Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 33, 17 ʻAukake 1922 — Page 8

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

AOAO NO NA MANAO PEPA

SOLOMON HANOHANO, LUNAHOOPONOPONO

 

AOLE HE POLOLEI E HOLO NO KA AHAOLELO

Ke haawi nei keia pepa I na mahalo amen a hoomaikai kiekie ana I ka papa lunakiai o ke Kalana o Maui, I ka lawe ana ae I kekahi keehina ku I ka naauao a kaulike, ma ke kaupale ana I na luna oihana ame na lima hana o kela kalana, mai ko lakou holo ana he mau moho no ke kohia ma ke kau koho haoka wae moho ae nei, no ko kakou ahaolelo kuloko.

He mea pono I na papa luna kiai o na kalana e ae o kakou, e ukali mai mahop o kela hana a ka papa lunakiai o Maui, e papa ana I ka poe e noho hana ana malalo o ko lakou mau kalana, mai ka piikoi ana aku e lilo I mau hoa no ka ahaolelo, koe wale no a waiho mai lakou, I ko lakou mau kulana, aole o ka hele e hana kanawai, alaila hoi hou aku no, e lawelawe I na hana o na kalana.

Ua hoomaaia nae keia ano hana, iloko o na makahiki ae nei hala, e kekahi poe e noho hana ana malalo o na kalana, me ke ala ole mai he mau ku-e ana, a no ia maa, ke kupaka hou mai nei no kekahi poe, e hanamai nei ma na kalana o kakou, e holo no ka ahaolelo, a ina no ke kohoia a puka, iloko o Novemaba ae nei, alaila, I ka pau ana no o ke kau ahaolelo, hoi hou aku la no e noho hana malalo o na kalana, ma na kulana mua a lakou I paa ai.

Ua hoea mai I ka Manawa pono loa e hoopauia ai keia ano hana, aole he pololei iki, o na luna oihana amen a limahana o ko kakou mau kalana, e lilo mai ai I poe hana kanawai, o lilo ko lakou komo ana iloko o ka ahaolelo, I kumu e hanaia mai ai na hooponopono akaolelo, e imi ana I ko lakou pono iho, ame ko lakou I paa ai.

Ma ka manao kanawai o ka loio kuhina o ke Teritore, no kana pane, e pili ana I ke kupono a kupono ole o kekahi kumukula, e holo moho noloko o ka ahaolelo, ua hoakaka ae oia penei:

“Oiai aole he kue ma ke kanawai, no ke kohoia mai o kekahi kumukula I hoa no ka ahaolelo; ke mana oio nei nae au, o ka @@@@ o ke koho ana aku I kekahi mea, ina paha he kumukula @@@@ limahana e ae paha o ke aupuni, I ka ahaolelo, me ka ae ana aku no iaia e hoomau I ka noho hana ana ma kana oihana aupuni ua hewa loa ia hana.”

Ma ka manaoio o keia pepa, aole o ka loio kuhina wale no o ke Teritore ka mea ma keia manao, aka o ka lehulehu no o na makaainana, ka poe I makee aku, e lawelaweia main a hooponopono ahaolelo o ke ana kaulike.

O ka pololei maoli, ina e manao ana kekahi mau luna oihana o na kalana, a mau limahana paha, e waeia ae ana lakou I mau moho, a wae ola ia paha a e hoopihaia aku ko lakou mau makalua e ka poehou; aole o ka mau no o ka hana ana malalo o na kala, a hoea mai I ka wa o ka ahaolelo, waiho kekahi oihana, a ke pau ka ahaolelo, hoi hou ae no a noho malaila. 

O ka poe e kohoia ana i mau hoa no ka ahaolelo, ma keia ano @@@ ia, aole loa he kaulike, ko lakou lilo ana, i poe na lakou e @@@@@o i na ukuhana i pili i ko lakou mau kulana malalo o na kalana; o ka mea maopopo loa, e hooikaika ana lakou, e loaa @@ kuhana kiekie, a in a he poe lakou e noho hana aku ana mahalo a kekahi mau poo o na keena oihana, e konoia ana lakou, e hooikaika aku, e hoomahuahua ae i na ukuhana, o ko lakou mau poo, a hana aku paha i kekahi mau hooponopono ahaolelo e ae, e hooiia ae ai na pomaikai e loaa ia lakou.

@ai nae, ua ku ka olelo hooholo a ko kakou aha kiekie, e haawi ana i ke kuleana i na luna oihana a mau limahana o na kaluna e lilo i hoa no a ahaolelo, ma ka hihia o na Lunakiai Ku@alae ae Pacheco; ua loaa no ka mana i na papa lunakiai o na kalana o kakou, e kau ai i mau kanawai, elike me ia a ka @apa luna kiai o Maui, i hana mai ai, i kona mau limahana, ma ke apono ana ae i kekahi olelo hooholo, e ku-e ana, i ko lakou holo ana i mau moho no ka ahaolelo.

