanakauhale o Honolulu nei ka i emi i ka papaku o ka moana, mamuli keia o na manao kuhiewa no ka maopopo ole o ka moolelo, eia ka a i ka hoakakaia ana aku o ka mokuahi ma ka inoa o ka City o Honolulu ka i a-ia e ke ahi ma ka moana a e piholo ana i ko hohonu, akahi no a pau kuhihewa.
---------------------------------------------
NA KOA I OHIIA ILOKO O KE KAUA NUI.
--------------------
BERLIN Oct. 5.--I kulike me ka papahelu a na luna aupuni i hoopukaia ae maanei he 75,000,000 ka nui o na kanaka i ohiia i mau koa ma ke kaua nui o ke ao i hala. He 30,000,000 koa e ku makaukau mau ana me na lako kaua ma ka manawa o ka hoomahaia ana o ke kaua.
O ka huina nui o ka Kelemania @@@@@@@ i ohiia no ke kaua he @@@@@@@@@ 8,000,000 ma ka ma @@@@@@@@@ ana o ke kaua, ma ka manawa o ka hoomaka ana o ke kaua ma ka hapa komohana ma ka la 31 o Maraki, 1918, he 3,500,000 mau koa a 140,000 mau aliikoa ma ka hapa komohana mawaho ae o 160,00 mau koa ame 3,000 mau aliikoa, ma na wahi hoomoana.
Ua hookauliilii ia aku keia mau koa iloko o na mahele a mau pualikoa helewawae 190 me elua mau pualikaua lio. Ua hoolakoia lakou me 32,128 pu mikini mama ame 27,143 mau pu mikini nunui; 8,845 mau pu ki maine, 5652 mau pu kuniahi mama, 3083 mau pu kuniahi nunui a ikaika loa o ke kiola ana i ka poka, 1747 mau pu kuniahi nunui no ke ki ana ma na wahi haahaa o ka aina a 1137 mau pu ki mokuea.
He 764,563 ka nui o na lio i hoolakoia e ka oihana koa Kelemania no ke kaua.
-------------------------------------------------
Ma ka hapalua o ka hora chiku o keia ahiahi Poaha, Oct. 19, e malama ae ana ke Kalapu Repubalika o ka Mahele 11, Apana Eha, he halawai ma ka home of Mr. J. B. Kii Kapo, Alanui Cooke, Kakaako; ua makemakeia na lala apau o ke kalapu e hoea ae ma ia halawai, pela hoi me na lalu o ke kalapu o na wahine.
Lilo ka Hana Kalaiaina i Kumu e Make Ai
----------
No ka Haule Ana o Kana Moho i Kuni Ai o Mrs. Kilinahe i ke Ahi i Kona Lole
----------
NUI NA PALAPU I LOAA I KONA KINO
---------
Make Oia he Ekolu La Mahope Ma Maloko o ka Halema'i no Kela Poino Nui
----------------
Aole he kau koho baloka, ma ka moolelo o ke koho baloka ma Hawaii nei, i ikeia ai ke kui'o maoli o kekahi poe, ma ka lakou mau moho i hooikaika ni, elike me ke koho baloka wae moho aku la i hala, ke hele la a lawe okoa kekahi wahine i kona ola, mamuli o ka lanakila ole ana o kana moho.
I kuliko ai me ka hoike i loaa mai i keia kulanakauhale, mai Hilo, Hawaii mai, ua lilo ka lanakila ole ana o ka moho lunamakaainana, a Mrs. D. K. Kilinahe, ke kapena makai o Kainaliu, Kona Aka, Hawaii, o ka hoohaehae a kana kane, i kumu nona e lawelawe ai i kekahi mau hana naaupo, me ka lilo o ia hana naaupo i mea e poino ai kona ola.
I kulike ai me kela meahou, he mea hooikaika o Mrs. D. K. Kilinahe no kekahi o ua moho lunamakaainana i haule, a o kana kane hoi, ka mea ku-e loa i kela moho, nolaila ua mahae ko laua manao, e pili ana no kela moho lunamakaainana.
