Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 27, 6 July 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Ewalu Ohana e Hoi e Ana no na Aina Hoopulapula ma Molokai

 

Wae ae ke Komisina Home Hawaii i ka Poe i Manaoia ua Kupono no ka Hoihoi Mua Anan Aku ma na Aina o Kalamaula, Molokai

 

@waena mai o ka poe noi, i hiki @ @ heluna i ke kanahiku, no @ ana e noho ma na aina hoo@ o Molokai, ua wae ae nei @ Komisina Home Hawaii, ma ka @ o ka pule aku nei i hala, @ ewalu mau ohana, ma ke ano o @ na ohana e hoi mua aka ana @ ma na aina hoopulapula o Ka@, a o ke koena iho, ma @@@ aku lakou, eia nae, mawaena o @@@wakalua ame ka iwakaluakumamaha wale no ka nui o na ohana, @@ ka noho ana aku ma Kalamaula.

            Ma ka wae ana ae nae a na ko @@@na, i kela mau ohana mua ewa@@ ua hanaia ia mamuli o ko lakou @@@holo ana, i mau hawaii koko @@ha i Hawaii hapaHaole, ame Hawaii hapaPake. iloko no hoi o ia manawa hookahi, ua noonoo pu ia ke @@ o ko lakou mau makahiki ame ka lakou mau ohana keiki.

            O na Hawaii mua ewalu ame ko @@kou mau ohana, a ke komisina i @ae ae ai, no kela hoi ana aku e noho ma na aina hoopulapula ma Kalamaula kai o keia malalo iho nei ko lakou mau inoa:

            David K. Kamai, he Hawaii koko piha, nona na makahiki he 41, o kana oihana, he mea lawe alike, a he kamana kukuluhale. He wahine mare kana, a he 11 a laua mau keiki, 6 keikikane, a he 5 kaikamahine, He on a aina oia, a he ike kona i ke ano o ke kanu ana i ke kalo, ka uala, ke kulina, kapiki, ka mauu alfalfa ame ke pu. Ua makaukau e hoi koko a noho maluna o ka aina, i ka wa e aponoia ai kana palapala noi.

            Calrence K. Kinney, no Honolulu nei, he hapa Haole a nona na kamahiki he 42. O kana oihana, he mea hana ukulele ame hana umeke. Ua mare oia i ka wahine, a ua loaa ia laua na keike he 7, he 3 mau keikikane a he 4 mau kaikamahine. He on a aina oia. Ua hanauia oia ma ka aina mahiai, me ka loaa o ka ike kanu kalo iaia ma ka aina maloo, ke kanu uala, ke kulina, ka ipu ame na meakanu e ae. Ua makaukau ehoi aku no na @@@ hoopulapula iloko o 30 la, mahope iho oke aponoia ana mai o kana palapala noi.

            Albert Kahinu, Kaunakakai, Molokai. He hapa@@@waii no keia, nona na makehiki he 38. Ke noho hana nei oia malalo o ke Komisina Home Hawaii ma Molokai, ma ke ano he wiliki paumawai. Ua mare oia i ka wahine, a ua loaa he hookahi keikikane. Ua makaukau oia i ka hanai moa, ka hanai puaa, ke kanu uala, kanu maia, pu ame kekahi mau meakanu e ae. Ua loaa pu no i kana wahine ka makaukau ma ia ma hana. Aole oia he on a waiwai, aka ua makaukau nae e hoi.

HOLOPONO OLE KA HULI ANA NO KA MOKU PAUAHI

            Ma ke kakahiaka o ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i loaa mai ai @e kelekalap uwea olo i Honolulu nei, mai Kauahi mai e hoike ana no ka ikeia ana o kekahi moku ua pau ke ahi ma kahi he umi mile ka mamao mai na kapakai mai o Kauai.

            E kali pu ana me kela hoike, no ka moku poino, ua makemakeia hoouna aku i kekahi mau kokua no a hoopakele ana ae i kela moku, a @ole i ka poe paha maluna on a.

            He elua mau mokulele olalo o ka oihana kaua o Puuloa e lele ana mawaena o Oahu nei ame Molokai, ua hoike koke ia ae la ka lohe i keia mau mokulele, ma ke kelekalapa @wae ole, o ka hoohuli ae la no ia ua mau mokulele nei i ko laua alahele a huli aku la no Kauai.

            Ua noke kela mau moku i ka huli i na kapakai o Kauai, aole he ikeia o kekahi moku poino, nolaila ua huli hoi hou mai la ua mau mokulele neui no Puuloa, a hoea mai ma ka hora ekahi o ka auwina la.

            Ua hoopiha hou ia kela mau mokulele i ka aila, a ma ka hapalua o ka hora ekahi i moomaka hou ai ka lele ana, e huli no ka moku poino. Ua kaahele kela mau moku me eha kanaka oluna, i na wahi apau e kokoke mai ana i ka mokupuni o Ka@@@, me ka ike ole ia aku o kekahi wahi hiona, no kela moku i loaa i ka pilikia, a no ia ike ole ia, i huli hoi okoa mai ai ua mau mokulele nei a hoea ae no Puuloa, ma ka hapalua o ka hora elima o ke ahiahi.koke e noho maluna on aaina hoopulapula.