I wahi nae e oi loa aku ai ka pono maluna o keia ninau, a e aha ole mai ai no hoi he pilikia ma keia mua aku, ua hoea mai i ka manawa a ko kakou ahaolelo , e kau maoli ai i kekahi kanawai, e papa loa ana i ka poe e noho hana ana malalo o na ka@@na , mai ka holo ana i mau moho no ka ahaolelo, pela hoi ka hiki ole i na hoa o ka ahaolelo ke lilo i mau luna oihana no na kalana.

he mea pono i na mana koho, e noonoo i keia mea ano nui a e ike maoli iho no lakou i ke kupono ole o ka poe e noho hana mai nei no na kalana, e kohia i mau oihana > E waiho aku i ka poe mawaho ka poe i komo ole aku ioko o na hana aupui, o lakou ka poe kupono e holo moho, a na ko lakou mau ano kupono auanei, e kono aku i ka noonoo, o na mana koho, e koho aku ia lakou, i poe kaukanawai, aole hoi o ka poe no e ohi ana i na ukuhana mahalo o na kalana, o lakou ne ke piikoi aku, e hoi i na dala nunui, ma ka lilo ana i hoa no ko kakou mau hale kaukanawai, aole hoi o ka poe no e ohi ana i na ukuhana mahalo o na kalana, o lakou no ke piikoi aku, e ohi i na dala nunui ma ka lilo ana i hoa no ko kakou mau hale kaukanawai.

Ua akea ka manao kanawai o ka loio kuhina maluna o keia ninau, no ka papa ole ana o ke kanewai i ka poe e noho hana ana malalo o na kalana, mai ko lakou holo moho ana no ka ahaolelo, aka aole nae ia he kumu e loaa ole ai ka man, i na kalana pakahi o kakou, e kau ai i na kanawai, e hoomalu ana i kuna mau limahana; ma ia ano iho la, i kupono loa ai, e laweia mai kekahi mahele o ka manao o ka loio kuhina, he hana kupono ole loa, ka aeia aku o ka poe o keia ano e noho @@@@ o ka ahaolelo.

Aia maluna o na papa lunakiai o kakou ke ko'iko'i iloko o keia mau la, e lawe ae ai i na loina, e hoomalu ana i ko lakou mau limahana; a i hana ole mai lakou, i kekahi mea, e kaohi ai ika holo moho ana o ka poe e lawelawe mai nei i na hana o na kalana, alaila aia iloko o ko oukou mau lima, e na makkainana koho baloka, ka mana am ke kuleana, e hooonoho ai ia lakou, e lawelawe i ka lakou mau hana mua, a e hoouna aku i poe i kaawake loa mai na oihana aupuni mai, o lakou ke lilo @@@@ hana kanawai.

E HOOMAU MA KA HANA MAIKAI

Ma ka hoike a ka Puuku A. Lewis Jr., o ke Teritore, no ke kulana o na lahui ma Hawaii nei, ma na mea e pili ana i ka @@@@@ dala ana ma na banako kuloko; ua kauia ae kakou na Hawaii, ma kekahi anuu kiekie loa, ka mea i ike ole ia pela, ma na makahiki aku nei i hala.

Ma keia ano iho la, ua maopopo loa ke ku ana mai o na Hawaii imua, a hoikeike ia lakou iho, ua hala na la o ka hoomaunauna wale ame ka uhauha, aka eia keia lahui ma ke ala@@@@ e loaa ai ia lakou he noho ulakolako ana, e he nohona kuokoa ana no lakou iho.

Ma ka meia oiaio moli, iloko o na makahiki lehulehu ae nei i hala, he kakaikahi loa na ohana Hawaii i loaa he mau home ponoi no lakou e noho ai; o ka hapanui, ua noho ma na hale hoolimalima, aka iloko o keia mau makahiki poloke wale mai nei no, ua nui maoli na ohana Hawaii i loaa na home, a ke kukulu mau nei na hale ma na wahi like ole o keia kulanakauhale, a kakou e hewa ole ai ke olelo ae, aole i loihi loa na makahiki e kakali aku ai, e ikeia aku ana keia lahui, he lahui kuokoa, e noho ana no lakou i ho, me ke kaa ole aku malalo o ka malu o na lahui malihini.

Ma ka helu waiwai, maloko o ka hoike a ka Puuku Lewis, no na auhau i ohiia e ke aupuni, mai na Hawaii aku, ua leleoi ae ka huina auhau, i ko na makahiki i hala, he hoike oiaio loa keia, no kanui o na Hawaii, i loaa na aina ponoi no lakou, a i ku hoi na home kupono, e hauoli ai ka noho, ana o ka ohana.

