Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 8, 24 Pepeluali 1922 — KE ANO O KE KALAIAINA. [ARTICLE]

KE ANO O KE KALAIAINA.

, (Rakauia e Z. P. K. Kawaikaunmiika- > makaokaopua.) (Hoomauia mai) £iike oie ka nui o ka ke kanaka hooikaika pono ana, ame kn pono ana 6 haAwi aku ai iio ha'i, pela e lo«a āi !āia kaua. O ia ko ke Akua manao lttli ole. Ō ka poe ku-c i keia mp.nao d ke Akua he pae aihue lakou, hc poe powa, he poe lawe wale. Ina kii h*la ole mai ko na aLna e, a lawe i keia aina no lakou, a lawe i koonei waiwai no lakou, ua ike no kakou, hē iaili waie ia. No ka mea, ua piha poao keia aina i koonei poe, na na kanaka oonei i hooikaika, a loaa ka walwai, aoie piīi iki keia waiwai i ha ianaka o ka aina e. A ina hooikaika na kanaka o Hawaii, a loaa ka waiwai, aol6 p<)no i ko 'ītaui ko kii aku me ka uku ole. Aolē' piii iki kela waiwai o Hawaii i nft kanāka o Maui. liia he mea pono U kii fralē aku ko OlaUi, alaila, pono ko Befitaniā ke kii wale mai i keia J)a4nitva. Pela no ko na kulaoakauhaie. Iha hooikaika ha kanaka o Lah&inA, c 16aa ka Waiwai, nlaila, aole potx> i ha, kanāko o Wailuku ke hele mAi ā lawe ftku i kela waiwai me ka ttkū ole mai,* eltke nio ka manao o "ka, poēi ro lakou ka waiwai. Pela nō hoi ha kanaka pakahi. Ina hooikaikā kākahi kanaka a loaa aiaila, aole mea honua nei e pono ko kii aku, ā kot£, 7itt'u kela waiwai, aole }nnna. In4 pono kekahi kanaka e ao e kii akti a walo alailā, ua pono no ko Beritania ko kii mai a lafre wale i keiA pāeaina no lakou. iīakehoWa iini waiwai aiia, ke maopōpo dV« kWa p f 'no o ke kanaka. Ina mas&o k« kanaka aole o malu kona waiwai t alaUa, aole hlki iaia ke iiui, āole iā 9 ikalka ma ka hana. Nolāllā pono o imi mua a akaka | kupono i kela kahaka t keiā 1 kan4kfl, alaHa, hikl pono ke hooikaika ma ka imi waiwai ana. Pono 6 hoa- ' kak* mua i ko ka mea alna, ā i Mo ; kA meA hāna;' i ka mea kupono i na'lil, , am© k%t mea kupono i na kanaka. O ia ftā meo. miia ī ke kalaiaina aha; 1 kaawale ko kela mea ko keia aole hihia kekahi i kekahi, aole huhu ke- , kālii 1 kekahi. 2ta keia olelo, ua maopopo ka hewa 0 %iiiama ka Lanakila, i kona hoolilo ania i ha aina nui he iwakalua, i wāhi nahelēhele i wohl hoi e hol6 ai na hdloh<iiona hihlu, ua maopopo no hoi 'ka niwa o k& hoolei ana i kekahi ai, ' 1 insi ē kuki nui ai kekahi ai. Ūa inādpopo no hoi kā hewa o ka haawi ana i kā āi a ke kahaka, nā na hōloholona Waiwai ole. No ka mea, Hiā<sipdpo ko kē Akua manao i ka ti, o kA āl ktipōno i ke kānoka, na kāfiākft uo ia. tfl niitt6|K)po no ht»i ka hewa o kl |x)6 kil aku i ka malakeke, ānie ka palioi, amd kela meo. kēia mēa ā ke i inai ai i mea ai, a puiii ā i āieā e ola ōle ai ke kanaka. tJā #ifedpdpO ka hewa o ko Tureke fi#okafhi aha i ko Kai Eleolo, āolo o iia' mōku o tia aina e malaila. ' TTA AāApopo iio-lioi ka howa ō fee« l ko lakou hdokapu ana i leo n& ftlhā o" aōle laWai'a ma na ahua • o ; l?fttt&nālfifii; no ka mea, ua haawi Akliā i\kela mea n īnil, aole 1 āku kā limā kanāka ma ia m'ea; [ aole no ke kanaka i he&l\oJo i ka i 'a Ihalallā. A pMā no na kni o Beritaniā; 0 kēfa meā keia mea a ke Akua i haāai tt nui, ina āolē i pili āktī ka litoa kanāka, pono ho l -kela ntfeā koiA e kii akh a lawo ' Pēhea hoi e malu ai ra ;ur.a, ame na kāuāka r i hana ino ole kekāhi i kekahi) a ke'ake'i ole kekaln i keHa 1 HitvO ia kā liHna a na'lii f ft nolnila 1 KāiVi mai s.i ke : Aklia \ ka oihano eUi, a he oihann Bui ka lakou. Ina 'hooikāika kekahi kānaka Vnā ka ma"hi&L, pono e ukuia oia t like me k.i iui ō kana hano ana. Pela no ke lawai'e, ame lt> kahuua leala), adic kela kanaka hana, koia kanaka hmn. A pela. nn hoi uā'lii pono e ukuia mai lakou elike "'e ka nui o ka lakou hana ann ira ka lakou oihana.. Ina malama maikai lakou i ka aina a kau i na kan<nvai pololei, a īioopiil • jpoho i kela. moa hewa i koia heWā< a hooma lu pono i kela ka-1 : &£&a keiakanaka - hew& d!e; i lalre iiiia,. a ke'ake'a ōle ia oia, ioW iofi e hsōk4ūmahāia, ina pela -ka ānā o halii i ke kahakā, alalvlā, psfio 6 ukuiā mai lakou, elike nie. Uē 'kaMkā p«ih4tfa, ho! nie ke .kiai

