Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 38, 21 September 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

* l"a paa kuu manao e h/ele aku e huli ahiki i ka loaa ana o Beka; ke maopopo la no ia >oe, ke kumu nui i makemake loa ai o •:aka Kenede, e lilo o BeJca i pio nana, no na mea no ia e pili ana i kela luahuna waiwai, a. olua o ka aihue ana mai ia Beni Ka- • ;crona mai. ' L'a loaa o Beka ia īlaka Kenede, i ka manawa a kela kaikamahine i hoea mai a,i no ko'u hale nei, i lawe mai i kekahi 'eka a'u i poina ai ma Dtona home, a ke waiho nei na hoailona, .. na hana limanui a k*ila kanaka maluna ona, o ia no ka haeana i kekahi o mau hainaka, no ka hoopiha ana i ka waha o Beka, a no ka. hauhoa ana i kona mau lima. Aia o Keka Wala !ke hoolohe pono loa la i na kamailio a Nikola ia Mr. Makua;ta, a iaia o ka lohe ana mai i ka inoa o P.elea, me he mea la, ua hiki ole i ua kanaka nei ke oni wale a no oia, a i ka wa i kau aku ai o Nikola, i ka ohe hoolohe o ke ;:c!epona, ma kona wahi mau, akahi no oia a kamailio aku. Ea. ua lohe aku niei au ia oe e kamailio ana ia Mr. Makuaia, m laweia aku o Belca Kamerona, ma ke ano limanui, pela anei ka niea oiaio loa?" "Ae, ua kaa aku oiia malalo o ka mana o kekahi kanaka ino!" i pane mai ai o Nikola, me ka haka pono ''ana mai hoi o kana :.ana ana maluna o IKeka Wala. "Heaha kau mea i ike e pili ana nona?" "Ua maopopo no :ansi ia oe o Haka Kenede, ka mea i 3awe aku ia Beka, nia ke ano limanui?" "Ea, heaha kau rriea i ike no kela kanaka" wahi a Nikola, me ka hele okoa ain mai a paa aku la ma ka poohiwi o Kfeka Wala. "Ua kamaaima no anei oe i kela kanaka?" ,4 Ae. ua kamaainii. au iaia, aka heaha iho la kana hana no Bekar" "O ke Akua wal«t no ka i maopopo, aka ma ko'u manaoio, n kekahi ia o na haaia a kela kanaka i manao ai, e loaa aku ke dala iaia mai ia Mt. Makuaia aku. Ua ike no anei oe i kahi e loaa aku ai kela I:anaka? Ua maopopo anei ia oe kana wahi rlawe aku ai ia Beka Kamerona?" "Ua ike au i kela kanaka i nehinei, malalo o kahi noho o na kanaka, ma ka hale olopapa. Ua loihi kona kaawale ana no kahi mamao, a o k-ana hoi koke ana mai. no ia." "Ua maopopo ia mea ia'u, a heaha.ka kela kanaka mau mea i kamailio mai ai i a oukou?" "He nui kana m au mea i kamailio mai ai, me ka hookohukohu ana, me he mia la, oia ka ona nona ka ululaau, me kona ikena ana i ka nui. o na dala e loaa aku ana iaia." "Aohe o'u mak«3nake e hoolohe aku i na olelo o kena ano. Pehea ua ike anei oe i kana wahi i lawe aku ai e huiia ia Beka Kamerona?" Aole loa i maopopo ia'u!" i hooho ae ai o Keka Wala, me ka 1 . ailona maopopo o kona kaumaha loa no ka nalowale ana o Eeka. "Ao3e oe i ike i ke ano o kela kanaka o Haka Kenede, oia kekahi o na kan;tka lapuwale ma ka honua nei, a ua hiki iaia kfc pepehi aku ia. Beka a make, me ka manao aloha ole iloko ona, no kela kail eamahine-" "O, e kuu Akua! Aole loa e hiki ia oe ke ae aku, e hookoia kela hana a Haka Kenede maluna o Beka." "Ae, aole o'u makemake e hoehaia kekahi lihi o kona kino; aka ke kau aku jiei au maluna ou e Keka Wala, ka hoike ana nai ia'u i ka m«ea oiaio, ina ia he mea e hoopakeleia ae ai o Keka. mai ka roana mai o kela kanaka. Pehea aia anei he -anao hoohuoi iloko ou, no kahi a kela kanaka i lawe aku ai la Bcka e huna?" "Aole i maopopo loa ia'u, no ka mea he nui no kona mau wahi e noho av O kekahi wahi i kamaaina iaia, aia ma ka mana ana o na alanui a elua, aole n£e o'u manao s e aa ana kela kanaka e lawe ia Beka ilāila, oiai he nui ka poe e noho nei ma kela wahi. "Ma kona manawa mua loa i hoea ae ai no na kauhale o na kanaka olopap?