Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 11, 17 March 1922 — Page 6

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

 

HE MOOLELO WALOHIA

 

Ko Vekinia Waiwai Hooilina

HOOPUHILIIA NA HANA A KA MEA MANAO INO—KAU I KE AKI I KA MANAWA HOPE

 

            I ka makaukau ana o ka papaaina i hoonohonoho maiau ia e na lima palanehe o Vekinia, a e ahu ana no hoi na meaai i hoomakaukauia no ia kakahiaka, ka ipu kope no hoi e kuku ana ka mahu, na puna, na o ame na pahi kala e waiho ana ma ko lakou mau wahi, na mea aniani no hoi o ka laweia ana mai ko laua home kahiko mai ma Kapalakiko, a he ipu pua ke ku ana iwaenakonu o ke pakaukau, me ka mau no o na kulu kehau e kau ana maluna o na pua a Vekinia o ke kii ana e ako mai na ulunahele mai e ulu ana ma kaepali, noho iho la e hookomo i ko waiho ialoko.

            O Vekinia ma ke poo o ke pakaukau, a o ia ka puuku kaana i na meaai na na keonimana, a oiai oia e noho ana ae kaana like ana i na meaai, ua hoike e oia i kona paa rula ma na ano apau me he mea la ua kamaaina wale oia ia Mr. Hita, no ka mea aole kela ano hoohilahila iloko ona, elike e.” aaaa shrdul etaoin cmfwyp shrdlu etaoin cmfwyp shrd me kekahi poe kaikamahine ke hoea ka malihini i ko lakou hale.

            Ua lilo na ano maikai a pau o Vekinia i ka Mr. Hita nana ana aku i mea noonoo nui nana iloko iho ona, me ka mahalo nui iloko o kona naau no ko Vekinia paa rula ame ka ike maoli no i ka hookipa ana i ka malihini e loaa ole ia ka hilahila iloko o ka malihini, ua hoike mai o Vekinia i kona mau ano maikai a pau, ke ano o ke kaikamahine i a’o maikai ia e ka makua, a i kupono hoi e lilo i makuahine no kekahi halealii..

            Aohe wahine e ae maloko o ia hale no ka mea, ua hoike mua mai o Mr. Abota iaia ua make mua kana wahine, ka makuahine o Vekinia he mau makahiki lehulehu mamua aku, a o ke kaikamahine ana e hakilo mau aku ana i kona mau ano apau ka hakuwahine o ka hale, ke pani hoi ma kahi o kona makuahine i hala.

            Oiai lakou e hoomau ana i ka ai ana aia wale no maluna o Vekinia ka hapanui o ka manawa o ko Mr. Hita mau maka kahi i kau ai, aole no ka paarula wale o Vekinia aka, no ka u’i a nohea o kona helehelena, ke onaona o kona mau maka, ka waipahe o na huaolelo ke puka mai kona waha mai, a no ka maemae no hoi o kona aahu e komo ana ia manawa, a iaia i hoohui ae ai ia mau ano maikai apau o Vekinia, ua lawa loa ia e hukiia aku a kona noonoo, kona uhane mai iaia aku, no Vekinia.

            No hookahi a elua paha manawa o ke aea ana ae o ko Vekinia mau maka iluna a ike mai la i ka nana pono aku o ka malihini iaia, me ka pii ae la o ka ula ma na papalina o ka malihini, a no ka hoopohopo o ka malihini o lilo kona nana pono aku i ua o Vekinia i mea hoopihoihoi aku paha ia Vekinia, hoolalau wale ae la no kana nana ana ia Mr. Abota a kamailio aku la ma kekahi mau kumuhana ana e noonoo nui ana ia manawa.

            “Ke paanaau mau nei ia’u kau mea o ka olelo ana mai ma ke ahiahi aku la i hala, e Mr. Abota, no kou makemake e hoolilo aku i kela mau lua maina au ma ke kuai, o ia anei ka mea oiaio?” wahi ana o ka ninau ana aku.

