Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 21, 25 May 1922 — O Hawaii Naauao I'o No [ARTICLE]

O Hawaii Naauao I'o No

Ma kela helu aku la i hoopuka aku ai i kekahi mau inamalaolelo naauao a Hawaii He oiaio, itia ke aaa naauao, aole paha he lahui i like me keia, i loaa ka holo laula o keia mea he naauao mai o a o o ka aina, iwaena o na kauaka, mai na alii a na makaainana; ua kanaka nui ame na kanaka iki, a pela aku. Eia hou mai no keia, nd kahi olelo no a kaua o kela helu aku nei, '' Kii aka ulu i paki kepau." Xo ka uIU no ka manao, a he pili holo lauia nae, elike no me kekahi piau hoakaka «na i hala aku ]a. He wahi olelo keia i oleloia aku i ka ahana keiki heu i maopopo ole i ka lou ulu, ame ke ano o ka ulu e lou ai; a tto ka moa, he lehulehu tta hua ulu e kau aaa i ke kufeu, o lilo auanei hoi ka luku ana a na keiki hou i ka ulu i mea e hoopilikia mai i ka ohana ma kekahi imu ina aku, nii o ka lukuia o na hua ulu i aūeane e 00, a i ku-. pono no ia imu, pela i a'o aku ai na makua, i na keiki me ka hoomaopopo loi, e «ana a ka ulu i paki muUau.' Aole pela o Hoolehua ame Palaau. lla bAl6ia. eia mai kekahi kihi ahiki i kekahi kihi maluna 0 ke kaa me ka hookui ole me hookahi pohaku.

kepau ,alaila lou. He pinepine no ka hoopaapaa ana o na keiki mao ke kumuulu, i\o ka ulu i paki kepau; ua paki no kepau, aole nae elike aku me kekahi ulu i ka manoanoa a papaaku o ke kepau. Aloha no ia mau la mama o ke kino i ka pii ulu. Ua pau ia mau la pii kumuulu hana nui, i kekahi lima ka lou, i ka pii ana kekahi lima me na «wa.wae. Eia ae no na ulu i ke palahalaha e waiho mai nei, a > T ovemaba iho la wae ae na lou ulu makua. Mai lilo i ka lioopaapaa ma 4sahi o ka ulu. Ua maopopo no ho! ke kanaka nana ka lou loihi i lou aku i ka ulu i paki kepau, e maheleia mai la ma Kalamaula, he wawahi ka mo-a. He mau ulu no koe o lou aku ai a piha pono ka imu, aiaila, "a kfl ahi ola na Aini." 0 keia kanawai hoopulapula iho no ka ulu i paki kepau manoanoa, i louia iho nei; a o oukou no na hoike no ia mea. Eia hou mai keia wahi olelo, ''Pololei no a ka waha o ke ahi." Ho olelo kahiko keia, e ike ae no ma ka huaolelo "Pololoi, ,r i loli ae nei i keia wa ma ka olelo ame ka palapala ana he "Pololei." He ano like no keia me na mamalaolelo ae nei i pili i ka ulu; koe wale no keia, aia ke ano e ma na hana; o ko ka mua ae nei he lou aku a lawe mai; a o keia hoi he hana iho a lawe aku. Na ka poe lawai'a keia olelo. He ano olcl« kahukahu a ano hoolaa i ka maunu o ka makau na ke "ahi" wale no. Pela ke ano, aka nae, aole ilaila wale no ka mana o keia ~wahi olelo; ua pili no i kela ame keia kukulu manao ana, a ka j mea mauao e kui ae ai. j 1 ka hele ana a ka lawai'a ma ka moaua, me keia maunu i hoolaaia na ke ahi, he oiaio, i maikai ka hoolaaia ana, paa i'o ke ahi. A loaa ae la ke ahi, huli no hoi me ko kau aku o na maka i k& mea i alohaia. Ina paha he makuakane, he makuahine, he wahine, he keiki, a he alii ka mea e kau ana o ila maka o ka lawai'a, alaila e pololoi ana keia i'a a ilaila. Pela no na loaa i loaa mai i kekahi ma kana hana "ana. Aia" hp wahi ana i makemake ai ō Wāiho aku i keia mau loaa; ina o ia iho ke ahi, o ia iho la no; a ina no hoi he ahi o3:oa aku, e !iolo ana no ilaila. Ma ka hookuku ana ae i keia olelo, ma na hookahua manao apau, he wale no manao ano'nui, e hiki ke kukulu ae i keia wa, i mohala pono ka hoopili ana ae, a no ka mea, he mea x lohe a ike like ia e na kini o ka aina, m;ii Kumukahi a ka molo olu o Lehua, o ia keia bila hoopulapula. Ua ike iho oe e kuu mea heluhelu i na hana lou ulu a na kanaka makua, ma ka helu o Mei la 4 iho nei; e hoakaka ana i ka pii ana a kau ma na lala nunui, a hele iwaho ma na lala liilii o ua kumuulu nei, a nneane t haki; i ka hoi hou ana iloko i ka lala nunui a hoomalolo; liele hou ma kekāhi lala liilii e ae a kokoke i ka ulu; ka lou ana i ua ulu nei. He moolelo loihi keia. Ua like no kefa me na kanaka au i ke kai loa i na ko'a ahi, no ka ono o ka ohana i ke ahi. I ka loaa ana o ke ahi, inanao ae la ke ola o ka ohana. Aole i palale ae. Nawai no hoi e n'ele ka helena, a du ka mea, he "Kawa ia na'u i lele a opu." I Ua loaa i'o mai ua mea la hc| '/Aina Hoopulapula" a ua "Pololoi! no a ka waha o ke ahi," o ka waha iho la no ia o k6 ahi o Hawaii kuauli. He hana keia i hookumuia i o lilo ioa, i ike o!e ia i ke akea no kekahi wa loihi, *no kau mea o ka paa i ke pulu. Ia hemo ana no o ke pulu, ka loaa koke iho la no ia i ka ua, ma-u ka lepo, kokolo ke aa weli ka honu<". e hele nei ma ke aloha o ke Akua. E pono e mau ko kakou heoia ana, o ko ke Akua aloha keia, i helelei mai na lani na kakou ame na hanaunu apau o keia mua aku ahiki i ak hopena.