Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 30, 27 July 1922 — Page 8

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

            Ke Kanawai Wae Moho.

 

 

            Ua lilo ke kanawai wae moho, i ninau ano nui, ma ka noho ana o ka ahaelele Repubalika, ma ka pule aku nei i hala, me ka mahaelua o na manao o na hoa oloko o kela ahaelele, no ka @oololi i manaoia e ka ahaelele no kela kanawai.

            Elike no me na ninau apau, aia he elua mau aoao, pela no ka @oololi i manaoia e kela ahalele, eia nae, ua@apono ka hapanui o na elele, e hoololiia ko kakou kanawai wae moho e ku nei i keia wa.

            Ma ka mea oiaio, aole i maopopo i na mana koho o keia Te@itore. ka manao maoli o ke kanawai wae moho, ua ikeia keia, mamuli o na hopena o na koho wae moho ae nei i hala.

            O ke kanawai koho baloka wae moho, he kanawai ia i hanaia, no ke kaili ana ae i ka mana wae i na moho, no na kulana koho@a e ka lehulehu, mai na ahaelele mai, i noho hoomaluia e ka poe kakaikahi, a i ke kaa ana aku na na mana koho baloka, e wae ponoi ae i ka lakou mau moho i makemake ai.

            Ma keia haawi ana aku i ka mana wae a koho i na moho, @loko o ka lima o na mana koho baloka o keia Teritore, ua konoia aku na Demokarata e wae i ka lakou mau moho, ponoi @ho, a pela hoi na Repubalika, e koho ai i ka lakou mau moho; a o na moho i kohoia, a puka, o lakou iho la ke kukuluia aku, no ke koho baloka laula.

            Aole nae pela  ka mea i ike mau ia, ma ka manawa o ka hoohololia ana o kela kanawai, no ka mea, ma na hopena oiaio i ikeia, ua koho aku na Demokarata i na moho o ka aoao Repubalika, pela hoi na Repubalika i kho aku ai i na moho Demokarata.

            Ma ka manawa e kaa ana na na ahaelele, e wae i na moho, aohe wahi mea a lihi kuleana mai na Demokarata, i ke koho ana a ka ahaelele Repubalika, i kana mau moho, a pela no hoi ke kuleana ole o na Repubalika, e koh oaku i na moho e holo ana no ka waeia mai ma ka aoao Demokarata. No ka ikeia ana nae, i ke kaulike ole o kela wae ana i na moho, ma o ka malaahi loa, o ka hoohulihuli ana i ka manao o na elele maloko o na ahaelele, a koho aku la, ma ke ano hoopilimeaai,, i na moho i kulike ole me ko lakou makemake, pela iho la i waihoia mai ai kela kuleana koho, iloko o ka lima o na mana koho baloka, iloko o na aoao kalaiaina o kakou.

            O ka pilikia nae o ka kanawai wae moho e ku nei i keia manawa, o ia no ka wehe hamamaia ae o ka puka, no na hana kolohe, i like aku no ke ino, me ka manawa e kaa ana na na ahaelele o kakou e wae i na mho, a i ole, oi aku no paha ke ino; no ka mea aole i papaia ke koho ana o kela ame keia koho baloka i kana mau moho i makemake ai, me ka nana ole ia o ka aoao kalaiaina.

            He mea pono i'o e hoololiia ko kakou kanawai wae moho, e hoololiia nae, ma ke ano, e hiki ole ai i na mana koho, ke koho ma ke ano kolohe, elike me ia e ku nei i keia wa, a i ole, me ka hoololi paha a ka ahaelele Repubualika, i manao ai, a i hoopaa ai i na moho, no ko kakou ahaolelo kulok, e hana mai ai, ma o kekahi hooponopono ahaolelo la.

            Eia ka pilikia o keia kanawai wae moho i ikeia i keia wa. Ma ke ano hoohalike, in a he hookahi moho ma ka aoao Demokarata a he ekolu moho ma ka aoao Repubalika, e alualu ana, no ka waeia ma ke koho baloka wae moho; aohe hopohopo ana a na Demokarata no ka lakou moho, ua maopopo loa kona waeia, in a no he mau baloka kakaikahi loa ke loaa ana iaia, o ka lakou wale no i hopohopo ai, o ia ke kau koho baloka nui, a i wahi e kaa ai ka lanakila i ka laou moho, e koho ana ka hapanui o na Demokarata, i ka moho nawaliwali o ka aoao Repubalika, aole keia malalo o kekahi mau kumu e ae, aka, no ko lakou ike, in a e loaa ana ka waeia i kela moho, alila he hana maalahi loa ka hoohaule ana aku iaia, ma ka manawa e ku like aku ai na moho a elua imua o ke akea.

            Ma ka hoololi a ka ahaelele Repubalika, i manao ai, no keia kanawa@, o ia no ka hoike ana o kela ame keia mana koho baloka, i kona aoao kalaiaina, ma o ke koho ana i ka moho o ka aoao, o kona koho ana i ka moho a mau moho paha o kekahi aoao okoa aku, e lilo ana ia i mea e kiolaia ai kona baloka holookoa, a lilo kona koho ana i mea waiwai ole.     