I ka manawa i loaa ae ai o ka hoike no ka hopena o ke koho baloka, o na moho ma Hawaii, ua ikeia aole i lanakila ka moho lunamakaai. nana a Mrs. Kilinahe i hooikaika @ ia wa i pahenehene aku ai ke kane iaia, no kela hana a ke kane, ua ulupuni loa o Mrs. Kulunahe me ka uhu, ahiki i kona holo okoa ana iloko o kekahi rumi okoa ae, me ka ninini ana i ka aila mahu maluna o kona lole, hoomaka ae a e kuni i ke ahi, a iloko o ka manawa pokole ua puni kona kino i ke ahi.
Ua kukonukonu loa ka poino i loaa ia Mrs. Kilinahe, me ka hoihoi awiwi ia ana aku noloko o ka halema'i o Kona, a he ekolu la manepe mai, ua make aku la oia, me ka hiki ole ke hoopakeleia ae kona ola.
No keia kumu hookahi no o ke kalaiaina i hoopauia aku ai kekahi Hawaii mai kana hana aku, e kona haku hana ma Kona no, no kona hoike akea ana i kona manao, o Senatoa John H. Wise kana moho elele e koho ai; oiai nae o ka makemake o kona haku hana e koho oia ia Norman K. Lyman, ka moho a kela haku hana e hooikaika ana e lanakila, i moho elele lahui.
Malia paha he nui akuno na mea maikai ole i oili ae ma o ke kalaiaina ma na la aku la i hala, aole nae i loeia ae a i ikeia ae paha i ke akea; ma ia ano la, i lilo ai keia koho baloka wae moho o ka hala ana aku la, i koho baloka ano nui, ma na hana kalaiaina kuloko o Hawaii nei.
----------------------------------------------------------
UA PIHOLO A MAKE KE KANAKA I NALOWALE AI
---------------------
He haole o William A. Lippke ka inoa, ka on a o ka halehana uwaki maluna ae o ka halekuai 928 ma ke alanui Papu, ka i hoikeia ae ua nalowale ma kekahi hora aumoe o ka po Poakahi nei, no kona hoi ole ae i manaoia ai ua piholo oia a make iloko o ke kai i ka manawa ana e auau ana ma kuaau o Waikiki.
Ma o na lole komo la e waiho ana maloko o ka rumi waiho lole o ka haleauau o ka Hokele Monana no kekahi mau hora lehulehu me ke kii ole ia aku a i ikeia ai no Lippke ia mau lole o ka waiho ana malaila mahope o kona komo ana i ka paalole auau a hele aku e auau, i loaa ai ka manao hopohopo nona ua piholo oia a hoomaka koke kona huliia.
Ma ia huliia ana e na kiai o kahi auau o Waikiki aole oia i loaa, a hoikeia ae ia nalowale ana on a i ka lunahoohana Phil Poirie o ka hokele. Ua hoikeia ae ia nalowale ana o Lippke i ka oihana makai me ka hoohakalia ole a ua hoounaia aku kekahi makai ilaila no ka huli ana i ka mea nalowale. Ma kana hoike o ka hoihoi ana ae he liilii loa ke kanaluaia o na lole i loaa aku e waiho ana no ka mea i haohaoia ia mau lole.
Aole i loaa ke kino o ia haole ahiki i ka hora 11 o ke aumoe Poakahi nei, ka manawa i hoopauia ai ka huli ana. Ua manaoia ua loaa oia i ka ma'i huki a ua piholo a ua make.
Pau ka Hale Hana Ukulele o ka Lunakiai Kumalae i ke Ahi
------------------------
Aohe Maopopo o ke Kumu i Oili Ae Ai Kela Pauahi Nana i Hoopoino i na Ukulele-----Hoopakeleia Nae na Hale e Ku Kokoke Mai Ana.
------------------------
O kekahi o na hale pauahi nana i hookau aku i ka weli i ka poe no lakou na hale e ku kokoke mai ana oia ka halehana ukulele a ka Hon. Jonah Kumalae ma ke alanui Liliha i liklo i puulehu ma ka po Sabati aku nei. O na poho i koho wale ia aia ma kahi o ka $10,000. Hookahi kumu i pakele ai na hale e ae e ku kokoke mai ana o ia no ka hiki koke ana aku o na kaawai kinaiahi ilaila i ka wa pono e paio aku ai me na alelo manamana ana ole o ke ahi, in a la paha ua hamuia e na alelo o ke ahi na hale e ae, no ka mea ua pukiuki loa ke ku ana o na hale ma kela wahi.
