Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 15, 14 April 1922 — HIOLO NA WAIMAKA O NA HOA AHAOLELO NO KALANIANAOLE Hiki Ole ke Paa Iho na Waimaka i Kau a Mea o ka Ilihia i ka Haiolelo a Kekahi o na Hoa o ka Ahaolelo no ko Kuhio Ano [ARTICLE]

Help Learn more about this Article Text

HIOLO NA WAIMAKA O NA HOA AHAOLELO NO KALANIANAOLE

Hiki Ole ke Paa Iho na Waimaka i Kau a Mea o ka Ilihia i ka Haiolelo a Kekahi o na Hoa o ka Ahaolelo no ko Kuhio Ano

Xr. k:i pomaikai 1 o ko ke Kuokoa r, o :c;uhclu, o ka oi. loa aku nae, a0 kanaka Hawaii, ke hoopukaia '' 'oi ka nioolelo mahopo ae nei, i ;..,o 'āaia mai i ka nupepa Adver-v=--r. :uai Wakinekona mai, a i puae hoi ma ke kakahiaka o ka l oiiki lu aku la i hala, o pili ana i U hoikeikeia ana o ko kii o ka V ,o;rwa o ke Keikialii Kalanianan a Wakinekona, ka hoolewa hoi i hookahe aku i na waimaka o : j hea oloko o ka ahaolelo lahui, , H he mea la, o lakou pu kekahi mo 3ntikaainana o Hawaii nei, ma k i :•> anawa i malama maoli ia ai *.• iaina hoolewa maanei nei. u ka himeni pu kekahi mea i make nui ia mai ia Mrs. A. G. M. K i :rfson mai, ame Tandy MaeKenm.ii. ka mea a na hoa o ka ahalahui, i lolio 010 ai mamua. o keia malalo iho.nei ka moolelo, me ia i kakauia mai ai e ka inenkakau o ka AdvertiBer: WAKINEKONA, Maraki 28.—Ma nhiahi nci i hoikeike ae ai o Waltcr F. Dillingham, no ke kalapu Hawaii o Wakinekona> i ke kiioni- <> na hana pili i ka hoolewa 0 ke Jonah Kuhio Kalanianaolo i :nake. l'a hoounaia na kono i ka perc.-i<lena, na hoa o ka aha kuhiTia. na scnatoa ame na lunaiuakaair.ana me ka lakou mau wahine, a ua nui ka poe i hoea ae no ka ike kumaka ana i kela kii kaulana, a t\o ka hoohauoli ana ia lakou iho ma ka hoolohe ana i na himeni Hawaii i meleia mai e Mr's. A. G. M. Roborts(»n ame Tandy McKenzie, ua hoea like anai laua a elua i Wakinek'.na mai Nu loka mai, no ko komo pu ana iloko o ka papakuhikuhi o na hana, j|Va laweia mai o W. F..Aldrich, ka hana kiionioni o Honolulu i A\'akinekona nei, oiai o. kana mau ka i hoikeikeia. Ua nui ke ohohiaia o kana mau kii e kela anaina hanohano. l'a hoomakaia ka papakuhikuhi hana me na kii o na hiona o Hanaii. Xa kekahi hui liookaiii pila Hawaii, o ia o Mesars. Lineoln, W. Kf>!oinoku, Hanapi aane Moke i hoon.'inea mai me na e hoikeik«"'ia ana kela mau kif. Haiolelo Mahalo no Kuhio 0 William A. Bodenberg, he lioli rio!oko o ka ahaolelo lahui, o Ilinoi, kokahi o na hoaloha pilipaa o lioikialii i make, i kamailio mamua o ka hoikeia ana o ke kii. Mn kekahi mau manawa lehulehu waona o kana haiolelo, ua hookaheia na waimaka o ke anaina* ua anoan,' hiki ole hoi iai< ke kamailio n.ai. a oia pu no kekahi i kau iho ra haawina ilihia elike me anaina. i ka pau ana o kana haiolelo $ahalo. Penei Iho Kana Haiolelo: ' Mamuli o ka lokomaikai piha o >!r Waltcr F. Dillingham o Honol'ilu. e loaa ana ia kakou i keia po, k t pomaikai, o ka iko ana aku ma;un:i o ke kiionioni i na hana lua o].>, i lawelaweia no ka hoolēwa o kr Keikialii Jonah Kuhio Kalanian.iole i make, ka mea»i lilo no ka "ianawa i aneane e piha ka iwakaU;a makahiki he elele iloko o ka ahaolelo lahui mai ko Teritore :nai o Hawaii. Ua noiia mai au e Mr. Dillingham e hoakaka aku i kekahi mau manao pokole e pili ana i ola ana ame 'ko ano o ke Keikialii, mamua o ka hooleleia ana aku o ke kii. * "Ua hanauia ke Keikialii Kuhio, a i ole ke Keikialii "Cupid ,, elike ia i kapa mau ia aku ai o kona hoaloha lehulehu, ma ka Mokui'imi o Kauai, ma ka la "6 o Maraki, Ma Honolulu kona wahi i ai, ma Amerika Huia ma Enelani. Ho hoahanau o:a no ka Moi Elalakaua i make ame K Moiwahine Liliuokalani, a he hanauna na ka Moiwahine Kapiolani, ka wahine mare a KalaI ka 13 o kona mau maka- ■ 'ki, ua kohoia oia i keikialii, ma - - kuahaua alii, a ina aole ka hoō-' 1 .iaina, ina ua pii aku oia ma ka kalaunu, a oia ke moi o Ha- * '.i ; , ma ka manawa i make aku ai f ka Moiwahine Liliuokalani. Ma V.. ia 7 o lanuari o keia makahiki, « kona home ma Waikiki nani, ' ihi nona na aekni o honi mau ana 1 ' na kai owe o ka moana Pakipii lele aku ai kona uhane oluolu a .kahai i ke Akua. ' No hookahi pule holookoa i malamaia ai na hana hoolewa. I kona nanawa i hoomaopopo ai, ua koka:nai ka hopena, ua "noi ae la ke ka mea i piha i ka olu<"'a ame ka haahaa, ka mea hoi i e hoopakele ae i kana ahine mai ke komo ana aku iloko r kekahi haawina hookaumaha, o kona hoolewa mo na hana ole, a ua lokahi pu kana wahine aloha iloko o ia ■••"'nao. Aka nae ua paakiki na ' i; a Hawxiii, ka lahui, i piha me r >]uolu, a i makeo aku i ko lakoij # p Uialii, e haawi piha«ia aku na 'hanohano ana i kulike ai me na i maa mai kahiko mai iaia, no niea oia wale no ka lalani alii >' loa, a i alohaia no hoi o ka " alii. Mamuli iho la o keia V.i i>aakiki mai, ua haawi akif la ke £anuiiiwahino i kona ae me