            He hana maalahi paha ka hiki ana ke ike i kekahi mea, mamuli o kona koho ana i na moho o kona aoao kalaiaina, i kekahi manawa nae, he hana pohihi loa ia. Ma kahi o ka hookahi wale no moho e holo ana no kekahi kulana oihana, ua hiki i kela mana koho, ke hoopunipuni, ma ke koho wale ana no i na moho o ka aoao ku-e mai, aole no ka manaoio, maluna o kana mea i koho ai, aka no kona manao, o ke alahele wale no ia e lanakila ai kana moho.

            Ina. i makee kakou, na mana koho o keia Teritore no ka hoohanaia o ka pono koho wae moho, i kulike ai me ka makemake maoli o ka hana kalaiaina, a elike hoi me ke ku ana o kela ame keia aoao, alaila he mea pono i'o e hoololiia ko kakou kanawai wae moho, ma ke ano e hoopauia ae ai na pilikia, i ikeia o ka wa ae nei i hala, pela hoi ka manawa e hoea mai ana.

            Heaha ka pololei o ke koho ana aku o na Demokarata, ka poe e ku ana maluna o ke kahuahana kalaiaina, i ku-e loa aku i ke kahuahana a ka aoao Repubalika, e kapae ae ai i ko lakou kahua i ku ai, iloko o na hakoko kalaiaina, i na moho Repubalika? In mamuli o ke ano hoaloha ko lakou koho ana aku i na moho o kekahi aoao kalaiaina okoa aku, a malalo paha o kekahi mau kumu okoa ae, alaila ua makehevwa no, ke kukuluia ana o ka aoao kalaiaina, a i ole, ka hooholoia ana paha o na kahuahana, he mau mea pulapu wale aku no ia imua o ka lehulehu, oiai nae, o ka mea oiaio, e nana mua ana lakou i na moho, ma ko lakou pili hoaloha, a pili ohana paha, a mahope aku na ano e ae i pili i na moho.

 

 

E Makaala E Ka Poe Kupono

I Ke Koho Baloka

 

 

            He manawa hoopa-aku keia i na i noa o ka poe kupono i ke baloka, o na kalana lehulehu o kakou, elike me na hoolaha a na kakauolelo kalana, no na wahi ame na manawa a lakou e hoea aku ai imua o na mana koho baloka, nolaila mai hoohemahema ikeia pono nui e na Hawaii.

            E hoomanao pu no hoi, ma keia koi ana aku e hoopaa i na inoa, no ka poe wale no ia i loaa mua ole ia lakou ka pono koho baloka, a pela hoi ka poe i hele ole ae e koho, ma ke kau koho baloka nui, o ka makahiki 1920; no ka poe i koho iloko o ia makahiki, a i koho ole iho nei nae, ma ke koho baloka kuikawa, no na moho elele lahui i Wakinekona, aole o lakou hele hou ana ae e hoopaa i na inoa, ke kuleana nei no lakou, ma keia koho baloka wae moho e hoea mai ana, a pela hoi ma ke kau koho baloka nui aku iloko o Novemaba.

            Mai hoomaloka kakou, no ka hana koho baloka, aka e lilo ia i mea ano nui iloko o ka noonoo o na kane ame na wahine, no ka mea, mamuli auanei o ko kakou hoohana ana aku i kela kuleana koho baloka, e hiki ai ia kakou ke hoouna i ka poe kupono iloko o ko kakou ahaolelo kuloko, a pela hoi iloko o ka ahaolelo lahui ma Wakinekona.

            I mea no hoi e waiwai ai ka pono koho baloka ia kakou, he mea pono, e hoonaauao ia kakou iho iloko o keia manawa, i ke ano o ke kaha ana i na baloka. Iloko o keia mau makahiki loihi, e malama mau ia nei ke koho baloka ma Hawaii nei, aole loa he manawa, i ike ole ia ai na hemahema iloko o na mahele koho lehulehu, ua kiolaia aku kekahi heluna baloka mahuahua, no ka hewa, a pololei ole o ke kahaia ana.

            He hana nae keia i kaa aku i ko kakou mau aoao kalaiaina, ke a'o ana i na mana koho baloka, nolaila mawaho ae o ka hana hoopaa i na inoa, o ke a'o ana aku i na mana koho, kekahi hana nui, a keia pepa, e kono aku nei i na alakai kalaiaina, e lilo i poe hoomalamalama aku, i wai e hoopauia ae ai keia pilikia.

 

 

E Loaa Ae Ana Kekahi Kokua I Ka Makeke Oahu.

 

 

Mamuli o ka hoakaka ana ae o ka Papa Ola i ka maemae ole o ka malamaia ana o ka Makeke Oahu e ku nei ma ke kihi o na alanui Kekaulike ame Moi, a i waihoia ae ai hoi ia manao imua o ka Loio Kuhina Harry Irwin, ua hoakaka ae ka loio kuhina i kona manao e loaa ana no kekahi hoomaopopo ana i kulike  me ka makemake o ke aupuni, ma nei mua koke iho mawaena o ke aupuni ame ka on a o ia makeke ame ka poe na lakou i hoolimalima ia makeke.