O ka halehana ukulele a Kumalae i holapuia ai e ke kolu o na mea ana ole o oleloia he hale ia o elua papahele, o kehahi hapa o ia hale malaila o Geroge Kealoha ame kona ohana kahi i noho ai, a malalo no hoi ia hale o kana malama a hoomalu ana. I kulike me ka hoakaka ma ka moolelo mahope koke iho o kona hoi ana aku e hooluolu mahope iho o ka hoa 9 o ia po Sabati, ua lohe mai la ka oia i ka paapaaina o kekahi mea maloko o ka hale malalo, a no kona manao he iole paha, aohe oia i haawi i kana noonoo nui ana no ia nakeke a hoomau aku la no i ka hiamoe ana. Aka nae i kona lohe ana mai i ka hoomahuahua loa ae la o ka paapaaina me ka halulu pu, ala ae la a iho iho la i k hale malalo e nana ai a ua hoopihoihoi loa ia kona noonoo i kona manawa i ike aju ai e a ia mai ana na laau ame na mea e mokaki ana e ke ahi. Aohe ana kunana wale ana ia manawa aka hoomaka koke aku la e kinai elike me ka hiki iaia, a i ka ike ana ua oi.
------------------------------------------------------------------------
A IA E KE AHI KA MOKUEA E KAU ANA KE KIAAINA
---------------
Pakele ke ola o Kiaaina Farrington no ka lele ana iloko o ke kai. I ka mokuea 44 o ka oihana kaua moana i hoi mai ai mai Maui mai ma ka auwaina la Poaono o ka pule i hala, me Kiaaina Farrington e kau ana, a i ke kokoke ana aku i ka nuku o ke awalau o Puuloa, ua holapuia ae la ia mokuea e ke ahi, o ka mea wale no i pakele ai ke Kiaaina ame na kanaka na laua e pailaka ana ia mokuea o ia ka lele ana iloko o ke kai, a o ka mokuea a lakou i kau ai ka i lilo i moepuu na ke ahi a moe iloko o ka opu o ka moana. O na aliikoa na laua e pailaka ana i ka mokuea oia o W. S. Hector ame J. Farrell, he mau lukanela n oa elua.
Ma ka hora 2 auwina la o kela Poaono ka haalele ana aku a ka mokuea 44 me ka ukaliia mai e ka mokuea 46 e pailakaia ana e John Rodgers, kona kapena, a e lele mai ana hoi ma ke alahele a na mokuluu elua i holo mai ai.
Ma ka hoakaka a ke Kiaaina Farrington ua ike oia i ka uwahi i ka pu-a ana ae ma ka manawa i kaalo ae ai ka mokuea mawaho o Laeahi, eia nae, aole oia i haawi i kana noonoo nui ana no ia mea, no kona manao no ka enekini no ia uwahi ana o ka ike ana aku. Oiai oia e noho ana ma ka noho o ke kanaka hana radio o ka mokuea mamua loa o ka mokuea, aohe ka on a ike mai ia hope me ka huli ole mai ihope. Ua mahuahua loa ae la ka nui o ka uwahi a mahope iho ike la oia i ka wela o kona lima, eia nae noonoo iho la oia no ka uwea uwila paha. O kana manawa mua loa ka i ike ai ua a ia ka mokuea e ke ahi o ia ka manawa a ka Lukanela Hector i ninau aku ai mai hea mai la ka uwahi ana i ike ai o ka puka ana mai.
Mamuli o ka nanaia ana o ka mokuea i maopopo ai mahope iho mai ka lua malalo iho o ka noho ana ka uwahi o ka puka ana ae mamuli o ka pokole o kahi e holo ai ka uwila.
"Ia manawa ua wehe koke ae la ka lukanela i na mea hoolana," wahi a ke kiaaina, "a i mai la o na mea kupono ia no makou ia manawa. O ko'u kolo aku la no ia mawaho o ka mokuea, oiai na aliikoa e hoao ana e kinai i ke ahi. Ua maopopo ia laua ka laua mea e hana ai, nolaila aole o laua pihoihoi, eia nae ia manawa ua ikaika loa ae la ka a ana a ke ahi. Ua kokoke loa makou i kela manawa i ka nuku o ke awa o Puuloa, a ua holo iho la ka mokuea iluna o ka ilikai, oiai ka mokuea o ke Kapena Rodgers e pili kokoke loa mai ana mahope o makou; Ua haawiia mai la kakau e haalele i ka moku, o ko makou lele aku la no ia iloko o ke kai a aw aku la i ka mokuea e pailakaia ana e ke Kapena Rodgers, a hapaiia ae makou iluna. Okeia ka manawa mua loa a'u i au ai me ka mea hoopakele ola ma ko'u kino, a ia wa au i ike ai he mea kokua nui loa ia i kekahi olulu."
