Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 39, 28 Kepakemapa 1922 — Page 8
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
E MAKEE KAKOU I KA INOA MAEMAE O HAWAII
O kekahi o na ninau ko'iko'i loa e kamailio nui ia nei maloko o na nupepa namu o kakou iloko o keia mau la, o ia no ke ku-e ana i na hula o ke ano pelapela, a hoohaahaa i ka inoa maemae o Hawaii nei, ame na kanaka Hawaii, elike me ia e hoikeikeia nei e kekahi poe ma Amerika, a ma kekahi mau wahi o kakou, ma ke ano he hana ume mai ia i na malihini maikai-kai, e holo mai no Hawai nei.
Eia kekahi poi makamaka haole, a mau hoaloha oiaio o na Hawaii. ke kupale nei i ka inoa maemae o Hawaii ame ka lahui Hawaii. mamuli o ka hoike ana i ko lakou mau manao ma ke akea. e ku-e loa ana i ka haawiia o na hula hoohaahaa, a hoohilahila i kumu hoohoihoi i ke kipa ana mai o na malihini i o kakou nei: no ka mea, o ka makemake wale no o ka poe e hoolaha ana i na hula Hawaii, aole ia no ka hookaulana ana ae i keia lahui. ma ke ano e hanohano ai, a e haaheo ai kakou aka no ke ake wale ana no ia e loaa nui na pomaikai ia lakou; ma ke ano nae e hoopilikia mai ana ia Hawaii nei, a i na kanaka Hawaii hoi.
No ka imi ana i na pomaikai ma ka hoolaha ana aku i na hula Hawaii, ame na pa-u hula mauu, ua kukuluia ae na wahine Hawaii, ma ke ano, he poe loea ma ia hana, a e hula ana hoi, me ka hapa olohelohe o ko lakou mau kino, e kono okoa aku ana i na malihini e hoea kino mai e ikemaka no lakou iho.
O ka mea oiaio maolik, elike ma na hula a kakou e ike nei i ka hanaia ma kekahi mau home, ma na hoikeike akea, a ma-loko o na halekeaka, he mau hula kupono maoli ia a kakou a na Hawaii e haaheo ai, a pau pu no me na kamaaina haole, ame na malihini i ka haawi ana i ka mahalo, no ka mea aole loa he ano pelapela a hoohilahila paha iloko o ia mau hula ; aka e hoike okoa mai ana na ano apau, i ke kilakila o ke kulana o ka poe hula. a i ka nani no hoi o ke ano o ka hula ana.
Aole no nae i nele ka hoohanaia o ka hula e kekahi poe o kakou. ma ke ano i kaokoa loa ae mai ke ano mai e hulaia nei ma na wahi akea. aole no ko kakou makemake maoli iho, aka no ka makemake o ha'i, e haawi ana i na uku nunui i ka poe hula. no ka hooko ana aku i ko lakou mau makemake, no ka pono ame ka pomaikai. o ka lakou hana imi loaa, o ke ano e hapala ana i ka inoa maikai o na Hawaii.
He oi aku ke ino ame ka hoohilahila maoli o kekahi mau ano hula, a na haole, e hoikeikeia nei : mai lilo nae ko lakou ana i kela ano hula, i kumu e puni wale aku ai kakou. i ke koikoi mai a ka poe imi waiwai, e ake wale ana no i ka piha o ko lakou mau pakeke i ke dala. me ka noonoo ole mai i ka hopena e kau aku ana maluna o ka poe hula, ame ko lakou lahui.
Aole loa kakou na Hawaii i makemake, e hookaulanaia ae ko kakou aina, he aina no na hula o ke ano hoohilahila, peola koi ka hoikeike o ko kakou poe wahine Hawaii, i kekahi hapa o ko lakou kino. no ka makaikaiia mai ; aka e lilo kakou i poe ku-e aku, a kupale no ko kakou inoa maemae.
Ua apono ae ke Kalapu Hoeueu Hawaii. i kekahi olelo hooholo, ma ka Poalina aku nei i hala, e ku-e loa ana, ma na ano apau, i ka hapala wale ia mai o ka inoa maikai o Hawaii nei, ame ka lahui Hawaii, ma o na hula o ke ano haahaa, i kapaia aku, o ke ano ia o ka hula Hawaii kahiko ; he olelo hooholo a ke la ame keia Hawaii, e kakoo aku ai, ma ke kinai ana aku i na hooikaika ana mai a na haole, e hoolilo i keia lahui i mea paheneheneia mai e na lahui e ae. ma ka hooko ana aku i ka iini ame ka makemake o ka poe kolohe.
Aole i ku-eia na hula Hawaii o ke ano maemae, a ku no hoi i ke kulana o keia au malamalama, he mau hula ia a ka-kou e haaheo ai : a in a o ia ano hula ke hoikeikeia ma Amerika. a maanei no hoi, ua oi pakela aku kona maemae imua o na hulahula haole i kamaaina ia kakou.