            “Ae; o ia ka paa o kuu manao ahiki no i nei manawa, no kuu ike iho i ka emi mai o ko’u ikaika e hiki ole ai ke hoomau aku i ka hana ana ma ia mau lua maina; he nui no ko’u minamina ia mau lua maina waiwai nui a’u i ike ai, aka, e ike mai no oe i ke kumu e hiki ole ai ia’u ke hoomau aku ia hana, ua hala na la o ka pono, a ke hookokoke mau mai nei na la o ko’u hopena ma keia ao; o ka’u mea wale no e iini nui nei i nei manawa o ia ka loaa o ka mea nana e kuai mai ia mau lua maina,” i pane aku ai o Mr. Abota. “Aka nae, mai lilo ia hoike ana aku a’u i mea hookaumaha i kou noonoo, o ka’u wale no e noi aku ia oe, ina he poe kekahi au i ike ai e makemake mai ana e kuai, aku oe ia kanaka a ia mau kanaka paha, no ko’u makemake e hoolilo koke aku ia mau lua maina, a ina no kona ano ko lakou makemake ea, olelo aku oe e lawe pu mai i kekahi kanaka akamai i ka nana ana i na lua’maina, a ina e hiki ole ana ia kanaka ke uku koke mai i ke kumukuai i ka manawa hookahi, ua hiki no iaia ke uku liilii mai oiai oia e hana ana ma na lua maina ahiki i ka loaa ana o kana dala e hiki ai ke uku pau mai i ke kumaukuai.

            “O, ke manao nei au he manao maikai maoli kena ou e hiki ole ai i kekahi kanaka ke hoole mai i kou makemake,” wahi a Mr. Hita o ka pane ana mai.

            “A eia hou, i mea e maopopo ai ia oe ka nui o ia mau lua maina, ame kahi hoi e waiho mai nei, he mea pono paha ia oe ke hele mua aku e nana a ikemaka, mamua o kou hele ana aku, a mamua hoi o kou hoike ana aku ia mea i kekahi poe, aole anei o ia ka hana pono mua loa au e hana ai?” i ninau aku ai o Mr. Abota.

            “Ke apono aku la au i kena manao ou, e Mr. Abota, koe wale no keia aohe nui o ka manawa no’u e hele aku ai e nana ia mau lua maina, no ka mea, he makemake au e hele koke aku, i hui aku au me kela poe o makou, o lilo ko’u hoea ole ana aku i mea hoopihoihoi i ko lakou mau noonoo no’u, o manao mai auanei ua halawai paha au me kekahi ulia ma ke alahele, oiai nae, he koho pololei no ia a lakou, no ka mea, ua halawai io no au me kekahi ulia ma ke alahele, elike me ia a’u o ka hoakaka ana aku ia oe ma ka poe nei.

            “He haukai makaikai ka makuo e hele aku ana no ka hapa akau o keia mokuaina, a ua manao makou e hala ana he pule okoa a oi ma ia huakai, aka nae mahope aku o ia manawa, ina no kou ae mai e hoi hou mai ana au ianei a ia manawa au e hele aku ai e nana i ua mau lua maina la au, o ia hoi ina aole oe e hoolilo e aku ana ma ke kuai i ua mau lua maina la ua ahiki ia manawa.”

            Ia Mr. Hita i kamailio aku ai i keia, huli hou ae la kana nana ana i ka helehelena nohea o Vekinia e noho mai ana ma ke poo o ke pakaukau, a ma ia nana ana aku ana me he mea la he makeneki kekahi iloko o kona mau maka nana i huki mai la i ko Vekinia noonoo, oiai o kona manawa ai i aea ae ai iluna a’ike pono mai la i ka nana aku o Mr. Hita iaia.

            Ia ike ana mai a Vekinia i ka nana pono aku o Mr. Hita iaia, pii ae la ka ula ohelohelo ma kona mau papalina, a haule koke iho la ka nana ana a kona mau maka maluna o kana mau meaai e ahu ana iluna o kana pa, oiai hoi kona puuwai e kapalili wale ana no ia manawa elike me ka manu hihiu i hoopaaia iloko o ka halemanu.

            “Me ka hauoli loa au e kakali aku ana o kou hoi mai, e Mr. Hita,” wahi a ka Mr. Abota pane, me ka leo e hoike okoa mai ana ua apono loa oia i ka manao o ka malihini o ka hoike ana aku la iaia. “Ke hoomaka nei e loaa ia’u keia manao na ke Akua no paha i hoohapakue ia oe ma ke ala i alakaiia mai ai oe a hoea i keia hale,” i pane hou aku ai o Mr. Abota me ka minoaka ana mai.

            No nei mau olelo a ka malihini he minoaka o ke ano hoohenehene ka i ikeia aku ma ka helehelena o Mr. Abota, a no ke kumu he kanaka manaoio ole oia i ke Akua, no ia kumu he liilii loa kana mau olelo no ko ka malihini hoea ana mai i ko laua hale ma ke ano na ke Akua i alakai mai iaia a hoea ilaila.