He nui nae na alahele, i hoea mai ai keia hopena maluna o na Haaii i loko o keia mau makahiki. O ke kaawale ana aku o ka waiona, kekahi kumu, i emi mai ai ka uhauha ame ka hoomaunauna o na Hawaii, i ka lakou mau dala. O ko lakou a'o maoli ana i ka homakaulii, ma ka hoahu ana i na dala maloko ona banako, kekahi kumu o ka hiki e loaa ke kuonoono; o ke kokua ana mai no hoi kekahi ona hoaloha haole ia lakou, ma ka hoowi ana mai i na kokua pili dala; aka nae malua ae o keia mau mea apau; na ka ike maoli iho no o kakou na Hawaii i ka pilikia o ka noho hoopiliwale ana, ka noho nele me ka pilikia me ka nana aku hoi i ke kulana ulakolako o ko kakou au hoa lahui, na ia mau mea, i hapai ae ia kakou mai kela ano kahiko mai, a i ko kakou ake ana aku e kaulike me na lahui e ae.

Ua loaa aku ka noho kuokoa ana i kekahi poe uuku loa o ka lakou dala, ma ka hoao ana e hoahu, i kekahi hapa o ko lakou ukuhana, i kela ame keia pule, me ke kaohi ana i na makemake o ke kino i kekahi manawa, o ka hopena nae o ia hooikaika ana, he poe lako i lanakila maluna o na hoolilo nunui o ka mahina, a lakou e uku mau ana i na hale hoolimalima.

He nunui na ukuhana o kekahi poe o kakou e noho hana mai nei i keia manawa, aia no nae lakou maloko o na hale hoolimalima, pipii o ka uku hoolimalima, o ka mahina e noho mai nei me ka loaa ole o ko lakou mau home ponoi. Heaha mai ke kumu o ko lakou noho kuokoa ole ana? Mamuli no ia o ka hoao ole e hoomakaulii; ka hoao ole e kaohi mai ia lakou, mai na hana uhauha mai o keia noho ana.

Ina i hiki i ka poe liilii o ko lakou mau ukuhana, ke hoomanawanui, ahiki i ka loaa ana o ko lakou mau home ponoi; nokeaha iho la ke kumu e hiki ole ai e loaa na home, i ka poe nunui o ko lakou mau ukuhana? He kookahi no pane maopopo loa ua kaawale na hana uhauha mai ka poe liilii aku o ko lakou ukuhana, a ua pipili mau hoi ia ano, i ka poe nunui o ko lakou ukuhana; aka in a e hookaawale mai ana kela poe nunui o ko lakou uku, ia lakou iho, mai na hana uhauha mai; aole he loihi mai keia manawa aku, o lakou pu kekahi e komo like iloko o na hauoli ana, no ka nohona kuokoa, a ko lakou mau hoa kanaka, e hauoli nei i keia la.

He mea na kakou na na kanaka Hawaii e haaheo ai ma ka ike ana i ka hoike a ka puuku o ke Teritore, no ko kakou kulana oiaio, e pili ana i ka hana hoahu dala, ame ka noho ona ana maluna o na waiwaipaa; o ke a'o ikaika a keia pepa, e hoomau aku ia mau hana maikai, mai ike i ka loaa ana o na home, ame ka noho kuokoa ana, a pau kela ano hoomakaulii, aka ma ke ku mau ana aku auanei ma ia kulana, e loaa mai ai na pomaikai oi ae, na haawina i hiki ole ke loaa, i ka poe e pale ae ana i keia mau a'o ana a ke Kuokoa.

E HANAIA KEKAHI KANAWAI IKAIKA LOA

Ua ku maoli no i ka hoonaukiuki, me ka inaina pu, na hana limanui a hoopoino i na kaikamahina ame na wahine opio, i lawelaweia maloko nei o keia kuanakauhale, a ma kekahi mau wahi o na moku puni mawaho aku nei o Oahu ; no ia kumu, ke manao nei ke Kuokoa, o kekahi o na hooponopono ahaolelo, e pono ai e noonooia ma keia kau ae o ko kakou ahaolelo kuloko, pono ai e noonooia ma keia kau ae o ko kakou ahaolelo kuloko o ia no ka hana ana i kekahi kanawai ikaika loa, no ka poe o kela ano, e hopuuia ana, a e ahewaia ana imua o ko kakou mau aha hookolokolo.

I ku ka hoonana me ka maka'u ole o kela poe koloho, ma ka lakou mau hana hoopilikia, i ka lahilahi o ke kanawai, i hanaia no ka hewa o kela ano; in a e ku mai ana he kanawai ikaika, aole ana e nele ke kau o ka weli ia lakou; a he mea no hoi ia e wiwio ai, a ha'o, ka lawelaweia o ke karaima o kela ano.

Ma kekahi mau wahi ma Amerika, ua kauia na kanawai ikaika loa, no na hewa o keia ano elike me ke kupono e ikeia ana, ma ke oki ana i kekahi wahi o ke kino, o ka mea i pili ka hewa iaia; o na kanawai o keia ano, na kanwai e pono ai e laweia mai no Hawaii nei ; no ka mea ke manaoio nei keia pepa, e hookauia aku ana kaweli, maluna o kapoe limanui a hoopoino i na kaimakamahine opio ; a mawaho ae olaila, e hookau pu ia aku ana ka hilahila maluna o lakou, no ko lakou hoohalikeia aku me na holoholona, ka mea i hana ole ia pela mamua ma Hawaii nei.

