Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 35, 31 ʻAukake 1922 — KEKAHI MAU MOOLELO HAWAII KAHIKO. [ARTICLE]

KEKAHI MAU MOOLELO HAWAII KAHIKO.

I keia mau la o ka imi ana aku i ua moolelo kahiko o na wahi like ©!e, ua na kanaka naauao o ke ao nei, mamuli o na mea like ole e loaa'mai nei, i uhiia e ka lepo ame ka lehu no kekahi mau tausani «aakahiki. l"a loaa aku ma Amprika Hema, i na makahiki pokole i hala aku, he mau hoailona e hooia mai ana, ht lahui kanaka kekahi i noho ma ia mau aina, mawaho ae o na Ililāni i ikeia i keia manawa. Ua loaa aku kekahi mau mea e hiki ai e manaoii, mai Helena (Greece) mai. a mai Italia mai kekahi mau kanaka i noho ma keia mau wahi, mamua o ka noho ana ae o na Ililini. I keia mau la pokole hoi i hala a.ku la, ua loaa aku kekahi mau mea zna Mekiko, e hooia mai ana, ua nohoia ia wahi e kekahi poe kanaka, i like na hana me ka poe o Aikupika. Ua kamaaina ia kekahi mau puu kiekie no kekahi mau hanen makahiki ae nei i hala, a i ka eliia ana aku nei o ua mau puu nei, ua loan aku he man kiapohaku i kukuluia elike me kela o ku mai la bi Aikupika. I ka huli ana aku hoi e nana i leahi o ka hele ana mai o ko kakou niau kupuna. ame ko lakou lahui i hele mai ai. e hiki ana no e loaa kekahi mau mea, iloko o ko kakou mau moolelo, nana e alakai aku i ko kakou mau manao, e hoomaopopo i kahi i hele mai ai ko kakou mau kupuna. I ka hoopilipili ana i na moolelo o Hawaii nei, me ko ka ohana laeraela, e hiki ana ia kakou e ike iho i ke ano like loa ana. O na ana, ua like loa. O ke kukulu ona puuhonua, ua like loa. O na oihana inohai akua ana, ua like loa. O ka moolelo hookumu honua ana ame ka hanaia ana o ke kanaka mua, ua like loa. Mamuli o keia mau moolelo, ame keia like, e alakaiia ana ka noonoo o na kanaka ake ike. e loaa na mea oiaio no keia lahui, e hiki ana ia kakou ke ike iho, aia no he pili 0 ka lahui Hawaii me na mamo Isaraela. Aole kakou ehu hewa ana jnai ka oiaio ae o keia īnau kumu hoohalike, ke makemake kakou e ike i ka oiaio. I loaa keia mau moolelo i ko kakou mau kupuna, a i haawiia mai hoi ia kakou o keia la, inai na mea mai i aoia ia lakou r ko lakou mau kupuna mamua aku t» kakou, a pela kakou e ike ai mai kela ame keia hanauna, ahiki loa inai hoi ia kakou. Aole no hoi i loaa keia mau moolelo o kakou i na lahui e aku. He ekoa loa na moolelo a na lahui o Amerika ame Europa, ko lakou kunu. ame ko lakou mau kupuna, mai keia msu moolelo ae o na mamo Jsaraela. Aole kakou e manao ana, ua loan mai kela mau moolelo i ko mau kupana, mai ka poe i ]«?.e olulo mai i keja mau paemoku, 1 na makahiki i hala aku. No* ka nea eia na hanauna mookuauhau 0 ra kupuna, mai ia Adamu mai, thiki ia Noa; mai ia Noa mai ahiki ia Aberahama, i kulike loa me ko r.a hanauna maloko o ka baibala. A ina he mau mea aoia, mahope « l;a hoea ana mai o ko kakou mau kupuna ma keia paemoku, aole e 1 iki ana e paanaau elike me ka paam.nu i na kupuna o kakou, na lakou ■hoī i haawi mai i na hanauna o keia la. I ka manawa i lawepioia ai na mamo Isaraela e Nebukancza, ke «iii o Babulona, ua nohopio lakou iualaila no kekahi mau makahiki loihL A i ka hookuuia ana o keia mau mamao, e hoi aku i ko lakou aina i> ludea, ua hoi aku kekahi mau namo a ua nalowale kekahi mau mamo. O ia hoi, ua hoi pplolei aku kekahi hapa o keia lahhi i ko lakou aina i hele mai, u o kekahi Lapa. ua nelowale ahiki i keia la, e ia hoi. aole he hoike no ko lakou hoi aua aku i ka aina o ko lakou mau kupuna. Aole anei he mea hiki ke kikoo aku kakou a hahai mai i ka hele ana a kekahi o keia mau malho, ia lakou e hele ana ma ke kukulu Hikina aiai ka aina mai o ka hooluhi, u hoea lakou ma na kapakai o na aina nia ka Hikina mai o Babulona9 Aole anei e hiki ana ia kakou e huli mai mahope o ko lakou meheu, e kau ana paha maiuna <x na moku, a e holo ana ma ke kai Inia, a