I ka hoea ana i Puuloa ua laweia aku na kanaka o ka mokuea i a ia aku ka ikaika o ka a ana a ke ahi kahea ae la i ka oihana kinaiahi e ku makaukau mau ana ia manawa, ua hoea mai la na kaawai kinaiahi ilaila iloko o ka manawa pokole loa a hoomaka ke kinai ana.
E holapu ana na alelo manamana ana ole o ke ahi ma na wahi apau o ia hale me ka pouli i ka uwahi ma ka manawa o ka hoea ana aku o na kaawai, a ua manaoia mamuli o ka nui o na materia hana ukulele, e laa ka waniki ame na mea e ae i hikiwawe loa ai ka a ia ana o ia hale.
He ahakanaka nui ma kela wahi pauahi ma ia po o ka holo ana aku mai na wahi like ole aku, lehulehu o ia poe me ko lakou mau kapamoe no e aahu ana, elike no me ia i maa mau ka ikeia mana pauahi apau ma ka po. Ua nui ka maka'u o ka poe e noho kokoke ana ma kela wahi mamuli o ke kokoke loa o ke ahi i ko Ikou mau hale, eia nae ma ka manawa i pio ai ke ahi he hora mahope iho o ka hoea ana aku a na kaawai aole hookahi hale e pili kokoke aku ana i a ia koe wale no ka wela a akaakaa mai ke pena. Ua pii kekahi poe iluna o kaupoku o ko lakou mau hale e kiai ai no ka lele aku o ka hunaahi, o kekahi poe ua lawe i kekahi o ko lakou mau ukaua iwaho. O ka hale kokoke loa ma ke alahele o ke ahi ua hoopaheleia e na kanaka kinaiahi, o keia ka hale ma ke alo mai o ka halehana.
Ua pio ke ahí he hora mahope iho o ke hoea ana aku o ke kaawai kinaiahi a mahope iho hoi o ka hoikeia ana ae i ka hale kaawai, a i kulike me ka ka Lunakinaiahi Thurston hoakaka mamuli o ka poino ana o na mikini e oi aku ana na poho mamua o ka huina i kohoia.
-------------------------------------------------------------------------------------
ai i kula maluna o kekahi o na moku liilii. No ka mokuea 44 ua haaleleia i ka hohonu ma ka hora 3:30, elike me ka hoakaka a ke kiaaina, no ka mea o ka manawa ia i make ai ka hele ana o kana uwaki.
Mahalo ke Kiaaina i na Aliikoa
Ua haawi ko kiaaina i kona mahalo i na aliikoa na laua i pailaka i ka mokuea no ka eleu ame ke akamai i ka lawelawe ana i ka mokuea iloko o ka wa i halawai ai me ka poino ulia. "He huakai maikai lo keia," wahi ana.
---------------------------------------------------
ELUA I EHA NO KA LUU ANA MA KAHI PAPAU
--------------------
Elua mau mea i halawai me ka eha mauwale ma kahi euau o ka lehulehu mawaho ae nei o Waikiki ma ke Sabati iho nei. He haole o C. D. Warren ka inoa, nona na makahiki he 20, no kekahi wahi mamao loa ka mai ke kulanakauhale aku o Los Angeles ka mua, mamuli o kona luu ana ma kahi papau o ke kai a hooku'i kona poo i ke akoakoa a akaaia ka ili o ka lae. Ua laweia ae oia me ka awiwi loa no ka halema'i o na ulia poino, a mahope o ka haawiia ana o ke kokua mau iaia ua lawe loa ia ae i ka Halema'i Moiwahine. Ma ka hora 3 o ka auwina la Sabati nei keia ulia i loaa ai iaia.