            W.A. Aki, Honolulu, he Hapa Pake, nona na makehiki he 28, he luna hana ola no na limahana. Ua mare oia i ka wahine, a ua loaa ia laua he elua maukeiki he keikikane, a he kaikamahine. Ua makaukau oia i ke kanu ana i na meakanu, no ke kokua ana mai i ka ohana. He kumukula kana wahine, no na makahiki ewalu, maloko o ke Kula Hoopololei o na Kaikamahine ma Kamoiliili. ua makaukau no ka hoi ana aku e noho maluna o na aina hoopulapula.

            John Puaa, Kaunakakai, Molokai. he Hawaii koko piha, a nona na makahiki ma kahi o ke 52, a ke noho hana mai nei oia no ke komisina ma Molokai. He wahine mare kana, a ua loaa ia laua na keika he 10, he 5 keikikane a he 5 kaikamahine. Ua noho oia me kana wahine maluna o ka aina hanai holoholona no na makahiki he 25, a ua loaa no ka ike ame ka makaukau ia laua, maluna o na hana like ole. Ua makaukau e hoi a noho ma na aina hoopulapula, ne ka hoohakalia ole.

            Harry Apo, Lahaina, Maui, he hapa Pake a o kana hana he mea lawe leka. ua mare oia i ka wahine a ua loaa mai a laua he 6 mau keiki, he 4 kaikamahine, a he 2 keikikanie. Ua noho i ke kula o Lahanaluna no elua makahiki a he eha makehiki ma ke Kula Kamehameha, me ke a'o ana i kaoihana mahiai maloko o Kamehameha. makukau e hoi maluna o na ainahoopulapula iloko o Iulai a i Augate paha.

            George W. Maioho, Kihei, he hapa Pake, a nona na makahiki he 40. Ua mare oia i ka wahine, a he eha a laua mau keike, he 2 kaikamahine ame 2 keikikane. Ua makaukau oia ma na hana like ole, mai ke kanu ana i na meakanu, a i ka hanai ana i na holoholona I hakalia wale no i ke aponoia mai o kana palapala noi, o kona hoi no ia a noho me ka ohana ma no aina hoopulapula.

            William Kamekaua, Kawela, Molokai, he Hawaii koko piha, a nona na makahiki he 38, ke noho hana nei oia malalo o na komisina ma Molokai. he wahine kana me 10 keiki, he 5 keikikane a he 5 kaikamahine. Ua noho hana oia a me kana wahine me ka Hui Hanai Holoholona o Molokai no 17 makahiki. ua makaukau e hoi koke e noho ma na aina hoopulapula.

            No keia mau ohana nae ewalu, he ekolu wale no mau ohana e hoi mua ana, no ka mea, he ekolu no mau apana i pau mua i ka hoomaemaeia e ke komisina, no ka hoomaka koke ana aku e hooulu i na meakanu, a mahope aku kekahi mau ohana e hoi ai, i ka wa e makaukau mai ai ko lakou mau aina.

KA AHAMELE A NA KEIKI MAKAPO

            Maloko o ka hale hui Odd Fellows, ma ke kihi o na alanui Papu ame Moi, e wehe ae ana ke kalapu o na keiki makapo he ahamele ame hulahula, ma ke ahiahi o keia Poaono iho, Iulai 8, 1922, e hoomaka ana ma ka hora 7.

            O na pomaikai e loaa mai ana ma keia aha mele e lilo ia i mea kokua aku no ka huaka'i kaahele a na keiki makapo, i hoolala ai, no ka holo ana aku no Hawaii, a hoea loa mai i Maui; a mahope o ko lakou huli hoi ana mai no Honolulu nei, e hoomaha liilii ai no kekahi mau la, a hala loa aku no ka Mokupuni Kaili La, no Kauai o Manokalanipo.

            He ekolu mau makana e haawiia ana ma kela po, mahopo iho o ka paa ana o ka puka no ka lawe ana mai i na kikiki, o ia hoi ma ka hora umi o pau ai ka aeia ana o na tkiki no ke komo ana mai o ka lehulehu.

            He 15 ka nui o na male ma ka papa kuhikuhi o na hana ahamele ma kela po he mau mele wale no e himeni ia mai ana e na keiki makapo me ka lakou mau pila, a oiai ua kamaaina ko ke kulanakauhale neui i ka ike ana i keia mau keiki, ua nui ka makahehi ame ka makemakeia o ka lakou himeni ana, ame ka hookani ana i ka lakou mau pila. Mahope o ka ahamele e malamaia ana he hulahula, he hookahi no auhau mai ka ike ana i ka ahamele ame ke komo ana aku iloko o ka hulahula.

