Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 19, 11 Mei 1922 — He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana [ARTICLE]

He Moolelo no PITA NIKOLA A I OLE Ke Duke i Haalele Aku i Kona Kulana Hanohano a Lawe Mai i ke Kulana Makaainana

"Ma kela maopopo ana ia oe e Makuaia, o oe ka haku ame ka ona o kela lua waiwai, a me ke dala i kokuaia aku ia oe e kou mau hoaloha, ua hoomoeia he alahao kaaahi noloko o kela awawa, aole anei ua hoolilo aku oe i kela waiwai, no ka huina o hapalua miliona dala?" "Ae, ma kahi paha e kokoke loa ana i kela huina dala," i pane mai ai o Mr. Makuaia ma ke ano hikilele, no ka maopopo ana ia Nikola, o ka huina dala ana o ka hoolilo ana aku i ka lua waiwai. "He mau.makahiki loihi mahope mai, i loaa ai ka ike ia'u, aole ka i make o Haka Kenede, no ka mea mai Ladana mai oia i hoouna mai ai i kekahi leka, e ninau mai ana no'u, ua hoounaia aku nae kekahi pane hoopunipuni iaia; aka aia mau no ka hopohopo iloko o'u, e oili mai ana no oia i kekahi la, me kela palapala i kakauinoaia e maua a elua. "Ua kau mau aku ko'u manaolana, e loaa ia'u ka noho lanakila ana, e kau mau mai ana no nae keja apana pepa me he welu ulaula la imua o ko'u mau maka; a o ua manaolana la no ko'u palekana, ua weluwelu liilii ia. O keia ka mea oiaio ,loa e Nikola, aole he hookahi meahuna i koe a'u i hoike ole aku nei ia oe, ua pau loa, a akahi no a loaa ka maha i kuu lunaikehala. Pehea he kanalua anei kekahi iloko ou e Nikola no keia moolelo?" "Aole he kanalua iki i koe iloko o'u, no kou hoike ana mai nei i ka mea oiaio," i pane aku ai o Nikola, mahope o ka hala ana o kekahi sekona. "Ma kau mau mea apau ihoike mai nei ia'u, aole loa e hiki ia oe ke kau aku i na ahewa ana maluna o Haka Kenede, me ko ike no he mea pepehikanaka oia, no ka nui o kona hoowahawaha ia oe ame kona makemake ana mai e loaa aku iaia kona kuleana iloko o na waiwai au e paa nei, o ka loaa ana mai ma ke ano hewa." ",0 kena ka mea pololei au e hoakaka mai la e Nikola." "He nani ia, ke ae mai nei oe i kou hewa, a ua pololei hoi ke koi ana mai a Haka Kenede i kona mahele o kou mau waiwai, pehea e ahewa mai ana anei oe ia'u, no ko'u huhu ana ia oe, no kau mau hana apuhi?" "He hookahi wale 110 noonoo nui iloko o ko'u poo, o ia no ka pepehi ana aku i kela kanaka a make, no ka mea mahope iho o kuu ike ana iaia maloko o Nu loka, ua hele maolL au a piha me ka manao pepehikanaka, me ko'u hopohopo mau, o loaa aku auanei ka lohe ia Pege no na mea e pili ana ia Haka Kenede ame a'u. O ka manawa maikai mua loa i loaa ia'u, no ka pepehi ana i kela kanaka a make, ma ka po nei no ia; ina no ka holopono o ka'u mau mea i noonoo mua ai ,aole e ili mai na ahewa ana maluna o'u, no ka mea aole he kuleana iki o kela kanaka e hoea mai ai ma ko'u wahi nei i ka po. Ua pololei loa kela poka a'u i ki aku ai iaia, o ka pilikia wale no, o ia ka haalulu o kuU mau lima, pela i ku ole aku ai ka poka ma kona puuwai." "Auhea nae oe e Mr. Makuaia, iloko o kou noonoo, no ka hooko wale ia no o kou manao lapuwale, aole ou wahi mea a noonoo ae no ko'u palekana, ina paha no ka loaa pono mai 0 kela poka ia'u, heaha iho la kau kumupale kupono, no ko'u make ana?" "Ke kaumaha loa nei au no ka'u mea i hana ai ma ka po nei e Nikola; no ia kumu la, tja makaukau au e hana aku 1 kau mau mea apau e noi mai ai. Heaha kau mea i akemake ai a'u e hana aku ai?" Ma kahi o ka pane koke ana