            Ma ka nana ana a ka Papa Ola ua loaa ka ike iaia o ka laina paipu hookuu wai o na mea ino ka i kupono ole ka hanaia ana, o ka mea i makemakeia no na paia o na pkaukau kuai i'a a pela aku, e pono e penaia, a o na kaupoku kulu e pono e hanaia ae a paa e pau ai ke kulu ana, no ka mea, i ka manawa ua ua kulu iho na wai lepo mai kaupoku iho maluna o na meani e ahu ana maloko o ka makeke e waiho wale ana no ke kuaiia ana aku, ua lawa ole ka puka wai e hookaheia aku ai o na wai ino, a ua ku maoli ka mea e lilo ai i mea hoopilikia i ke ola o ka lehulehu, a o ia mau wahi apau he mea pono e hana hou ia ae a like ka maikai ame ke kupono me ka mea i makemakeia.

            I kulike me ka hoakaka a kekahi olelo hoholo i hoopukaia ae e ka Lunakanawai Cornel Franklin, "he hana ia na ka poe na lakou na pakaukau kuai he 3 ka nui, ka poe na lakou i hoolimalima i ka makeke no 50 makahiki, ka hoomaemae ame ka hana ana ae i na wahi o ka makeke e ikeia ana ka pilikia." Ua hoikeia aku ia mea ia lakou, o ka lakou pane ua hiki ole e loaa kekahi mau hoomanao a kuka like ana me ka on a o ka makeke mamuli o kona haawi ole mai i ka mana ia lakou e hana ae i na wahi e ikeia ana ka pilikia ame ka hoomaemae pu ana i ka makeke.

            Ma ka Poakahi iho nei ka hoakaka ana ae o ka loio ma ka aoao o Ah Nin, ka on a o ka Oahu Makeke, i ka loio kuhina, no ka ae ana o Ah Nin e uku i ka hapalua o na hoolilo ana i koho wale ai e hoea aku ana mawaena o ka elua ame ka ekolu kaukani dala, in a nae e ae aan ka poe na lakou i hoolimalima i na pakaukau e uku i ka hapa aku i koe o na hoolilio. No keia loaa ana ae o ka hoakaka i ka loio kuhina ma ka aoao o Ah Nin, ka on a, i loaa ai he manaolana e hiki mai ana i ka manawa e hoopauia ae ai ka hoopaapaa mawaena o na aoao elua no ka pomaikai ame ka palekana o ke ola o ka lehulehu me ka lawe ole ae ia hihia imua o na aha hookolokolo.

           

 

Na Hihia Maloko O Ka Aha Hoomalu.

 

 

            Ma ka hihia a ke aupuni e ku e ana ia James.A Baker, he kalaiwa kaa otomobile, o ka holoheia ana maloko o ka aha hoomalu a ka Lunakanawai O. P. Soares ma ke kakahiaka o ka Poaha aku nei no ka hewa on a i hoopiiia ae ai he hoeha me ka mea eha ku i ka make he $5 ka hopa'i i kauia mai maluna on a me na koina o ka aha, a he $15 hoi me na koina o ka aha ka hoopa'i i kauia mai maluna o Ah Hoy Young no ka hoao ana e hakaka pu me Baker. Maloko o ka haleaina Oahu Cafe i ala ae ai kela hoopaapaa mawaena o laua no ka uku o ka ai ana a Baker, ma ka la 10 o Iulai i hala.

            No ka lawa ole o ka oleloike ma ka aoao o ke aupuni i hookuuia aku ai o William Kaha mai ka hihia hoeha aku on a i hopiiia ae ai, ua lawa nae na olelo a'o a ka aha e lilo ai o William Kaha i kanaka maikai ma nei hope aku, ke hoolohe. No ka hihia o Charles Hiram, no ka hoopoino ana i kekahi mau kaa otomobile eha ma kekahi manawa kokoke aku nei i hala ua hoopaneeia mai ka hoolohe hou ana a ka la 27, o ia ka la i nehinei. No ka laweia ana me ke kiana pauda maloko o ke awa o Puuloa i kauia mai ai ka hoopa'i maluna o D. Ramos he $30, mahope iho o kona ae ana ae i kona hewa imua o ka aha.

           

 

He Leka Hamama No Ke Kulana Holo Moho Elele

 

 

            Mr. Lunahooponopono:-E noi aku ana au i kou olulolu, a lokomaikai piha, e hookomo i keia mau manao o'u malalo iho nei i mea e maopopo pono ai i ka lehulehu koho baloka ko'u kulana maluna o ka ninau holo moho elele ma ka aoao Repubalika.

            Ewalu pule i kaahope ae nei, ua hele au e hui kono me Senatoa John Wise, no ka ninau ana aku iaia in a he moho oia no keia kau no ke kulana elele, a penei kana i pane mai ai ia'u:

            1. Ina e holo hou ana o Harry Baldwin, aole au e holo.

            2. Ina e holo ana o Clarence Cooke, aole no au e holo ana.

            3. Manao au ua oi aku no ka maikai o holo au i senatoa no ka aha senate o kakou, no ka mea, ua manao au he oi aku na pomaikai e loa@ mai ana i ke Teritore ame ka lahui o kaua, mamuli o ka'u hana maloko o ia hale.          

