Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 28, 13 Iulai 1922 — MAIWAENA MAI O KA POE KOLI KUKUI KEKAHI POE KAULANA KIEKIE LOA [ARTICLE]

MAIWAENA MAI O KA POE KOLI KUKUI KEKAHI POE KAULANA KIEKIE LOA

He oiaio, ma ka moolelo o na lahui like ole o ke- ao nei, ua ikeia na kanaka kaulana ma na oihana like ole; he kaulana ko kekahi i noho mana no hookahi hanauna wale no; a o kekahi, ua kaulana aku a komo i ka elua o na hanauna. O ke kaulana hoi o leekahi uā noho mana ia iloko o >ka lahui iloko o kene«kuria he lehulehu. O ka ike nae amo ka naauao i loaa mai i ua mea kaulana la, ua loaa ae mamuli o ka aihue ana ia mea (o ia paha ka olelo pololei) a hoohana iho i ua ike la me ke a'o ole ia ena kumu a'o helu ekahi. 0 kekahi hoi, mailoko ae no o na manao naauao i ulu ae, a hoohana no eliko me ka paipai mai a ka uhane ike. He kupanaha no keia mea ke noho iho Jcaua e kuu mea heluhelu a noonoo. E nana aku ia Aberahama Linekona o Amerika Huipuia, ma kana mau hana naauao amo kana hooponopono aupuni ana. He aiwaiwa na hana. He mau hana naauao i loaa ole aku i na kanaka i hoonaauaoia ma na kula kiokie. A o kona kaulana ana e o mau nei ahiki i keia wa, aole no i loaa aku i ua poo la i hoonaauaoia. Pehea la hoi kona hoonaauaoia una? Ka, ma ka nana aku ma kona moolelo he wahi koli kukui wale no ia i loaa ai kona naauao. He kukahi kona mau manao, o ia hoi keia ,aole he mau manao hukilua. 0 ia hoi na manao e komo huikau ana iloko o ka pono ame ka hewa. Ua paa kona manao e hahai i ka pon.o, a o na nianao a hana po•no a kona uhane e ike ana, o ia kana e hooko aku. He hoopili -wale ole malalo o na uana hewa e hoopilikia ana i ka lehulehu. Mamuli o keia ano la, i ike mai ai ka leliulehu a hokaulana ae i ka inoa o Aberahama Linekona. Na na kanaka hj i hookaulana ae me ke kauoha paa ana iho*i na hanauna mahope mai e malamaia ka la o koia kaeaea.