KE LIU NEI

            NA REPUBALIKA

NO KA AHAELELE

He Elua Wale no Pule i Koe

Alaila Noho Mai ka Ahaelele Hana Kahuahana

NUI WALE NA NINAU

            E NOONOOIA NEI

O ke Ano o ke Koho Baloka

            Ana Kekahi o na Ninau

                        i Manaoia e Hoololi

            Oiai he elue pule okoa i koe e kakali aku ai, mamua o ka hoea ana mai i ka la e hono ai o ka ahaelele hana kahuahana kalaiaina, o ka aoao Repubalika, eia na alakai Repubalika ke noonoo e mai nei i kekahi mau pauku o ke kahuahana no ka waiho ana ae iloko o kela ahaelele.

            Eia ka Elele Bldwin ke huli hoi mai nei mai Wakinekona mai, nolaila o hoea pu ae ana oia iloko o kela ahaelele a na Repubalika.

            O ka mua o na pauku o ke kahuahana i noonooia, o ia no ka haawi ana aku i na kakoo ame na mahalo ana i ka Elele Baldwin, no kana mau hooikaika ana maloko o ka ahaolelo lahui, iloko o kona manawa pokole iloko o kela aha kaukanawai, no ka mea ma o kana mau hooikaika ana i hooholoia mai ai ka bila, e haawi ana i ka mana paa oihana i na wahine o Hawaii nei, a pela hoi me kekahi mau hooponopono ahaolelo e ae i pili i keia Teritore.

            O kekahi o na pauku i manaoia, o ia no ka haawi ana aku o ka aoao Rupubalika i kana mau kakoo ana, i ka bila a Cummins. He bila keia e hoihoi mai ana i ka mana no ka noonoo ana i na hana o ka lehulehu ma Hawaii nei i ko Komi@on@ @ na H@na o ka Lehulehu, aole hoi i ke komisina federala, elike me ke ano kahko i ikeia.

            O kekahi hoi o na pauku i manaoia, o ia no ke koi ana aku i kekahi haawina dala mahuahua, no ke a'oia o na oihana hana lima maloko o na kula, i kulike ai me ka iini ame ka makemake o Kiaaina Farrington; a me he mea la, o ka iini maoli o na Repubalika, o ia no ke a'o nui ia o ke ike mahiai maloko o na kula ma keia mua aku.

            Me he mea la nae, o ka pauku ano nui loa e noonooia nei i keia wa, o ia no ka hoololi ana i ke kanawai wae moho e ku nei. O kekahi mea i noonooia, o ia no ka hanaia he kanawai, ma ia kanawai e hoakaku ana i ke ano o ke koho ana a na mana koho i na moho, ma ko lakou mau aoao kalaiaina wale no, aole hoi e koho au i ka moho o kekahi aoao kalaiaina okoa, elike me ke kanawai e ku nei i keia wa.

            He elua ano o na baloka i noonooia, i wahi e holopono ai keia hoololi ana i ke kanawai wae moho, o ka mua, o ia no ka hookaawaleia o na baloka o na moho ma ko lakou mau aoao kalaiaina. I ka wa e komo ai o kekahi mea iloko o kahi koho baloka, e hoike aku oia i kona aoao kalaiaina, a ia wa e hawiia mai ai iaia ka baloka i pa'i ia ai na moho e holo ana ma kela aoao, a e koho wale no oia i kela mau moho, aole o ke kikoi aku o ke koho ana i na moho o kekahi aoao okoa aku.

            O kekahi ano baloka hoi o ia no ke kauia o na moho apau o na aoao kalaiaina like ole, aka e koho wale no nae ka mea koho baloka i na moho o kona aoao, a in a e ikeia ana kekahi baloka ua kikokikoia ke koho ana i na moho, alaila e kiolaia ana kela baloka.

OKI I KA PUU ME KA PAHI NO KA HUHU O KA MAKUAKANE

            No ka hhu o ka makuakane o kekahi keiki Kepani nona na makahiki he umikumamaha, i hoao ae ai o Takeo Murate e lawe i kona ola iho, ma ke oki ana i kona puu me ka pahi kolikoli halakahiki, ma ka hale hana halakahiki ma ka hale hana halakahiki o Libby McNeill & Libby, ma ke Sabati aku nei i hala, eia nae, ua manaoia e palekana ana no kona ola, mahope o na lapaau ana aku iaia.

            I kulike ai me ka hoakaka a ka makuakane o kela keiki, he kiai no ka hale hana halakahiki, he k i ka hookiekie na hana a kana keiki, mahope mai o ka make ana aku o ka makuahine, he elua makahiki ae nei i hala, a e hoopaapaa mau ana laua, no ka hoolohe ole mai o kela keiki i kona makuakane.