            “Heaha kou manao ma kena olelo au i hoakaka mai nei ua hooponopono mua no ka Mea Mana Loa i ke alahele o kela ame keia kanaka?” wahi a ka Mr. Abota ninau.

            Minoaka iho la ka malihini no nei ninau kupanaha a ka hakuhale, ana no o ka ike ana nona iho, he kanaka\manaoio ole ka o Mr. Abota i ke Akua, a pane aku la:

            “Eia no ko’u manao ma ia olelo ana aku nei a’u, o ka Mea Mana Loa, oia no ke Akua, a Oia no ka mea alakai i na noonoo o na kanaka.

            “Alaila he manaoio no anei kekahi iloko ou he Akua no kekahi?”

            “Ae. me ka oiaio loa; a pehea ka oe, aole anei ou manaoio?” alaila nana pono aku la ka malihini i na maka o kona hakuhale i hele na maka a poopoo, a e haalulu ana no hoi kona mau luma i kona manawa a pau e ai ana, me he mea la e ninau maoli aku ana no oia i ka hakuhale ina aole keia manaoio no ka hooluolu ana mai ia oe, me na lima o ka make aneane loa e lalau mai ia oe, ke kaumaha loa nei au nou.”

            “Ina he Akua kekahi, alaila ke manao nei au ua ae mai no oia ia Satana e noho mana mai maluna o ko kakou mau ola,” wahi a ka pane a Abota. “E Vekinia, e hoopiha hou ae oe i ko Mr. Hita pola kope.”

            Ia manawa ua pii ae la ka ula ma kona mau papalina a e haalulu ana no hoi kona mau lima i ka manawa i hoohuli ae ai oia i ka laua kumuhana e kamailio ana mamua iho, me kona nana ole ae i ka nui o kona hoomaloka i na olelo a Mr. Hita oiai nae, he kanaka manaoio Akua no oia.

            “Aole, me ka mahalo; mai ninini hou mai oe i kope no’u, ua lawa au,” i pane ae ai o Mr. Hita, me kona kinou ana mai i ka hakuwahine o ka hale, a eia nae, iaia i nana aku ai i na maka o Vekinia, me he mea la aia kekahi mea nui iloko o kona naau nana i hoehaeha iaia, oia o Vekinia e nana ae ana i kona makuakane.

            Aole o Mr. Hita i pane aku no na olelo a Abota, oiai nae, aia ma kona mau maka he hiohiona e hoike ae ana ua eha oloko o kona naau no ko Mr. Abota manaoio ole i ke Akua, o kana wale no o ka i ana ae, oiai oia e opiopi ana i kona kawele holoi lima a panee aku la hoi i kana pa ma kekahi wahi:

            “E noi aku ana au ia oe e kala mai ia’u, ina au e haawi aku ana i ko’u aloha ia oe, a hele aku ma ka’u huakai, oiai, ke makemake loa nei au e hele koke aku, a mamua nae o ko’u kaawale ana aku, e haawi mua aku ana au i ka’u hoomaikai nui loa ia olua no ka olua hookipa maikai ana ia’u me ka oluolu loa, he aie nui hoi a’u e noonoo nei; na ka mana o ke Akua e kiai ia olua a hui hou kakou.”          

            Ku ae la o Vekinia iluna i ka manawa a Mr. Hita o ka hoakaka ana ae i keia mau huaolelo, a elike me na kaikamahine i ao maikai ia pane mai la me ka helehelena hoihoi no kona hauoli i ka loaa ana he manawa maikai e halawai ai me kekahi kanaka mai waho mai, a ina no kona hoi hou mai e hauoli ana laua ke hookipa hou mai iaia.

            Haawi aku la ka malihini i kana hoomaikai a hopu aku la i kona lima no ke aloha ana, alaila haalele iho la oia i ka hale, me ka ukali pu ana aku o Mr. Abota iaia ahiki i ka puka.

            “Ua ike iho la i ka hale, i noho a i hoi hou mai ea, helel pololei mai ianei, a ke lana nei ko’u manao e hoi mai ana no oe me ke ola maikai, ame ka ikaika o kou kino elike me ia a’u e nana aku nei ia oe,” wahi a Mr. Abota o ka pane ana aku i ka malihini, ia Mr. Hita i oili loa aku ai iwaho, i kahi o kona lio e ku mai ana.

