Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 25, 22 Iune 1922 — KE AA KA MANAO E HANA, E LOAA ANA NO HE ALAHELE [ARTICLE]

KE AA KA MANAO E HANA, E LOAA ANA NO HE ALAHELE

He pinepinp ka loheia o na olelo e wawa hele nei no ke kupono ole j 0 keia mau hana hoopulapula, ma na alakai ana e hanaia mai nei. O ke kupono ole o keia ame kela hana ,a pela aku, a 0 ka hoopau loa ana o ka manao, 0 ia keia, aole e holopono ana keia hana hoopulapula. (Auwe! Mai lele mua!) Ina aole i ku ae nei keia kanawai hoopulapula, he&ha kau i manao ai e kukulu ae ma keia wahif O ka walaau anei apuni ke kulanakauhale, no ka ike aku i kela a i keia, ame ka lawe ana ae i na wahi kina'una'u liilii o ia mea, a hoonui ae me he mea la ua oi aku ia mamua 0 ka pono e kau mai ana) 0 ka mea oi iwaena 0 kakou, ka poe no lakou keia hoopulapula ana, e hoonui ae ka kakou olelo ana ma ka aoao pono 0 keia hana, a e ina i na hemahema liilii. 0 ka aina e hoomakaukauia he maikai, elike' no me na aina e ae 0 na -paomoku nei 0 kakou. He aa no ma kekahi mau wahi, a he lepo maikai loa no ho ima kekahi mau wahi. Ma keia ano kulana nae 0 ka aina, he lilee wale no ia mau mea i ko kanaka. O ka ike 0 ke kanaka, he mea ano nui ia i hoomaopopoia, a kekahi no e noho hoomaopopo ole nei ia mea. Me keia ike 0 ke kanaka ua hooliloia ka aina lepo maikai i pahoehoe, a 0 na aina pahoehoe hoi, ua hooliloia i aina lepo maikai. Maihea ae keia iko o ke kanaka? Mai ka noho wale ana anei ma kauh.ilo e helu aaho ai? Aole i hanaia. 1 ka aa ana o ka manao e hana, a lawelawe io me na lima, loaa aku ho alahelo hana ma ia mahele hana i manaoia. I hoike no keia n)au ike 0 ke kanaka, e n4na ae kakou ma na mea 0 ke kulanakauhale nei. Ua ike iho no kakou ma kekahi mau alanui 0 ke kaona nei ,aia he alanui lepo maikai 0 ulu ai ka uala, ahiki mai 1 ka wa ua o ka ains, nani no keia mau alanui ko nana aku me he mea la he lo'i 0 ka papa ekahi.