            Ma kela Sabati, ua ike ka makuakane ua loaa ia Takeo Murata he ehiku dala, oiai nae he eha no dala kona uku pule, a o kahi i loaa mai ai na dala ehiku, ua lilo ia i mea hoopohihihi i ka manao o ka ma

Pepehiia ae he Wahine no Kona Au'a i Kona Komo

Koiia Oia e ka Mea Kolohe e Kau ma Kona Kaa a Laweia Aku no ke Alanui Makiki

AIHUEIA NAE KELA KOMO E KE KOLOHE

Paa ka Mea Powa i ka Hopuia me ke Kauia o ka Hoopii no ka Hewa Hoeha

            No ka haawi ole mai o kekahi wahine haole nona ka inoa o Mrs. J. Anderson i kona komo lima, nona ka waiwaiio o eha haneri dala, i pepehiia aku ai oia a eha loa e kekahi kanaka opio o John Bell kona inoa, ma ka Poalima aku nei i hala, eia nae ua paa ae kela kanaka opio i ka hopuia, no ka hewa hoeha.

            Ma ka moolelo e pili ana i kela hana hoeha, i kulike ai me na hoakaka'a Mrs. Anderson, ua hoea aku o John Bell no kona home ma ke alanui Young ma ke awakea o kela Poalima, a koi aku la iaia e hele i ka makeko maluna o kona kaa otomobile, a oiai ua kamaaina mua no o Mrs. Andersion ia Bell, ua haawi mai la oia i kona ae e kau mai la maluna o ke kaa, me kana keiki uuku o ehiku makahiki.

            I kela kau ana aku o Mrs. Anderson maluna o ke kaa otomobile, ua hoomaka aku la o Bell e hookele i kona kaa no ka apana o Makiki, aole hoi no ke taona e hoea aku ai i ka makeke, aole ka he hoopaa mai i ka holo o kona kaa, i ka wa i kauohaia aku ai e ku mai.

            Ua holo aku la ka kela kaa ahiki i ka hoea ana i kekahi wahi mehameha o ke alanui e pii ai noluna o Makiki, ua hoopaa iho la o Bell i ka holo o ke kaa, ia manawa o Bell i huli mai ai ihope a koi mai la ia Mrs. Anderson e haawi aku iaia i ke komo daimana o $400 ka waiwaiio, o paa ana ma kekahi o kona mau manamanalima.

            Ua hoole aku la o Mrs. Anderson i ka hawi ana i ke komolima, ia wa i unuhi ae ai o John Bell he pahi a hoani mai la imua o Mrs. Anderson, eia nae ua paiiia aku la kona lima e Mrs. Anderson, a haule ka pahi mai iaia aku, me ka hoao aha o Mrs. Anderson e lele mailuna aku o ke kaa, ua hopu aku la ka o Bell ma kona lauoho me kekahi lima, a noke aku la ike ku'i ma na maka me kekahi lima a ma ka umauma.

            No kela hoehaia ana aku i kupouli ai ka noonoo o Mrs. Anderson me kona ike ole no i ka mea i hanaia aku maluna on a, o ia ka lawe ana o Bell i ke komolima daimana mai kona manamanalima aku.

            I kela loaa ana no ka o ke komolima ia Bell, o kona kau ae la no ia maluna o kona kaa, a haalee aku la ia Mrs. Anderson me kela kupouli no ma ke alanui.

            Ua ikeia man nae kekahi hapa o kela hana hoeha a Bell e kakhi mau wahine elua o ka oili ana mai, a na laua i hoike mai i ka lohe i ka halewai, no ka hoouna ana aku i ke kaa makai; a i ka wa i hoea aku ai ke kaa maikai, ua hoi hou aku o John Bell ilaila, a paa oia i ka hopuia, elike me ka hoakaka a ka loia o Mrs. Anderson.

            I ka hoea ana no ka halemai o na poino ulia i pohala ae ai o Mrs. Anderson a ma ka nanaia ana, ua nui maoli kona wahi i poino, ma kona mau maka, a ma na lehelehe.

            Ma ka olelo a Mr. Gearg French ka loio o Mrs. Anderson, ua ae okoa ae o John Bell imua o na makai no kona lawe ana i ke komolima mai ia Mrs. Anderson aku, a ua kiolaia ka kela komo eia.

            Ua kulike loa na hoakaka a ke keiki a Mrs. Anderson me na mea a kona makuahine i kamailio ae ai no kela hoeha ame ka laweia ana o kona komolima, a e hooikaika aku ana o Mr. French e kauia ke kumu hoopii no ka hewa powa.

 

kuakane, me kona noke ana i ka nuku i ke keiki me ke kuhikuhi ana i ka pepeao, a iniki i ka papalina.

            Ua hoomau no ke makuakane ma kana hana kiai, me ka hele ana e nana ma kela ame keia wahi o ka hale hana halakahiki, a iaia i huli hoi mai ai, aole kana keiki, nolaila hele aku la oia e nana maloko o ka hale e waiho ai na meahana, a loaa aku la ke keiki e waiho mai ana, me ke kahe o ke koko mai ka puu aku, i okiia ai.

            Ma ka hoike hui o na Kula Sabati o ka malamaia ana maloko o Kawaiahao ma ka Poaono aku la i hala he $433,47 na loaa lulu i ohiia.