            Ua lilo ka malihini kau po a i pulupe hoi i na pakua eloelo ma ke ala, o ka hoea ana mai i ko laua home ia po i mea nui loa i ka noonoo o Mr. Abota mamuli o ka maikai o na olelo a ka malihini, ka naauao o kana mau olelo, a me ka paa rula no hoi, he mau ano maikai e hoike maopopo mai ana he kanaka kulana kiekie ka malihini, elike me ia ana o ke kilo ana aku ma kona helehelena.

            “He kanaka kulana koikoi kela ke nana aku ma kona mau hiona apau, e Vekinia,” wahi a ka makuakane i ke kaikamahine, iaia i hoi ae ai iloko o ka rumi hookipa, mahope o kona nana ana aku i ka malihini o ka holo ana aku maluna o ka lio ahiki i ka nalowale loa ana mai kana ike aku. “O ka’u e makemake nei e maopopo mai ke aupuni he amai la oia, heaha la kona lahui, a heaha la kana hana ame kona kulana.”

            Aohe a Vekinia pane no ia mau olelo a ka makuakane, huli aku la oia hele mai ka puka aniani aku, no ka mea, oia pu kekahi i ku malaila a nana aku i ka holo o Mr. Hita, me ka helehelena hoihoi a me ka minoaka ma kona mau papalina. Iaia ka Mr. Hita nana hope ana mai me ka minoaka ma kona mau papalina, me ka wehe ana ae i kona papale me ke kunou pu ana mai, i ka manawa i huli ae ai kona lio ma ke kihi o ke alanui.

            Iloko o ka pule hookahi mahope mai he kaikamahine piha hauoli loa o Vekinia i ka ka makuakane nana mai, ma kona mau kaina wawae, a e lohe mau ia aku ana no hoi kona leo e himeni ana ma kela ame keia wahi ana e hele aku ai, a he mea hauoli no hoi ia i ak lohe mai a kona makuahine, oiai oia e noho mau ana maloko o ka hale mai ke kakahiaka a po, oiai ua hoopau oia i kona hele hou ana aku i ka hana, elike me ia i ike mua ia ae nei ma kekahi wahi o ka mokuna i hala.

            Mahope o ka hala ana aku o ka malihini opio Mr. Hita, noho iho la o Mr. Abota noonoo nui no kekahi mea a no kekahi mau hora kona noho ana me ka hoopaa loa iaia maloko o kona rumi moe me ke kamailio ole aku i kekahi kaikamahine.

            Ua nui ko Vekinia haohao no keia ano hana a kona makuakane, eia nae, ua koho wale iho la no oia e noonoo ana paha ka makuakane no na mea e pili ana i ka laua mau mea o ke kamailio pu ana me ka malihini no ke kuai o na lua maina ana; aohe ona niele wale aku, no kona maka’u o noke hou mai no auanei ka makuakane i ke kamailio iaia no ka mea e pili ana i kona haalele koke mai iaia, a he mau olelo hookaumaha loa mai ia i kona noonoo ana i makemake ole ai e lohe hou aku.

            Eia nae, ma kekahi la mai, iaia i komo aku ai iloko o ka rumi ame ka hikiwawe loa me kona noonoo ole ae, ike aku la oia i kona makuakane e paa mai ana ma kona mau lima i ka buke baibala kahiko a kona makuahine e heluhelu mau ai, a ma ka helehelena o ka makuakane ana e nana aku ana he hiohiona o ka maka’u ame ke kaumaha no kekahi, mea, aohe nae he maopopo iaia o ia mea ana i kaumaha ai.

            Iaia i ike aku ai i kela hiona anoe o ka makuakane aole oia i kamailio aku, aole no hoi i hoonakeke a hoohalulu iho i kaha hele ana e lilo ai i mea hoopuiwa aku, a i ole hoopau koke ae paha i kana nana ana i ka buke, nihi malie hou aku la oia ahiki i ka oili loa ana aku iwaho, a hoi aku la me ka helelei o na waimaka noloko o kona rumi.

            Mahope iho o kela manawa ua hoohala ka makuakane i kekahi manawa loihi ma ke kakau ana, i loaa keia ike ia Vekinia mamuli o kona iho ma-lu ana mai ilalo i ka rumi o ka makuakane e noho ana a kiei aku la iloko, a ia ike ana aku ana, noonoo iho la oia malia e hoomakaukau ana ka makuakane i na palapala no ka hooili ana mai i na waiwai apau maluna ona, elike me ia a ka makuakane o ke kamailio ana mai iaia i ke ahiahi mamua aku.