            4. O kekahi no hoi, maka'u au i ka nui o na lilo o ka noho ana ma Wakinekona.

            I ko'u lohe ana i keia mai kona waha ponoi mai, ike aku la au, aia oia iloko o ke kanalua ame ke kulanalana. I kekahi la ae hoolaha au ma ka nupepa i ko'u holo moho elele, a ia wa hookahi no, ua hoike aku au i ka lehulehu, aole au e hoi hope ana. Aohe makemake o Hawaii i ka noho kulanalana a kanalua wale.

            Ke hoomaopopo mai la oe, he ewalu ae nei pule o ka ike ana o na makaainana i ka'u hoolaha, a ano wale iho nei no ka puka ana mai nei o ka hoike a Wise e holo ana oia. Nolaila, ke waiho aku nei au na ka lehulehu e noonoo mai, a hooholo no lakou iho maluna o keia ninau: "Owai ka moho i hoike mua i kona holo@"        

            O kahi i maikai loa ai, he poe okoa kekahi i lohe i keia mau olelo a Senatoa Wise.

            O kekahi manao, o ia keia: Ke hoolaha nei o Wise ame kona poe kokua, ua kauoha ke Alii Kuhio e nhoouna ia Wise ma kona wahi i elele ma Wakinekona. Eia ka mea apiki, aohe i hooko o Wise i kela kauoha, a ua hoouna aku nei ka lehulehu me ke ohohia nui launa ole ia Baluwina. I keia wa ke noonoo nei na mana koho o Hawaii i elele i pani ma kahi o Baluwina i waiho mai i ka hana.

            Aohe pono o ka hoolauwili wale aku i ka noonoo o na mana koho, a o ka hoike aku i ka pololei ka mea i makemakeia. He hookahi no ninau nui i keia wa: "Owai ka elele e koho ai i pani no Baluwina@"

            He ekolu mau moho Repubalika; waeia ae ke kanaka i kupono, i hiki ke hilinaiia, i makukau ma na ano apau, i elele nau e Hawaii e hilahila ole ai.

            Owau iho no me ka oiaio,

                        Charles E. King,

                                    (Kale Kini),

                        Moho Elele e Holo Ana. Iulai 24, 1922.

 

 

E Kakoo Ana O Mrs Atcherley La Jarrett.

 

 

            Ma ka Poakahi iho nei ko Mrs. Mary Haaheo Atcherley hoike ana nae i kona manao, ka wahine Hawaii mua loa i holo kuokoa no kekahi oihana o ka lehulehu maloko o Hawaii, e haawi aku ana oia i kana kakoo ana ia Wm. P. Jarrett ma kana hooikaika baloka ana no ka waeia mai no ke kulana elele i ka ahaolelo lahui ma ka aoao Demokarata i keia kau.

            "Ina no ko W. P. Jarrett waeia mai e haawi ana oia i kana hooikaika ana nona ma ke koho baloka laula, a malia e hele pu aku ana oia e haiolelo ma na mokupuni no ko Jarrett kohoia.

            Ua hooholo o Mrs. Atcherley i kona manao aole oia e holo moho ana no kekahi kulana i keia makahiki, aole no ke kulana elele a aole no hoi no ke kulana Senatoa a lunamakaainana paha. O ke kumu wale no o kona hoao ana e holo kuokoa i ka makahiki i hala no ke kulai ana no ia ia McCandless ia kau, a ua hoike ae hoi o McCandless i kona manao aole oia e holo ana i keia kau nolaila e haawi ana oia i kana kakoo ana ia Jarrett.

 

 

Nuhou Kuloko

 

 

            $400 ka lehulehu i poho wale mamuli o ka make ana o kekahi o na bea mawaho ae nei o kahi hoikeike ma Kapiolani Paka.

 

 

            E hoomanawanui mai no e na makamaka i hoouna mai i na palapala i keia keena, a loaa kahi kaawale o ka nupepa no keia pule ae.

 

 

            Ma ka Poaono aku la i hala, i awaiauluia ae ai o Samuel Kauhi ame Mrs. Hopoe Liwai e ka Lunakahiko E. W. Smith ma ka materemonio laahia o ka mare.

           

 

            Elua mau hoopii okimare hou o ka hookomoia ana ae ma ka Poalua nei i ka aha, o ka piha ana ia o ke 33 o na hoopii okimarc mai ka la ekahi mai o keia mahina maloko o keia kulanakauhale.

 

 

            He halawai iwaho o kahua malalo o ke kumulaau nui ma ke kahuahou o ka halepule o Kaukeano e kukuluia aku ana ke malamaia ana ma ke ahiahi Sabati, mawaho ae nei o Kapunahou.