*, e kuai okoa mai ana oia i kana mku mea apau e ai ai. mamua iho kela o kou hoea ana mai." "Aole o'u makemake e holohe i kena mau olelo, e hoike 'ale mai no o% i kau wahi i ike ai iaia, ma ke ano q kona mau v.ahi ia e noho» ai." < > kahi e hi &moe ai o kela kanaka, maloko no ia o ka hale •Aaiho ukana kahiko, iloko o ka ululaau, e kokoke la i ke kal.awai/' "Pehea mauao no anei oe, ua lawe aku o Haka Kenede ia Bcka maloko o kela hale, no ka huna ana iaia malaila?" "Aohe a'u ijnea i maopopo aku, no kana mea i hana ai, inalia paha ua lawe aku oia no kekahi mau wahi okoa loa?" "Aole, oiai he uuku loa ka manawa i loaa iaia, o ko'u ma--aoio ea, aia maloko o kela hale waiho ukana, o Beka Kame-!-ona. kahi i iūnaia ai. Eia ihea kela hale waiho uk"ana kahik.i kahi i ku ai?" "Aia ma leahi he hapalua mile wale no ka mamao mai ka ;" ':le olopapa aku." , "E hiki ana anei ia oe ke kuhikuhi mai ia'u kahi i ku ai o ua Hle nei?" "Aole ia Jje hana pohihihi," wahi a Keka Wala, me kona r:-ho okoa ana iho iluna o kekahi noho, a kulou mai lā hoi »na poo im.ua me ka hooho ana ae. "O e kuu Akua! Ina e ae mai ana oe e kokua aku au, ma ka huli ana ia Beka, e lilo ana ia i mea hoohauoli loa mai kuu noomoo. He oiaio aohe kuikahi o ko kaua noho ana, ■••amuli mai o kela kaikamahine, eia nae ke koi mai nei oe e k-.kua aku rfu, i wahi e loaa aijo Beka, he hana maikai paha : ma ko'u aoao, aole paha?" "E hoopoina kaua i na mea maikai ole apau, i pili i ko kaua 'a ana, he hookahi mea nui, o ia no ka hopakele ana ae-.ia • eka. mai ka mana mai o kela kanaka ino," me\ka wehe ana Nikola i kana pahupelu, a okioki iho la i na kaula i haui'.oaia ai n.a lima o Keka Wala. x "I hooi.iio, aole he manaoino iloko o'u nou, no kau mau '"■oa apau i hana mai ai maluna o'u, ke hookuu nei au ia oe ? kanaka. lanakila; a ina £ kokua mai ana oe ia'u, ma ka hele "3 ana aleu e huli ahiki i ka loaa ana o Beka Kamerona ia aua. alaila aole au e lawe mai ana i kekahi mau kumu hooalahala ia oe, no kou hopuia mai m& ke ano he lawehala. ia I kou manao?" Ae, k<; hāawi aku nei au i ka'u hoohiki imua ou, a imua ke Akua, e ha£wi no a'u i ka'u mau kokua ā'na ia oe, i wahi e < aa ai o, Beka ia kaua." Xana mai la o Nikola ma na maka o Keka Wala, a ma kona -mia. e k.aheawai ana o ke koko, aia na hoailona, o ka ehaeha e ka ihoomanawanui maoli, aole nae ia he kumu no Keka ala, e hoike okoa mai ai i kekahi kulana kupilikii, a o ia ka Xikola <d ke kamailio ana aku: "E w ;he ae oe i kou kuka, a e hana aku au, i wahl e nui ole a - ke kahe o ke koko mai kou lima aku i eha; aia a pau ke

kahe ana o ke koko o kou lima, alaila hele aku kaua e huli ia Beka." Ku ae la o Keka Wala iluna, me ka wehe ana ae i kona kuka, oiai hoi o Nikola, i kii aku ai i kekahi po'i wai, a lawe mai la me kekahi kawele maemae, a i kona hoi ana mai, hoomaka aku la e 4ioloi i ke koko ma ka lima i ku i ka poka, a o kahi o ka laki, aole he iwi i haki, aka ua komo aku no ka poka, ma kahi nuf o ka i'o a puka ma kekahi aoao. I ka pau ana o kela holoi ana a Nikola i ka lima o Keka, wā-hr iho la'oia i kekahi welu maemae, me ka hoomanawanui maoli o* Keka i ka