Waeia ae o John C. Lane i Pani ma Kahi o Jarrett

Apono ke Komite Kuwaena Repubalika i Kona Inoa i Makai Nui no ke Teritore

I AUGATE AE NEI E PAU AI O JARRETT

Nui Kekahi Mau Hookohu Oihana i Aponoia ae e ke Komite Kuwaena Repubalika

            No ke pani ana ae i ka makalua i hoohakahakaia, mamuli o ka pau ana o ka hookoku o ka Makai Kiekie William P. Jarrett, i wae ae ai o Kiaaina W.R. Farrington ia John C. Lane no ia kulana oihana, me ka hoouna ana aku i kona inoa i ke komite kuwaena Teritore o ka aoao Repubalika ma kela Poakahi, maloko o ko keena o L.M. Judd,, ka lunahoomalu o ke komite, me ka haawi ana o kela komite i ke apono ana me ka manao lokahi, a kauohaia aku ke Kakauolelo J.H. Wise e hoike aku i ke kiaaina, no ka mea a ke komite i hooholo ai.

            Ua pau ka manawa o ka hookohu o ka Makai Kiekie W.P. Jarrett, mamua koke aku nei, eia nae ua hoomau aku no ke kiaaina iaia ma kela kulana ahiki i ka la 1 o Augate n@ nei i hiki ai iaia ke hoomakukau i ka hoike o kona keena, ma mua o kona waiho ana iho i ka hana, na ka mea hou e pii ae ana ma kona wahi.

            Ma kela halwai ana a ke komite kuwaena repubalika, i heluheluia ae ai he leka mai ke Kakauolelo Raymond C. Brown mai o ke Teritore, e hoakaka ana no ke okoke loa mai i ka manawa e pau ai ka hookohu o S.F. Chillingworth, he Repubalika ame A.V. Gear, he Demokarata, ma ko laua kulana oihana, he papa hoopaainoa no ka poe kupono i ke koho haloka.

            O ka mea a ke komite i hana aku ai o ia no ke apono ana ia S.F. Chillingworth, e hookohu hou ia mai, a pela hoi ke apono ana ae i ka ino o Robert J. Parker Jr, i pani ma kahi o A.V. Gear; he mau Repubalika no keia a elua.

            Ua hoouna pu ae ke Kiaaina he leka i ke komite, e hoakaka ana no kona manao e hookohu hou aku ia Lyman H. Bigelow no ke kulana lunanui o na hanahou, me ke noi ana mai i ke apono ana aku a ke komite; ua hookoia aku ia manao me ka lokahi. He hookahi nae lala o ke komite i hoike ae he Demokarate o Mr. Bigelow aka mamuli o na manao hoakaka mai kekahi mau hoa mai i hoopau loa ia ai kela pohihihi, oiai he Repubalika ko Mr. Bigelow aoao kalaiaina.

            He mau hookohu oihana @ ae no kekahi a ke komite i noonoo ai, a i haawi aku ai i ke apono ana no ko lakou hookohuia aku, no na kulana oihana pakahi, i makemakeia ai lakou, a ua kohoia hoi kekahi komite kuikawa no ka huli ame ka noii pono ana aku i ka aoao kalaiaina o kekahi poe noi, i waiho ae i ka lakou mau noi oihana i ka Lunakanawai O'Brien.

KOMO AIHUEIA HE HALEKUAI E KA PIKO PAU IOLE

            Ma kekahi manawa o ka po o ke Sabati aku la i hala, i komo aihueia ae ai he halekuai ma ke kihi o na alanui ALakea ame Moi, e kekahi piko pauiole, a lilo aku he kanakolu dala, mailoko aku o ka pahu waiho dala, me ka maopopo ole nae o ka mea nana i komo aihue ae i kela halekuai.

            O kahi a ka pika pauiole o ke komo ana mai noloko o ka halekuai, ma kekahi puka no ia e huli pono ana i ke alanui Moi, ua weheia ke pani olepelepe e ka mea aihua a hemo, me ka ike ole ia, alaila hoomaka aku la oia e komo me ka wahe ana i ka pahu i waihoia ai o na dala.

            O Mr. W.P. Bise ka mea nana i ike i ka hamama o ke pani olepelepe, he haole keia no kahi o na kaa hoolimalima o ka Bihopa Paka, oia ka me nana i hoike aku i ka lohe ia K. Levi, kekahi o na makai, a i ka heleia ana mai e nana, e ahu ane ka meheu o ka mea aihue.

            Maluna o ka papahele e kakau ana na maole kapuai wawae e hoike mai ana kela hoailona, he mea i wehe i kona mau kamaa, ka mea nana i komo aihue i ka halekuai, a o ka hookolo ana aku nae mahope o ke kolohe, ua lilo ia i hana pohihihi loa, oiai aole he mea hookahi, i ike i ke komo ana ame ka oili ana mai o ka piko pauiole, mailoko mai o ka halekuai.