aku o Nikola, wehe ae la oia 1 kona poki kikalika, a mahope o ka ho-a ana ae i ke kukaepele, akahi no oia a kamailio aku i ka pane ana aku i keia mau olelo: "Mai kela manawa mai au i ike ai ua make o Beni Kamerona, pehea ua hoao anei oe e ninaninau, a i ole e huli aku i ka ohana o kela kanaka?" Me he mea la, o keia kekahi o na ninau ano nui loa i waihoia aku imua ona, luliluli ae la ke poo o Mr. Makuaia, me he mēa la e hoole okoa mai ana, a o ia ka Nikola o ka ninau hou ana aku: "Heaha ke kumu nui o kou ninau ole ana i kekahi poe no ; ka ohana o kela kanaka?" "He hookahi no kumu ano nui, o ia ko'u hopohopo, o huliia mai auanei a maopopo ae, owau kekahi i komo pu aku iloko o ka hana nana i hoopokole ae i ke ola ana o kela kanaka." "Ke maopopo aku la ia'u ke kumu; aka aole anei oe i manao, o keia ka wa kupono au e huli aku ai i kona ohana? O na dala apau a kela kanaka, ka mea nana i hoolilo ia oe e Mr. Makuaia i kanaka waiwai i keia la." iaia. Ma ka'u mau mea apau, i hoike ai, aole he poe i ninani"Aole o Kamerona he kanaka maikai. Aole poe i kamaaina nau no na mea e pili ana nona, iloko o keia mau makahiki loihi. "Malia paha aia no hoi he mau hoaloha o kela kanaka e ola mai nei ma kekahi mau wahi, o ka maopopo ole nae ia lakou, o kekahi mea e pili ana i ka hopena o kela kanaka." "Koe aku ia, aole a'u mea i maopopo. Ua makaukau au e kokua aku ia lakou elike me ka mea hiki ia'u ke hana, ke hamau loa ia keia mau mea apau a kaua i kamailio iho nei. Pehea, e iilo ana anei oe e Mr. Nikola, i mea ku'-e mai ia'u, ma 0 na ike la i loaa aku ia oe, mai ka moolelo mai a Haka Kenede, a mai ka'y mau olelo aku nei hoi ia oe?" "Aole au he kanaka i mal i ke kumkaia ana i ko'u mau hoaloha, aole loal" wahi a Nikola. "Aole o Haka. Kenede i aa e hoike'mai i ka mea oiaio imua o'u, elike me kau i kamailio mai nei, pela au i manaoio aku ai, ua hoike mai oe ia'u i ka mea oiaio wale no." "Alaila e hoomau mai ana no anei oe i ka noho ana me a'u, a kokua mai i ka'u mau hana apau?" "Ae, e noho pu ana au me oe, a e kokua aku i wahi e hiki ole ai ia Haka Kenede ke hoopilikia mai īa oe ma keia mua aku." "O u makaukau au e uku aku i kanalima kaukani, a i ole 1 hanen kaukani dala, ina he mea ia e kaa mai ai kela palapala ana e paa mai nei malalo o kuu malu." "Mai haawi oe i hookahi dala i kela kanaka ma keia mua aku, owau ka i ike i kahi e waiwai ai ia mau dala ke hoolilo aku, mamua o ka lu wale aku no i ka makani i kela kanaka ino lapuwale." No kela mau olelo a Nikola, noonoo iho la o Mr. Makuaia, malia paha o ka manao o ka Nikola mau mea o ke kamailio ana aku, no ka hoolilo ana aku no ia i kekahi huina dala ma'huahua, no na hana pili i kona waiwai, e oi ae ai ka maikai ame ka palekana, he okoa loa nae ko Nikola noonoo XIII. Ua hoopiha loa ia o Nikola, me ka hauoli, no kona lohe pono ana i na mea oiaio mai ia Mr. Makuaia aku, no ke ano o ka make ana o Beni Kamerona, a o ka waiwai a ua o Mr. Makuaia