He lehulehu o ia mau kanaka kaulana ma kela ame keia aupuni o ke aa nei, a ho mea makehewa ka hoa-kaka'-ae ia mau mea. E olelo ae uo kaua, e kuu mea heluhelu, i na mea no o ko kaua aina nei. Iwaena o na oihana like 010 o Hawaii nei, aia na kumu e ku ana imua o na haumana i waeia no kekahi oihana i makemakeia; aia mawaho ae o neia mau haumana ho poe e ae kekahi i oleloia, he poe koli kukui; o ia ka poe hana paa kuleui no na haumana e ao ana. I ka wa a ke kumu e a'o ana i na haumana, e lohe ana no na koli kukui inamuli o ko lakou pili mau me na haumana. No keia mea aole olelo a 'o a hana paha a s ke kumu i na haumana, e hala ae mai ka ike a keia poe koli kukui ahiki i ka puka ana o na haumana. I ka pau ana o na a'o a ke kumu i na haumana ma kela ame keia la, u kaawale lakou, hoakoakOa ae la na koli kukui apau, a a'o no lakou iho olike me na mea i loaa ia lakou ma ia la. Elike no nio ka na haumana haawi, pela no lakou nei ahilei i ka pi/ka ana. 0 ka mea apiki nae ma* hope iho o ka uhiki ana, a puka aku i ke akea, pii mai la ke kaulana o kekahi i maopopo ole. I ka imi pouo ia ana aku, ikeia aku la he wahi koli kukui 'wale no kekahi halau hoonaauao. Pilikia maoli ka poe i hoonaauaoia! Ua ikeia keia mau mea ma na oihana apau o Hawaii nei, ma .ka wa kahiko. Hoko o na pa hula, lua, kuauhau, kahuna o ke akua, kahuna lapaau, kahuna kilō, kahuna kuhikuhipuuone>« kahuna kakauolelo a pela aku. 0 ia ano no ahiki i keia la, koe wale no keia, ua alaiia mai e na kanawai, a. ke hoaoia mai nei no kekahi mau hana iho i koe e paniia mai me ke kanawai. Elike me na oihana kauka lapaau, loio, kuniu a'o a pela aku o keia mau la. Pehea ka nui.o kou naauao o koli kikni, ma kekahi oihana, aole ia he nou o puka ae ai, a no ka mea, auhea kou palapala hoomaikai mai kekahi kumu a'o mai i kaulana o kekohi halekula i ikeiaf Aole nae ia he mea e nele ai kou maikaukau a ,ike ma ua oihana la. Pela kakeu e Hawaii kuauli imua o keia hana hoopulapula. Ke ikeia L.ai nei kakou apau loa ma ke ano he poe koli kukui wale no, maluna o ko kakou aina i kamaaina. Ua ike no kakou i na mea kupono e ha* na ai malupa o ka aina, i loaa mai ai na hua kupono e ola ai ka nohona ohana ana; eia nae maka'u honua kakou i ka aina, o poho, a loaa ole ke ola kupono mai ka aina mai, ke lioi aku a mahi. Nohea mai keia ano manao? Aole anei no| ka ikaika mai o ka m&nao e noho onamiliona koke ac-malailaf Ina no ka &i ame ka i'a ame kahi e noho ai me ka oluolu ka manao, aole loa kakou e hookaulua iki i ka hoi ana i ka aina. He oiaio he poe koli kukui i'o kakou. He poe i ike a lohe i na hana ame na olelo a na makua, a ma ia ike a lohe an*, ua lawa ia ike e 'hoao ai maluna o ka aina. He hoo-

kahi wale no kumu e hoi nele ai, o ia no ka palaualelo, a i lanakila no hoi ka palaualelo i ka hanaiia, a ina he poe kekahi o ia ano, e ikeia e ola ana, alaila, aole no ka palaualelo ka hewa, aka, no ka mea nana e hanai ana. He okoa ka pMaualelo mai ka hooikika ana i ka tyina a nele mamuli o ka hewa o ka la i hanauia ai. Nolajla, ma aku e ikeia aku ana no ke ala ae o ua poe koli kukui nei, a noho mana maoli maluna o ka aina, ma ka liua o kp. aina. Na ia hua no o ka aina e hooku kao* koa ae i ke ano o ke ola ana o ke kanaka, mai ke kulana hoopēpe a hoopilimeaai a i ke kuokoa. E hana i na haua mahi elike me kau iko 4 hoomaopopo ana; a mai poina i ka hoao l na alahole hana a kou pepeiao i lohe ai mai na makua mai. He mau mea maikai wale no ia. He okiloa ka hoka wale iho a po ka la. He mau hoakaka walo no keia, je kuu mea heluhelu, maluna 0 na hana e han& ai, a e waiwai ole ana no paha keia, a no ka mea, eia na loea paeli honua ke ku kokoke nei me na komiaina, me ka makaukau e hoike mai ia oe, e ka ona aina, 1 ke alahele maikai loa e mahi ai. No ia mea, ua nele ole kakou i na kokua i kela la a i keia la, ia kakou e noho ana ma ka aina. E hoomanao nae i leeia, a loaa ia oe ka nohona lako ana o keia mua aku, maluna o koia mau aina hoopulapula, mai poina i keia,/'He wahi koli kukui wale no oe i loaa ai keia lako ana"; a na ia mea 6 hapai loa ae ia oe maiwaena ae o ka poe i a'o ia mau hana mahi.