Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 11, 17 March 1922 — MOANALUA I KELA AU I HALA AKU A O MOANALUA I KEIA AU. [ARTICLE]

MOANALUA I KELA AU I HALA AKU A O MOANALUA I KEIA AU.

(Kakauia e J. K. Mokumaia) (Hoomauia mai.) Oiai o ka hana no & na kanaka o ka mahiai ame ka lawai'a, a o ia ka mea i noho makaukau ai, a ku ai kela olelo kaulana, ua moe oluolu ke poo oiai e nee ana ka manawa o ka noho ana o kela ame keia ohana. Ma ka nana aku, ua lilo maoli no i hookahi ohana, pela n'o hoi me na konohiki, ame na alii, ia haawina hookahi, oiai ua loaa na mea apau i manaoia, o ia ka ai ame ka i'a oiai e nee ana na mea apau me ka piha hauoli, aole loa i haule hope na mea pili hoomana, ua ulu pu ae no ia iloko o keia piha hauoli ana, aia na Kula. Sabati e malama mau ia ana, no ka mea o kou meakakau kekahi, i kapa mau ia mai e kau kumukula Sabati ke kao makanahele o Moanalua, oiai owau ke kumu alakai o na opio, ma na hana paani maikai, o ia hoi o ka auau no hoi, ame ka hele mau i ka hana hoolele lupe, o ia kekahi o na hana punahele loa, a pau pu me na makua.

Ua lilo kou meakakau nei i mea e kapaia ai kahi kao makanahele o Moanalua, aka ua lawe mai au ia mau olelo a malama, oiai, e pii ae ana ko'u wahi kino i ka nui, i nana pono ai kuu kahu Kula Sabati a'u e poina ole nei i kana mau a'o ana, o ia ka mea i mahaloia Kapena Naholahipa, i kona nana ana ia'u ua olelo mai oia i keia olelo i paa i ka 'u hoomanao ana, ma kou nee ana aku o ko'u ola ana, e loli ai ko'u kulana oiai ke kau nei na ouli o kou hanau ana, na kou kulana koa e hapai ia oe, oiai he mea nui aia iloko o kou noonoo ana aka aole i keia manawa aia a oo iho kou kino, alaila loaa ka mea nui au e koho nei. Ua manao kou meakakau nei i kana mau olelo, he puahiohio wale no, no na kumu, ua ike iho au ia'u he mea e uha'i ana i kana mau kauoha, o ka mea apiki e haawi mau ana oia ia'u owau ke alakai, ina e laweia na haumana Kula Sabati i kai o Puuloa, e laweia ana au mamua. i na manawa apau, pela no ke laweia i Kaneohe, a i Mana*na, Ewa, o ia ana no, ame ko'u olelo aku iaia, pehea la oe i olelo mai i keia ano olelo imua o kekahi keiki e ha'iha'i mau ana i kau olelo kauohaf O kana i olelo mai ai, aia iloko ou ka oiaio, oiai ma kahi o koM huna i kau hana hewa, ua hoike mai oe i ka mea oiaio, a o ia ka'u e kau leo aku nei imua ou e hiki mai ana ka Ia e hookoia ai keia mau olelo a'u maluna ou, a oiai oia e a'o mau mai ana ia makou i na mea maikai i kekahi manawa, i kona leo no ua haalulu e kahi pauku kino, a i kona maka no, ua kau © ka weli, aka o ia mau hiona maluna ona, kumu Kula Sabati, au e aienui ai i kana mau a'o ana i kou meakakau nei, ua lilo ia i mea na'u e hoomanao ai, oiai e haawi mau mai ana oia i kana a'o ana, e malama mau i ka oiaio ame ka manaoio e loaa ka mea i makemake ai, e kupaa ma kau i manao ai, ina o oe ka pololei, a i kona kaawalo ana mai, a lilo oia i mea a'o i na keiki liilii o ka halekula o na keiki liilii o Kamehameha, e hui mau ana no au me ia, oiai ua lilo an la ia makua maikai, oia o Mr. John Hao o Waikiki-uka i kumu kula na na keiki o ia kihapai, ma ka olelo Hawaii.

