Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 28, 13 Iulai 1922 — He Hana Ku Maoli i ka Hoohilahila [ARTICLE]

He Hana Ku Maoli i ka Hoohilahila

Me he mea la, aole paha he kanaka Hawaii, i nele ke komohia iloko ona, ka manao huhu me ka hoonaukiuki, no na haiia ku i ka hoohilahila, a kekahi poe keiki opio Hawaii, i lawelawe ai, maloko nei o keia kulanakauhale, ma ka powa ana i kekahi poe, me ke ki okoa ana i kekahi makaainana ili keokeo mauka ae nei o Manoa. Ma ka manawa i oili ae ai o ka meahou, no ka hoaoia ana 0 kekahi haole e powa ma Manoa ae nei, a pela hoi kona ki maoli ia ana aku i ka pu, a pakele wale mai no kona ola ma ka apua, ua kuhihewa maoli no ka hapanui o na Hawaii, he hana kela na na haole koa, a i ole, na na Pilipino paha, mamuli mai keia o ka ike ole ia o na kanaka Hawaii, e lawelawe ana 1 na hana powa; aka i ka wa i oili ae ai ka mea oiaio, he poe keiki Hawaii kela poe powa; ūa hiki ole loa ke kaohi mai i na manao hoonaukiuki; no ka mea, ua lilo na hana a kela poe keiki opio, i mea hookaulana ae i ka lahui Hawaii, ma ke ano he poe powa. Ua kaulana kakou ka lahui Hawaii, i ka lahui noho malie; o na karaima lehulehu i ikeia o na wa ae nei i hala, he mau karaima ia, i lawelaweia e na lahui, mawaho ae o na Hawaii, ua hoea mai anei, i ka manawa e loli ae ai kela ano noho malie 0 keia lahui kanaka, a i ke ano e kauia ai ka weli, e ka lehulehii? Ua ae okoa ae kela mau opio ekolu, i ko lākou hewa, na lakou i'o no na hana powa lehulehu ame na hana hoopilikia 1 na wahine, ma kekahi mau manawa ae fiei i hala. Ea he keu aku kela o ka hana hoohilahila, a hoohaahaa, aole wale no i kela poe kanaka opio ame ko lakou mau ohana, aka maluna pu kekahi o keia lahui kanaka, ka lahui, i ku'i aku kona kaulana,' no na ano maikai i ikeia no kakou ma Hawaii nei, He ehia nae o ko kakou poe kanaka opio, i hoolilo i ka hana powa ame ka aihue, i hana.no lakou e pono ai? Mamua o ka hele loa ana aku o keia ano hana i ka nui ame ka laula, iwaena o kakou na Hawaii, he mea pono no, e laweia ae na keehiena wikani e kau ai ka weli, i ko kakou poe opio ma keia mua aku. He elua o kela mau kanaka opio, he mau keiki laua i hoopaa mua ia maloko o ke Kula Hoopololei ma Waialee, aole nae ia he kumu, no laua e lilo ai i mau kanaka powa, ke ole, he mea nana kekahi e alakai aku ia laua iloko o kela ano han^. Mai ko laua mau waha ponoi nlai, i hoike ae ai kela mau kanaka opio, na na kii onioni, i a'o aku ia laua i ke ano o ka powa ana, ma o ka lawe ana i ka pu panapana, a uhi hoi i na hele- j helena; ina o ka mea oiaio loa ia, a keia pepa e kanalua ole nei, pela e ikeia nei kekahi mau hana ino iloko o ka aina, alaila ua hoea mai i ka manawa e ku-e loa ia aku ai, ka hoikeike ana i na kii o keia ano ma keia mua aku, ame kekahi mau kii onioni,! e alakoia aku ai ko kakou poe kanaka opio, iloko o na hana karaima. Aole he mau kanalua ana, no ka lilo o na kii onioni, i hoikeike mau ia maloko nei o keia kulanakauhale, ma na hale kii onioni lehulehu, i kela ame keia mana>.-i, i mau mea hoikeike mai i na hana karaima lehulehu, e kuko ai ka manao o ko kakou poe kanākA opio, I ke ano o ka powa ana, ame ka hookau ana aku i ka weli, maluna o na wahine ame na kaikamahine opio. Ua ili iho ke ko'iko'i maluna o na ona o na hale kii onioni, ka hoopau loa ana i ka hoikeike hou ana aku i na kii onioni, o na hana karaima, ina i makee lakoU, i ka palekana o ko lakou mau ohana, i ka hele ana i ka po ame ke ao, a pela hoi me ka palekana pu o ka lehulehu; a i lawe ole ae lakou i na keehina, e hoopauia ai kela ano kii, alaila e lilo i hana na ka papa o na lunakiai, ke kinai ana aku, a pela hoi ko kakou poe kaukanawai, e noho mai ai iloko o ka ahaolelo kuloko, ke kau ana i na kanawai e papa ana i na kii hana karaima apau, no ka hoikeikeia, ina aia iloko oleakou ka manao makee, i ka inoa o Hawaii r.ei. He halekula na hale kii onioni no ka lehulehu, o kekahi wahi piha mau ia kela i na manawa apau, o ka mea auanei a ka lehulehu e ike aku ai maloko o kela mau hale, e paa ana' ia iloko--0 ko lakou noonoo, a e kuko maoli ana ka manao, e hooko aku 1 ka hana karaima, iloko o ka wa kupono. Oiai ua ko'iko'i ka hewa a keia poe keiki i hana aku ai, a ua maoli no e poino ke ola o kekahi poe a i hpolilo aku ai i mau pio, malajo o ko lakou mau manao lapuwale; ua ae okoa ae hoi imua o ka oihana makaikiu, i ko lakou pili i ka hewa, ma o na olelo hoohiki la, i kakauinoaia e lakou; nolaila i ka wa auanei e hooloheia ai ko lakou mau hihia, a ku i'o ka hewa ia lakou, alaila e kauia ka hoopa'i kanono maluna o lakou pakahi e pono ai, aole wale no, no ke a'o ana ia lakou i kekahi iiaawina a'o kupono loa; aka e lilo pu ia hoopa'i, i mea na na kanaka opio e ae, e nana aku ai, me ka maka'u ame ka weliweli.