manao holopom) ole no nae, a i kulike ai me ka maa i lawelawe mau ia ana ke kanuia ana o na moi o Hawaii, ua laweia mai la ko kino wailua o ke Keikialii i ka po, mai kona home mai, noloko o ka luakini Hawaii ano nui. Malaila kahi i waihir ai no ka pule hookahi, e ku kiai mau ia ana o na kiai me ka hoololi ana i kela ame keia 30 minuke. Ma ke aumoe o ka po o ka la 14 o lanuan, he hookahi pale imahope mai 0 koiia make ana, ua laweia mai ke kino i ka rumi kalaunu kahiko o ka halealii, kahi i waiho ai ma kela wahi hookahi no, ana i kukuli ai i kona wa keiki, ma ka manawa i hookauia aku ai ka inoa keikialii maluna ona. Ma ka hora 1,2 o kekahi la mai, lanuari 15, ua laweia aku oia no ka halelua o nā Kalakaua, kahi ana e hiamoe mai la i keia wa, i ka hiamoe no ka wa mau loa, d kakali ana i ke alaula o ke kakahiaka" o ke alahou ana. "Aole he make e ae iloko o na moolelo walohia a kaumaha o Hawaii, i oi aku ka luuluu axne ka ilihia, elike la mo ko ke Keikialii Ka'lanianaole. Ua liuliamahi ka lahui holookoa me ka nana ole ma ke kulana, Ka ili ame ka lahui, ma ka 'lioohanohano ana aku i na hana hoomanao no kekahi kanak:t koa, i haawi aku i kona ola ana me ka ma-ua ole, no ka hapai ana ae i kona lahui aloha iluna. Ua hoolako ae ka oihuna koa i kekahi pualikoa ukali, 1 kupono no kekalii kenerala, a ua hoolako pu ao ka oihana kaua moana i kekahi ukali, elike pu ae la me ia i kupono no kekahi adimarala. Ua kiia na pu mai Puowaina mai ma ke kowa o hookahi minuke, mai ka laweia ana ō ke kino mai ka halealii mai ahiki i ka ilina. Ua hoike mai kela ame keia hoa o ke aupuni, mai ke teritore, ke kalana mo kulanakauhale, ka mana hooko, ka mana kaukanawai me mana hookolokolo, i ko lakon ma ke komo kino ana iloko o ka hoolewa. Ua pono ko lakou hanā» ana pela! v - "Mo.he anea la owau paha kokahi mea i kamaaina loa i ke Keikialiij mamua o kekahi kanaka okoa ao i noho hana pu me ia iloko o ka ahaolelo lahui. Ho ekolu m;ni Mmnnwa like ole a'u i kipa makaikai aku ai i kā Paeaina Hawaii, a ua halawai mua loa au me ia, oiai e hele makaikai ana ia Hawaii he 21 a oi anakahiki ae nei i hala. Ua hooiia ae kela kamaaina ana, i ka wa i lilo mai ai ke Keikialii i 4ioa no ka ahaolelo lahui 58. o kela makemake aku i kopa mau ano pilikino, i pulamaia me ka puuwai lahalaha ame ka oluolu, ua pipilipaa nku la ko'u noonoo iaia, .'ihiki i ka lilo ana oia kekahi o ko'u mau hoaloha oiaio loa, iloko o ko'u manawa holookoa o ka noho ana iloko 0 ka ahaolelo lahui. I kela po, ia'u i hoala mai ai i kela launa aloha ana o elua umi makahiki piha 1 hokai ole ia me kekahi mea maikai ole, ua loaa maoli iho no ia'u ka manao, eia au malalo o ka mana ume o kela minonka oluoln u ho<>mahie; ke ike okoa nei au i kela puili lima ohaoha oiaio loa; ke lohe hou nei au i kela huaolelo lahalaha 0 ko aloka ana, 'Aloha.' Mo he la u» hiki ia'u ke ike okoa aku iaia i keia wa, e ku ana me ka pololel> ka hiehie, ko koa a wiwoole — kekahi o na kanaka hanohano o ke Akua. . "E o'u mau hoaloha, aole x aaawiia mai i ke kino kanaka ka ike 1 na mea poHHiihi o ke ola ame ka maike. Aole e hiki ia kakou ke hoomaopopo i ka haawina nana i toot neo aku mai na hana ae o keia ola ana, i kekahi mea e pili ae ana iloko o na la o kona kanaka mak.ua ana, a i komo aku hoi īloko o na la o kona mau mana naauao. me na makahiki nui, o waiho laha* laha mai ana mamua ona. Ma ka manaoio i hookumuia mamuli o ko kaleou ananaoio īloko o ka make ole o ka uhane, o kulou aku kakou imua o ka makemake o ke Akua, a apono aku i ka hopena. Mamuli o keia manaoio nani a oiaio, ka manaoio e pii »e ana me ka Innakila maluna o ko kakou mau maka'u, e hoauhee aku ana I na pohina o ke kaumaha, ka luuluu, a hoomohala ae imua o kakou nani kHakila o ke alaula e hoea mai ana. Nona iho, ua akaaia ae ka meahuna pohihihi, a ke ku mai nei keia mua aku, me ka moakaka loa. *' «'Maliope iho o ka fiva ikaika 0 ko ola ana i hiamoe oluolu aku ai , VI "O ko kamaama ana īaia ehko me ko'u kamaaina, ua maopopo ia'u, aole i lilo ka make i mea nana e weliweli ai. Ua maopopo ia'u, ua hookokoke aku oia i ka hopena me ka maluhia, ka eeke ole ame ke koa. Ua ola oia a ntake he Keikialii, a he keonimana, & no ka hoomanao ana ae i kana mau hana kilakila, i hookoia me ke koa loa fc ua kukulu | piai oia nona iho i kiahoomanao o ku mau aku ai iloko o na puuwai o na kanaka." | Ua piha maoli ka papaknhikuhi o na hana himeni me'ka hauoliia. He mau himeni ku-pakahi ka Tandy MacKenzie i mele mai ai. TJa oi ae ka nahi o ka himeni ana a Mrs. | A. G. M. Robertson, ka wahine a ka. I|.tftiakanawai Kiekie mua Bobert--Bon o ka aha kiekie o Hawaii." <namua o na nianawa e ae. Aolo i lohe mua ko ka hikina poe i na mele Hawaii oi ae o ka nani elike me kela, a ke noke mau nei nrf*ka poe 1 pomaikai ma ka lioea aaa §» ma.

