Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 15, 14 April 1922 — He Kupanaha o na Kupanaha [ARTICLE]

He Kupanaha o na Kupanaha

Ma ke ola ana o keia lahui kanaka o Hawaii, mai kona hookum«ia ana mai, ahiki i keia la, nona ke kowa o 40,000,000,000 hiliona ma- \ kahiki wahi a ka oleloia mai e na kupuna, he elua lau ia ame elima kaau nalowale o na makahiki, aole i ikeia kekahi ano e nui o na kanaka ma ke ano o na makeinake 0 ke kino elike me ko keia au. . Ma o ko ka lahui kanaka kuauli aoao aku nei, he makemake loa i na mea o na aina e i malihini ia lakou, a mawaho mai hoi, o ia na lahui e, he makemake i k% kakou ponoi. E hoole mai ana i na mea 1 leaa ia oe mai ko lakou mau wahi mai. O ika apiki nae hoopapau kakou i kowaho mai, poina i koloko nei, hao na malihini ia mau mea a loaa ka lakou kula dala. E nana ae i keia mea o ka umeko laau ame na ano like. Komo 00 ilpko o na hale o na ohana au 1 manao ai ua lako ia mau mea mai na kupuna mai, e ike ana oe aolo loa hookahi o ia mau mea ma ka home, a ke ninau aku oe, e pane mai ana, ua pau ia'u i ka haawiii a kuaiia aku no hoi 'no ke dala. O na mea au e ike aku, o na mea lako o ka papaaina mai na mai, o kela mea nahaha wale i ka pu-ke ana, a i ka haule ana iho no hoi i kekahi wa. Ke komo mai nei na malihini iloko o ka aina malalo o na hoolaha, e hoike aku ana i ka nani 0 keia v aiiia ame ka oluolu o keia lahui kanaka, i piha me ke aloha a heahea .i na malihini. I ko lakou komo ana mai, o na mea i maa 1 ko lakou mau maka, a ihu a pepeiao, ma ko lakou aina, o ia kau i hoikeike aku ai. Kahaha ka »anao o na malihini, me ka i mai, I hele mai nei makou e ike i ka —, e hiki ana anei ia oe ke hoikeike mai ia makouf Hauoli loa makoū i na hoi o pono ana ia oe. No keia hou hele wale aku o Hawaii me he kanaka kuewa la. 1 He mea maopopo, i <ka loaa ole ana o ia mau n\eaj i makemakeia <elikēr me ke noi, e. ninau «ku anaj lakou i ke kanaka. mua/1 loa* akui ana, i keia ninau. He kanaka Hawaii ' anei keia a i ole he Pilipino pahaf i' Pane ke kanaka," aole he kanaka JHawaii kuauli kpla... Kupanaha maoli noi aku nei makou e hoikeike mai ia makou i ka—, hoaa walo mai nei no, a ma ia mea ua manao' ua komo howa makou i ka home o ka Pilipino. Eia hou keia, komo ae la ka malihini i ka home o ke kanaka Hawaii me ka manao e ike i ke ano o ko lakou luana ana, lealea a hoonanea ana ma ko lakou ano Hawaii maoli; o ka mea a ka malihini e hoomaopopo mua o, ia kā olelo. Ma kahi o ka olelo Hawaii ho namū, he namu wale no ka olelo mai o a o o ka home; aole o kela nnmu oiaio maoli,. o keia namu o Kawaihae i puka ao mai ka waha mat i piha i ka uwala liilii wela. Aole o ia walo, i ka himeni ana, himeniia ae*la na himeni ma ka olelo namu i maopopo lea ole ke ano o ke mel'e ana ame ke kaona o ke mele. Hele loa i ke ino. Manao ae la o Hawaii kuauli ua u'i loa keia a kakou i hoike ae nei i na malihini

hauoli ioa na malihini ma o ko lakou helehelena. Hc?yiha ae <ka mea a ka malihini e hana ai muialo o kou kaupoku, hookahi wale no o ka hoike ae i na helehelena, hoohauoli, a maloko nae aohe wahi mea a hoihoi iki. O keia ke kupanah* o Hawaii lahui i keia la, i ano okoa ae, «nai na la o na kupuna. Aia ihea kahi i waiho ai o ke kumu o keia lalau, ana! Aia i na makua. Ho mea pono i ka makua i aloha i kana olelo e. a'o aku i na keiki e oielo i ka olelo makua ma ka home, a malalo hoi o kona kaupoku; a helo no i ke kula a'nia na hana e ae mai ka home aku, e namu aku elike me ka makemake. v Ke himeniia mai nei na mele ma na olelo e, a o ka kakou mau mele maikai a oluolu i ka pepeiao ke hoolohe'aku, ke nalowale aku nei. Eia aku eia mai lohe aku la oe. Na # opio Hawaii o keia mau la, he mau mamo wale no ia :^a * a " hui leo lea i ke mele i na mele 0 ke Akua ame ko kanaka; ke hoolohe aku oe i keia mau la ua hoohepaia ae ka leo a ano alala ana a ke kao. I kekahi wa e manao maoli ana oe ua powaia; e uumiia ana paha ka puu a ma ia wa paha i kahea ae ai i kokua. He ma'i ahulau keia e ikeia a6i. Hookahi wale no' laau o ke ala maoli no o na makua a ku-e aku 1 keia mau hana a na keiki. Ko minamiila mai nei na malihini i ka nalowale aku o keia mea maikai maiwaena aku o kakou, a o kakou hoi ke ike ole aku nei i ka ,pono 0 ka lakou koi mai. Wahi a na malihini, he kupanaha na mele Hawaii, kohu mea no ke lima e haha mai ana i ka puuwai, a ke moe i ka po aole e hiki me he mea la no e lohe ana i ka himeniia mai. Aia io no he mea ano e a ke Akua i waiho mai ai me kakou; he mau mea waiwai nui, a eia nae ke uhauha nei kakou me ka noonoo ole. Ahea ana kakou ala aef Aia noho ma ka aina hoopulapula? Ina pela, e loaa ana no he manaolaaa no kakou iloko o keia mau mea apau i hoakakaia ae nei, no ke ala hou mai a malama me ka hoomau ana. O ke ola no o ka inoa lahui aia no ma ka Nalowale kau olelo pau oe! E nana lahni Isaraela, koino Inkou a noho ma ka aina e (Aigupita) no 450 makāhiki, nole lakou 1 poina i ka lākou olelo, a.pela i maopopo āi ka Isaraela mai ka Aigupita niai; mai na wahi kauna kakaikahi mai a i 'ka eono miliona. Pehea kakou, aia ko kakou heluna ma na mano; ina e hiki ole ia kakou, alaila, ua pono no ko kakou hookuewaia, no ka hookiekie a piikoi wale aku no i na mea aohe 0 kakOu kuleana ilaila, a haalelo 1 ko. kakou mau mea ponoi i maa ia kakou. He lehulehu aku o na kee i koe 0 kakou o hoopololei ae ai. Ina e komo ka hoomaopopo iloko o kakou 1 ko kupono 010 o ia mea, alaila e loaa ana he paio ku-e ana aku ia mea ma keia mua iho.

Ua puka v a maka maoli ae ka hooikaika o na Komiaina e hooneemua i keia hana hoopulapula, ma o ko lakou kikoo ana aku nei i na kanaka loea o ka aina makua e kipa mai o nana a kuhikuhi mai i na alahele kupono no na hana mahflii ama hanai holoholona. •