 

 

            Ma ke awakea o ka Poalua nei he Kepani o Eiehi Okabe ka i paa ae i ka hopuia no ke ku-e i na kanawai hookapu waiona, he 34 kuatasake ame 20 galani rama i hoawaawaia i loaa aku me ka mea kaomi sake.

 

 

            Ma ka hora 2:30 p. m., o ka auwina la Poalua nei i make ai o Kama Shimabukuro ke Kapani i oki  ai i kana wahine a i oki iho ai hoi iaia iho ma Wailupe mahope iho o ka hoihoi ia ana ae noloko o ka Halema'i Moiwahine.

 

 

            He keu aku a ka mea kupanaha ka poina ana o kekahi makuahine i ka inoa o kana bebe ma ka manawa o ka ninauia ana imua o ka aha ma ka manawa e hooloheia ana kana hihia okimare, e ole ka loio i hai okoa mai akahi no oia a hoomanao ae.

 

 

            Ma ka Mauna Kea o ka Poakolu nei, i hala aku ai na keiki makpo hookani pila o keia kulanakauhale no Hilo, no ka wahe ana he ahamele malaila, e hala ai kekahi mau la ia lakou ma Hawaii, mamua o ka huli hoi ana mai no keia kulanakauhale.

 

 

            Elua mau kumuhoopii e ku-e ana ia Charman, o ka hookomoia ana ae imua o ka aha hoomalu ma ka Poalua nei, no ka hoeha me ka mea eha ku i ka make, a no ka holonui me ka nana ole i ko hai pono ka lua, a mamuli o kona belaia ana ae me $250 i hookuuia ae ai oia.

 

 

            He palapala hoopii mai na makaainana mai o Papakolea ka i waihoia ae mamua o ka papa o nalunakiai ma ka halawai o ka po Poalua nei e noi mai ana i mau kukui no ia apana mamuli o ka pouliuli o ia apana ame ka nui o na hana powa e hana mau ia mai nei.

 

 

            Mahope o ka hoohala ana o Norma K. Lyman maloko o keia kulanakauhale no kekahi mau pule no ke kilo ana a haha ana aku i na aoao apau o ke kulana kalaiaina maloko o keia kulanakauhale ua huli hoi aku oia no kona home ma ka Mauna Keo o ke kakahiaka Poakolu nei.

 

 

            Mamuli o kekahi palapala hopu i hoopukaia mai ka aha federala mai e hoopii ana ia James Jael no ke ku-e i ke kanawai Mann Act(hoowalewale moekolohe) i paa ae ai oia i ka hopuia. Ma ka oleloia o Naomi Densey ka wahine ana o ke kalewa ana maluna o ke kaa otomobile no ka hookamakama ana aku.

 

 

            Emalama hou ae ana ka Ahahui Pa Ilina o Kalaepohaku, he halawai, ma ka hora 2 p.m., o keia Sabati iho ma kahi o Dan Maunakea, ma ia halawai i makemakeia ai na lala i uku ole i ko lakou mau mahele e uku ae ai, o ka poe @ hana ole ana pela, e hooneleia no iko lakou kuleana iloko o ka pa ilina, i oleloia.

 

 

            Ma ka halawai a ka papa o na lunakiai kulankauhale o ka noho ana ma ka po Poalua nei he palapala ka i heluheluia ae mai kekahi ae o na hui loio o keia kulanakauhale, na loio ma ka aoao o kekahi mau makai eha e koi ana no ko lakou ukuhana no ka manawa i kapaeia ai lakou mai ka hana ae a i hoihoi hou ia aku hoi i ka hana, i ka huina o $3080.

 

 

Kapalakiko, Iulai 23. --Eha poe i make maanei ma ka po aku la i hala i ka manwa i hooku'i aku ai kekahi kan otomobile i ke kaa uwila, a kahuli a pau i ka a-ia e ke ahi. Elua o na mea i make ame ekolu o na keiki i hoehaia, he mau lala no ka ohana Lunch.

 

 

Nuhou Kuwaho

 

 

            De Moines, Ia., Iulai 23.--Hookahi kaukani o ka poe olohani i hoopaa ia lakou iho i keia la me na olelo hoohiki aole lakou e komo aku ana iloko o na lua eli lanahu no eono mahina a i ole eono makahiki, ko ewale no a hoopauia ka olohani. Ua hoouna aku lakou he palapala i ka Peresidena o ka Hui o ka poe hana ma na maina o Amerika, e hoakaka ana i ka paa o ko lakou manao e hoomau aku ana ko lakou olohani ana ahiki i ka hopena.

 

 

            Moscow, Iulai 23:---He mau miliona eka huita i kanuia i hoopoinoia e na iole liilii me na uhini i nei manawa maloko o na apana aina lehulehu o Rusia, na apana aina no i hoopoinoia @ ka papaala ame ka wi o ka makahiki i hala, a i manaoia ai hoi e hoohua nui mai ana i kekahi oo huita i nei makahiki. E hoakaka ana maloko o ka hoike a ka Buro o ka Oihana Mahiai he 20,000,000 a oi aku mau eka i hoopoinoia e nei mau holoholona luku. Mai ke aupuni mai o Peresia ka lele ana mai a na uhini, a o na iole liiii aole no i mamao loa mahope aku.