I keia mau la nae, he pahoehoe ia mau alanui; aia ka ike o ie kanaka e hoolilo »na i ksia mau aina palioehoe ia pohaku. I keia ]a he okoa ka olelo. Eia ka olelo, '' Owau no paha ka naaupo ia mau la, i ko'u kuai ole ana i mau apana no'u, i ka emi loa; eia ka hoi e u'i loa ao ana keia wahi." Pemea i u'i ai keia mau aina? Aole paha i walaau wale ia" nof I hanaia i loaa ai ia nani ,ellce no me kau hana ana, pela no oe e ai ai i ka hua. Kolaila, aia no ia oe e ke kanaka ka pono aiAe ka pono ole. Ua hiki i,ke kanaka ke hana i na mea apau maluna o ka aina, a hookahi mea i hiki oie, o ia ka hooulu ana i na meaulu, no ke Akua ia- 0 ka ana, ke kanq ana, ka hookahekahe wai nna, ua hiki ia i ke kanaka; o ka hooulu ana, aia ia' i ke Akua. Pela i'o atta no na hana ma na aina 0 Molokai o keia mua iho. Heaha anei o Molokai, ina kanaka nana » hoohana akuf He wahi pukoa wale iho no ia i awiliia me ka lepo iwaenakonu moana o ka Pakipika. Ma keia wahi la e kuu mea heluhelu ,aole e hiki ia kaua ke "kaohi iho 1 ka kaua hoomaikai i ka ike mamao 0 ka makua o keia bila hoopulapula, ame ko aa o kona manao i hoikeamaka ia ae e ka- lawelawe ana a kona limahana, a ku elike me ia e ka'ihele nei iwaena o keia moana Pakipika. Ua lilo keia i mea aala i na paemoku o Hawaii nei, o poina 010 ia ai ia hanauna aku a ia hanauna aku. Ua oi aku ka ikaika an>c ke kilakila o keia aa ana o keia manao i hookoia ,imua o ka Kamehameha na'i ana ia Hawaii nei, a no ka mea, ūa inū ka keia laumeki a ua alii la 1 ke koko o ke kanaka. 0 keia kiina hoi a ka na'i aina hoopulapula, aohe mea kaua i inu i ke koko. Ina he koko kekahi i hookaheia no keia hana, alaila, bc oiaio kau mea e ike nei o ia keia, o ka hoopapau o kakou i ka walaau maluna o ka ole, no na mea pili i keia hoopulapula ana, a maloo ka waha i kau moa o ka haanui i keia holohope a i kela holohope. He pomaikai anei kekahi e loaa i kek&hi niea e haanui ana, iaia e tu ana maluna o ka olef Aole. Ua oi aku i ua kanaka la e lawe ae i kekahi aina, ina no he aina pahoehoe ia, a ku iho maluna o ia aina a noonoo i kana mea e hana ai i wahi e loia ae ai o kekahi mea e pomaikai ai, mai 4ia aina pahoehoe la. Ina e aa ka manao e h»na, e loaa a6a he alahele e pomaikai ai. Ua maopopo anei i ke kanaka na mea e waiho ana malalo o ua pahoehoe la, a ke Akua i huna aif Aole. Ina pela, no keaha kou wae i ka mea i haawi wale ia mai? Aole nae me

keia ae la na aina o Molokai, he nani maoli i oi aku mamua o ka na kaula kuhikuhi paee e wanana nei. He mea ole no keia mau aina nani 0 Molokai no e hoi ana ke kanaka a noho wale iho no malunn 0 ya mau aina la, a nana aku a po ka la a ao ka po. E heomaopopo oe, ia oe e noho wale ana i ka nahelehelo 'e hana ana i ke ao ame ka po. Mai maaao aku i ke kupaa o na meaulu aole o lakou hana; 0 ko lakou wa oi loa 0 ka hana, 0 ia no na hora 0 ke kuluaumoe; ia oe e moe ana me kau mea hookikiko'u, i kekahi poe hoi e moe ole aoa i kau hanakuli. o ia ka wa oi \loa o ko lakou hana; e ume ana na aa i na m«a 0 ka honua, a o na lau hoi e omo ana ina hu'ihu'i oka po; a hala ae na 1 a okou noho walo ana me ka hoonanea, e ike ana oe iloko o kou hoonanea ana, ua paapu oe i ka nahelehele, maloko a mawaho. Aohe olel oana o ko mawaho nahelehele, he pau wale ia īhea i ke ahi. Eia iho 110 0 koloko nahelehele; 0 ia ka naaupo, molowa, palaualelo, ka hoopauha, a pela aku. Nolaila, 0 ka hopeua e loaa mai 1 keia ano kulana inoino, he nele. 0 ka nele 0 ke ano inoino loa, e alakai aku ai ia oe e makilo, (tole, e aho no ia;) e hana i na hana'ku-e i na kanawai a ko Akua 0 ka papa elua. Hookahi mea aloha 0 ka inoa 0 kou mau makua, kupuna, a pela ka lahui kuauli i ka hoohapala wale ia me keia mea ekaeka 0 kau hana ana. He mau hoakaka manao ana keia, 0 ia wale iho no; a no ka mea ua ike maka no kaua e kuu mea heluhelu, aolo pela ko kakou ano. Aia ia kakou na mea maikai apau. Koe t?alē no ua lilo kakou i pio, ma kekahi 01010 ana, iloko 0 ko kakou aina mamuli 0 ko kakou hookuu wale ana na na malihini e hana i na hana. Ina e puka hou kakou iwaho ,elike me ka puka ana 0 laa'aela iwaho 0 Aigupita, e lohe ana ke ao holookoa, a e ikemaka maoli ana i na mea maikai he lehujehu, mai a* kini aku o keia paemoku ,ko kakou aina kulaiwi nei.