Aohe hooponopono hou ana aku i koe, ua oi loa aku mamua, o ka mea hiki ia kakou ke hoomanawanui, no na hana hoopoino, i lawelaweia malua o ko kakou mau opio wahine.

O ka maluhia o na home, o ka lanakila o ka hele ana ma na alanui, a ma na wahi mehameha, aia no ia ma ke ano o ke kanawai e kauia ana, no ka hewa limanui, a hoohaumia; pela hoi ke ano o ka hooko ana aku i ke kanawai. Aole he mea i nele iwaena o kakou, i ka makee ame ka hiipoi, e ike aku i ka nohoalii mai o ka maluhia, me ka palekana o ko kakou mau kaikamahine, ame na wahine opio; i wahi nae e hookoia ai ia iini o kakou, e hoouna aku i na kanaka, i hiki ke hana i na kanawai kaulike, no ka ahaolelo, na kanaka hoi, e mihi ole ai kakou, no ka hanohano ame ka hilinai, i hookauia aku maluna o lakou.

He hookahi mea ano nui, i nele ka hoolakoia ana ma Honolulu nei, o ia no na kauhale pili, o kela au kahiko o Hawaii nei ame na hana apau i pili aku i ka noho ana o na kanaka o ia au. O na malihini i kipa mau mai i keia kulanakauhale, e ninau mau ana lakou, no kahi e ikeia ai na mea o ke au kahiko o ka noho ana o keia lahui kanaka, o ka mea o ke au kahiko o ka noho ana o keia lahui kanaka, o ka mea apiki nae aohe wahi, e hiki ai ke hoikeike aku ia lakou; a no ia nele i huli hoi aku ai kela mau malihini, me na manaolana poho. Aole keia he hana nui, in a e hapai ae ana ko kakou poe kuonoono keia he hana nui, in a e hapai ae ana ko kakou poe kuonoono ; a i ole o ko kakou ahaolelo paha, e hookaawale i kekahi haawina dala, no ka hoolako ana aku i mau hale pili Hawaii, me ka hoolako ana, i na mea Hawaii apau, e makepono ai ke kipa ana mai o na malihini makaikai, no ka Paredaiso o ka Pakipika.

MA KA OHENANA I PAA AI KA MEA KUE KANWAI.

Ma ke ano ulia laki, i holopono ai, ka hopu ana a na kanaka hooko i ke kanawai hookapu waiona, mamuli o ka paa ana ae o kekahi Kepani o Ishikawa ka inoa, i ka hopuia, ma ke kakahiaka o ka Poalima aku nei i hala, ma kekahi ahle hoolimalima, ma ke kihi o na alanui Halekauwila ame Puowaina.

Mailoko aku o ke keena o ka akena hooko i ke kanawai hookapu waiona i nana aku ai o George Bruns, kekahi o na kanaka hooko i ke kanawai hookapu waiona me ka ohenana, a ike aku la oia i ke komo ana ae o Ishikawa, maloko o kekahi ala nui ololi e moe pololei ana no kahi i ku ai o ka hale hoolimalima.

Aole he pilikia o ka hele ana o kela Kepani ma ia alanui, no kahi o ka hale hoolimlima, aka o ka pilikia iaia i oili mai ai iwaho e paa ana oia i kekahi ipulepo nui, o umi galani, o keia ke kumu i komo mai ai ka manao hoohuoi iloko o Mr. Bruns.

No ka hooko ana aku i kela manao hoohuoi, haalele koke iho la o Mr. Bruns ame kekahi mau hoa iloko o ko lakou keena, a hele aku la no ka rumi i noho ai o Ishikawa, he oiaio, ua loaa aku la ka bia, malalo o ka malu o kela kepani, a paa mai la i ka hopuio, mamuli mai keia o ke kokua ana a ka ohenana.

Ma ka hoike a ka papa ola, no na nai no ka mahina aku nei o Iulai i hala, o ka ma'i ulalii ka oi loa aku o ka nui iloko o kela mahina, me ka ukali ana aku o ka ma'i akepau malalo.

NUHOU KULOKO

O William C. Vannatta o Paauilo, Hawaii Hikina, ka i hookomo mai nei i kana palapala noi holo moaho , no ke kulana senatoa, ma ka Poalua iho nei.

Eia ke nee mau nei na hana hoomaemae i na aina o Kalamaula imua me ke kokoke loa mai i ka manawa e hoi aku ai ka poe i waeia, a noho maluna o na apana, i maheleheleia no lakou.

E malamai a ana he papa ahaaina kuikawa a ka Haku ma ka Ekalesia o Kalihi am moanalua ma keia Sabati e hoea mai ana; no ka pono no ia o na hoahanau o ka Ekalesia o Waianae, e noho nei ma keia kulanakauhale o Honoullu nei.