Lawelaweia ae He Hana Powa Hilahila Ole

Kiia he Haole i ka Pu e na Kanaka Elua i Paa na Maka i ka Uhiia

MAMA NAE I KA HOLO I OLE AI E HOPUIA

Oiai e Hana Ana i ke Kukui o ke Kaa i Lawelaweia ai Kela Hana Powa

            Mauka ae nei o Manoa, ma ka hora umi o ka po o ke Sabati aku la i hala, i lawelaweia ae ai he powa ku i ka hilahila ole e kekahi mau kanaka elua, i paa ko laua mau helehelena i ka uhiia, maluna o William I@win o ke alanui Liliha, me ke kiia ana o Mr. Irwin i ka pu panapana, a pakele mai kona ola ma ka apua.

            Ma kela po, e holo ana o Mr Irwin maluna o kona kaa otomobile ma ke alanui o Manoa a mamuli o ka pilikia o kekahi kukui omua o ke kaa, ua hoopaa iho la oia i ka holo o kona kaa, me ka lele ana aku ilalo e nana ai i ka pilikia o ke kukui.

            Oiai nae oia e hooponopono ana i kahi o ka pilikia o ka ipukukui, o ka wa ia i holo aku ai he kaa otomobile okoa ae me ka malie loa a i ke kokoke ana aku i kahi o ke kaa o Mr. Irwin e ku ana, ua hoopaaia iho la ka holo o kela kaa a lele aku la he elua mau kanaka ilalo i paa kolua mau maka i ka uhiia me ka hookokoke ana aku i kahi a Mr. Irwin e kulou ana imua.

            He pu panapana ke paa ana iloko o ka lima o kekahi o kela mau kanaka oia ka mea mamua loa, me ke kauoha ana aku ia Mr. Irwin e kau kona lima iluna, a iloko o ia manawa hookahi i hele aku ai ka lua o na kanaka, me ka manao paha e huli i na pakeke o ka lole o Mr. Irwin.

            No ka hoopakele ana ae iaia mai kela mau kanaka powa mai, ua holo mai la o Mr. Irwin imua me ka haule ana mai o kona lima akau a pa ka pu panapana e kau pono aku ana imua on a, o ka manawa no ia i kiia aku ai kela pu panapana, a ku aku la ka poka ma ka papalina ma kahi e kokoke loa la i ka ihu.

            Ua hina koke o Mr. Irwin iluna o ke alanui, me ke kau koke ana aku no na kanaka powa maluna o ko laua kaa, a hoomaka aku la e holo, me ka loaa ole ia laua o ka manawa e huli ai iloko o na pakeke o ka mea a laua i powa ai.

            Ua loheia ke kani o ka pu panapana, e ka poe e noho kokoke mai ana, ma ko lakou mau home, a pela hoi me ka poe oluna o ke kaa uwila, nolaila ua holo mai la lakou no kahi o ke alanui, a loaa mai lo o Mr Irwin e waiho ana me ke kaheawai ana o ke koko.

            Ua hoikeia mai ka lohe no kela poino i ka halewai, a hoounaia aku la ke kaa makai, no ka hoihoi ana mai i ka mea poino no ka halema'i o na ulia poino, malaila i lawelaweia aku ai na hana e palekana ai ka mea poino, a mailaila aku i hoihoi loa ia aku ai no ka Halema'i Moiwahine.

            Aole i maopopo ka helu o ke kaa otomobile o na kanaka powa ia Mr Irwin, oiai aole i loaa he manawa iaia e nana ai @ ka helu o kela kaa, a oki loa aku hoi ka hiki ana iaia ke ike aku i na helehelena o kela mau kanaka powa, oiai ua paa i ka uhiia.

            No na pule ekolu mamaua aku, o kela powa i lawelaweia, ua nui a lehulehu wale o na hana powa i hoikeia ae i ka oihana makai, pela hoi na hana hoopilikia a kekahi poe kanaka opio, maluna o ka poe e hele ana ma na alanui, a maluna o na kikamahine opio, a he ekolu poe i paa i ka hopuia, he pule ae nei i hala.

           

            Ma ka hookuku himeni a na papa himeni maloko o ka Luakini o Kawaihao ma ka po o ka Poalima aku la i hala, ua haawi ae na lunakanawai i ka pono o ka lakou olelo hooholo o ka Papa Himeni o Kalihi ka helu ekahi, o ka papa aku o Hilo ka helu elua, a o ka ahahui C.E., o Maui ka helu ekolu, oiai nae, ma ka nana ame ka hoolohe aku a ka lehulehu i ka Ahahui C.E. o Hilo ka makana ekahi e lilo ai ka pololei.

 

            Mai poina i ka hele a e uku i ka auhau wai ma ke keena o ka Oihana Wai, Alanui Moi ame Alakea. Pau keia mahina kuwala ka auhau; e paa pu aku me ka likiki kahiko, a bila kikoo wai paha, i ole ai e nui ka hana ma ke keena.