 

 

             Missoula Mont., Iulai 24.---Eono mau hale kua o na kanaka hana i lilo i puulehu mamuli o ke ahi o ka a ana mai ka ululaau mai e pahola ana ma o a maanei ma ka hi he 150,000 eka ka nui a e hookau ae ana hoi i ka weli i kekahi hale hana papa o ke aupuni maloko o ka aina.

 

 

            Ladana, Iulai 24.---Ua loaa mai he palapala i keia la mai Wakinekona mai e noi mai ana i ka hui no hana pu ana aku o ke aupuni Pelekane ma ka hoao ana e kinai i ka lawelaweia ma ke ano akea loa o ka waiona mai na Mokupuni Bahama ame Bermudas mai. Ke huli a ninaninau pono nei ke aupuni no ia mea, pela ka mea i hoolahaia ae.

 

 

He $146,331 Ka Waiwai O Ke Kekialii Kalanianaole.

 

            Ma ke kakahiaka o ka Poaono aku nei i hala, i waihoia ae ai iloko o ka aha kaapuni, ka hoike, no ka nui o na waiwai o ke Keikialii Kalanianaole i make, ua hiki aku ia ma kahi o ka $146,331.50.

            O kela hoike i waihoia ae ai, ua hanaia ia e Edgar Henriques,, John E. O'Connor ame Authur E. Restarick, ka poe koho i ka waiwaiio o na waiwai o ke Keikialii Kalanianaole, i kohoia mai ai e ka aha, ma kekahi manawa ae nei hala.

            O ka waiwaiio o na waiwapaa, ua hiki aku ia i ke $50,284, a o na waiwai lewa hoi, o ia na mahele, iloko o ka Waiwai o Kapiolani, ua hiki aku i ke $96,047.

            No na lako gula ame kekahi mau lako hoonani e ae, ua hiki aku ma kahi o ka $4000. Iwaena nae o na lako hoonani, he pine omou hoku kekahi, i okomoia me ke daimana, i hiki aku ka waiwaiio, ma kahi o ka $3000.

 

Na Mare.

            William Watson ia Susie E. Watson, Iulai 19.

            Louis P. Mahelona ia Alice Tan Fook, Iulai 20.

            Edward S. Chai ia Minnie Peters, Iulai 20.

            S Kauhi ia Mrs. Hopoe Liwai, Iulai 22.

 

Na Hanau.

 

            Na Abrahan Pauole âme Maria Hoaeae, he kaikamahine, Iulai 5.

            Na E. D. Potter ame Ella Laemor, he keikikane, Iulai 10.

            Na Sol. K. Naholowaa ame Elizabeth Naehu he kekikane, Iulai 16.

            Na Ed. Dawson ame Minnie Kekuewa he kaikamahine, Iulai 16.

            Na Peter George ame Hanna Hao he kaikamahine Iuai, 17.

            Na William Dedrick ame Julia Kahalehili he keikikane, Iuai 19.

            Na James Moenahele ame Anuie Himeni he kaikamahine Iulai 21.

            Na Peter Thomas âme Haleakala Ah Tim he kaikamahine, Iulai 24.

 

Na Make.

 

            Maria K. Kane, ma ka halema'i o Kalihi, Iulai 17.

            Walter K. Kaahea, ma ke alanui Kaumualii, Iualai 18.

            John K. Namolau, ma ke alanui Emmeluth Iulai 18.

            Priscilla Akana ma ke alanui Palolo, Iulai 19.

            Chas. N. K. Hopkins, ma ka alanui Makee, Iulai 19.

            J.K. Kahoolawe, ma ka halema'i Pupule, Iulai 20.

            Harry Kaiehu, ma ke alanui Frog Iulai 20.

            Hannah Kahawaii, ma ke alanui Kukui, Iulai 22.

            George Victor ma ke alanui Kaloko, Iulai 22.

            Eli Awihi Hiwauli, ma ke alanui Hema, Iulai 23.

 

Ke Ano O Ke Kalaiaina.

 

(Kakauia e Z. P. K. Kawaikaumaii-(Kamakaokaopua.)

            4. Ma keia mau olelo ua akaka ka hewa o na kanawai kokua i kekahi poe imi waiwai. O na kanaka hooikaika like, pono e kokua like ia lakou. He mea nui ka hooponopono ana, e pili like na kanawai apau i na kanaka apau. Ina he kanawai hoohewa, pono e pli like ia i ka poe hewa apau, a in a he kanawai heohewa, pono e pili like ia i ka poe hewa apau, a in a he kanuwai kokua, pono e kokua like ia i ka poe hana like apau.

            5. Ma keia mau olelo, ua maopopo ka hewa o na kanawai pili i kekanaka, i hoopau i kona waiwai elike me kona mano. Ma kekahi aina, he mea kapu i kekahi poe ke kilika, aole e komo i ka lole kilika, ame ka lole maikai.