Nolaila e na Hawaii, mai punhei wale ko oukou mau manao, i ka hookikina mai a ka poe kolohe, a i makee ole i ko oukou inoa maikai, e hoololi ae i na hula Hawaii maemae, e lilo i mau hula ku i ka hoohilahila ; mai lawe mai i na dala ki-pe a ka poe kolohe. i wahi e hookoia aku ai ko lakou mau makemake. no ka mea aole no ka hula ka lakou i ake nui ai, aka no ke ake e makaikai i na kino o ko kakou poe wahine.
Eia kakou ke nee nei iloko o ke au o keia nohona malamalama ana, e lawe mai i na hana o ke au malamalama, a mai hoike i ko kakou ano pouliuli. ma ke lawelawe ana aku, i na hana e hapalaia mai ai ko kakou inoa maikai.
E ku kakou iluna me ka maloeloe, a hoikeike aku i ko ke ao holookoa. aole na ano hula e lawelaweia mai nei ma Amerika. no Hawaii nei, aka he mau hula ia i hoikeikeia ae, e ka poe i hoolilo ia lakou he mau enemi no Hawaii nei, ame ka lahui Hawaii.
E MAKAALA I KE ANO O KE KOHO ANA I NA MOHO
He hookahi pule okoa i koe, mai keia Poaono aku, alaila hoea mai kakou i ka pahu hopu o keia hakoko kalaiaina kuloko, o ka keia pepa e a'o aku nei i na mana koho, o ia ka makaaala loa i ke ano o ka lakou koho ana i na moho, i ole ai e kiolaia ko lakou mau baloka, a lilo i mea poho wale, me ka waiwai ole.
No ka hoonauao hou ana aku i na mana koho, i ke ano o ke kaha ana i na baloka. he mea pono, e heluhelu mua ia na olelo hoakaka maluna o ke poo o ka baloka, i maopopo ai ka mea e hana aku ai, aole o ka pono kaha wale aku no, me ka maopopo mua ole.
Ma ke poo o ka baloka no na moho elele lahui, e hoakaka ana kekahi mau huaolelo moakaka loa i hookahi wale no moho, a ka mea mana koho e kahape'a ai, maiwaena mai o ka nui o na moho e holo elele ana. E kauia ana na aoao kalaiaina o na moho, a i ke kaha ana i ka moho i makemakeia, e kau ia kaha iloko o ke kuea i hookaawaleia, mamua pono aku o ka inoa, aole ma kekahi wahi e ae.
O ke kau ana i ke kahape'a mawaho ae o ke kuea, a koho paha a oi aku mamua o hookahi moho, he kumu'ia e kiolaia ai ka baloka.
Ma ke ano hoohalike : He ekolu mau moho elele e holo nei ma ka aoao Repubalike. e kauia ana no ka aoao kalaiaina o kela mau moho maloko o ka baloka, a he elua hoi mau moho elele Demokarata. me ke kauia o ko laua aoao kalaiaina ; ua like me elima ka nui o na moho elele, a ka mea mana koho, e wae ai nona iho, a maiwaena ae o kela mau moo elima, i hookahi wale no ana moho e kau ai i ke kahape'a, mamua aku o kona inoa.
Ma keia ano hookahi no, e hana aku ai ka mea koho, no na moho senatoa ame na lunamakaainana, elike me keia ma ka hoohalike ana.
Ma ka Mokupuni o Oahu nei, he eono mau moho senatoa ma ka aoao Repubalika, a he cha hoi mau moho Demokarata, ua like pu me umi mau moho maluna o ka baloka no na senatoa : maiwaena ae o kela mau inoa. e koho ka mana koho, i ekolu mau inoa, ma ke kahape'a ana, mamua o na inoa ana i makemake 'ai.
No na moho lunamakaainana hoi, ua hookaawaleia na moho o ka apana eha mai ko ka apana elima mai. Ua oi wale aku ka heluna-o na moho, mamua o ka heluna i makemakeia ai ka mea koho e kau aku i kona kahape'a. o ia oi, i eono wale no ana mau inoa e koho ai.
O na hoakaka no ka heluna, ame kahi e kau ai i ke kahape'a. ua kauia no ia ma ke poo o ka baloka, nolaila aole he kumu e kaha hewa ai kekahi mea i kona baloka, koe wale no a he mea ike ole oia i ka heluhelu. a ua on a paha, aka, no ka poe noonoo maikai, aole loa he kumu kupono a kea pepa i ike ai, no ka hiki ole ana iaia ke kaha i kona baloka me ka pololei.
Ina i manao ka mea koho i hookahi wale no ana moho e koho ai, no ke kulana senatoa. maiwaena mai o na moho he umi, ua hiki iaia ke hana pela, me ke kiola ole ia o kona baloka, o ka oi wale aku no mamua o ka heluna o na moho i makemakeia, o ke kumu ia e kiolaia ai ; pela no ma kahi o na moho lunamakaainana.