O ka lua, he keiki Hawaii o 12 makahiki, nona ka inoa o Peter Maio, o ke alanui Liliha; ma ka hora 12:30 kona luu naaupo ana iloko o ke kai ma kahi papau a moku ka welau o ke alelo me ka lehelehe oluna. Mahope o kona lapaauia ana ma ka halema'i o na poino ulia, ua hookuuia aku oia e hoi i kona wahi.
--------------------------------------------------------
HOOKUUIA O ALLEN E KE KIURE.
----------------
Ma kekahi manawa aku nei i hala ua hoopiia ae o Henry Allen no ke ki ana ia Cheong Ung kana keiki hookama me ka pu a ua waiho loa ia kona hihia i ke kiure kiekie Teritore no ka noii a ninaninau pono ana i ka pili a pili ole o ka hewa iaia. Mahope o ka ninaninau ana o ke kiure kiekie a maopopo kona hewa ua waihoia ae ka hoopii hoahewa nona imua o ka aha kaapuni ma ka la 20 o Sepatemaba i hala. O ka papa kiure a ka Munakanawai Frank Andrade ka mea nana i hoolohe i keia hihia ma ka noho ana a ia aha ma ka Toakolu, aku nei i hala ua hoihoi ae ka papa kiure i kana olelo hooholo e hookuu ana ia Henry Allen mai ka hewa ki pu ae on a i kana keiki hookama Cheong Ung i hanaia ai ma ka Paka Aala ma ka la 5 o Augate i hala.
-----------------------------------------------------
Ma ka hora elua me ka hapa o ka auwina la o keia Sabati iho, Oct. 22, e malama ae ana ka Ahahui Pa Ilina o Puuomao, Moanalua, he halawai ma kahi mau, maloko o ka halekula aupuni, no ka noonoo ana i kekahi mau kumuhana ano nui, e hiki kino ae ana ka haku aina o Moanalua ma ia halawai, nolaila ua makemakeia ka poa apau i kuleana i kela ahahui e hea kino ae ma kela manawa.
Make he Koa ma Kekahi Ulia o ka Mokulele
----------------
I hihia me ka Uwea Oiai e Lele Ana i ka Lewa ke Kumu o ka Poino
---------------
PAKELE NAE KE OLA O KONA KOKOOLUA
--------------
Pau ka Mokulele i ka Nahaha i ka Wa i Haule Ai Ilalo o ke Awawa
-------------
Mamuli o ka hooku'i ana o ka mokuea a ka Lukanela E. H. Manzelman, o ke kahua o na mokuea a ka oihana kaua aina ma Puuloa ame kona kokoolua e kau pu ana, ola ke koa Hodson, me ka uwea uwila kukui e moa ana i Leilehua ma ke kahawai o Kipapa ma ka nuwina la Sabati nei i a ia ai ka mokuea a haule iho la i ka honua, a o ke kumu hoi i make hikiwawe ai o ka Lunkanela Manzelman. Ua kiolaia ke koa Hodson i kahi o aneane he kanalima kapuai mai kahi aku o ka mokuea e a ia ana e ke ahi a oiai ua ko'iko'i no na eha i loaa iaia, aka nae, aole i kukonukonu loa e lilo ai i kumu make nona.
Ma ka aoao ma Honolulu nei o ke awawa o Kipapa kela poino ana, elike me ka hoakaka a ke Kapena C. F. Drive, he aliikoa i hoonohoia ae e hana ma ke kula Makinile. Maluna oia o ke kaa oto e holo ana i Leilehua i kela manawa, a e hoomaka aku ana oia e iho i ke owawa a pii ma kela aoao ma ak manawa i loaa ai keia ulia poino i kona mau hoa koa.
Ma ka hoakaka a ke Kapena Drive o ka hoike ana ae, iaia e holo ana maluna o kona kaa e nana mau ae ana no ka oia i ka hookikakaha a ka mokuea a ma ke ano ulia wale no kona nana ana ae ma kekahi manawa a ike ae la me ka maopopo loa i ka hooku'i ana o ka mokuea me ka uwea kukui uwila e holo ana no Leilyehua. Ua pau na uwea i ka manawa i hooku'iia iho ai e ka niokuea i ka moku, a wili ae la ia mau uwea i ka mokuea o koomaka ae la ka a ia ana ka mokuea a hoomaka ae la ka a ia ana o ka mokuea a haule iho la i ka awawa.