            ,Ua nui na kanawai mamua, ma Europa, elike me ia. I keia manawa ua pau. Ua makemake no kela kanaka, keia kanaka e hana me kona waiwai, elike me kona manao. Ina hiki no oia i ka imi. Ina kapu kela mea, nawaliwali no oia, aole e ikaika i ka hana aole hoi e waiwai ka aina.

            Pauku III.---Ina e kuu waleia na kanaka, a loaa ia lakou ka poino o ka palaualelo, alaila, maka'u lakou a  hooikaika lakou i ka hana. Ua maopopo no ko ke Akua manao, e ukuia ka poe hana apau. Ua maopopo no hoi Kona manao e nele ka poe hana ole. Ke i mai nei o Solomona, "O ka palaualelo ka mea e poho ai, a o ka uhane hoomolowa e pololi no ia." "Acle e hopu ka mea molowa i kana mea ai." "O ka aoao o ka poe palaualelo, ua like ia me kahi paapu i na kakalaioa."

            "O ka makemake o ka palualelo, oia kona mea e make ai." Ke i mai nei no hoi o Paulo, "Mai hoopalaleha i ka hana." "Ia makou e noho ai me oukou, ua olelo aku makou ia oukou penei: "Ina aole@ e hana kekahi, @ole hoi ia e pono ke ai."

            Ua maopopo no ko ke Akua manao, e pololi, a e hune a e poino ke kanaka noho molowa, a hana ole. Ina hana akamai lakou mamuli o kela manao o ke Akua. Imi no lakou i mea e ko ai ko ke Akua kanawai. Hoopa'i no ke Akua i ka poe hana ole, a pono no e ku like na kanawai o ka aina me na kanawai o ka aina me na kanawai o ke Akua. Pono e imi i ka mea e nele ai, a e pono ai ka poe molowa, ame ka poe hana ole. Pehea hoi e hiki ai@

            1. I ka mahele pono ana i ka waiwai. Ina maheleia ka waiwai apau, a lawe kela mea keia mea i kona iho, alaila, aole hiki i ka mea molowa ke kii i ka hai, i kana wale no. Alaila, o ka hana wale no ka mea e loaa ai ia ia ka ai, ame ka i'n, ame ka lole, a nolaila, aole hiki iaia ke hoomolowa, aole hiki ke noho wale; e hana n oia. Ina aole maheleia ka waiwai, alaila, hiki@ no i ka poe hana ole e kii walo i ka ai ame ka waiwai, a he mea mau no i kela poe ka hoomaunauna, ame ka ai nui, a uhauha. Aka, in a i mahele pono ia ka waiwai, alaila, ua waiwai nui ka poe malama, ame ka poe hana nui, a hune ka poe malama ole, ame ka poe hana ole a ike lakou i ka pololi, ame ka poino, alaila, ikaika paha lakou i ka hana. Aka, in a maheleia ka waiwai, imi no ka poe molowoa i wahi e loaa wale mai ai ka lakou, me ka hana ole. O lakou no ka poe aihue, ame ka poe lawe wale. Nolaila, he mea nui na kanawai hoomalu waiwai.

            Elua pono nui e loaa mai ma ia kanawai. E oluolu mai ka mea nona ia waiwai e hoomaluia a e noho pomaikai no oia, no ka mea, ua malu kona  waiwai, aohe mea hiki iaia ke lawe. A eia kekahi pono nui o ia kanaka. No ka hooneleia o ka poe molowa, o ia hoi ka poe aihue, a lawe wale; ua nele nae lakou no ke kanawai hoomalu, a nolaila, hooikaika lakou i ka hana, i lona ia lakou ka ai, ame ka mea e pono ai. Ina aole lakou e hana, o ko lakou make no ia. E olelo mai paha kekahi poe, ua  oolea loa keia. Ina i oolea, aole no ke kanaka. No kamea, aia la mahea ka pono o ka ai ana a ka mea hana olu i ka ai a ka mea hooikaika i ka hana..Ina ai wale ka mea palualelo i ka ai a ka mea hookaika, he oolea loa ia, he hana ino maoli. Eia ka pololei maoli, elike ka waiwai o ke kanaka me ka nui o kona hooikaikana. He mea hewa loa ke lawe i ka waiwai a ka mea hana, a haawai i ka mea hana ole.

            Nolaila, ua maopopo ka pono o ke kanawai hoomalu. Ua pono, a ua pololei maoli. A in a i make i ka pololi ka poe hana ole, ua pono ke kanawai no lakou iho no ko lakou make. Ina i manaoiia, ua oolea, no ke Akua mai no ia, no kamea, olelo mai no oia i ka wa i kinohi, "Me ka hou o kou maka e ai ai oe i ka ai, ahiki i kou wa e hoi hou aku ai i ka lepo."