Ahai ka Papa Himeni o Kalihi i ke eo ma ka Hookuku Himeni

Haawi na Lunakanawai i Kohoia i ka Helu Ekahi i Kela Papa Himeni Malalo o na Rula o ka Hookuku-Lilo ia Hilo ka Helu Elua

            O ka hookuku himeni mawaena o na papa himeni o na Ahahui C.E. o Oahu nei ame ko na mokupuni like ole, o ka hoea ana mai, no ka aha paeaina i keia kau, i malamaia ma ka po o ka Poalima aku nei i hala, maloko o ka luakini o Kawaihao, ua aha'i ae ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Kalihi i ka helu ekanilolaekm hi.m kaeoh @alka rlun hi i kela po, a i ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Hilo, ka helu elua, a i ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Maui ka helu ekolu.

            O keia ae la ka olelo hooholo, i haawiia mai e na lunakanawai i kohoia ai, no ka hooholo ana i ka papa himeni oi loa o ka nani, o ke mele ana mai i kana himeni; eia nae, ua kulike ole ia olelo hooholo, me ka k@ anaina o ka poe makaikai e noho aku ana e hoolohe i ke mele ana mai o na papa himeni pakahi, i ka lakou mau himeni, i a'o ia no kela hana hookuku; ua ikeia aku keia, ma ka nui o na pa'ipa'ilima iwaena o ke anaina.

            He eono ka nui o na papa himeni i komo ma keia hookuku ana, o ia na papa himeni o ke C.E. o Ewa, ko Kaumakapili, ko Hilo, ko Kawaiahao, ko Maui ame ko Kalihi.

            I kulike ai me ka papa kuhikuhi o na hana hookuku ma keia po, ua kaa i ka papa himeni o ke C.E. o Ewa, ka hanohano o ke ku mua ana ae imua o ke kahua kaua, malalo o ke alakai aua a Thomas Keala.

            I k@ mele ana mai o keia papa himeni, ua hiki ole i ke anaina ke kaolhi mai i ka haawi ana aku i na mahalo ana, no ka mea he ku i ka nani ame ka maemae ke meleia ana mai o ka himeni i hoomakaukauia , a ua komo maoli iho no ka manao iloko o kekahi poe, e aha'i ana ke C.E. o ka I'a Hamau Leo o Ewa i ka helu ekahi.

            O ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Kaumakapili ka ukali aku mahope. I ke ku ana ae o keia papa himeni ma ke kahua hookuku, ua ikeia aku na lio kahiko i maa i ka honi ana i ka uwahi pauda e ku mai ana imua o ke kahua, imua o ko lakou alihikaua S. Kaalouahi.

            Ma ke ano nui ke olelo ae, he ku maoli no i ka nani ke mele ana mai a keia papa, i kaokoa ae mai ke kulana mai o ka papa himeni mamua iho. Ke oni wale la no ke anaina, no ka mea ua a@eane e hiki ole ke ike aku, nawai la o kela mau papa aela elua ke eo.

            O ka helu ekolu ma ka papa kuhikuhi, o ia no ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Hilo. I ka manawa i kukala mai ai ka lunahoomalu o ka manawa ia no ka papa himeni mai Hilo mai, ua noke mua ke anaina i ka pa'ipa'i; mamuli paha o ka ike mau ia i ka aha'i o kela papa himeni i ka lanakila, ma na hookuku himeni ana, o na makahiki ae nei i hala.

            Ua nui ka poe iloko o keia papa himeni, a o H. Naope ke alakai a alihikaua o keia puali hookuku.

            I ke mele ana mai o keia papa himeni i ka lakou mele, ua meha pu oloko o ka halepule, aia na mea apau ke haka pono'ia, ka lakou nana ana, maluna o ka poe himeni ame ko lakou alakai; he kulana maoli no o ka pualikoa, i maa i ke ku ana imua o na enemi, ma na kahua kaua.

            I ka manawa i pau ai ke mele ana mai a keia papa, i kana himeni, ua hoopaiakuliia oloko o ka halepule, i na pa'ipa'ilima, no kekahi manawa poihi, ahiki i ka hoi hou ana o kela papa himeni, e ku no ka elua o ka manawa me ke mele ana mai he himeni hou. Auwe, he keu no hoi o ka himeni hookuku wale aku la no ka u'i eia no ka hoi ua himeni nani, e lealea ai ka hoolohe ana aku.

            I ka pau ana ae o ka manawa o ko Hilo papa himeni, ia wa i ku mai ai ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Kawaiahao, e alakaiia ana e D .Paschoal. He nani no ke mele ana mai a keia papa i kana himeni, he nani nae o ka poe naau haahaa, aole hoi elike me ke kulana o na papa mamua aku, ka hele a piha i na manao uilani, me ka uwila.

            Mahope aku o keia papa i kaheaio mai ai ka papa himeni o ka Ahahui C.E. o Maui. Hele a lulu ka makani i keia papa, i ka wa i ku mai ai i ke kahua hookuku a o ka mea nana i hookahaha a@@ i ka manao o ka poe makaikai, o ia no ke ala kaiia ana o keia papa himeni, e k@kahi alihikaua wahine oia o Rose Milikaa.