Ma nehinei iho la i wehia ae ai ke ala nui holopuni, no ka holo ana o na kaa apuni o Oahu nei no ekolu a eha wale no nae la e weheia ai alaila papa hou ia , no kaninini ana aku i ka puna kameki, ma kahi e hanaia mai nei o kela anlanui.

Oiai kekahi keiki Kepani uuku o elima makahiki e paani ana mawaho o ka lanai o kekahi hale hoolimalima, ma ke alanui Beritania, ake ahiahi o ka Poakahi aku nei i hala, i haule ai oia mailuna aku o ka lanai, a naha ke poo, me kahaki ana o kona uha hema.

No ke ki ana i kekahi Kepani me ka pu panapana, a make ma ke kakahiaka o ke Sabati aku nei ihala, ma Kapahulu, i kauia ae ai ke kumu poopii no Y. Kino, ma ke degere ekahi o ka hawa pepehikanaka, ma ke kakahiaka o ka Poakahi nei.

Ma ka Poalua iho nei i hookomo mai ai o Tomas Pedrp Jr o HIlo i kona palapala noi holo moho luna makaainana mai Hawaii Hikina mai, ma ka aoao Repubalika. He Demokarata oia mamua, ua haalele aku la nae i kela aoao, a komo mai la i ka aoao Repubalika.

O na moho no ke kulana senatoa ma ka aoao Repubalika i maopopo i keia manawa oia o Charles F. Chillingwort, S. P. Correa, Robert W. Shingle ame J. F. Woolley, no ka Mokupuni o Oahu nei, a koe aku na moho e holo mai ana ma ka aoao Demokarata.

He uuku loa ka poe i hookomo ae i ka lakou mau palapala noi holo moho iloko o ka ahaolelo i keia manawa, ma he mea la, aia a ko koke aku o ka manawa e paa ai ka puka, no ka waiho ana i na noi holo moho, ia wa e ikeia aku ai ka holomoku o ka waihoia ae o na palapala noi.

Ma ka makuahi Matsonia o ke ku ana mai no Honolulu nei, ma ka Poalua aku la i hala, i hoea mai ai ke kumupoo hou no ke kula o Punahou, ame kona ohana, nona ka inoa o Arthur Arnold Hauck. O keia kekahi o na kumopoo a peresidena no kekahi kula kiekie opiopio lo oiai he iwakalua-kumamaiwa wale no ona makahiki.

Ma ka maunakea o ka Poalua iho nei i hoea mai ai ka Hon. Norman K. Lyman, kekahi o na moho elele lahui, ma ka aoao Repubalika, no keia kulanakauhale, a ma ia la no i hoea kino aku ai oia imua o ke kiaaina, a koi aku la e waihoia mai iaia, he hoike no na dala a ke Komisina o na Home hawaii i hoolilio ai, ma na hana a ke komisina.

Ma na mea i hoomaopopoia iloko o keia mau la, au hoouna mai nei o Jack Milton, ka lunahoomalu o ke komite kuwaena Demokarata, a lunanui hoi o na lana hakoko kalaiaina ma ke kau koho baloka kuikawa i hala aku nei, i kona palapala waiho kulana, mamuli o kona hiki ole ke lawelawe i na hana no ka pono o ka aoao, oiai kaawale aku ai ma Amerika.

_________________

KNOZWILLE, Tenn., Aug. 13.

He umikumamalua mau kanaka oli lanahu i hoikeia mai ianei ua paa loa malalo o ka honui i ka manawa i hiolo ai ka pali o na lua lanahu a ka hui Ell Lanahu a ka hui Eli Lanahu o ka Black Mountain mawaena o St. Charles ame Pennington, Va.

CRESTLINE, Ohio, Aug. 12 Me he mea la no ka manawa mua loa iloko o ka moolelo o keia mokuaina i hookokuia aku ai na kanaka olahani i mau makai kuikawa. ua hookohuia aku e ka Meia Milton C. Reed he umi mau kanaka hana olohani oloko o na halehana kaaahi i mauhoa no ka puali makai o Crestline nei, e hana ana me ka uku ole, aka nae ua hoohikiia lakou e malama a e hoopakele i na waiwai.

CLEVELAND, Ohio, Aug. 13. O Louis Newark, N. J., ame James Ray, he mikanika, na kanaka i make i keia la i ka manawa o ka mokulele a laua e kau ana i haule iho ai iloko o ka nahelehelae ma kahi kokoke i Medina, Ohio.

DUBLIN, Aug. 13. Ma na lono i loaa mai Cork ianei, kahi o na ki pu ko'iko'i loa i hoikeia mai ai ma ka la aku la i nehinei, mahope o ka lilo ana o ke kulanakauhale i na koa o ka Free States, ua loaa hou ka maluhia malaila elike me mamua.