            Iaia e noonoo ana no ka ka makuakane mea e kakau ana, a hoomaopopo pu iho la no hoi no ka ka makuakane mau olelo o ka hoike ana mai iaia aole e loihi loa na la i koe a haalele mai oia iaia, alaila hoomaka koke kona maka’u no kona noho mehameha iho, ke make aku ka makuakane, a e haaleleia iho ana oia ma keia ao me kona hakaka hookahi aku no kona pono o keia ola ana, a no keia manao helelei iho la kona mau waimaka, no ka mea, aohe mea nana oia e malama mai ma ia hope aku.

            Aka nae, iloko o ka nui o kona kaumaha no ia haalele hookahi ia iho ona eia nae, ke olino mau mai la no ka manaolana iloko ona no ko Mr. Hita manawa e hoi mai ai, no ia kau aku o kona manaolana maluna o ke kanaka malihini ana i ike ai i kona mau ano maikai apau, kona kanaka u’i ame kona kulana keonimana oiaio ma na ano apau, ua hoolana loa ia ae la kona noonoo, no ka mea, ina no ka hala aku o kona makuakane, malia e lilo ana no o Mr. Hita i mea nana oia e malama, no ka mea, mamua o ko Mr. Hita haalele ana mai i ko laua home, ua hoike mai oia i ka mea oiai a e hoi hou mai ana oia ilaila.

            Me ia ano iho lo ko laua noho a hala he pule, a ma kekahi auwina la, no ka ikiiki oloko o ka hale, a ua hiamoe no hoi ka, makuakane, lalau aku la oia i kekahi buke a hele aku la ma kekahi umalu pali, kahi mau no i maa iaia i ka hele e hoomaha ma kekahi mau manawa mamua aku, a noho iho la malalo o ka malumalu o kekahi kumulaau paina nui e ulu ana ma kaepali, he wahi mamao mahope aku o ko laua hale, a he noho laau nui no hoi ke ku ana ma laila i hanaia e Chi Lu, ka laua Pake kuke nona.

            Iaia e noho la malaila, o ka waiho no ka ka buke iluna o kona u-ha aohe heluheluia iho, a no ka mea aia wale no kona noonoo i Manua kahi i auwana ai, oiai ua nui na manao uluahewa e hana la iloko ona; aia mau kona noonoo maluna o ke kanaka malihini ana e kuko loa ana ia manawa; ua maopopo iaia ka nawaliwali loa o kona makuakane, a ina no ka make o kona makuakane i ka manawa e hoi mai ai o Mr. Hita, he manaolana kona e lwae aku ana oia iaia malalo o kana malama ana, a no ka lilo loa o kona noonoo maluna o ke kanaka malihini, haule aku la ka buke mai kona lima aku a puiwa ae la oia me he mea la ua hihio iho oia e hiamoe.

            Hopu hou iho la oia i ka buke a lele aku la ka nana ana a kona mau maka maluna o na piko mauna Humebola, kahi a ka malihini helehelena u’i i holo aku ai no ka hui ana aku me kona mau hoa o ka hala mua ana aku nolaila, a i kona mau maka e nana ana ilila o kona noonoo pu kekahi e auwana pu la ilaila, me he mea la e i okoa ae ana no:

            “Aia ilaila ke aloha, aia ilaila ka iini.

            aia ilaila ka anoi, me ka Ua Loku hala o Puna.”

            No ka lilo loa o kona noonoo i Manua aole oia i ike iki i ka hookokoke aku o kekahi mea iaia ahiki i kona lohe ana mai i ka pa-e ana aku o ka leo i kamaaina i kona pepeiao, a puiwa ae la oia, ia alawa ana ae ana, eia ka o Salia hua loa i kona noonoo o ia ke kaawale koke aku o ka malihua loa i kona noonoo o ia ke kaawale koke aku o ka mali-

            Oia pu kekahi i hoohauoli ia no ka maikai o na olelo a ke kanaka malihini, oiai nae, aohe ona komo pu mai e kamailio me ke kanaka malihini no kekahi manawa loihi, he mau huaolelo kakaikahi wale no kana e kamailio mai ai a pau. Eia nae, e noho kokoke mai ana no oia ma kahi e hiki ai iaia ke lohe mai i na olelo apau a na keonimana me kona paa mau i ka hana i kana lihilihi, a hoolohe pu mai no hoi ia manawa hookahi, me ka minoaka ma kekahi manawa ame ka lamalama ae o kona helehelena i kahi manawa, no ka loaa ana o kekahi manawa maikai loa ia laua e lohe aku ai i na mea hou mai ka malihini mai no ke ano o ka noho ana o na kanaka ma na wahi like ole o ke ao a laua i pouli loa ai ia mau mea hou.