kela po i ka akena no ka maikai o ka papakuhikuhi. Ua hookaheia *a waimaka ma ka manawa i hoikeikeia mai ai ke kii oka huaka'i hoolewa. Ua holo aku na īmele e ukali pu ana i na kiiemioni, iloko o na olona, o ka poe apau iloko o ke anaina, ua ike maoli ia no kekahi hiona ku i ke kamahao. O kela malio o ko mele ana, amo ka lēo oli hoaeae o kekahi o ka poe ' himeni, me ho mea la, aia okoa no kela anainaa, ma ka manawa e rfialamaia ana ke anaina hoplewa. j Mahalo i na Himeni Penei ka olelo a J. Charlea Linthicum, kekahi hoa o ka ahaolelo, no Marelana, maloko o kekahi leka ana i kakau ae ai i ka Mekia Dil-1 lingham: j j "E ao mai ia'u, o haawi aku i ko'u mahalo ia oe ame kou mau ! hoa. hana pu, no na himeni nani, ke i mele ana ame na kii, nana i hoo- 1 hauoli loa mai ia makou maloko o ka hale Masonic ma ka po nei. He ku maoli lakou i ka nani, a ua piha loa ka poe a'u i kajnailio pu aku ai me ka hauoli, ina kola ahiahi holooieoa. I "Malia paha he oi aku ka pono. oj ka hoike ole ana Wku i ka mea oi, he hana paakiki no nae ia, oiai he maikai na mea apau i hanaia. Aole | e hiki. ke hooiia akū ka maikai q |na himeni ame ke mole ana, a he maikai no hoi na kii, me ke ku i fioo9aauao mai.'. M Ua "lilo i imea hāuoli loa no'u ka ike ana aku i ,ka ihiihi amo ka hanohano i hookauia aku maluna o ko'u ljoa ke Keikialii' Cupid. He ku i ka nani na hoakaka manao mai ka Lunamakaainana Rodenberg «jnai, *ole oia i haanui wale aku i ke kulana hoaloha oiaio i loaa ia makou 3xo ke keikialii."