No ia ulia ia ku iho ai ke Kapena Drive no ka hookau ana ae i kekahi limahana a hoomaka aku la ka holo ana me ka mama loa nolalo o ke awawa, ne ke kokua ana i na koa i poino. Wahi a ke Kapena drive ua paa ka Lukanela Manzelman iwaena o mea i nahaha o ka mokuea, a mamuli o ke kokua a kekahi Pilipino ame ke kanaka hana o ka mahiko ana o ka hookau ana ae maluna o kona kaa, i kaawale ae ai ka Lukanela Manzelman, a kauoia aku kona kino i papaa i ke ahi mai ka mokuea aku e lalapaia ana e ke ahi mamua o ke pahu ana ae o ka ipu aila gesoline.
"E mau ana no ka maikai o ka noonoo o ka Lukanela Manzelman i ka manwa ilona aku ai, eia a mahope iho hoomaka ka pouli o kana noonoo, a maloko o 20 minuke ma ia hope iho lele loa ae la kona aho."
Ua lawe koke ia mai me ka awiwi loa e ke Kapena Drive ka lukanela poino no na halekaa o ka Oahu Sugar Co., kahi kokoke loa o ke kelepona, no ke kahea ana mai i kekahi kauka, eia nae ua hiki ole i ka mea nana i kahea mai ke hui me ka halema'i ma Waipahu a i ole ma Leilehua. Ua hoouna kokeia he kaaahi i ke kahawai o Kipapa kahi o ke koa i poino e waiho ana, a maluna o ia kaa i laweia mai ai ke koa i ka halema'i ma Waipahu.
Aohe ka i kamaaina ke Kapena Drive i ka Lukanela Manzelman i make, a ma ka uwaki i maopopo ai iaia kona inoa, no ka mea, ua kakauia ka inoa o ka lukanela i make maluna o kana uwaki.
He elua wale ae nei no ka makahiki o ka Lukanela Manzelman i Hawaii nei, a ua kamaaina loa ia nae oia mawaena iho o ka poe paani kinipopo. 'Iloko o ke kaua nui i hala kona komo ana i ka oihana koa iaia ma Amerika he kumu a'o lele mokuea ka oi mahope o ka loaa ana o kona hookohu. Ua haalele iho oia he wahine kanemake ma keia ao e kanikau aku nona.
-----------------------------------------------------------
LOS ANGELES, Oct. 16-Ua la-weia aku o Martino Gemmell, ke kakauolelo mua o ka oihana leka a ka oihana kaua ma Puuloa, ke kanaka i hoopiiia mai ai no ka lawe i ka waiwai i haawiia nana e malama, i keia la malalo o ka hoomalu ana a ka oihana makai i ka manawa i pili ai ka mokuahi Thomas i ka uwapo maanei me na ohua o ka mokuahi i a ia ai e ke ahi City of Honolulu. Ua paa ia oia malalo o $2000 bona. Ua hoole o Gemmell i ka pili o ka hewa iaia.
E Hooikaika Aku Ana ka Elele Baldwin n oka Lanakila o Wise
-----------------
Hoopanee Oia i Kona Huli Hoi no Wakinekona a Mahope Aku o ke Koho Baloka no ka Hooikaika Ana i ka Moho Elele Repubalika
----------------
O kela manao o ka Elele Harry A. Baldwin, w kau maluna o ka mokuahi Matsonia ma nehinei. i hiki ai iaia ke noho ma ke kau pokole o ka ahaolelo lahui, ua hoopau loa oia, me ka hooholo ana, e noho ana oia ma Hawaii nei, ahiki i ka pau ana o ke koho baloka, a mahope aku o kela manawa, e holo aku ai oia no Wakinekona.
Ua hooholo oia i kona manao e hele kino aku e hooikaika kalaiaina no ka moho elele lahui John H. Wise, ma Oahu nei, a pela ma Maui, no ka mea, ua makemake oia e pana'i aku, no ka Senatoa Wise mea i hana mai ai nona, o ia ka hooikaika ana i kona wa e hole ana he moho elele lahui, no ke pani ana aku i ka makalua o ke Keikialii Kalanianaole.
Ua lilo kela hooholo ana o ka Elele Baldwin e noho ma Hawaii nei e hooikaika ai, no ka lanakila o Senata Wise, i mea e hoohauoliia aku ai ka manao o na alakai Republika, mamuli o ko lakou ike e hooiloa ia ae ana ke kulana ikaika o ka moha elele Repubalika, ma o ke komo kino aku o Harry A. Baldwin e hooikaika.