Aole loa he koho baloka ana ma o kakou nei, i nele ai ke kiolaia o kekahi heluna nui o na baloka, mamuli o ka oi loa o na moho i kohoia, mamua o ka heluna i makemakeia ; pela hoi ke kauia o ke kahape'a, ma kahi o hoakaka ole ia, a ua kakau maoli ia hoi he huaolelo.
Mamuli iho la o kela pilikia, ua imi ke kakauolelo o ke Teritore i ke alahele e ola ai kela ma'i, me ka holopono ole no, a eia hoi kakou ke koho baloka hu nei, pehea mai ana la ke an o ke koho ana ma keia kau?
I ka nana aku, ua ili ke ko'iko'i o ka hoonaauao ana i na mana koho maluna o na aoao kalaiaina o kakou, ma o na kalapu la, a mau luna hooikaika paha, no ke ano o ka laou kau ana i ke kahape'a ame ka heluna o na moho e kahape'a ai. O ka maopopo, a maopopo ole i ka mea koho kana mea e hana mai ai, aole he kuleana o na lunanana koho baloka ia mea, koe wale no a uiia aku ia lakou, no kekahi mau hoakaka, e hoopauia ae ai na pohihihi, ma ia ano wale no i komo mai ai na lunanana e kokua, aole ma kekahi ano e ae.
I wahi e ni ole ai na pilikia, i ike mau ia o na koho baloka ae nei i hala, he mea pono no i na moho o na aoao kalaiaina kuloko o kakou e holo nei no ka ahaolelo kuloko e a'o aku i na mana koho, ma ka lakou au wahi haiolelo kalaiaina, i keia mau mea ano nui a ke kuokoa e hoakaka nei, no ka mea, he minamina ka baloke kiola wale ia, mamuli mai o ka noho naaupo o kekahi mau hoa makaainana koho baloka o kakou.
E HOIKE I KE KALAIAINA NAAUAO MA KA HANA
Ke komo kino nei kakou i keia mau la iloko o ka hahana o ke kalaiaina, me ka hooikaika ana o kela ame keia moho iho, no ka loaa iaia o ka lanakila maluna o kona mau hoa moho.
Ua hoopukaia na olelo ikaika o ke ano ku-e aku i kona hoa moho, e kekahi poe e ake mai nei i na baloka o na mana koho ; he mea mau no ia iloko o na hakoko kalaiaina apa, o ka mea nui nae a keia pepa e makee nei e ike aku i na moho apau, oia no ka hoopau loa ana i ko lakou mau manao ku-e, kekahi no kekahi, ma ka paa ana o na pahu baloka. O ka mea i lanakila, in a no ke kulana elele lahui ; a ekolu paha no ke kulana senatoa, a eono hoi no ke kulana lunamakaainana, e haawi aku na moho i haule i na kakoo ana i ka moho a mau moho lanakila, he kalaiaina naauao ia, aole o ka hoomau i kela ano ku-ee, a hoao e hoohaule i ka mea i lanakila, a i na moho lanakila o na moho o kekahi aoao okoa aku, aole hoi i na moho o kona aoaokalaiaina ponoi.
He like ole na loon e oiliili ae nei iloko o keia mau la, no ke kulana ikaika o na moho, o ka oi loa aku, no na moho elele lahui ; he mea hewa ole nae ke houpuupu e ae, ma kahi o ka uwahi e hi-o ai, he makole ana koonei.
---------------------x--------------------
Ua lilo ka bila no ke kulana paa oihana o na wahine o keia Teritore i kanawai i keia la, mamuli o ke kakauinoa ana o ka Peresidena Harding i ua kanawai la ma ka la 15 iho nei o keia mahina. Nolaila in a no ke kohoia o kekahi o na moho wahine e holo nei no ke kulana lunamakaainana, ma ke kau koho baloka o Novemaba, ke waeia hoi i moho ma ke koho wae moho ae nei, alalila aohe he hopohopo ana i koe, ua weheia ae la ka ipuka a malaelae, no ka hooko ana aku i na hana i hookauia aku e ka lehulehu maluna on a.
---------------------x--------------------
O na moho pui o ko lakou mau hoaloha, iloko o ko lakou aoao kalaiaina ponoi iho, a iloko o kekahi aoao okoa aku, he nui ko lakou manaolana no k alanakila ma ka la 7 ae nei o Okatoba. O na moho e kauka'i wale aku ana ma na ulia laki o ka manawa, ua hoopoho mua no lakou i ko lakou mau manaolana, no ke komo pu aku iloko o na hauoli ana, me na moho lanakila apau.
HE HAWAII KUPONO O JOSEPH (KEO) ORDENSTEIN.
O kekahi o na moho ma ka aoao Repubalika, mai ka apana eha mai, e holo nei, no ke klana lunamakaainana, oia o Joseph (Keo) Ordenstein, he opio Hawaii oia, i kamaaina i kekahi heluna nui o ko ke kulanakauhale nei poe.