eha* Aia iloko o Nikola ka hoomaopopo, aole i pau ko Keka Wala lili nona, eia nae iloko o ia manawa hookahi* ua ike no oia, aole loa e hiki i kela kanaka, ke hoopilikia aku iaia. Me ka hoomanawanui maoli o Keka Wala e noho la, me kona hoike ole ae ma kekahi ano, i kona ehaeha maoli, a i ka paa ana o ka lima i ka wa-hi, hana mai la o Nikola i kekahi welu, e lei ai o Keka i ka lima eha mamua o kona alo, o kona kii aku la no ia, a v nimni mai la i hapa kiaha wisake, a hoohainu aku la ia Keka, a he mau minuke mahope iho, haawi hou mai la he hapa kiaha wisake, akahi no a ikeia aku ka hoi pono mai o ke ano maikai iloko o kela kanaka. Oiai hoi o Nikola e hooponopono na mea ana i lawe mai ai no ka hoohana ana aku i ka lima ehā o Keka Wala, ua heie aku la o Keka ma kahi o ka puka aniani, me ka nana ana aku iwaho, o kana. mea i ike 2ku ai, he hiona ano e loa, y iia H"ele ka lewa a kanluwela i ka malamalama, a o ia kana i hooho ae ai me ka leo nui: "Ea, ke ike nei au i ka pau o ak ululaau i ke ahi! Ua ho-aia mai nei ka ululaau i ke ahi, e na kanaka o ka hale olopapa!" Nana i'o aku la o Nikola iwaho, a ike aku la me ka hoohewahewa ole, i ka oiaio o na olelo a Keka Wala,"i kamailio mai ai iaia; a iloko no hoi o kela manawa hookahi i kani kapalili mai ai ke kelepona, a i kona lalau ana aku i ka ohe hoolohe eia ka mai ia Mr. Makuaia mai, a o ia kana o'ka pane ana aku: "Ae, ua pau i'o ka ululaau i ke ahi, aia ma kahi kokoke i ka hale olopapa. Ua oi ioa aku ka hana a kela poe kanaka mamua oka mea kupono. E kauoha aku oe i kou poe kanaka apau e hoakoakoa ae i kahi hookahi, a e hoouna aku ia lakou, no kahi o kela pauahi, me ka hoao ana e kinai i ke ahi, mamua o ka hele ana aku i ka loa ame ka laula o ka aina. "Ina ua hoouna mai la ia Biere ea, alaila ua maikai kela, maluna au o ke kaa e holo aku ai, a e hoi hou aku dia, no ke alakai ana ae i na kanaka no kahi o ka pauahi. Me he mea la, ua loaa iki kekahi wahi moali uuku ia'u, no ka hpokolo ana aku mahope o ka meheu o Haka'Kenede; e paa pu ana au ia Keka Wala, oia ka i ike, i kahi i ku ai o ka hale hoahu ukana, e pili kokoke la ike kahawai. No kela palapala aelike 1 au e kamailio mai la, e hoao no au ma na ano apau e kaili mai kela kanaka mai, ina no kon?T loaa aku ia'u, no ka mea aia iloko o kela palapala ko kaua palekana." Ka« ino aku la o Nikola i ka ohe hoolohe, me kona hele a piha maoli i ka pihoihoi, me ke kauoha ana mai ia Keka Wala, e heino aku laua iwaho o ka hale, a he mau minuke helu wale no mahope mai, hoea mai la o Biere me ke kaa' otomobile. MOKUNA XXI. O ka mea oiaio maoli, ua laweia o Beka Kamerona e Haka Kenede. Maloko o ka ululaau ka laua hele ana, me ka hookikina mau o Haka Kenede ia. Beka, i kela ame keia manawa. Ua hele ka ululaau a kamaaina ia Beka, o keia no nae ka manawa mua loa o kona hele ana, no kekahi mau wahi a kona mau kapuai wawae, i hehi mua ole ai. Ua paa na lima o Beka i ka nakiiia i ke kaula, ua hoopihaia hoi kona waha me ka hainaka, a iaia e hde la, me ka hookikina mau o Beni Kamerona, ua hiki ole iaia ke hoololohe iho, ua hele kona mau lima, a mokumoku i na laau kuku, pela hoi nahaehae o kona lole e komo ana, me ka hiki pono ole no hoi iaia ke hanu ae ka maikai, aole nae he nana aku o Haka Kenede ia mau pilikia pio, aia mau oia ke kauoha la ia Beka, e awiwi ka hele ana* i '' 1 Ua maopopo loa ia Haka Kenede kana