komo iloko o ke |cai Akelanika, a pae mai lakou ma na aina o Amerika Hema ame Akauf Ao!e anei e hiki ana ia kakou e ike mui me ka moakaka lea loa, i ka hiki ana ia lakou e hele mai i Hawaii nei mai na kapakai mai o Amerika Hema, a i ole mai ka Akau mai paha? E ike mai kakou, ma na moolelo o ka paapio ana o keia mau mamo ma Babulona, ua maopopo, e noho ana o Babulona ma ke ano ke aupuni nui hookahi ia o ke ao nei. E holo ana kona mau moku rua na aina i ikeia e lakou, a e hoi inai ana me na waiwai he nui, ke gula, ke dala ame na waiwai makamae e ae. I ka ohi ana o na kanaka hoe moku, no ka mea, ma na hoe ka holo o na moku o ia au, ua ohiia mai lakou mai na kanaka ikaika i lawepioia mai, mai na aupuni ljke ole mai. Ua hoi'aku paha kekahi o na ohana o keia poe hoemoku, a noho pu me lakou ma na kapakai o Arabia, ka aina ma ka Hema mai o Babulona. Ua noho a kamaaina i ke ano o ka holo mok'u ana. Ua ike i ke kukulu ana i na moku o ia •manawa. A i ka mAnawa i pau ai na makahiki o ka hookauwakuapaa ana, ua aloha ka noho ana ia aina hou, a ua noho iho, a i ka loaa ana o na 1000 o na aina hou, kahi e loaa mai ana na waiwai i keia alii, ua ulu mai ka makemake, e lawe i na ohana, a e noho ma keia mau aina mafihini, i ikeia e na kanaka holomoku o ia manawa? Aole anei i keia hoi ana, ua hiki mai la lakou i ka aina i ikeia e ko kakou mau kupuna, ma na mele o Kahikiku? Eia keia mau aina i ikeia a i paa i na moolelo o ko kakou lahui, o Kahikiku ame Kahikimoe. O na aina ma l:e kukulu Hikina, aole anei o Kahikiku no ia? A o na aina hoi ma ke kukulu Komohana o Kahikimoe no hoi ia? Pehea e loaa ai keia mau inoa i keia mau aina a kakou e ike nei, o Aferika, Europa ame Agia, na aina ma ke kukulu Hikina, a o Amerika Akau ame Hema, na aina o Kahikimoe? Aole i loaa keia mau inoa ia lakou e nolio ana ma na kapakai o na aina ma ka Hema mai o Babulona? A i ka loaa ana 0 keia mau inoa, ua paanaau ahiki loa mai i Hawaii nei. Ma ka manao o ka mgakakau, o ka hana o keia manawa, o ka imi ana aku, o ka mamo hea la ka mea 1 pili i keia lahui Hawaii. O ia hoi, mai ka mamo hea mai la kakou? Manao au aole no e paakiki ana keia, no ka mea, ua maopopo no na mamo holomoku o ia mau la. Ma na moolelo o ka lahui Isaraela, ua ikeia na mamo holomoku. He mau mea keia e hoolana mai aha i ka manao o na kanaka Hawaii_ i makemake i na moolelo Ha-