Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 5, 3 Pepeluali 1922 — NO KA PONO O NA HANAUNA O KEIA MUA AKU O HAWAII. [ARTICLE]

NO KA PONO O NA HANAUNA O KEIA MUA AKU O HAWAII.

Kc wawa mau noi jka. olelo maiwaenn r ne. o kakou, me ka ikaika, i keia v..iu ia. penei: "He mea pono e hooaku ka ikaika o na makua i ka i.ū .una ana i na keiki i na kula hoo!;.vnuao.'' Mumun ae o ko kakou hooko ana aku \j m.ma/), he mea pono e hamau iki kav,,u 1,0 kekahi wa, no ka imi pono ana ; k< kupono ame ke kupono ole, jna ka ] nna me na mea i hala, a no '~u m»'a, pela iho la no ka pon° o ka !.riur? a ke kanaka anaaina, i ka hoo* 0 mnu no i kana ohe ihope, a podo Lope la e, pono no o mua. M:i ko'u noonoo ana, he mea jk)no ~ i.i. .-ika nae hoi, ina 0 keia naaūao w;:wnia nei, o ka kanaka naauao, ala. ho ulelo nei an, aole i pono. O ka !.... mua e imi ai, 0 ia'ka naauao 0 Anua, alaila, e holo wawe mai' aua- , . l.a naauaa o kanaka. I pa ole lioi ~ -i-.ii ī keia olelo, "O ka naauao o ■ '..ika |pie )au,walii a; ii. v.n. I Korin. 3:19, (< no ka mea, 0 r-, ke $o nei nāauao, he ia i 1 ' :.a mea mua e hana ai, o ia ka hooka o na makua e a'o i na keiki i

! }.ulf, e a walewaha i kanawai he umi o lee Akiia, i palania ma ka bu'ke o Kan. 5:7-21, me rula i hoakakaia ma Matt. 5:3-15, • ke a'oia aku o na keiki i ka lioo- . nao i ke Akua, ma iia in'ea nūi a in, e loaa ana (o ia 110 na huamua ka waiwai hapaumi.) E a'o pu aku na makua, e hoomat;:io mau, o ko lakou makua oiaio nia- •):, oia ke Akua, ka mea nona ke ola, he kahu wale iko no oe e ka makua. A makauiau k© keiki i keia, ike, alaila, hoouna aku iloko o ke ao nei, no ka naauao e w.mu'ia nei, a e lilo wawe ; m.'ii 'ia ike amo ka naauno me ke ko'ake'a ole ia; a no ka moa, ua paa. Kaua olelo, iJ E iihi e oukou ike aupuni 6 ke Akua ame Kana pono, pāu loa na n<<\a apaa *i ka hoawiia n:ai nou"; o ia "wale, Nana no e hookawale i i.i mea hokai a lioohihia mai keiki • Mal. 3:11, "A no oukou nu e ••:;pa aku ai i ka īiiēa liokai, i hoopau < ai ia i ka hua o ko oukou aina." K lioomaopopo pono aku i ke ano o mea he huannia, anie waiwai 'hapa■ni; a eia no ke ano o ia īnau īuea, :ui: O ka ''hun.mna" o ia no'kā mua o na oi'hana. a 'hana hou a • • k>*i U i i haawi iii; e halama loaa. ia : < :t na ke Akua e haawi, e hoolna ia. • .< u Nona, a no ka mea, na Kona alon lokomaikai mai ia: a o ka waivrai • hnpaumi" o ia no ka hookahi hapai:'ni o na mea i loaa ia oe. E hookaaia mea na'ke Akna, nie ka hoo i tiui ; :iu ole ia, o ia mea me kou mau -wai?.'inn e ae, a lele i kuahu; o ia hoi, e ':iwp ia mau niea a i na "Haka (Kahu".:n o ke Akua ma kau mau heiau i na.-u ina he ilaka ia i ike i kana oihaua, o hea «ku ia i ke Akua, e kau ;ni i kaua hoopomaikai maluna ou e xe kpiki; a e pomaikin i'o no. K nana :;;a Mal. 3:10, lawe mai i na <waiv.;ii hapa-umi apau iloko o ka liale : hu waiwai, i ai maloko o ko'u ha'e; :. e hoao mai oukou ia'u ma ia mea," w.ihi a lehowa o »a Kaua, "i wehe ai ; au i na puka wai o ka lahi, a e ninīni iho i ka pomaikai maluna o ouk<m, ;• a hu." K i ae ana paha kekahi, he lalmi <*ia ae na lahui e e noho mai nei, : oh».' o lakon hana ia mau hana, wēliA.li nae ka lako, k» ka paila a hana ka haawe. Ae. e hoōnohonoho pono ae kakou i ke kulana o na mea apau; 'l, ka aina; ka lahui aone 3, ka hianawa, a o maa mea ekohi ua umeia apnn «loko o ka lima o ke Akua. 1' Ka aiua o Ilawaii, na ke Akua I hnawi mai no ka lahui kanaka kua- ' H, laupa'i k:i uina i na kanaka, lawa poho i ka ai me ka uwe ole o na kanaka, i ka pilikia, i na kau apau. U» lehu a keu ka holuna o na kanaka e n<»ho ana malnlo o hookahi Akua houkahi Alii, hookahi manao, hookahi •.I<'lo ame hooka'hi hana.