wahi e 'lawe nei ia Beka Kamerona, nolaila i ko laua hoea ana aku no kekahi wahi, ana i manao ai, e a'e aku ma kekahi aoao o ke alanui akea, hele mua aku la oia e nana ina paha ua malaelae ke alahele, me ka waiho malie ana iho ia Beka mahope, a oiai he mehameha pu wale no kela wahi kii hou mai la oia ia Beka, a lawe aku la ma kekahi aoao o ka ululaau. No kekahi manawa loihi kela hoomau ana a laua e hele maloko o ka ululaau, ua mamao loa aku la laua, mai kahi nohoia e na kanaka, nolaila wehe okoa ae Ia oia i na kaula i hoopaaia ai ma na lima, o kana pio, pela hoi ka hainaka mai ka waha mai, alaila hookuu aku la ia Beka e hele mamua, no ka. mea t aole he wahi hopohopo iki iloko ona, e liiki ana ia Beka', ke mahuka mai iaia aku. j Ma kela manawa a Haka Kenede i hookuu ae ai ia Belca, ua I nianao kuhihewa ua kaikamahine la, aole he mau hoopilikia ana aku a kela kanaka iaia, nolaila hoao mai la oia e kamailio, ma ke ano hoomalimali, i hookuuia aku ai.oia e hele me ka lanakila, eia nae, e keke okoa aku ana o Haka Kenede iaia, ahiki ika noho malie loa ana iho o Beka. O ka n>ea i ala mai iloko o ka noonoo o ua kaikamahine nei, o ia no ka manao jmaoli ana o Haka Kenede e hookaawale loa iaia mai Pohaku Eleele aku, aka o ka hana nae i manaoia ai*e hooko aku maluna ona, aole he wahi mea a maopopo iaia. No ka maliu ole ia ana aku o kana mau uwalo ana mai imua 0 Haka Kenede, hoao okoa aku la ua o Beka e holo me ka mama, ua paa koke no oia i ka hopuia; ua hoao mai la no hoi oia e hakaka me Haka Kenede, ua kauia aku la nae ka pu panapana imua ona o ka pau loa no ia o kona mana\o ana,'e hoonahoa mai imua o kela kanaka, hookahi no h4na, o ka hoolohe 1 kana mau kauoha apau. Mamuli o ka hoohakalia ole o Haka Kenede, i ka hoohana ana aku i na alahele apau e hookoia ai kona mau makemake, ua maopopo loa ia Beka, ua piha maoli kela kanaka me ka lokoino ame ka lapuwale; aka nae he hookahi ana mea e hoomaikai la i ke Akua, o ia no ka hoao ole aku o kela kanaka e hoopoino i kona kino, a ua pololei hoi kana mau mea" i kamailio mua aku ai, aole oia i hiki mai ma keia huakai, no kela ano hana, no ka mea ua lawa kona mau makemake, iloko o na mahina ana i hele holoholo aku ai,jna kekahi mau wahi okoa loa. ' I kinohi nae, ua kuhihewa maoli no ua o Beka, i kela wa a Haka Kenede i lawe mai ai iaia # nolok£ o ka hiihpe'a o ka ululaau, e pepehi mai ana kela kanaka iaia a make, elike me | kana i hana afcu ai maluna o kona makuakane, i wahi e koi i ole ia aku ai na waiwai a laua me Mr. Maleuaia o ka aihue arfa mai ia Beni Kamerona mai; aka i ka hana ole ana mai o ua kanaka nei i kela karaima, ua N hoopohihihiia aku konā' manao no ka hana maoli a ua kanaka nei imanao ai nona. No na hora lehulehu keia a laua e hele nei maloko o ka ululaau, e komo ana iloko o na wahi hihipe'a, ame na wahi i lanaia t ka wai, a i kela ame keia manawa, e kauoha aku ana o Haka Kenede i kana pio, e ku malie, me ka hoolohe ana o nei, i ka nakeke mai, ina paha he poe kanaka koloko o ka ululaau, a no ana paha i ka la, i maopopo ai ko laua alahele pololei e hele ai. - Ma ke ano nae o ak moe ana o ak aina, ame ka ulu ana o na kumulaau, i hoomaopopo ai o Beka, aia laua ke hele la ma kahi kokoke loa, i ka hale olopapa, a ulu mai la kana mau hoomanao ana no Nikola, no kona kokoke loa, i kahi o kana aloha e hana ana, me na kanaiea. (Aole j pau}.