Ma ka Poakahi iho nei i hala aku ai o Senatoa Wise no Kauai, no ka hooikaika kalaiana ana malaila, ua ukalui pu ia aku kana huakai e Senatoa Desha, John C. Lane ame Andrew I. Bright, aia oia a huli hoi mai no Honolulu nei, alaila hoomaka aku ke kaahele hooikaika baloka ana ma Maui, a hoea loa aku no Hawaii, a ma ka pule hope, a hoea wale no i ka la koho baloka, e noho paa ana oia ma Oahu nei, me na moho o keia mokupuni.
O keia malalo iho nei ka papa kuhikuhi o na wahi ame na manawa e.
------------------------------------------------------------------------------
HOOMANAO NO KA LOAA ANA O KA MARE GULA.
------------
Aohe mea hoohauoli e ae i ka noonoo o kekahi paamare o ka loaa wale no ia laua o ka mare gula i kapaia e na haole "The Golden Weding," he la hoi e hoike ana i ka loihi o na la o ke ola ana ame ka noho hauoli like ana o ke kane ame ka wahine iloko o na makahiki he 50, ua hala ia laua ka mare dala, "Silver Wedding" 25 makahiki ame ke "Tin Wedding," 10 makahiki, a loaa iho la keia mare gula.
O ka Poalua nei, Okatoba 17, ka piha ana ia Mr. ame Mrs. William Hyde Rice ke kanalima makahiki o ko laua noho mau ana malalo o ka laahia o ka berita maemae o ka mare, a elike me ka malama ana o ka poe i loaa ia manawa loihi o ka noho hauoli ana i loko o ka materemonio o ka mare i na hana hoomanao a hoohauoli no ia la, pela no laua ma ka auwina la Poalua nei a ma ke ahiahi iho maloko o ko laua home Hale Nani, ma Lihue Kauai.
He papa ahaaina Hawaii ka i hoomakaukau ia ma ko laua home, he papa aina e hoike ana he mau Hawaii oiaio laua, ma ka ili a ma ka olelo ka like ole; o na hoaloha o ka paa mare na hoa a'i o ia papa ahaaina, aohe poe i kono maoli ia ma na palapala elike me ka rula o na papa ahaaina, no ka hauoli pu ana me laua. He 200 ka nui o na hoaa'i i hoolala ia no ka hoea aku ilaila mai na mokupuni like ole aku no ka hui a launa pu ana aku me laua ma ia la ano nui.
I kulike me ka hoakaka ma ka moolelo, ma ka mokupuni no o Kauai i hoohola ai laua i na makahiki he kanalima o ko laua noho mare ana, a iloko o ia hapa kenekulia a laua o ke ola ana malaila ua hoohalaia ia manawa holookoa ma ka hapai ana ae i ke kulana o ka noho ana o na kanaka ame ka aina. Ua haawi a kokua nui laua i ko laua manawa ame ka laua noonoo ana no na Hawaii, a ua lilo no hoi laua i mau hoaloha oiaio no na Hawaii hoopono, ka oi aku oia ka poe hapauea.
Iloko o keia hapa kenekulia o ko laua ola ana ua loaa ia laua na keiki lehulehu, a mailoko mai o ia mau keiki na moopuna he nui e ola nei.
O kekahi poe i pili kokoke loa aku i ka paamare oia o Mrs. C. M. Cooke Sr. Mrs. William Waterhouse, ke kaikoeke o Mrs. Rice ame Luther Wilikoki i make.
Ma Honolulu nei no o Mr.ame Mrs. Wiliam Hyde Rice i mareia ma ma ka la 17 o Okatoba, 1872, e ka Rev. Damon; us lilo ia la hauoli loa n oka paamare, ka ohana ame na borbita.malamaia aku ai na halawai ame na haiolelo a na moho, ma ka mokupuui o Oahu nei:
Apana Eha
E weheia ana na hana haiolelo a na moho malalo ae nei o Aala Paka, ma ka hapalua o ka hora ehiku, o ka po Poaono o keia pule ae, Oct. 28, e akoakoa ae ana na moho apau ma ia halawai, a ua makemakeia ka lehulehu, e hoea ae ma Aala Paka no ka hoolohe ana i na haiolelo.