Oia hookahi wale no ka Hawaii e holo nei iwaena o na moho Rpubalika apau, no ke kulana lunamakaainana, mai kela apana mai, a ua makemake oia, e lilo oia kekahi o na lunamakaainana o ka ahaolelo kuloko, mamuli o kona iini, e hanaia kekahi mau hoopoonpono aha olelo, no ka pono holomua, o na oihana iloko nei o ka aina.
No na kau ekolu ae nei i hala o ka ahaolelo, ua noho kakauolelo oia na ke komite waiwai o ka hale o na lunamakaainana ; mamuli o kela kulana, ua ike oia i na lawelawe hana ana oloko o ka ahaolelo, ame ke kulana pili dala, no ke Teritore nei.
Ma kana mau oihana ame na kulana lehulehu ana e paa nei, hoike mai oia, i kona ike ame ka makaukau pili lawelawe oihana.
He peresidena oia no ka hui Liberty Investment Co.Ltd., he hui kuai aina a hoopukapuka dala, i kukuluia ae e na kanaka Hawaii o keia kulanakauhale.
He puuku oia a he lala no ka papa hooko o ka hui Office Supply Co., e ku ni ma ke alanui Papu. O keia no kekahi hui, i onaia ka hapanui o na mahele e Na Hawaii.
He puuku a e lala no ka papa hooko oia no ka Oahu Sporting Goods Co., Ltd., he kakauolelo oia a he lala no ka paap hooko, no ka hui kuai lole, Fashion Clothing Co. Ltd.
Mamua o kona komo kino ana iloko o ka lawelawe oihana ana ma keia kulanakauhale, a noho hana mua oia maloko o ka oihana kukeawa, no na makahiki eiwa ma ke ano he kakauolelo, a he hope kukeawa.
Maloko o na kula o Kahehuna, ma Kamehameha ame Punahou kona wahi i hoonaauoia ai, a he mau mahawa lehulehu kona i holo aku ai no Amerika, ma ke ano he elele no na hui ma-lu o Oahui nei ; a he lala oia no na ahahui like ole o keia kulanakauhale.
HOOLAHA O KA HOOLIMALIMA AUPUNI LAULA
Ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha akea, ma ka hora 1 p. m., Poalima, Okatoba 27, 1922, ma ka puka komo mamua o ka Hale Leka o Hanapepe, Hanapepe, Kauai, T. H., malaila e kuai kudala akea ia aku ai i ka mea koho kiekie, malalo o na manao o ka Pauku 73 o ke Kanawai Kumu o Hawaii ame ka Pauku 380 o na Kanawai Hooponopono Hou ia o Hawaii o 1915, ka Hoolimalima Laula no ka Aina Aupuni mahope ae nei :
Apana 46, na Apana Aina Kanu Laiki ame Kula o Hanapepe, Hanapepe, Kauai, nona ka iliaina o 13.80 eka, oi aku a emi mai paha ; manawa hoolimalima, 10 makahiki mai Okatoba 26, 1922 aku; uku hoolimalima haahaa, &69.00 no ka makahiki e uku hapa makahiki mua ia.
E uku koke ka mea kuai mai mahope o ka lilo ana, i ka hoolimalima o na mahina mua eono, hui pu me na hoolilo o ka hoolaha ana am kekahi mau hoolilo e ae, ame na kaki i pili i ka hoomakaukau ana i ka hoolimalima i oleloia.
O ke kuai o ka Hoolimalima Laula maluna ae, ua kaa malalo o na manao ame na kulana o ka Hoolimalima Laula Aupuni i hoopukaia e ke Keena Komisina o na Aina Aupuni.
O ke kii palapala aina o ka aina e hoolimalimaia aku ana, me ke ano o ka Hoolimalima Laula, eia ke waiho nei ma kahi waiho o na palapala, a e ikeia no ma ke keena o ka Hope Agena Aina, Hale Aupuni Kalana, Lihue, Kauai, T. H., a i ole ma ke keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu, T. H.
No na hoakaka laula, e ninau ma ke keena o ka Hope Agena Aina, Hale Aupuni Kalana, Lihue, Kauai, T. H., a i ole ma ke keena o ke Komisina o na Aina Aupuni, Hale Kapitala, Honolulu, t. H.
A. A. DUNN,
Hope Komisina o na aina Aupuni.
Hanaia ma Honolulu, T. H., Sepatemaba 23, 1922.
6523-Sept. 28; Oct. 19.
HALE O NA ALII O HAWAII.
(Ahahui Poo)
Hoolaha Auhau Manawalea
Ke kauohaia nei na lala apau o ka Ahahui Poo, Hale o na Alii o Hawaii, e uku i ka Auhau Manawalea no ka make o Mamo Alii Malia Lanakila Mokihana Fernandez ma ko'u keena ma ke kihi Waikiki mauka o na Alanui Moi me Nuuanu (maluna), maloko o ke keena loio o Senatoa W. C. Achi, i ke kakahiaka Poaha o kela me keia pule, hora 9:30 ahiki i ka 11:30.