            A hala paha he hora a oi ma ia hope iho, hoi aku la oia noloko o kona rumi moe, a haule aku la iluna o kona moe me ka hiki ole nae ke hiamoe, o na maka ka pili, oia mau no nae ka aa o na kukui o kona naau no ke kuko noonoo nui mai keia no ke kanaka malihini helehelena u’i, kana leha ana mai no hoi e nana iaia me ka minoaka o ke ano hoomahie a pela aku, ka oluolu no hoi o kona leo ke kamailio mai iaia, a oiai oia e noonoo nui ana no ka malihini ana i hoomaka ai ia manawa e aloha, hookahi mea hoouluhua loa ia kona noonoo oia ke kaawale koke aku o ka malihini mai ko laua hale aku, a pehea ana ka loihi a ike hou aku oia iaia, oiai ka malihini e haalele mai ana no ia laua ma kahi la ae.

            No kekahi manawa loihi iki aku ko na keonimana kamailio ana mawaena iho o laua, mahope iho o ko Vekinia hoi ana aku i kona rumi, alaila kahea hou aku la o Mr. Abota ia Chi Lu e hele ae e hoomakaukau i ka punee i wahi no Mr. Hita e moe ai ia po.

            I ka makuakau ana, alaila i aku la o Mr. Hita i ka malihini: “Ua makaukau mai la kou wahi e hooluolu ai i keia po, aia maloko o ka rumi hookipa, nolaila ea o kou wahi ia e moe ai i keia po.”

            Ua piha loa ka naau o ka malihini i ka mahalo no nei hookipa maikai ia ana ona e ka hakuhale lokomaikai, a e noonoo mau ana no hoi oia i ka nui o kona aie no keia hookipa ana ona, a ke hoomaikai mau la oloko ona no ka loaa ana o kahi kupono nona e hoomoeia ai kona poo ia po; a oiai ua nui kona luhi, ka eha no hoi o ia hele ana mai ma kela alanui apuupuu a inoino, me kona noonoo nui no ka ulia i loaa i kona lio ma ke alahele, ua hiki ole nae iaia ke hiamoe koke, hia-a mai la oia, me ka nui o kana mau mea e noonoo ai; o ka oi aku maluna ae o na mea apau, oia kona hookipaia ana e ka hakuhale lokomaikai ame kana kaikamahine huapala, he kaikamahine i a’o maikai ia a i kupono hoi e launa aku me na pohai o ka poe waiwai ame ka poe kiekie o ke ao, a eia nae oia ma keia wahi waonahele i mamao loa mai na kanaka naauao mai o ke ao, a ke noho nei hoi mawaena o na kanaka haahaa loa he eli gula ka hana.

 

MOKUNA III.

 

Kona Kamailio Ana e Lilo i Kanaka Eli Gula.

 

            Ma ia kakahiaka ana o ke ala ana ae o kekahi ia o na la maikai a kalae o na kuahiwi, aohe kau ao. O ka ino ana i ike ai o ka po mamua iho, ua hala aku ia, a i ka nana aku i na mea ulu apau he uliuli me ka makemake wale no mai o a o, no ka hooma-uia ana iho e na pakaua eloelo o ka po i hala.

            No vekinia Abota hoi, me ka nana ole aku i ka hoohalaia ana eia o ka hapalua po ma ka noonoo ana, ua ala kakahiaka nui loa oia, a e kuhikuhi ana i ke kuke i kana mau mea e hoomakaukau ai no ka aina kakahiaka o kona makuakane ame ka laua malihini.

            He helehelena hoihoi kona ia kakahiaka a mamuli paha hoi o kona mau aahu hou e komo ana ia manawa, me ka holoke mau, me ke kokoke mau ma kahi o ke kapuahi, ua like ka ula o kona mau papalina me ka loke ahiahi i hoopiliia aku ma kona mau papalina, a o kona mau maka me he mahina piha la o Mahealani. He piha laiwale oia me ka oni mau o kona kino e hoike ana ua piha oia i ke ola hou, me ka hoolana mau ia o kona noonoo no kana mea nui o ka noonoo ana.

