Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 30, 27 July 1922 — KE KANAWAI WAE MOHO. [ARTICLE]

KE KANAWAI WAE MOHO.

Ua lilo ke kanawai wae moho, i ninau ano nui, ma ka noho ma o ka ahaelele Repubalika, ma ka pule aku nei i hala, nie <a mahaelua o na manao o na hoa oloko o kela ahaelele, no ka loololi i manaoia e ka ahaelele no kela kanawai. Elike no me na ninau apau, aia he elua mau aoao, pela no ka ■īoololi i manaoia e kela ahalele, eia nae, ua-apono ka hapanui j na elele, e hoololiia ko kakou kanawai wae moho e ku nei ; keia wa. Ma ka mea oiaio, aole i maopopo i na mana koho 6 keia Teritore. ka manao maoli o ke kanawai wae moho, ua ikeia keia, mamuli o na hopena o na koho wae moho ae nei i hala. O ke kanawai koho baloka wae moho, he kanawai ia i hanaia, no ke kaili ana ae i ka mana wae i na moho, no na kulana kohoia e ka lehulehu, mai na ahaelele mai, i noho hoomaluia e ka poe kakaikahi, a i ke kaa ana aku na na mana koho baloka, s wae ponoi ae i ka lakou mau moho i makemake ai. Ma keia haawi ana aku i ka mana wae a koho i na moho, iloko o ka lima o na mana koho baloka o keia Teritore, ua ieonoia aku na Demokarata e wae i ka lakou mau moho, ponoi iho, a pela hoi na Rcpubalika, e koho ai i ka lakou mau moho; a o na moho i kohoia, a puka, o lakou iho la ke kukuluia aku, no koho baloka laula. Aole nae pela ka mea i ike mau ia, ma ka manawa o ka hooholoia ana o kela kanawai, no ka mea, ma na hopena oiaio i ikeia, ua koho aku na Demokarata i na moho o ka aoao Repubalika, pela hoi na Repubalika i koho aku ai i na moho Demokarata. Ma ka manawa e kaa ana na na ahaelele, e wae i na moho, aohe wahi mea a lihi kuleana mai na Demokarata, i ke koho ana a ka ahaelele Repubalika, i kana mau moho, a pela no hoi ke kuleana ole o na Repubalika, e koh oaku i na moho e holo ana no ka waeia mai ma ka aoao Demokarata. No ka ikeia ana nae, i ke kaulike ole o kela wae ana i na moho, ma o Jca, malaahi loa, o ka hoohulihuli ana i ka manao o na elele maloko o na ahaelele, a koho aku la, ma ke ano hoopilimeaai,, i na moho, i kulike ole me ko lakou makemake, pela iho la i waihoia mai ai kela kuleana koho, iloko o ka lima o na mana koho baloka, iloko o na aoao kalaiaina o kakou. O ka pilikia nae o ke kanawai wae moho e ku nei i keia manawa, o ia no ka wehe hamamaia ae o ka puka, no na hana kolohe, i like aku no ke ino, me ka manawa e kaa ana na na ahaelele o kakou e wae i na moho, a i ole, oi aku no paha ke ino; no ka mea, aole i papaia ke koho ana o kela ame keia mana koho baloka i kana mau moho i makemake ai, me ka nana ole ia 0 ka aoao kalaiaina. He mea pono i'o e hoololiia ko kakou kanawai wae moho, e hoololiia nae, ma ke ano, e hiki ole ai i na mana koho, ke koho ma ke ano kolohe, elike me ia e ku nei i keia wa, a i ole, me ka hoololi paha a ka ahaelele Repubalika, i manao ai, a i hoopaa ai i na moho, no ko kakou ahaolelo kuloko, ē hana mai ai, ma o kekahi hooponopono ahaolelo la. Eia ka pilikia o keia kanawai wae moho i ikeia i keia wa. ]\la ke ano hoohalike, ina he hookahi moho ma ka aoao Demokarata a he ekolu moho ma ka aoao Repubalika, e alualu ana, no ka waeia ma ke koho baloka wae moho; aohe hopohopo ana a na Demokarata no ka lakou moho, ua maopopo loa kona waeia, ina no he mau baloka kakaikahi loa ke loaa ana iaia, o ka lakou wale no i hopohopo ai, 'o ia ke kau koho baloka nui, a i wahi e kaa ai ka lanakila i ka lakou moho, e koho ftna ka hapanui o na Demokarata, i ka moho nawaliwali o ka aoao Repubalika, aole keia malalo o kekahi mau kumu e ae, aka, no ko lakou ike, ina e loaa ana ka waeia i kela moho, alaila he hana maalahi loa ka hoohaule ana aku iaia, ma ka manawa e ku like aku ai na moho a elua imua o ke akea. Ma ka hoololi a ka ahaelele Repubalika, i manao ai, no keia kanawa!, o ia 110 ka hoike ana o kela ame keia mana koho baloka, i kona aoao kalaiaina, ma.o ke koho ana i ka moho o ka aoao, o kona koho ana i ka moho a mau moho paha o kekahi aoao okoa aku, e lilo ana ia i mea e kiolaia ai kona baloka holookoa, a lilo kona koho ana i mea waiwai ole. He hana maalahi paha ka hiki ana ke ike i kekahi mea, mamuli o kona koho ana i na moho o kona aoao kalaiaina, i kekahi manawa nae, he hana pohihihi loa ia. Ma kahi oka hookahi wale no moho e holo ana no kekahi kulana oihana, ua hiki i kela mana koho, ke lioopunipuni, ma ke koho wale ana no i na moho o ka aoao ku-e mai, aole no ka manaoio, maluna o kana mea i koho ai, aka no kona manao, o ke alahele wale no ia e lanakila ai kana moho. Ina.i makee kakou, na mana koho o keia Teritore no ka hoohanaia o ka pono koho wae moho, i kulike ai me ka makemake maoli o ka hana kalaiaina, a elike hoi me ke ku ana o kela ame keia aoao, alaila he mea pono i'o e hoololiia ko kakou kanawai wae moho, ma ke ano e hoopauia ae ai na pilikia, i ikeia o ka wa ae nei i hala, pela hoi ka manawa e hoea mai ana. Heaha ka pololei o ke koho ana aku o na Demokarata, ka poe e ku ana maluna o ke kaliuahana kalaiaina, i ku-e loa aku 1 ke kahuahana a ka aoao Repubalika, e kapae ae ai i ko lakou kahua i ku ai, iloko o na hakoko kalaiaina, i na moho Repubalika ? Ina mamuli oke ano hoaloha ko lakou koho ana aku ina moho o kekahi aoao kalaiaina okoa aku, a malalo paha o kekahi mau kumu okoa ae, alaila ua makehewa no, ke kukuluia ana 6 ka aoao kalaiaina, a i ole, ka hooholoia ana paha o na kahuahana, he mau mea pulapu wale aku no ia imua o ka lehulehu, oiai nae, o ka mea oiaio, e nana mua ana lakou i na moho, ma ko lakou pili hoaloha, a pili ohana paha, a mahope aku na ano e ae i pili i na moho.