Ma ke kauoha a ka Iku Hai:
ESTER K. AINOA,
Iku Wai.
6323-Sept. 28.
Nuhou Kuloko
Ahiki aku la i ka Poalua nei, piha iho la ke kanakolu-kumama-kolu mau hihia oki mare i hookomoia ae iloko o ka aha kaapuni i keia mahina.
-----------------
Ma ka Poaono, Okatoba 14, e wehe ae ana ke Kalapu Himeni a na Keiki Makapo, he ahamele ma Laie, malalo o ke alakai ana a adam Kealakai, Jr.
-----------------
Ma ka hora ekahi o ka auwina la o keia Poalima, e noho ae ai ka halawai a ka papa o na lunakiai no ka noonoo ana i ka apa kuhana o na limahana no keia mahina.
-----------------
No ka hana ana i kekahi hawai papa, no na home hoopulpula ma Molokai, ua haawi aku nei na Komisina Home Hawaii i ka aelike ia Hugh Howell o Maui, no ka huina o $24,600.
-----------------
Iloko o keia makahiki, o ka Poakahi iho nei, ka la oi loa o ka hahana o ka wela i ikeia ma ka mea ana wela, maloko nei o Honolulu, ke hele la a he kanawalu-kumamalima degere ke kiekie o ke ana wela.
-----------------
No ke ake ana o kekahi mau moho a i ole he mau hana paha na ko lakou mau hoaloha, eia kekahi mau paa baloka ke hoohuihuiia mai nei iloko o keia mau la, me ka onou hele ia aku iwaena o na mana koho baloka.
-----------------
Ma ka auwina la o ka Poakahi nei i loaa aku ai i na luna oihana federala he umi-kumamalua mau pahu rama, iluna o ka uwapo helu 6, ua waihoia iwaena o na pahu ukana ole, a kaa mai malalo o ka malu o ke aupuni.
-----------------
Eia kekahi mau ohana i keia manawa ke noho mai la ma ko lakou mau apana aina hoopulapula ma Kalamaula, Molokai, he uuku wale no ka poe i koe, e kakaliiia mai la e ke komisina, no ke koho ana i ko lakou mau apana.
-----------------
Mahope iho o ka hoohala ana i kekahi manawa ma Amerika i huli hoi mai ai ka Lunamakaainana Fernandez ma ka mokuahi Maui o ka Poalua nei, no ke komo kino ana aku iloko o na hooikaika kalaiaina iloko o keia mau la.
-----------------
Ma na hoike i loaa mai i keia keena, he keu aku ke kakaikahi o ka poe hoolohe i na haiolelo, a na moo Demokarata, e malama mai nei ma kekahi mau wahi; aole kela ano ohohia i ike mau ia i na kau hakoko kalaaina aku nei i hala.
-----------------
He o ia mau no ka pihaku'i o na kolamu o ke Kuokoa i keia pule, no ia kumu, i hiki ole ai ke komo kekahi mau palapala i kakauia mai e na makamaka; nolaila e hoomanawanui mai no, a loaa kahi kaawale o ka nupepa.
-----------------
Mamuli o ka hoohemahema me ka hooko pololei ole o kekahi poe noteri o ka Mokupuni o Hawaii i ka lakou oihana, ua hoopuka ae ka Loio Kuhina Matthewman i kona manao, e hoike hou ia na noteri apau, no ko lakou kupono a makaukau ma kela oiana ma keia mua aku.
-----------------
Ua @@kemakeia na haumana kahiko o ke Kula Hanai o Kawaiahao i hemo e akoakoa ae i keia ahiahi Poaha, Sept. 28, ma ka home o Mrs. Emma K. Wilcox, ka peresidena o ka Ahahui o na Kaikamahine o Kawaiahao, mauka ae nei o Nuuanu. He mau kumuhana ano nui ke noonooia ana e ka ahahui ma ia halawai.
HE NANE.
Mr. Lunahooponopono o ka Nupepa Kuokoa; Aloha oe a nui loa:-E oluolu mai hoi oe ia'u in a he rumi kaawale kekahi o kaua hiwahiwa o ia hoi ka Nupepa Kuokoa, no'u hoi ia rumi, no kela mau hua e kau ae la maluna, a nana hoi ia e aha'i aku me ka mama, apuni na mokupuni o ko kaua aina aloha nei, a he mea no hoi e hoonaauaoia ai ma kahimea penei:
He inoa ko'u ua kaulana apuni ke ao nei. Owau ka panepoo o na inoa apau, o ke ao nei penei:
Ua maheleia kuu inoa elua mahele ka hapa mua, aia au i na mokupuni apau, in a loaa ole au ia oe ilaila, alaila e hoihoi iho no kaua i ke kino i kahi i ku ai ke aloha.
Mahele elua, e loaa no au ma na pali hauliuli o ke Koolau. Owau ke kiai makalae o ia mau kakaipali, e nana ana i ke ko'a mokumoku o Heeia, a ua kamaaina ia mau wahi ia'u.