O ka ka aina, ike mai Ih na lahui e •' hoohihi iho !a a kapa iho la ka 'Par»'.la"'so 0 ka Pakipika. 2. Kn lahui—noho mai la ka lahui, n kftmo ka aneln u'i loa i keia Pare<iaiso v elike no me kana komo'ana i K'-la Pareflai.so o Edena; hoomaka 110 ■ kana hana hoololiloli i na hana, a !:ahuli i*o no ma 0 ka iwakine la Kaahumanu). Wawa-hiia na kapū, a 'oia mai la na K.inaka e waiho } ka lakou pono .a ♦.* ' 1 keia pono e hele nei. Hoomaka helelei o na kanaka i ka make, r:iuenc ke aupuni a hiolo na lii. Mamuli no 0 ke a'o ole ia, a makaukau i keia'. pono h'ou mamiia 0 ka wawahi ana i ka pono mua. I'a like ia me kekahi i manao e ku--1 iilu i wahi papaihale hou me ka wawahi mua aku i kahi papa'ihale ka» 'iiko. I- ka hana ana pela, ua moe ia iwaho i ke aou auie ke ko'eko'e. Pe!a •'"■ la kela malun.'i ae. •>. Ka niana;wa—o ka niaua.wa 0 k«'ia l<'li ana o ke kiilana o Hawaii 1820. 1022. lloko 0 keia kowa/ua pii mai

Ica ihaaiiā o 'ko Akua ia kakou e 'k'eia 1 la'hui kanaka _apai>, a hookoQiQ mai. i ka hokai, mai ka lahilahi mai a manoauoa; o ka. hOoikaika ka kakou, a o ka hooluolu ka ia lnkou la; 'a o ka nea ka ia kakou, n o ka lako ka ia lakou la; o ka hamu aku ka kakou, a o ka ftka »"fti ka lakou la, a hoea ae la kakou i keia ihau la, huli ae la kakou ka lahui, a mahele ae la me ka huli aku huli ma'i o na alo, a j>ebi nku pehi mai, haillili aku, hailiiU mai; ka noho mai ua a na lahiii e, i 'hooiinaia uiai, e hokai ia kakou ahiki i ko kakou hoi hou aua aku a hoomnna i keia Akua, Jne ka pololei, pono ame ka oiaio, alaila ola hou 'kWa 'lahui. Ke i mai nei v na lahui r, il \Vc are helpifig you aU Ve ean; and if you can't helj) y6ursielf, then, we can't help you any longer." Ua pololei i'o n<J. O ka lokahi ka ikaika. oka J>onb -o ka' lahui kanaka i keia la, aia ia ma ka ikaika o ka pule a lia Haka (Kahuha) lau, e noho nei ma kela ame kela a e holo aku kela ohaiia kela ōhana -ilaila e hoolaa hou ia, no ko Akua, elike me ka mea i hanaia e Kanhmhanu, ma ke a'o a kana niau ktimu olelo e. i 4 ' K hoao mai oiikou ia'u, a Lk?r i kuu maikai," wahi'ā lishōVa, E liehihelu' nui kakou i 'ka Palapala Hemolele; a i ka h'eluhelii ana, inai hoololiloli oe, mai paku'i a mai hoolawe .paku'i a hoolaWeia ae on. E nana i keia ma ka l>iike o Hoiko,ana; e heluhelu a mai palaualelo—e loaa aku ia na mea i koe, i paa 010 ma koia palapala aha. Malaila e ike ai i ka māhiai ana ame kona mau loina; ke kalaiaina ame kona mau loina; ka paio ana ine na en<?mi me koua mau loina; ka imi ana i ka uaauao ame kona mau loina; ka hoouln lahui. ana me kona ihan'loiha— 1 - a he lehulehu Tvale aku, ku ' paila. A pah keia ia be, hookuku aku me ko K-aiūehameha ola ana ame kanu mau y»aria. 1