e ai hookano nei, o Beni Kamerona hookahi ka mea kuleana, nolaila akahi ahiki iaia ke hoouna aku ia Beka, e hoonaauaoia mai ma ka ike himeni me hookani piano. > Ninaninau pono aku la oia ia Mr. Makuaia,ona paha ua maopopo iaia ka ohana o Beka, ma ia ninaninau ana, i loaa mai ai ka ike, aohe no he mea i maopopo ia Makuaia, o kana wale no i hoomaopopo, he ohana kela no Mrs< Bekena, mc ka hele mau mai i kona kakela, e kokua ai ma holoi ana ī ke* pa ame ka hoomaemae ana i ka hale, me ka hele ole aku nae o ua o Mr. Makuaia no ka home o Beka e noho ana me kona makuahine hanauna. Ma kona noonoo akahele ana, hooholo iho la ua o Nikola, aole he hana pono nana ke koi koke ana aku i kona haku, e haawi.ia mai na dala i kuleana ai o Beni Kamerona i kana kaikamahine, he nui loa ka manawa no ia hana, ua ike no oia aole o Makuaia e hoole mai ana, i ka hana ana mai i kekahi mea e pono ai ke kaikamahine a ke kanaka i pepehiia a make. Iloko o kela mau kukakuka ana a laua, i hoike okoa aku ai o Nikola i kona manao, he mea maikai ka hele holoholo ana o Mr. Makuaia no kekahi wahi, ma ke ano hoolanalana, he mea ia e auHee aku ai na noonoo maikai ole mai iaia aku. Hooia aku la no hoi ua o Nikola imua o kona haku, no kona ku aku a paio me Haka Kenede, ina no ka hoea hou mai # o kela kanaka, a koi mai e loaa aku iaia kekahi huina da!a mahuahua. Ua niaopopo loa ia Nikola, e hoea hou mai ana kela kanaka, a oiai ua ae aku o Makuaia i kana koi mua. e hoao hou mai ana no oia e koi mai i kekahi huina i oi aku ka nui, e noho ai kela kanaka iloko o ka hanohano ame ka waiwai. Ua hunakele loa o Nikola aole i kamailio iki aku ia Mrs. Bekena a ia Beka paha, no na mea a Makuaia i kamailio aku ai imua ona, o ke kumu, ina no ka nui o ka poe i lohe i na hana a kela mau kanaka elua, alaila e manaoioia ana na olelo a Haka Kenede, e hookau mai ai i na ahewa ana maluna o Mr. Makuaia, oiai hoi, ina ua noho pouliuli na mea apau, alaila aole ana< he poe manaoio aku i na olelo a kekahi kanaka ino elike me Haka Kenede, aka e hilinai ana lakou maluna 0 Mr. Makuāia. Ma kekahi la mai hele aku la o Nikola no ka hale olopapa, no ka nana ana i ka hana a na kanaka, pela no ma na la mahope mai, me ka maopopo maoli iaia o na liana a kela ame keia kanaka. Mamuli o kona noho pu aku a kuhikuhi i na hana a na kanaka, ua holomua maoli na hana apau, me ka halihaliia o na papa ma na wahi i makemakeia, pela hoi ke kukuluia ana o na towela, nana pauahi ma na wahi kupono i makemakeia. Ma kela manawa mua loa a Nikola o ka hele ana aku no ka. hale olopapa, loaa aku la no o Keka Wala iaia, aole nae kamailio wale mai o kela kanaka, he kukule kona mau ano, a iaia i ninau aku ai i ka nui o na kanaka hana, i ke kumu o kela kukule, hoikeia mai la iaia, ua hoea aku o Mr. Makuaia, ma ka po mamua aku o kona hele holoholo ana aku no kekahi wahi kaawale, a kamailio aku la i na kanaka apau, aole he haku e ae maluna o na kanaka, o Nikola wale no, a o kela ke kumu nunuha o Keka Wala, i ka wa i ike mai ai i ka hoea ana aku o ke kanaka i lilo i enemi ino nona. Me kela nana ole no nae o Nikola i ka nunuha o Keka Wala, me ke kamailio ole mai iaia, ua hoopaa no oia i kela kanaka e noho hana maloko* o ka halewili, me ka hookahahaia aku o ka manao o Keka, no kela hana a kona enemi, a o ka oi loa aku o kona ka.haha, o ia no kona hoomauia aku, e noho luna no na kanaka oki laau. Aole nae i loihi kela makaala mau ana aku a Nikola i na hana a kona poe kanaka, ike iho la oia i kona kuhihewa, ma ka hoomau ana aku ia Keka Wala, e noho laua, no ka mea ma kahi ana i manao ai, e lilo ana o Keka, i mea kokua mai no-4 ka holopono o na hana, aia kela kanaka ke imi mai la i wahi e ulolohi ai na hana, a e hiki ole ai hoi ke hookoia na aelike, iloko o ka manawa i makemakeia. O ka hapanui o na kanaka oki laau, he poe Italia, he poe kanaka no hoi o na lahui like