            Ua lilo ke kipa ana mai o ka malihini i ko laua wahi home kuahiwi i mea hoolau kanaka mai ia laua, a ua lilo no hoi na nuhou ame na moolelo a ka malihini i mea hoolana pu i kona noonoo, me ka manaolana mau e ike hou aku ana oia i ka helehelena o ka malihini kanaka u’i i hoolilo i ko laua hale i puuhonua nona e palekana ai mai ka ino mai.

            Iloko o na makahiki elima i hala aku a laua o ka noho ana ma keia wahi waonahele mehameha, aole oia i ike i kekahi kanaka keonimana oiaio elike me keia malihini i kipa mai ai i ko laua hale ma ka po mamua iho koe wale no kona makuakane, oia wale no kana keonimana oiaio i ike a i maopopo ai me kona mau ano apau.

            “E huikala mai oe ia’u e Miss Abota, no keia hele ana mai a’u e huli ia oe maanei ma ke ano hoopuiwa, a ma ke ano hoi e hoohaunaele ai i kona noho ana i nanea loa: Ua manao mai nei au e komo ae iloko o ka hale, olelo mua mai nei nae o Chi Lu ia’u ua hiamoe ka elemakule, Mr. Abota, a i kuu ninau ana aku nei iaia i mai nei eia oe maanei,” i pane mai ai o Mr. Hita me ka helehelena hoihoi me ka minoaka ma kona mau papalina.

            “O, e Mr. Hita! ua hoi mai nei ka oe?” i hooho ae ai o Vekinia me ka helehelena hoihoi, ae hoihoi hoi paha ua olu iho la loko he wai kolalo.

            “Ae; o’ko’u hoi ana mai nei no ia, a e noi hou aku ana au ia oe e huikala mai ia’u no keia hele ana mai la o’u e hoohaunaele i kou noho ana i nanea,” i pane hou mai ai o Mr. Hita me ka leo oluolu loa.

            “He wahi oluolu maoli keia e hoomaha ai,” i pane hou mai ai o Mr. Hita.

            “Ae; o ko’u wahi wale no keia e hoomaha ai, ke manao ae no ka hele mai e hoomaha a e hoohala i kekahi manawa ma ka heluhelu buke ana. O, nani maoli ka hoi keia mau pua au o ka lawe ana mai la!” wahi a Vekinia o ka hooho ana ae, i ka manawa a Mr. Hita o ka haawi ana mai iaia, a hopu mai la no hoi oia a honi iho la. “Lokomaikai maoli oe o ka lawe ana mai nei i keia mau pua na’u!” wahi hou a Vekinia.

            Ia Vekinia e honi hoomau la i ke ala o na pua ke haka pono ka mai la ko Mr. Hita mau maka maluna o kona helehelena, a ke hookani wale la no hoi liko ona no ka u’i maoli o ko Vekinia helehelena i oi ae i ko ka manawa ana o ka haalele ana iho ma kela la ana o ka hele ana aku no Humebola.

            Oiai oia e nana mai la ke hoohalike wale la no oloko ona i’ka ilke loa o ka ula ohelohelo o ko Vekinia mau papalina me ko na pua a me kekahi kiipena nani loa hoi ana i ike ai maloko o kekahi o na hale hoikeike kii nui ma kona aina hanau.

            “O ia mau no kou haalului ka’u nana aku no kou piuwa loa paha i keia hoea hikiwawe loa ana mai nei a’u maanei e hoohaunaele ai i kau noho ana,” whai a Mr. Hita o ka pane ana aku, me kona hoahewa loa iaia iho no ia hele ana mai ana me ka hoike mua ole ia mai, no ka mea, ia manawa ke ike mai la oia i ka onioni kapalili o na pua e paa ana iloko o ko ua o Vekinia mau lima. “E noi hou aku ana au e huikala mai oe ia’u no keia hele ana mai nei a’u a e lululima kaua, a i ole pela e mau loa ana keia manao hoahewa iloko o’u no keia hele ana mai nei a’u maanei.”

            Nana ae la ko Vekinia mau maka iluna alaila haawi mai la i kona lima no ka lulu aloha ana me ka hoohakalia ole a i pu mai la:

            “Ke hookipa mai nei au ia oe me ke aloha, e Mr. Hita, a ke manaolana pu nei au o papa pu kekahi e hauoli loa ana ke ike ia oe ua hoi hou mai la me ke ola maikai elike me ia au i haalele iho ai.”