            Ua komo na manao kanalua iloko o kekahi poe, no ka hiki i keia alakai wahine ke hoonahoa aku me na alakai kane, ma kela hana hookuku, he mau manao kuhihewa nae ia, no ka mea i ka manawa i alakai mai ai oia i kona pua@koa, ua meha pu oloko o ka halepule, no ka mea he ku i ka hiehie kana paua ana i ka manawa alakai o ka himeni, a he ku no hoi i ka nani ame ka le'ale'a, ka pepeiao ke hoolohe aku i ke ano na leo, e oiliili mai ana, m@ na mahele like ole o ka himeni.

            I ke kuu ana iho o keia papa himeni, ua noke aku la ke anaina i ka pa'ipa'i i na lima, e hoike okoa ae ana i ka piha hauoli, a no ka hoolaa ana mai i ka makemake o ka lehulehu, i ku hou ae ai ka papa o Maui, ma ke kahua hookuku, a k@@ hou mai la he himeni okoa, i like aku no ka nani me ka himeni mamua iho.

            Ke hookokoke aku nei i ka pahuhopu o na hana hookuku himeni ma kela po, me ke kauka'i aku nae o na mea apau, e lohe i ka papa himeni kmai ka Ahahui C.E. mai o Kalihi.

            I ke kaheaia ana mai o keia papa himeni, ia wa i alakai ae ai ka alihikaua oia o J. Kealalio, i kona puali, no ke kahua hookuku; aole no i ka nui loa, elike me kekahi mau papa himeni mamua aku, aka nae he puali keia o na koa i wa@ia mai o lakou ka m@naolana o k@ kahua kaua a o na koa kahiko paha, ma kekahi olelo ana ae, o ka Emepera Napoliona.

            I ka mele ana mai o keia papa i kana himeni @ookuku, auwe no hoi ka nani e, he'i maoli no, na hoopii maoli ia aku no ka okala o ke kumu pepeiao o kekahi poe; a no ka n@i hoohihi o ke anaina i ke ano o ka himeni ana mai o keia papa, ua noke ia i ka pa'ipa'i i ka wa i pau ai ka himeni ana, ahiki i ka wa i h@i hou ai e himeni no ka elua o ka manawa, i kekahi himeni kaokoa ae.

            Ua kaa ka hana iloko o ka lima o na lu@kanawai, no ka noonoo ana mai i ka lakou olelo hooholo, no ka papa i aha'i ae i ka helu ekahi, ma kela hookuku himeni, a oiai hoi @ kakali ana no ka lakou olelo ho@holo, ua hoonaneaia ke anaina ma ka hoolohe ana aku i kahi mau papa himeni, i waeia no kela hana.

            Na ka papa himeni o Makua, i kakele mua ae i ke kahua, aole keia papa i komo iloko o ka hookuku himeni, ea nae o ka himeni i melei@ mai e keia papa, he ku no i ka u'i ame ka nani.

            O ka papa himeni aku o Kalihi, ko Maui mai, ko Ewa, Kaumakapili, Kawaiahao ame ko Hilo. He nani wale no keia mau papa himeni apau, o ka mele ana mai i na himeni hoonanea, a ua pomaikai maoli, ka poe i hoea kino ae, a lohe i na himeni ma kela po, e hiki ole ai ia lakou k@ lohe, ma na ahamele @ ae i haawi mau ia e na puukani himeni ma keia kulanakauhale.

            Ua loaa ka olelo hooholo a na lunakanawai i keia manawa, nolaila e kakali aku ana ke anaina, ame na alakai o na papa himeni, o ka lohe aku i ua olelo hooholo e maopopo ai ka hoi puolo ame ka ole. O na lunakanawai i kaa aku ai na lakou ka haawi ana mai i ka olelo hooholo, ua waeia ae ma na mokupuni, a no lakou hoi keia mau inoa:

            Hawaii Hikina, Mrs H. Beamer; Hawaii Komohana, Thomas N. Haae; Oahu, Hon. C.E. King ame Mrs. Hall; Maui, W. Saffery; Kauai D. Kapahee; Molokai, J. Welsh.

            O ka Hon. C. E. King ka mea @ana i hoakaka mai i ka olelo hooholo ma ka aoao o na lunakanawai, me ka haawiia ana o ka helu ekahi i ka papa himeno o Kalihi, malalo o na kumu: 1, ka manawa: 2, ka maikai o ka mele ana; 3, @a puka peno o ka olelo, a o ka 4. ka hoomaikai ana i ke ano o ka himeni.

            O ka helu elua, ua haawi na l@nakanawai i k@ eo i ka papa himeni o Hilo, i ka papa himeni o Maui. ka helu ekolu, i ko Kaumakapili ka helu eha, ia Ewa ka helu elima, a ia Kawaiahao ka helu eono.

            O ka hana hope ma kela po, o ia no ka haawiia ana o na makana i na helu mua ekolu, o ia hoi @e Baihala i na helu mua elua a he kakini buke himeni o ka Hoku Ao me ka Leo Hoonani i huiia ia Maui.