Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 40, 5 October 1922 — NA KUMU KUPONO O ROY A. VITOUSEK. [ARTICLE]

NA KUMU KUPONO O ROY A. VITOUSEK.

I ka uwalo ana aku imua o na' mana koho, o ka apana eha, i ka lakou mau kakoo ana mai iaia, e lilo oia kekahi o na moho no ka ahaolelo kuloko, ua hookahua o Boy A. Vitouaek ia leo uwalo, maluna o kona lilo i mea hooikaika a makaala i na hana no ko ka lehulehu pono. O ka moolelo o ka Mr. Vitousek mau hana, ma ke ano he hope loio kalana ekahi malalo o ka Lunakanawai Heen, he hooia maopopo loa ia no kona mau ano kupono. "Ke manaoio nei au ma ka hana ka ka lehulehu i makemake ai, aole ma na haiolelo," wahi a Mr. Vitouaek. "Ua makemake lakou i ke kanaka e noho paa ana maloko o ka ahaolelo, me ka makalikau e koho, a « hana ma na bila kanawai apau i pili aku i ka pono o ka lehulehu. ! E poho e loaa ia lakou he kanaka, i hilinaiia e kekahi mau hoa kaukanawai e ae; i kona wa e kamailio ai no kekahi bila, e maopopo ana ia lakou, ua manaoio oia ia mea. 0 ka iiopena ka mea nui.' * , Ua hanauia o Mr. Vitousek ma Ealeponi, a ua aeia oia e law«lawe 1 ka oihana loio malaila i ka 1913. He elua makahiki o kona noho hana ana he kakauolelo kulanakauhale ma Kaleponi. Uoko o W haulelau o ka 1917, ua holo mai oia no Hawaii nei, a lawelawe i ka oihana loio maanei. Ua hookohuia oia i hope loio kalana ekahi malalo o ka Lunakanawai Heen iloko o lulai, 1919, ua noho hana aku oia m« ka mahalo nui ia ahiki i ka hapa hope o ka 1921, ua waiho aku la oia i kela kulana, no ke komo ana ae i hoahui no ka hui, loio o Smith, Warren Stanley & Vitousek. He hoa oia i keia wa no kela hui loio., Oiai e noho hana ana malalo o ke kulanakauhale a kalana, he loio o Mr. Vitousek no ka papa o na lunakiai, me ka lawelawe ana i na •hana, pela hoi me ka lakou mau hana pili kanawai e ae. Ua makee loa oia e loaa mai na paka aupuni o Oahu nei no ka lehulehu, a ua hooikaika aku oia ahiki i lea hookoia ana o ia iini. Ma kana hooikaika ana, i loaa ai iaia ka ike ame ke kamaaina i na hana e pono ai ka lehulehu, o ka oi loaa aku, ma keia mokupuni. # Oiai e noho ana he ioio no ka papa o na lunakiai, ua liio 6 l M*. Vitouaek, i kiai ma ka aoao o ka papa, iloko o na kau elua o ka ahaolelo aku nei i hala. Ua ku aku oia ma ka aoao o ka papa ame ka: lehulehu, ma na manawa o hoolo-! heia ana ka bila kaa uwila. 'Ma ke ano o kana hana, i kamaaina ai oia i na hoa o ka ahaolelo, ame

ka lakou mati ano o ka lawelawe ana i ka lakou hana, he hoike mhopopo loa keia" no ka hiki iaia ke hana ma ke ano e loaa .mai ai he mau hopena ipaikai. ! Ma ka manawa a Mr. Vitousek i waiho aku ai i ka haia o ke kulanakauhale, ua hoike ae ka Honolulu Advertiser ma kekahi o kona mku manao pepa, penei kana hoakaka: "Iloko o ka manawa ana i paa ai i kona kulana, ana e waiho nei, ua hana aku o Mr. Vitonsek no ke kulanakauhale a kalana i kekahi

hana oi loa ae o ka maikai. He mea hooikaika mau oia ma ka hana me ka paupauaho ole, ma kana mau mea apau e lawelawe ai, e haawi ana i ka lehulehu, ka poe na lakou i hoohana iaia, i pana 'i piha, no kona ukuhana a ua oi aku no kana mau hana. "Ma kana mau hana i lawelawe ai, i hoikeikeia ae ai kona piha makaukau, e hoomaikaiia ka hui loio ana e lilo aku ai i lala, no ka loaa ana he kanaka makaukau elike me ia."