ole, i noho hana muk maloko o na pa kapili moku anfe na haleliana; he poe kanaka i hiki ole „ ke hilinaiia aku, no ko lakou hooko pono i na hana me ka pololei. Mai kekahi poe kanaka mai, ana i hilinai ai, no ko lakou hoopono, i loaa mai ai ka ike iaia, no ka hoolala ana o kekahi puulu, e ala ku-e mai iaia; o ka nana ae hoi, o kela wale no na kanaka, e hiki ai ke hoomauia aku na hana o ka hale olopapa, nolaila aole e hiki iaia ke hoopau aku ia lakou, he hookahi no hana no ka hoomanawanui, a hoao aku e hooluolu i ko lakou mau manao, elike me ka hiki iaia ke hana. O kekahi o kana mau hana mua loa o ka hooko ana aku no ka pono o na kanaka hana, o ia no ka hana hou ana 1 ko lakou mau hale e hiamoe ai, ka homahuahua ana ae i ka lakou mau meaai, a kau pu aku la oia i kekahi hoolaha, e hoakaka ana, o na hoohalahala apau, e waihoia aku imua ona. Me kela mau hana maikai nae apau a Nikola, e lohe mau ana oia i na hoohalahala mahope mai, i kela ame keia la. Aole no nae keia he hana malihini ma kela wahi, aka.he hana ia i kamaaina, mahope mai o ka laweia ana o ka aelike, no ka hana ana i ka papa, he eono mahina mamua aku, i ka wa aole i hoea mai o Nikola, i lunanui no na hana a Mr. Makuaia. Aole nae i noho pouliuli o Nikola, no ke kumu o ka pilikia iwaena o na kanaka hana. Mai kekahi kanaka mai o Jese Baraunu kona inoa, i lohe mai ai oia, aia fwaena ponoi o na kanaka hana, kekahi poe kanaka, na lakou e hoala mau ana i na pilikia, I wahi nae nona e ike pono ai i ka oiaio, hooholo iho la ua o Nikola, e hoi kino maoli no oia a noho pu me na kanaka hana', maloko o ka hale hookahi, a no kekahi mau po kona noho pu ana me lakou, lohe iho la oia i ke kamailio o na kanaka, no na hana hoeueu e hoopilikia iaia nei, na kekahi mau kanaka no ia elua, no laua na inoa o Fina ame Jakobi. Ua nui maoli ka makemake o kekahi poe kanaka iaia nei, no ka oluolu ame ka maikai o kana lawelawe ana i na hana, me ko lakou lilo i mau hoaloha no ua o Nikola. ī wahi e loaa ai ka noho maikai ana o na kanaka, hoopauia aku la ua mau kanaka ino nei e Nikola, me ke ku-e ikaika mai nae o Keka Wala, no ko laua hoopauia ana, aole nae he hoolohe aku o Nikola. Aole nae i lilo ka hoopauia ana aku o kela mau kanaka elua. i kumu e nohoalii mai ai ka maluhia iwaena o na limahana. me he mea la ma kana hoomaopopo aku, ua oi' loa mai la kona lohe i ke kamailio ku-e o na kanaka iaia. Ina no oia e hoao ana e hoomahuahua ae i ko lakou ukuhana, aole no ia he kumu e noho malie ai kela poe, me he mea la ma kana nana aku, aia kekahi mea, a mau mea paha, na laua e hookikina ana, i na kanaka e hana mai i kekahi mau hana kupono ole, i wahi e kau aku ai na ahewa ana maluna o Nikola, o ka hoopauia mai no ia o kona noho lunanui ana, no na waiwai o Mr. Makuaia. Ma kekahi po nae, e noho ana no o Nikola maluna o kona wahi moe, e puhi ana i kona ipupaka, ia wa i komo mai ai o Keka Wala iloko, a i ka ike ana mai ia Nikola, pili ae la oia ma kahi pouliuli, e hoike mai ana kela hana, aole he manao maikai kona o ke komo ana aku iloko. He kokoolua ko Kimo Keka o ka hele pu ana mai, i ka manawa o kela kanaka i ike mai ai e nana aku ana o Nikola iaia» o kona manawa ia i huli aku ai no kekahi aoao o ka hale, a A hele aku la me ka awiwi, o ka manawa no ia i lele iho ai o Nikola mailuna mai o kona wahi moe, a ukali aku la mahope ona, ahiki i ka loaa ana aku iaia maloko loa o ka halft. CAoU \ jDau)