PORTLAND, Me. Aug. 13. Na ke ahi o keia la iho la i luku he umikumamalima mau kaa otomobile o nahui kaaahi o na laina Maine Central ame ka Boston & Maine ame ka hale poepoe. Ma kahi o ka miliona dala ke poho i kohoia.

SAN FRANCISCO, Aug. 13. Ua hoolahaia ae e ka hui mokuahi laweleka o ka Pakipika i keia la o manila ana ka pahuhopu o na laina mokuahi "502" aole hoi ma Hongkong, elike me mamua. E mana ana keia hoolaha ma ka la 2 o Okatoba ma ka manawa e holo aku ai ka  Peresidena Pierce no Manila.

SAN ANTONIO, Texas, Aug. 14. Ma ka la 1 o Sepatemba e hiki mai ana e hoao hou ana ka Lukanela Doolittle e lele maluna ae o ka ainapuniole o Amerika no hookahi manawa i koe, me ka hoomaha ana hookahi manawa maluna o ka mokulele mua ana o ka lele ana a i nahaha ai i ka manawa i hooku'i ai me ke one aeae ma Pablo Beach, Florida, ma ka mahina i hala.

WASHINGTON, Aug. 14. Ua hoounaia aku e ke kakauolelo o ke aupuni Charles Evans Hughes he lono kelekalapa i ka elele aupuni Amerika ma Ladana, e hoakaka aku ana ma ka aoao o ka Peresidena Ame Mrs. Harding i ko laua aloha no ka Lede Northcliffe iloko o kona mau la o ke kanikau ana no kana kane i haalele mai la iaia.

NA MARE.

James L. Kana ia Elizabeth Kelii, Aug. 9.

Marion J. Ness ia Elizabeth Kumuhone, Aug. 12.

Tom Kong ia Sarah Himeni, Aug. 14.

NA HANAU

Na G. Victor âme Alvina Freitas, he keikikane, Iulai 22.

Na ceci Kiilehua âme Emma u. Warren, he kaikamahine, Iulai 24.

Na Jos. Keoki âme Carrie Lopez, he keikikane, Iulai 28.

Na Adris Gallerdo âme Hattie J.

Maio, he kaikamahine, Aug. 7.

Na J. G. Burke. ame Agnes C. Miller, he kaikamahine, Aug. 9

Na J. H. Meyer ame Mary Muth, he kaikikane, Aug. 11.

NA MAKE

Ge bebe na Mr. ame Mrs. Andrade, Alanui Magellan, Aug. 9.

 He bebe na Mr. ame Mrs. Kalama, Alanui Colburn, Aug. 9.

Maria N. Hughes, ma ke alanui Wilder, Aug. 9.

David Kahale, ma Moiliili, Aug. 9.

Sam Kahi, ma ka Home Leahi, Aug, 10.

Ester K. Swain, ma ke alanui Halekauwila, Aug. 10.

Peter Kaleoiki, ma ke alanui Alani, Aug, 11.

Joseph I. Kauwe, ma ke alanui Kuke, Aug. 12.

Wm. K. Kehau, ma ke alanui Prospect, Aug. 14.

HALE O NA ALII O HAWAII

(Ahanui Poo)

E malamaia ana ka halawai kumau o ka (Ahahui Poo) o ka Hale o na Alii o Hawaii ma ka Pheonix Hall, i keia Sabati iho, Augate 20, 1922, i ka hora 2 p. m.

Ma ke kauoha a ka Iku Hai,

W. J. COELHO,

Iku Kau,

6517-Aug. 17.

HOOKU'I HE KAA KALAKA ME KE KAA UWILA

He elima põe i eha, ekolu o ia poe i laweia mai a lapaauia ma ka halema'i o na poino ulia a elua i manaoia he iahilahi mai ko laua eha a ua hoi aku i ko laua mau hale, a i ole ua laweia aku paha e kekahi poe mamua o ka hoea ana aku o na makai e ninaninau i ke kumu o ka hooku'i ana, a no laua no inoa i maopopo ole, ma ka manawa o ka hooku'i ana o kekahi kaa kalaka me ke kaa uwila mawaho iho o ka pukapa o ka Paka Kapiolani ma ka auwina la o ka Poakahi nei. O ke kaa uwila ka i nui na wahi i nahaha, o na pou o ke kaa uwila e kuku ana ma ka aoaoa hema, a pela hoi me na noho ka i haalele i ka pili, a i kulike me ka ka LUnanaui H. S. Johnson o ka hui kaa uwila o ka hoike ana ae aia ma kahi o $200 ke poho no keia ulia iho la.

O ka põe i kukonukonu loa ka eha he Norewai o A. Ramberg ka inoa, nona na makahiki he 27, ama ka Hokele Occidental kona wahi noho; o kona wahi i eha aia ma kona maka hema, malalo iho o ka lihilihi maka hema hookahi iniha kahi i moku. Aia oia maloko o ka Halema'i Moiwahine mahope o kona lapaau mua ia ana maloko o ka halema'i o na poino ulia. Aoe i manaoia e na kauka, elike me ka hoike o ka loaa ana ae, e lilo ana ia eha i mea hoopoino i kona ola.