E hele mai ana oia mai kona home mai maluna o kahi lio hulupala, me ka hoomanawanui n ua lilo au i mea malama i kahi lio ona, e hanai mauu ana, aia mau no kela ano kolohe ke nee pu la, ina he hooinu ka mea i manaoia ana e olelo mai ai, aia au maluna o ke kua o ua wahi lio nei ke holoholo la, a i kona nana ena mai a loihi, a i kona nana ana mai a ike, alaila hele mai la oia me ka huipa a kahea mai la ia'u aole au i olelo aku nei ia oe e kau iluna o ka lio, ae, e kala mai no oe e kuu kumu i ka'u hana i hana ai, ua manao au o ke kai kaula ana e lohi loa ana, nolaila e kau au maluna ona, a e helo aku me ka wikiwiki.

Aole i keia manawa wale iho nei no, aka i na manawa apau, a ua lilo maoli au i mea akamai i ke kau lio, a no keia mau olelo ua lilo au i mea nui loa iaia, aole oia i hoopa 'i mai ia'u oiai oia e hooikaika ana i na koiki, i kekahi manawa e olelo mai ana oia i keia olelo, ua kupono no e kapaia kela inoa maluna o'u i ke kao, no !ka nui o ko'u*kolohe, aka ua nui no na mea maikai i loaa mai iaia mai. Oiai ma kona ano hoomana hp Kakolika oia, aka o kana mea i kanu ai, ua ulu ae ao i$ Uoko o

kou meakakau nei, a i ka pii ana mai o ko'u kino, a hui me ia, ua lilo maua me be mea la, he makua i ke keiki, a ua nui ko maua manawa e kamailio ai, i na la i hala aku, a o kpna haalele ana mai i keia ola ana, he mau makahiki i hala ae nei, & o kana mau keiki eia no ke ola nei oia hoi o Keawe Hao, ame kona mau kaikuahine, a o na mea i haalele mai i keia ola ana oia 0 Kaouli Hao, ame Alapai Hao, aka, o ka mau o ka hoomanao ana 1 ka makua maikai, aole loa e poinaia.

I kona kaawale ana mai, i lilo ae ai ia makua maikai i kumukula no ia apana ma ka olelo Hawaii no, o ia ka mea i mahaloia Mr. Keo Nahokualama, ua nui no na mea maikai mai keia makua mai, a i keia kumu maikai, i a'o ia mai ai kou meakakau nei, e ku pololei me hookahi wawae ame ka wehe o na lima a elua iwaho me na pohaku 0 paa ai no na minuke he umi. O ke kumu o ka hoopa'iia ana, no ka loaa ole o ka haawina ame ke kope i ka ha'i haawina. Ua nui ko'u akaakaia mai e kamalii, e wili ai ke poo me ka maka e awihi mai ana, aia mau au ke ha&wi la i ko'u man&wa ma ka noonoo ana i ka mea e loaa like ai ia ano hoopai. Nolaila, ua lilo au i mea e makaala mau ana i na manawa apau me ke eleu ana, a ua hookoia ka'u mea 1 iini ai, o na keiki i aka hoohenehene ai ia'u, ua nana aku au ia lakou me ke kaumaha, a ua lilo au i mea e hana aku ai e hoopau i ka manao hoopepe, aka ma ia hana ana, ua lilo maoli na keiki o ko makou manawa i mau keiki e kokua ana ia makou iho, oiai o lea nui o na opio kaikamahine, he nunui ke kino ua hole wale ia la a kau mau ke onaona iluna, ua lilo na keiki kane i mea e malama mau ana i ka maluhia, he nui na makua i loaa na kaikamahine o kekahi o na ohana nui o na keiki o ia no ka ohana a ka mea i mahaloia Mr. Polapola laua me ka Pepehi. (Aole i pau.)