E nanā ae i ka hikimua o na ka* hoaka maikai; eia ko kakou alii Kalananaole, ka helu ekahi o na elele mai na TeritoTe o Ameiika, imua o ka hale kaukanawai nja Apierika; eia o Mr. Duke ke kamapiano o ka holo wjji, ua na'iia ke ao holookoa, ua kauia e ka weli, ua ala mai na alii o ka honua a hoomaikai mai, me ka nana ole ae i na hoomaikai a na uala liilii. Ke ku nei ia mea he kia ao i ke ao, a ho kia ahi i ka po nou e Hawaii; a eia iho o Mr. Kaohu Mackenzie, he kae'ae'a o na puukani ,e na'i ana i ke ao, mamuli koke iho. Aolē*he hopohopo no kona hoi mai me ua lei hou nou e Hawaii kuauli. Aole i pau ,eia hou aku no a pii ae; a no ka mea, he kukui aa mau kou e Hawaii, pio ole i ka makani he Kauaula. O keia ano olelo a kakou e lohe nei ,e olelo ana, aohe oni o ke koko o na keiki Hawaii piha, he lalau ia ano olelo. Aia iloko o ia koko na mea maikai apau. 0 kau ka hooiiioni aku, a eu kelß, e pakela oi aku ko ia la lele ei. No keia koko i awiliia iloleo o na koko e ae, na mea maikai apau e puka ae nei mai na keiki koko hapa apau. Ina pela, e hoomahuahua ae ke koko Hawaii, a no ka mea, he koko ia mai ka po mai. Na kumu wale no i puka ae ai 0 keia ano olel®, maaiuli no ia o ka hamau o keia lahui; a.pau ko lakou hamau ana a eu ,e kuleu auanei na ohana he umi-kumamkkabi iaia. 0 ke ku mai o na alakai o kakou a hoeueu, o ia walo no ka hana nui 1 keia mau la. Ua loaa hoi ke kahua e onipaa iho ai ; o ia lieia ai ft a hoopulapula o kakou. Eia wale no o ke ku me ka mak&ukau i kela la ame keia la, a hoolono o ka lohe i ka leo ;ina he leo kukal» o pule kakou, e pule like kakou me ka nana ole ae, aia paha oe iloko o ka hale o ke Akua, a i ole i ke alanui paha kahi i hele ai{ a ina he leo no ke kukala. kaua, e kaua no, a pela aku. Pela kakou e pono ai, e hoolohe i ka leo o na alakai, aole no k% pono <o na alakai ,aka, no ko kakou pono no na Hawaii kuauli. E hoeueu mau i'ka manao a ikaika, e holopono ana na hana me ke ahAwale ae o na alahele e hana aku ai, no ka pono ame ka pOMiikli 0 Hawaii aina ame Hawaii lahui. ' He mau wahi lalani w«l« a»uunuu na Solomona, ke alii o ka Iwael». Hal. 127: "Ina aole o lehova e kukulu i ka hale; hooikaika makehewa ka poe na lakou e kukulu. Ina aole o lehova e malama i ke kulanakauhale, makehewa ka makaala ana o ka poe malama." He oiaio no keia mau olelo, aole i wehena mai na a'o a na kupuna o kakou i moe. E imi kakou i ka oiaio o keia mau mea ma ka hana, e ka poe hoole i Jta oiaio o keia mau mea. He mea i'o ke Akua, he wahi eke makani wale iho no ke kanaka.