O Kamehameha, he alii ipoina ole ia i .kona A&ua kumulani, a o kaha inileo oiao 4 ' Kukailimoku," oka kakou hoi i keia ihau la 0 fiait>ala Hemolele. O nā mea miia apau ona ame na m&i i loaa mai, ua lele ia mea i kuahu no ke Akua ona. Kana kanaka mua i moe i 'ke kaua, ina e aua ia, aohe iyina—he hoole mau oia iaia iho, i na hikimua ana apau— o kona akna ka anua. 32a, koliuliu loa paha 'kēia. 10 kii koke ae no kakou i na walii -kupuna o kakou i hala koke aku la i nehinei—o ka poe no hoi i nolio pu me lakou, nole'anei ōukou i hoomāō.po]>o, i ko lakou ■j)ulama mai i na mohpuna, me ka hakapono mai 0 ko lakou mau maka, e makaala ana i kau mau hana no na huamua, me ka 1 mai ia oe e kahukahu kaua 0 ko i'a —ina hoi he i'a ka huaniua o knu haua. Ina peia, e hookuku ae me na mea i palapalaia. Pau ae la keia hana ana a na kupuna, hele hou aku la ka moopuna i ka lawai'a, ka, r hakalia i ka makau i ka pn aku i ke kai—aole e pau ana keia ano maikai a (laki hoi wahi a ka naaupo), a heWa ka lawai 'a —alaiia iho la noho noonoo, hooponopono hoti ma ka ho'omaalili aiia i ka huhu 0 ke Aleua; a a'Ōia. m'ai la: E malama 0 huhu.ke Akiia, a ,pilikia lTāua; o id no ka nele i ka 4 'a. Ua laWa paha keia mau hoakaka ann, no ka hewa i ka holo koke 1 ko ao nei me ke kii mua ole aku i, ke Akua ame kana pono. ' f E pane hou mai auanei paha, o lia pule no hoi ka ua .poe haipule nei, aohe mea a ahu 'ana, aohe. mea waiwai ae. Ae. I waiwai aha 110 hoi ia a nui,- i mea aha? I mea 'hooluhi? i niea e mOe ole ai 0 ka po? I mea nh ka ai-a e uhauha ai, ke 'liala ae ka haipnle lako a waiwai. O ke ola anh 0 ka poe haipule, āolē i'o no i like me ko ka poe hoole akua a hooakamai. !Nui ka lako o ka poe hewa, aohe iiae he oluolu a' lianohano iloko o ia mau mea; pela j palapalaia ma 10; "A 0 ka inoa o ka poe hewa, e palakahuki ia." Ke hoike ae la no ka hopena he palakahuki.

Ua lawa keia me ka hoomanao ma» ia 0 ke Akua mamna, ma'hope kakou aine ka kx<kou. Iloao kakou i keia alahele, ala wale mai no na hana me ka maalahi. Ka kakou aku, ka ke Akua, lanakila kakou ma keia mea he naauao. O maop<opo ( ole ia oukou' (k,eia—<* namu oku au: Eli! This is theoretie.il anel praelieal. Try it! A. I. BRIGHT. • r DENVBR, Jaji. 31.—17a hanauia 0 ,Tohn Houīie, he ili keokeo a nona na wiaknhiki he 55; maloko o ka mokuai na 0 Kolorado e.ia"na«, aole hiki iaia ke olelo i kekahi huaolelo Enelani. Ma kona manawa i hookolokoloia ai maanei maloko o ka aha hookolokolo hoomalu no ka he'wa aoahaukae ua hoakaka ae oia, ma kekahi maheleolelo la, ua hanauia oia maloko o kekahi apana maloko 0 Mekiko ma ka hupa hema loa 0 ka mok\iaina, a no kona hui mau me na kanaka.'Mekiko iloko 0 na la apau 0 kona ola ana aole hiki iaia ke k.lmailio i kaha olelo makuahiue. Ua marera 0 liouse i ka v*ahihe Mekiko, a be lehulehu na lu'iki M6kikō i lona iaia iloko 0 kona niauawa 0 W\ mare ana.