Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 28, 13 July 1922 — HE MANO HOAKAKA [ARTICLE]

HE MANO HOAKAKA

I k.i I-unahooponopono o ke Kilohana o ka Lahui; Oluolu mai oe no kau wahi owili lei leliua, kekahi wahi kaawale o ka kaua hiwahiwa, i liookahi pu hoi ka lei like ana o na mokupuni apau, a ohuohu like hoi i ka lehua kaulana o Panaewa. E na man'a koho baloka, o noho ana mai ka la welo ae i Lehua, a ka la puka mai ma Kumukahi, kahi hoi o ka moho elele,,a kou meakakau e nanea ana i ka Ua Kani lehua, mamuli o k«'u ike ana iho i na manao wehewehe o kekahi makamaka ma ka Nupepa Kuokoa o ka la 15 o lune, e wehewehe ana i ke kulana o ka moho elelo kupono e alualu ai i ke kulana Elele. Ua nui ko'u mau manao mahalo no kau mau manao wehewehe e D. K. Kaonohilani nolaila ke waiho haaehaa aku nei hoi au, i ka inoa o Nomana Kalanilehua liaimana i moho elele na kaua no keia kau e hilei mai ana, ke manao nei au no keia inoa a'u e waiho aku nei imua ou, a imua o ka lehulehu, oia kekahi o na inoa kupono loa, oiai o leekahi mau mahele ano nui iloko o kau mau kukulu manao ana, ua loaa ia i ka mea nona ka inoa a'u i-hoakaka ae la maluna, o ia keia, he kanaka oia i noho iloko o na hana kaukanawui o ko kaleou ahaolelo, no kekahi mau Kau, a ua hoao oia e hana i ka pono kaulike o na mokupuni apau, no ka hana ana i ka pono o na makaainana o ua mau mokupuni la, oiai oia e noho ana maloko o ka Hale Ahaololo o Hawaii.

He kanaka opio makaala, a oi loa aku, ua lawa kona ike kanawai e lilo ai i kukui lio(Tinalamalama no kona alahele, ma ke kulana Elele i Wakinekona, no ke kiai ana i kou pono o Hawaii. O keia ka ike pookela nui loa, e pono e loaa i ka mea e alualu jina i ke kulana elele, no ka mea, me ia makaukau e loaa ai iaia na mea e holomua ai kana hana, a ina kakou e lioouna ana i kanaka, i maliele ole.ma ia ano, alaila e liolopono ole ana kana hana. Aole au e lioino ana i kekalii mau hoa e ae, e manao ana e alualu i ke kulana elele, aka, e hoakaka ana au i ke kulana o kau inoa, no ke kulana elele, oia o Nomana Kalanilehua Laima'na, no kona kulana o ka noho lawelawe liana ana, he kulana makaala, a he eleu pu, aole no paha i nele ka loaa o na hemahema iaia ma kekahi mau mea aka, he mea maamau no ia e ikeia nei, pela no na mauna o kakou i kahi manawa o Mauna Kea ke nanaia aku ua paa ka ohu, pela no ke kanaka aole kanaka i nele i ke kauia e ka ohu o na hemahema, nolaila o ka mea wale no i kaawale mai ia mau hemahema aku, oia no ke Keiki i hanauia ai maloko o ka halē hanai holoholona o kahi kauhale o ludea. E kuu hoaloha maikai D. K. Kaonohilani, ua iini nui au ma keia kukulu manao ana, e lilo pu ana kaua i mau kanaka i iini nui i ke kaulike ma keia ninau elele, a o ia keia. Ma ka moolelo o ko kakou Elele Alii aloha Hon. J. K. Kalanianaole, ua hanauia oia ma kahi Mokupuni uuku o Kauai o Manokalanipo, nolaila e ike mai oe ua loaa i ua wahi mokupuni la ka hanohano, no ke kulana elele. A oiai ma Oahu o Kuhihewa oia i noho ai i ka hapanui o kona ola ana, a ua hoohanohano pu ia ka mokupuni o Oahu eia 110 ke kulana elele pu aneane a piha na makahiki he 20. Nolaila aole e hiki i ka mokupuni o Oahu ke olelo mai, aole pu oia. i lei i ka hanohano o ko kulana .elele. Ma ka hala ana aku o ko kakou elele aloha Hon. J. K. Kalanianaole

ma kela aoao mau o ka honua, ua kau aku hoi ka hanohano o ke kulana elele maluna o ka mokupuni o Maui o Kama, ma o ko Hon. H. A. Balawina kohoia ana ma ke kulana elele, a i keia la, ke lei haaheo nei o Maui i ka Lei Eoaelani o ke kulana elele.

Oiai hoi ua loaa mai la ka lono oiaio loa, aole o Hoix. H. A. Balawina e holo hou ana i ke kulana elele, nolaila, e kuu hoa kakele o ka makasila D. K. Kaonohilani, ame na maua koho baloka apauni keia Teritore ke makemake kakou no ke kaulike o keia hanohano i na mokupuni o kakou, ke nonoi nei au ma ka inoa o ke Akua o ke kaulike e haawiia hoi ia hanohano o ke kulana Elele, i ka mokupuni o Hawaii Nui o Koawe, ma ia hana ana, ua haawiia na manao kaulike, i na mokupuni apau, a o ka moho au e puana ae ai i kona inoa na kaua, a na kakou e koho mo na manao lokahi i elele 110 Hawaii, oia no ka Hon. Nomana Kalanilehua, Laimana, me kuu manaolana, ina no kona kohoia a puka no ke kulana Elele, o hoao ana oia ma na ano apau, e loaa ia Hawaii na pono no kona mau liana like ole, a oi loa aku, e ike mai ana na makua o kakou, oia ka poe kaukanawai i hoike moakaka mai ai eliko me ka loihi, a oukou e hoouna ae ai i kekahi kanaka Hawaii i elele no oukou pela, no makou e ike mai ai, aia no iloko o ko lima ka mana hooponopono, o leo oukou aina. Nolaila, ua hiki mai ko kakou manawa 9 leu si a nana i kela mau olelo knnoha a ko kal;cu mau makua kau kanawai o Amoiika Huipuia. Me kua ninnaolana e k.iL-like ana ko kai'a uiau manao j.u.l:iLa o keia ninau Elele, a ke nonoi ae nei au i na Mana Lani, e liaawi mai ia kakou i na manao kaulike no keia ninau Elele. Ke hooki nei au maanei, ii ke haawi pu aku nei i ko'u aloha lululima pu me oe e D. K. Kaonohilani. Kaua no a mau, KA TJA KANILEHUA, ' H-