Ina e hoohuiia na maele elua o kuu inoa, alaila ua loaa poplolei kuu inoa kaulana apuni ke ao. Eia ka ninau.
Owai ka mahele mua o kuu inoa? Owai hoi ka mahele elua? I ka hoohui ana alaila ua loaa ka inoa pololei.
O ka mea hiki mua i ka Lunahooponopono me na wehewehe ana, me ka haina pololei, e loaa no ka uku makana, eono mahina lawe wale ka Nupepa Kuokoa.
Me oe e ka Lunahooponopono ko'u mahalo, ame na keiki limapoahi o kou papapa'i ko'u anoai.
Owau no me ka oiaio,
J. H. KAWELOWAI,
Waialua, Oahu, Sep. 18, 1922.
Nuhou Kuwaho
TOKIO, Sept. 26.-Ua loaa aku i keia la ke kino make o Osaka, ke kanaka kuai mea gula onamiliona i nalowale honua ai ma ka la 0 o Sepatemaba aku nei. Ua manao koonei poe ua lawe ponoi no oia i kona ola mamuli o ke ano opulepule o kona noonoo.
-----------------
WAKINEKONA, Sept. 25.-Ua manaoia e haalele iho ana ka mookukaua Amerika Pitterburg e hana hou ia mai a ma ka pa kapilimoku o Piladelepia no Europa ma ka la 20 o Okatoba. E holo aku ana ia no ke KOwa Giberaleta no ke kii ana i ka Adimarala Lona, alaila holo aku no Konatinopela.
-----------------
MARION Ill., Sept. 25.-He kanakolu-kumamaono poe i hoopiiia ae ai no ka papahikanaka e pili ana me na haunaele ma Herrin, Illinoi, i hookuuia ma ka bona i keia la. Ua hooleia e ka aha ka palapala noi no ka hookuu ana i na lawehala ewalu i koe.
E KOKUA I NA HAWAII I HANAU I KE ONE OU E HAWAII
-----------------
Mr. Lunahooponopono, Nupepa Kuokoa, Aloha kaua:-O ke poomanao e kau ae la maluna, o ia ko'u manao kalaiaina no keia pule. Pehea e kokua ai i na Hawaii, a i kekahi lahui e ae i hanau i ke one ou e Hawaii?
Ua hanaia he kanawai, a ke ku nei ma na buke kanawai he mau haawina dala, a ka ahaolelo i hookaawale ai no ke kokua ana aku i kekahi poe Hawaii, i make ka lakou mau kane, i piha ko lakou mau makahiki maluna aku o ke 60, a he mau keiki hookama na ke aupuni i keia mau la e nee nei ahiki aku i ka la hope o ko lakou ola honua ana.
Ua ike kakou ke malama nei ke aupuni i ka wahine a ka Meia o Honolulu, mamuli o ka make ana aku o kana kane, ua hana koke iho la ke aupuni ma o ka ahaolelo la, he kanawai e malama ana i ke ola o kana wahine, ua loaa na kokua mahina ana a ke aupuni i ka poe puhiohe o Honolulu i loihi ko lakou noho ana ma ia oihana aneane he 30 makahiki a oi aku paha, ua loaa no ia kokua like ana a ke aupuni i na kumukula, o ke Teritore i piha na makahiki he 25 a 30 o ko lakou malana ana i ke kulana kumukula; o na makni i noho loihi ma ka lakou mau oihana, a piha no ka 25 makahiki e loaa ana ia lakou na kokoua mai ke aupuni mai, a ua loaa like no keia aupuni mai, a ua loaa like no keia mau kokua i na kakauolelo o na keena aupuni o ke Teritore ame Kalana.
E nana hou kakou maloko o na buke kanawai ,in a ua hanaia he kanawai no ke kanaka ilihune, ke hoike nei au aole loa he mau kanawai i hanaia no ke kanaka ilihune, o ia hoi na limahana i lehulehu ka lakou mau ohana keiki, o ka poe makanunui wale no ka i hoomaopopoia, aole i hoomaopopoia ka lahui e noho ana i ka hune ame ka nele.
Nolaila, he mea maikai ia kakou ke paipai aku i na moho e alualu nei i na kulana senatoa ame lunamakaainana, e hanaia i kanawai no ka poe ilihune, a penei ka'u i manao ai, e hanaia i kanawai no ke kokua ana akpoe he lehulehu ka lakou mau keiki.
I ka wa e noho poo ana ke kane, a makuakane maluna o kona ohana, aole ninau no keia pilikia, aka mahope o kona haalele ana mai i keia ola honua ana, a waiho iho mahope i kana wahine ame kana ohana keiki, o ka ninau, nawai e malama keia wahine ame na ohana keike? Ina o ka make ana aku o ke kane, he mau dala maloko o ka waihona banako, aole ninau hoopaapaa ma ia mena o kakou Hawaii, he nele ma na ano apau. I ka wa e hanaia ai kekahi kanawai o keia ano, mahope iho o kona make ana, haalele iho la i kana wahine me na heluna keiki eha a elima, e hanaia i kanawai no ka malama ana i keia mau keiki.