Inā olelo āku au i ke kahaka, ''E noho o6 ā kiai i ko'u $ā, ālne ko-'U waiwai, a i na komo mai ka holoholona, e kipāku aku, ā i na hele māi .ka āihiie, ē pāā:oe," ālaila, e olele mai no kela kanaka ia'u, "Aftle au e kiai wale i koU pa; aka, iiia* uku inai *de j ia'u, alaila kiai no au." Alaila, _ae do au, "ae, e ukn aku uo au. " Ina p«ia ua makepono ko 'u lilo, no ka niea, uā māiu āū 'aine ko'u pA,' āiāe ko'u waiwai. ' 1 Ua mākepono no hoi ka Whi o kā! hiea'kiai, Uā loaa kana, o ka. uku pono a'u i olelo mua -ai iaia. Aka, i na hoamoe oia g. kiai ole, alaila, aole poao iaia ke uku iaia, a ina kii - mai oiā i ka'u, ke .aikue ia, a he latv© wale. Aole nae i olelo mtia lia kahakā i na'lii o keia , Ua ili inai ka lakou noho ana no lakou. Aka, o ke ano o ke nohō ana, ua like ia me ka noho ānā o leela kiai hoolimalimaia. Ina kial pono lokou i hā mēā ap&U o ka ainā, a' malu na kāiakā, ame ko lakou aiaila; ua ko lakou lilo 'ina ka āuhau ponō aua, a ua makeponō no hoi ka llihi o' na 'lii i ka anā i ka aina. ' . * O kō l'akou luhi, āhie ka ihāiu i loāa i na kanaka, o ia Wal(i no ko lakou kumu ponb ē wāiWai ai aōle e» ka aina;»ho ke aupuni iā, Ua f>ill i lia kānaka apāu; āolē pili i ke kiho alii wale nb. Aole nie e poho ke ukūiā nālii no ka luhi o ko lakoii kino wnJd; aōle hoi no ka 'khhā ā' ko lākoii liriia ka uku. He lāhi okoa ko lakOU. Ho hana nui loa ka hōoponopono i kd ā\£ punl. iNolaila, aole pono ke hoohal&eia ka uku o kō alii me ko-ko kanaka maoli. Pono' e nui okoa āk<4' ko ke ālii, elīke mo kā nui o kOna luhi, a me kā mnikāi "i -lo'aa i *uā kAttftka ka kā hana rifca, v " '" ." • Ke ōlelō ihāi nei ke kāJhii[Jāā" o Fārāūi; he meā' hoiowahawāha ka malama aina ana, ke malu ole ka waiwai āffāU o kanakn. (Aolt? i pau.)