            O kela kanawai, aole ia kakou ia. Aka, ua maopopo no i@ Akua manao. A ua mao@ hoi iaia ka mea e pono a@ naka. Ua ike no hoi Oia@ pono ka hana, he mea @ hana ole, a nolaila kona kana@

            2. Eia kekahi mea e n@ poe molowa, in a aole haawi wa @ na kanaka ia lakou. Ina i @ ke kanaka i ke Akua, a huu@ pono ke haawi wale aku ia@ in a nona iho kona hune, ala@ pono ke haawi wale aku iaia@ Ma na aina naauno, ua kokua nui @ elemakule, ame ka luahine. @ hine kane-make, ame ke ke@ kua ole. xUa kokua nui ia @ mai'i, ame ka poe poino. A@ kanaka ma'i ole, a molowa @ nolaila, pololi oia, aole loa@ kana ai. I ka wa mamu@ like ia ka poe hune apau. wa, aole kokua ka poe noon@ poe hana ole. Imi lakou i k@ a in a ae mai ka poe hune e @ alaila, kokua mai lakou. Ua @ kuluia na hale hana, a malaila @ lammaia ai ka poe hune. Ina e'ea@ kule, aole hoohanaia, a in @ wali, aole no. Aka in a he @ ikaika, aole loaa kana ai, k@ ole oia. Pela no hoi ma @ paahao. O ka poe apau ma @ paahao. O ka poe apau i ko@ ko hoohanaia lakou. Aole @ ho wale. I ka wa e komo @ iloko, ninauia oia i ka hana ana e makemake ai. Ina mumule oia a hui ole mai, alaila hoonoho koke ka luna iaia ma ka hana ana e manao ai. Ina hoole mai oia, @ e hana. alaila, paa koke oia iloko o ke keena uuku he wahi poeleele @, a malaila no oia e noho ai me ka ai ole, ame ka wai ole, a ae mai oia ka hana, alaila, haawi aku i ka ai nana.

            O ia kekahi hemahema nui i koe ma keia aina mamua o ka hale o@ kahi e paa ai ka poe hewa. He poe palaualelo loa kela poe, @ ai lakou i ka ai @ ka poe ikaika i ka hana, a hoonawaliwali lakou @ ka poe hana nui. Aole pono e hele pu kela poe me ka poe pono. O ka poe akamai i ke kalaiaina, manao nui lakou i keia, i ke kaawale ana o ka poe hewa.

           

 

(Aole i pau.))

Halawai Me Kekahi Eha Mauwale.

 

            Mamuli o ka hooku'i ana o kekahi mau kaa otomobile ma ke kihi o na alanui Makiki ame Waila ma ka horn 4 o ka auwina la S@ iho nei i loaa ni he eh@ mau@ ia John E. Monte, he luna no ka hale hoao o na mea kanu Amerika, a no ia eha i laweia ae ai oia noloko o ka Halema'i Moiwahine no ka lapaauia, ana mai o kona mau wahi i eha maloko o kona kino. O ke kaa otomobile ana o ke kau ana ua nahha ka aoao hema ame ka pale omua, ua poino pu kekahi wahi o ke kino me ke kapakahi o ka huila mai kona pili ae. Ma ka oleloia ua ae ke kalaiwa o ke kaa otomobile i hooku'i mai ai me kona kaa nana e uku i na lilo apau no ka-hana ana i na wahi i poino.

            Ma ka oleloia o holo mai ana ka o Mr. Garrett i kai ma ke alanui Makiki no ke alanui Waila, elike me ka olelo a ka poe i ikemaka ia hooku'i ana, me ka mama loa, a iaia i hookokoke mai ai i ka hoo@ Monte kaa me ke kau ana i ka hoailona e hoohuli ae ana oia i kona kaa ma ke alanui Waila, o ka manawa no ia i hooku'i mai ai ke kaa e kalaiwaia ana e Garrett ma ka aoao o ko Monte kaa a o keia ao @a maluna na poino i loaa ia kaa.

 

 

            Hoolaha Halawai

 

            E noho ana ka halawai a ko Kalapu Demokarata o ka Mahele 11, o ka Apana 4, i ka auwina @ Lapule, Iulai 30, 1922, h@ 2 p.m., ma ka hale kaa o ka Meia J. U. Wilson, alanui Ilaniwai.

            NOlaila ke konoia aku nei na lunanui na lala, na hoaloha ame na makamaka e hoia kino ma keia halawai, i lohe i ka hoike @ha a ke Komite Teritore ame Komite Kalana e nee nei no neia kau.

            E na pukaua o ka Mahele !! @ ala e ku me ka makaukau.

                                                            Victor Kiliuli.

                                                                        Kakauolelo.

6314-Iulai 27.

 

 

Hoolaha Pa Ilina

 

 

            Ke kauohaia aku nei na mea @ he kuleana pa ilina ko lakou @ ka Pa Ilina o ka Halepule o @ ua makemakeia lakou e @koak@ ma ka Halepule o Pauoa, @ kou mau pa@apa@a hookaa o @ Ilina, i ke ahiahi, horn 6 P.M. @ la 28 o Iulai nei, @o ke kuka@ hooholopono ana i ka manao o ka halawai o ka la 29 o Mei i @

            Lapana Keawepoo@

                        Luna Pa Ilina@

6514-Iulai 27, 1922.

 

Ua Nee Ae O

Kauka Homer Hayes

no ka

Rumi 32

Hokele Young

Hora hana--11 a.m. a 2 p.m.

Na Ahiahi Poakahi âme Poa lima, hora 7 a ka hora 8.