Ma ko'u ike kamaaina i na hana o ka aha kamalii, i ka wa e haalele mai ai ka makuahine i keia ola honua ana, me ka hoomakaukau mua ole i mau dala ma ka hoahu ana maloko o na banako, ua pilikia na ohana keiki, a e kauliilii ana na keiki i o a ianei, mahaeia ae la ke aloha o ka makuahine i kana mau keiki, mamuli o ke kanawai i haawiia ai i ka lunakanawai o ka aha kamalii. Pehea keia i ko oukou manao e ka lehulehu?
Me ka amhalo,
A. KALEI AONA.
Sept. 14, 1922.
Ka Pila
GRAFONOLA
COLUMBIA
Maopopo ka Wa e Pau Ai
Na ka mea hoopaa nona iho e makaala ia o@ nou. Ua hiki ia oe ke hlahula ahiki i ka huaololo hope loa.
Uku Liilii ke Makemakeia
Thayer Piano Co.,
LIMITED.
148-150 Alanui Hokele
HAAHEO WALE LA O KILAUEA
I ka huakai makaikai Molokai o ka la 6 aku nei o Augate iho nei, i olo pu ai o Mrs. Kiliana Bishaw, kekahi o na kaikamahine ewe a papa no hoi o Molokai-Nui-a-Hina. Mamuli o kona aloha i ka nani lua ole o kona aina, ua haku oia he mele, a i ka holo hou ana iho nei, i ka la 3 o keia mahina i mele mua loa ia ai ua u'i nei ana i haku ai.
No ka pono hoi o na Molokai apuni Hawaii nei, ke hoopukaia nei ua mele la, penei:
"Molokai-Nui-A-Hina"
Na ke kilauea a i kona mai,
E naue i ka aina a o Hina.
Ike pono i ka hana a Kilauea,
Olali lua i ke kai o Kaiwi.
Na hoa aukai ka'u aloha,
Hoolai malia ma ka onoki.
A hala e ka Lae o ka Laau,
A hala e na wai Kiha-piilani,
Kaalo e ke one loa o Hilo,
Hookomo i ka pohu o Haleolono,
Hoolono o ka pele a ke kapena,
I ke kani hone i ka rumi wiliki.
A hala ke kowa Palaau,
Oni ana ka uwapo o Kaunakakai.
Hookele e ke Kapena Mokuhooniki
Keiki kaulana a Lanikaula.
A hala e ka Lae a o Kauhuhu,
Hookomo i ke awa o Halawa.
Alawa aku oe o Moaula,
Ia wai makaikai na ka malihini.
Kilakila ke ku, Hakaa-ano,
Ame ka wailele-opu i Palapala,
Wailau, Pelekunu i ka uluwehi,
Waikolu, Waihanau i Maelieli.
Kilakila Haupu a e ku nei@
Okala, Mokapu oni i ke kai.
Ikemaka i ka hana Kapena Lui,
Hookele mikioi me ka wiwoole.
Ei ae Kalawao mamua pono,
A he nani maoli no ke ike aku,
Hookomo i ke awa o Kalaupapa,
Aina a ke aloha i hoonuu ai.
Anoai wale oe a e Nihoa,
Ke alii mahamoku i ka puewai.
Hainaia mai ana ka puana,
Na hea kaapuni i ka moku Hina.
Haina hou ia mai ana ka puana,
Na ke Kilauea a i kono mai.
Na MRS. E KILIANA BISHAW,
Mamuli o ka holo pu ana o na lede puukani o ka ahahui Lemomi, ma ka huakai makaikai o Sepatemaba 3 iho nei, no Molokai no, pela i loaa ai he mele hou i hkuia e Mrs. Mary Ann Kaleikau no ke Kilauea no. Mamua ae o ka haalele ana o ke Kilauea i ka uwapo ia kakahiaka, i meleia mai ai keia mele u'i maoli. Nani ka leao, a he ii no hoi ka olelo. Mamuli o ka oluolu o ka mea nana i haku, i loaa mai ai kahi kope, a ke hoopukaia nei hoi na kakou like apau, penei:
Kilauea no ka Hele.
Na ke Kilauea i kono mai ia'u,
E naue ka aina malihini.
Kaapuni ana apuni Molokai,
O ka heke no ia i ka'u ike.
Kaulana Molokai-nui-a-Hina,
I ka ulu kukui o Lanikaula.
Me ka wai kaulana o Moaula,
O ka heke no ia i ka'u ike.
Ua sua maoli no me ke onaona,
Ua piha hauoli na malihini.
I ka hapaiia e ka makemake,
O ka heke no ia i ka'u ike.
Hainaia mai ana ka puana,
Na ke Kilauea i kono mai ia'u.