Okatoba 30--Kamamalu Paka, hora 7:30 p.m
Okatoba 3--Waikiki, hora 7:30 p.m
Novemaba 1--Kaimuki, hora 7:30 p.m
Novemaba 2-- Paka Puowaina, hora 7:30 p.m
Novemaba 3-- Kuea Kamalae, hora 7:30 p.m
Novemaba 6-- Aala Paka, hora 7:30 p.m
Apana Elima
Okatoba 28-- Aala Paka, hora 7:30 p.m
Okatoba 30-- Paka Fernandez, Kalihi-waena, hora 7:30 p.m
Okatoba 31-- Paumawai o Kalihi, hora 7:30 p.m
Novemaba 1-- Kihi o na Alanui Kula mo Liliha, hora 7:30 p.m
Novemaba 2-- Waipahu, Pearl City ame Aiea, hora 7 p.m '
Novemaba 3-- Kihi o na Alanui Mokauea ame Edward, hora 7:30 p.m
Novemaba 4-- Laie âme Wailua, hora 7 p.m
Novemaba 5-- Waikane ame Kaneohe, hora 7 p.m
Novemaba 6-- Aala Paka, hora 7:30 p.m
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------
PANIIA KA MOKUAHI HARRISON MA KAHI O KA HONOLULU
---------------
Aole i lilo ka pau ana i ke ahi ame ke piholo ana o ka mokuahi City of Honolulu i ka pule aku la i hala i mea e hookunanaia ai ka hana a ka Hui Mokuahi o Loa Angeles, ma ka lono i hoea mai i Honolulu nei o ka loaa ana ae ia Lorrin A. Thurston, ka peresidena o ka Advertiser, mai ia Ralph Chandler mai ka lunahoohana o ka hui mokuahi ma Los Angeles, he mokuahi hou ke paniia mai ana ma kahi o ka mokuahi pakalaki i a e ke ahi a holoai'i i ka opu o ka hohonu, nona ka inoa ka Peresidena Harrison, a e holo maiana ia no Honolulu nei ma ka la 21 o keia mahina.
O ka mokuahi peresidena Harrison a hoea mai, o kekahi ia o na mokuahi o ke ano o ka papa "522," i holo mua ai no ka halihali ukana a ahua ana mawaena o Kapalakiko ame Manila ma ke alahele o Honolulu aku nei, malalo o ka Hui Mokuahi Laweleka o ka Pahipika, a o kona inoa mua i kapaia ai oia ka Wolverine State.
Ma ka hoakaka ma ka lono kelekalapa o ka loaa ana ae ia L. A. Thurston e haalele aku ana ka mokuahi Peresidena Harrison ia Los Angeles ma ka manawa i hoakaka ia ma ka papa kuhikuhi manawa holo o ke City o Honolulu, oia ka la 21 o keia mahina.
O ka Mokuahi Peresidena Harrison e hoea mai ana o kekahi ia o na mokuahi i kauohaia e hana e ka papa kapilimoku o Amerika o ka papa "535" ame "525"; o ka Wolverine State kona inoa mua i kapaia ai mahope iho o ka paa ana, aka, mahope iho ua hooholo ka papa kapilimoku e kapaia ia ma ka inoa o kekahi o na peresidena, a pela i kapaia ai he inoa hou.
He moku nui keia o ke ano hou loa, pela ka moolelo, no ka mea, ua kapiliia ia paa mahope iho o ka pau ana o ke kaua i ka 1919, a he 13 mile kona mamaholo i ka hora, a me mau rumi waiho ukana nui kona e hiki ai lawe o na rumi ohua kapena no 90 ohua a ma kahi o 225 ohua o ka papa elua, a he mau moa ka i hoolakoia no na rumi kapena aole elike me na moe e ikeia nei maluna o na mokuahi holopiliaina o kakou maluna kahi a malalo kahi ohua e moe ai.
Ma ka 15 mile i ka hora ua manaoia e hiki ana i ka mokuahi hou ke holo mai, a ku i Honolulu nei iloko o ehiku la, ke kowa mai Los Angeles mai a Honolulu he 2200 mile.
O ka B.F Dillingham Co. na akena o keia laina mokuahi ma Hawaii nei.