O ka lua o na kanaka i eha he Pilipino nona ka inoa o Arenio, nona na makahiki he 22, a ma ka hale hoolimalima o Yee Wo kona wahi noho; ma kekahi wahi o ka lima hema kona wahi i eha.

Ke kolu, he Pukiki, nona ka inoa o Abel Moniz, a nona na makahiki he 21, a ma ke alanui Alapai kona wahi noho; ma ke kuli kona wahi i eha.

Elua mau kanaka e ae i eha puma kela hooku'i ana o na kaa, a ma ka oleloia he liilii loa ko laua eha, a ua haalele mua laua i ka wa i hooku'i ai no kaa mamua o ka ninani nau ana a na kanaka o ka hui uwila ame ka makai.

He ulia keia i maa mau ole ka ikeia. Ma kela auwina la e holo aku ana ke kaa uwila helu 47 ma ke alanui Kalakaua no ka palena o ka laina kaa uwila malao mai o Laeahi, o Jack Bell ke kiakaa a o Thomas Young ka mea ohi dala. Ua holo aku ke kaa kalaka e kalaiwaia ana e Fernandez ahiki i ke alanui e holo ana no kahi hoikeike o na holoholona, a i kona ike ana i ka haule an aaku o kekahi apana papa iluna o ke alanui hao o ke kaa uwila, ua lele iho la oia ilalo me ka paa pono ole o kona kaa i ka hoopaaia o ke peleki, a iaia i hoi mai ai ike mai la oia oi ka peki mau aku o kona kaa kalaka a e hooko koke loa aku ana i ke alanui kaa uwila; mamua nae o kona kau ana ilua o ke kaa no ka hoopaa ana i ke peleki ua hoea poloei aku la ohope o ke kaa kalaka i kahi o ke alanui hao kaa uwila, o ia no ka manawa o ke kaa uwila i holo mai ai a hooku'i me hope o ke kaa kalaka a nahaha na pou ku o ka aoaoa hema o ke kaa uwila mamuli o ka hooku'i ana mai me na pakeke kameki e lawelawe ana mahope o ke kaa kalaka. O na noho ma ka aoao hema o ke kaa uwila ua nahaha, a i ke kaawale ana aku o ke kaa uwila ma kahi manao iki mai kahi aku i hooku'i ai, haule iho la kekahi o na pakeke kameki iluna o ka lepo.

O ke kiakaa uwila Jack Bell ame ke kanaka ohi dala Thomas o laua kekahi mau kanaka kahiko loa i hana me ka hui kaa uwila, no na makahiki he 21 ko laua hana ana me ia hui, elike me ka hoakaka a ka Lunahoohana Johnson o ka hoike ana ae ma ka Poakahi nei, a o keia iho la no hoi ka mua loa o ka ulia i halawai me laua, elike me ka mea i hoomaopopoia.

KO OLE KA MANAO AIHUE I KA BANAKO O WAIALUA

Ma ka po o ka Poakolu o ka pule aku nei i hala, i komo ae ai ka piko pauiole, a mau piko pauiole paha maloko o ka banako o Waialua, he lala no ka banako Hawaii, eia nae, ua holopono ole, ka manao aihue o ka poe kolohe, mamuli paha o ka puiwa e ana o keia poe, a haalele ialoko o ka banako, me ka lilo ole o kekahi mea ia lakou.

Ma ke kakahika ae nae o ka Poaha, i loaa aku ai na hoailona e waiho mai ana ma kekahi o na pahuhao, kahi a ka poe aihue, i hoao ai e wehe i ke pani me ka holopono ole.

Mahope mai o ka hale banako ke komo ana mai a ka poe aihue, elike me ia i loaa aku ai ia Oyama, kekahi o na Kepani hana o ka banako.

ua hoike koke ia mai la ka lohe, i ka Makainui Rose, e pili ana no kela aihueia ana o ka banako, a ua holo aku oia nolalo o Waialua me Bob Lillis, me ka lawe ana mai i na kuni manamanlima, o ka loaa ana aku e kau ana ma ke pani o ka pahuhao.

APONO KA PUUKU LEWIS I KA LAWELAWE HANA ANA A KA BANAKO LIBERTY

Mahope iho o ka hala ana o @@@@ hi mau la pokole, o ka @@@@@@@@ Banako Liberty ma ko lakoa @@@@ hou ma ke Alanui Moi @@@@@@@ kea, ua ikeia ka neemua ka @@@@@@@ banako, mamuli o ka nui o @@@@@@ momoku aku noloko olaila @@@@@ hoahu ana i ka lakou mau @@@@@@ iwaena o lakou he heluna @@@@@@@ Hawaii i hoea pu aku ma'a@@@@ mea hoi na na lunanui o kela @@@@ko i hauoli nui loa ai i ka @@@@ ana ae.