            Minoaka iho la o Mr. Hita no nei mau olelo maikai a Vekinia, no ka mea, ua ike iho la oia ia manawa o Vekinia pu kekahi i hauoli no ia hoi hou ana mai ana, ua lilo ia hoi ana mai ana i mea hoolaukanaka i nei mau mea noho mehameha oiai o laua wale no ka i noho kokoolua i na la mamua aku ma o ka hoihoi o ko Vekinia helehelena i kana nana aku ka mea nana i hooiaio mai iaia no ia mea.

MOKUNA IV.

 

            “He heluhelu iho nei ka paha kau hana maanei,” wahi ana, i kona manawa i kulou iho ai e lalau i ka buke e waiho ana iluna o ka mauu. “O, Tacitus!” wahi hou ana i ka manawa i ike iho ai i ka inoa o ka buke e kau ana mawaho.

            “Ae; e heluhelu hou ana hoi au, i paanaau ka moolelo ia’u, he makemake o papa e hoopaanaau au i kela moolelo, a e hoomau aku no hoi i ko’u huli ana i ka’u haawina i kela ame keia la,” wahi a Vekinia o ka pane ana ae, me ka mau no nae o ka nana ana maluna o na pua ana e paa ana iloko o kona mau lima, me kona mahalo pu i ka noeau o ke keoimana ma ka hoonohonoho ana ia mau pua me na launahele uliuli a lilo i po-ke pua nani maoli i kana nana iho, elike me kona akamai i ka hana i na po-ke pua. “He hiki no ka i na kane ke hana i pi-ke pua. “He hiki no ka i na kane ke hana i po-ke pua elike me ke akamai o na wahine,” wahi ana i noonoo iho ai.

            “Me he mea la he kanaka akamai keia i ke penakii,” wahi ana i noonoo iho ai, “no ka mea, aole mea akamai e ae i ka hana ana i na po-ke pua elike ai ka waihooluu me ke anuenue, o na kanaka akamai wale no i ke penakii.”

            “Ia’u i nana iho la i keia mau pua au o ka lawe ana mai nei i loaa iho la ia’u keia noonoo me he mea la he kanaka akamai loa oe i ke penakii, no ka mea ua noeau maoli kau hoonohonoho ana mai nei i keia mau pua elike loa ko lakou mau waihooluu me ko ke anuenue, a he wahi no hoi keia e loaa nui ole ai o na pua o keia ano, oiai he wahi makanahelehelena loa keia, ma na wahi wale e noho nui ia ai e na kanaka e loaa ai na pua o keia ano,” wahi a Vekinia o ka pane ana ae.

            Akaaka wale aku la no o Mr. Hita, o kana mea nae o ka pane ana aku no ka hoolalau ana ae i ka laua mea e kamailio ai, he hana paakiki no ua o Vekinia ka huli ana i kana mau haawina ma ia wahi oiai oahe ana kumukula, a ua mamao loa no hoi oia mai kahi mai o na kulanakauhle a mai kahi mai o na kanaka naauao, e hiki ole ai e hoomahuahuia ae kona naauao.

            “O papa no ka’u kumukula, he kanaka oia i hoonaauao maikai ia a ua puka maikai mai oia mai kekahi mai o na kula nui o Nu Ioka,” i pane mai ai o Vekinia.

            “Alaila he mau haawina mau no kana e kula mai ai ia oe, o ia anei?”

            “Ae; kekahi hapa aole i na haawina apau. Ua haalele au i ke kula i ko’u manawa umi-kumamalima makahiki a mai ia manawa mai o papa no ka’u kumukula, a o na haawina ai i a’oia mai ai o ia ka’u e kuekaa hou nei me kekahi mau haawina hou ae a papa e a’o mai ai, a he elua makahiki i hala aku nei ko’u puka maikai ana mai ke ku’a mai,” a hooki iho la o Vekinia i kana kamailio ana, me ka minoaka ana iho, no kona noonoo ana iho i ke kupanaha o kona hookuuia ana mai ke kula mai.

 

O NA HAWAII

 

            i makemake i ka pomaikai o ke Kanawai Hoopulapula o Molokai, e hoolako ia lakou iho no ka holomua ma ka loaa ana ia lakou o na Lako Mahiai me Hanai Holoholona ma keia hui kamaaina.

           

            Ke malama nei makou i na Lako Hana Maikai Loa, pela hoi me ke PENA SHERWIN-WILLIAMS, ka mikini Umi Waiu DE LEVAL ame na lako pili i ka home o na ano apau.

 

            Maloko o ko makou Keena o na Lako Paani e loaa no he ahua o na pu liilii ame na raifela maikai.