Haina hou ia mai ka puana,
O ka heke no ia i ka'u ike.
Na Mrs Mary Ann Kaleikau.
Mamuli o ka piha hauoli maoli o na malihini makaikai i ka nani o Molokai, me ka ui o na himeni me na leo hula a na lede, i hele pu ai no ka hoolaulea ana i ka poe makaikai, ua hooholoia, e hele pu hou no ka hoolaulea ana i ka poe makaikai, ua hooholoia, e hele pu hou ana na lede haku mele i hoikeia ae nei, me ko laua mau hoa, no ka holomoku maluna o ka Haleakala @ @
kona wa e hoea mai ai i Hawaii nei.
Ma kana huakai mua, o keia @@ ana ka mua loa e kau ana maluna one me ka lakou mau mea hoonane@. E hiki mai ana ua mokuahi hou @ i ka mahina o Ianuari ae nei.
----------------------------------------
NA LEKA KII IA MAI AHI
KI I SEPT. 23. 1922.
Aipia, J.
Akana, Nahuu
Alohikea, Jim
Umealoa, V. J.
Hapuo, Mas. Chas H.
Holokai, B.
Kaaula, H.
Kaaumoana, Chas. K.
Kaaku, Mr.
Kaanohilani, Daniel K.
Kaikuaana, Poai
Kaua, Kamaka
Kahaumale, C.
Kahi, Molaki
Kalama, Miss K.
Kamalani, Jonah K.
Kanae Mrs. Isaac
Kanoho, R.
Kealoha, Wm.
Agnes L.
Kaleihoa, Mrs.
Kaleikini, Nawai
Keamo, J.
Keawe, Mrs. Helen
Keiki, Louis
Keohokalole, Mrs. M.
Kekai, Frencis
Kekahuna, J.
Lyneh
Kekauoha, Ar@@@
Kekuewa, Mrs.
Kalia
Lui, Joseph
Mahiko, Mrs. @@@ay
Makia, Robert
Moku, Henry
Naeole, R.
Paiaina, D.
Paoa, Mr.
Paia, Mr.
Paoo, A. W.
Paulino, B.
Pahoa, J.
Pulehu, S.
Palama, H.
Polekapu. John
Palimoo, J.W. Palimoo, Mrs.
John
Papau, H.
Pihanui, Wm.
E ninau mai ma na le@ba i oolahaia ke kii mai.
D. H. MacADAM. Lunaleka
NA MARE
------------------
Na S. P. Kaeo ame Rosc Kimona, he kaikamahine Sept. 10.
Na J. P. Cabral ame Jennie Grace, he keikikane, Sept. 11.
Na H. Doo Joe ame Archidaha Pascal he kaikamahine Sept. 15.
Na Frank Gililand âme Louisa Copp, he keikikane Sept. 20.
Na r. Davenport âme Harrica Norton, he kaikamahine Sept. 26.
NA MAKE.
------------------
Kamaka, ma ke alanui Kula, Sept. 21.
Emma Pokai Brown, Leahi Home. Sept. 23.
David F. Notley, ma ka Halema'i Moiwahine, Sept. 25.
HALE O NA ALII O HAWAII.
------------------
(Ahahui Poo.)
E malamaia ana ka halawai ku mau o ka Ahahui Poo o ka Hale o na Alii o Hawaii, ma ka Phoenix Hall, i keia Sabati iho, Oct. 1. 1922, ma ka hora 2 p. m.
Ma ke kauoha o a ka Iku Hai:
W. J. COELHO.
iku Kau.
6523--Sept. 28.
KAHEA HALAWAI.
------------------
E noho ana ka halawai hapa ma kahiki a ka Ahahui Euanelio Ahahuina o ka Mokupuni o Oahu ma Kawaahao, ma ka Poaha la 5 o Okatoba, elike me in i hoopaneeia mai ai, o na lala apau o kela aha hui ke hoikeia aku nei o hoea mai ma kahi a ma ka la i oleloia ma@@ na me ka makaukau o na Elele Ekalesia me na hoike ano nui me ka miomio.
J. K. NAKILA.
Kakuolelo o ka Aha.
6523--Sept. 28.
E ALA E NA HAWAII!
Eia he Hui Inisua e hiki ai e hoopakele ae ia oe ame kou ohana i kou wa ma'i, a i ole halawai paha oe me kekahi ulia a hiki ole ia oe ke lawelawe i kekahi hana. Ma ka uku ana i ka huina o $3.75 o ka mahina
E uu no ka hui he $25.00 o ka Pule in a
Oe e Loaa i ka Ma'i, a he $25.00 o ka
Pule in a Oe e Halawai me Kekahi Ulia :
Ulia, a he $100.00 no ka Hoolewa.
E KOMO MAI I KEIA WA
The Western Casualty Co.
Rumi 403, Hale Kauikeolani.
116 Alanui Moi. Kelepona 4203
Ruggles W. Hammond
LUNANUI.