Ma kekahi o kela mau la @@@@@@ no, ua hoea aku ka Puuk@@@@ Teritore, Mr. A. Lewis Jr.  @@@@@@@ e Mr. Sutton, ka lunanana o @@@@@ nako o ke Teritore nei, a @@@@@@@ ka pau ana o ka laua kuekaa @@@@ na buke, ame na pepa pili @@@@@ kela banako, ua kukala ae la @@@@ ke kupono o kela banako, e @@@@@ lawe i kela ano oihana malu @@@@ keia Teritore nei, me ko laua @@@@ pu  ana aku i ka laua mau @@@@@@@@ ana i na lunanui o kela kanak@@@@ ka holopono a holomua o ka @@@@ lawelawe ana i na hana o kela@@@nako.

O na mahalo kiekie loa o kela ano, aole loa ia he ea loaa wale i kela ame keia la, aka, @@ kela banako ma kona alahele @@@@@ o ka holomua, iloko o na mahina @@@@ wale no o kona ku ana, he haaoo nui kela i loaa iaia mai na luna aupuni mai o ke Teritore nei.

He 14 mau limahana maloko o kela banako, aka, mamuli o ka nu loa o ka poe e momoku nei maloko olaila, me ka lakou mau hana like ole, ua kauohaia aku na luna@@@ e hai i mau kanaka hana hou.

He nui ka poe kii maka nunui e hoahu nei malaila, a pela no hoi me ka poe limahana, mamuli wale ma no ia o ka oluolu o ka poe hana maloko laila ama ko lakou @@@ naiia.

O ka Peresidena o keia banako how, oia no o Mr. Lum, he Pake i noho ma Hawaii nei no 37 makahiki; o Mr. Ho, ka hope peresilena, he poio i hanauia i Hawaii nei, a i loaa na hoonaauaoia ana nia Hawaii nei a ma Merika Huipuia. O ka lunanui Mr. Lau Tang, oia kekahi keonimana i hanauia i Hawaii nei a i noho hana ma ke ano lunanui no ka poe hoaie maloko o ka hale o Hakapila, a e ikeia nei ka America Fators.

IKE NUI IA KA HOOMAKAULII O NA HAWAII

Ma kekahi o kela mau la kau nei ma ka wa i ninauia kau ai o Mr. Charles . Wong, ka Ohi Dala a Lunanui o ka Banako Chinese-American Bank, pehea la in a paha he nui na Hawaii e hoahu nei maloko o la banako, a o kana o ka hoike ana ae o ia no keia:

"Mahope mai o ka hoopauia ana o na hale inaluamn ahiki i keia @@@ o na Hawaii, o ia kekahi heluna nui o ka poe hoomakaulii maloko o @@@ banako. Aia ma kahi o 1200 a oi aku poe Hawaii e hoahu nei i ka lakou mau dala maloko o keia banako, no lakou ka huina hoahu i aku maluna o ka $80,000.00 he mea hoi i ike mua ole ia i na wa i hala aku.

"I cela âme keia la, a aole no paha he la ha'o, e ike mau ana @@ i na Hawaii i ke kulaina," ahaha kuhikuhi aku la kona lima @@@@ paehmu o ke kaola pakaukau, @@ ila hoomau how mai la: "Ma kela wahi e ake ana e loaa koke ia lakou ka manawa e waiho mai ai i ka lakou mau buke hoahu, me ka lakou mau dala no ka hoahu ana i na kupakako o keia banako . I kukahi wa, mamuli o ka nui loa o ka poe kulain no ka makemake ana o ha ahu, ua kono maoli ia mai ae e haalele i kau hana ponoi, a hele aku e kokua ia lakou i hikiwawe ai na hana."

Ma ka hoike moohelu o kela lawako no na mahina hana e pau @@@@ Iune 30, 1922, o ka huina nui @@@@ hoahu ma kahi no ia o ka @@@@@ 604.70; na puka i mahele ole @@@@ no ia ma kahi o ka $148,393,8@@ na dala e loaa mai ana mai na @@@@@like ole mai, he $425,201.63 he @@@ hoike oiaio hoi no ka holomua la o ka lawelawe ana a na luna@@@ o kela banako i ka lakou mau @@@@ e hiki ai i kela ame keia @@@@ nana ke haawi i na hilinai kela banako.

"O ke ao ana i ka hoomaka@@@@ o ia ke kechina pookela loa @@@@ Hawaii e hana ai i keia wa, " wahi hou a Mr. Wong i hoike ma @@@@ "aole wale no no ka nana a@@@@@ ma ana mai ia lakou iloko o @@@@ o @@@@ loaa ai ke alahele no ka hoon@@@@ ana i ka lakou mau keiki, i @@@@ ai ia lakou ke paio kau no @@@@ kou pono ma keia ola honua @@@@@.

No ka piha loa o na keena o @@ Kuokoa i keia pule, ua hoopa@@@@ ka hoopuka ana aku i kekahi @@@@ palapala a na makamaka a no keia pule ae.