Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 4, 27 Ianuali 1922 — Na Pomaikai o ka Hahai Kao [ARTICLE]

Na Pomaikai o ka Hahai Kao

Iloko o keia mau la pii o ke kuniu-1 kuai o-na mcaai,-amō ka -waiu, uA lawēia mai kekahi mii'ii kao, a ua hoaoia ko l&hoii vraivrai, aole w'āl'e no maluiia .0 ka nmau waiu, aka, maluna o ka ninau, makepono a Tiobuuku hoolilo oka malalna aua. c ' : Ma 'im' ainft o~ Euroi>a, : ame Bara'zila, I Amferika Hema; "ua nui ka poo malahia kao; a ua' ike maopopo ia ko 'lakou w-aiirai īlihluna o ka nlnhii waiui Aka iloko o keiii ! mau makahikl pokole -wale ho i liala aku, ua'komō mai koiā ma Amenka ae nei, a u»ā 'hiki e ikoia ua lona io no na «pomaikai miamnli o ka malanm ana i keia holoholona. - v Aolo keia he holoholona malihini i Hawaii nei, no ke kumu he mau makuhiki loihi kona noho ana -maanei. O na keiki o na la i hala iiku, ua ike a J I ua' maa i ka ai ana i ka "wniu k-ao. Ke holo ahiu mai nei ma na mokupuni j like ole, hb niau tausarii o keia holo-! holona, a Ua kamaaina ia no hoi kona io. Ma na. Kona i k"cia la, ie ai ia mai nei ka io, a ke inuia mui nei ka /ivaiu o keia holoholona. He waiu ono kona, a he io i oi aku ka ono mamua o ka hipa. ' • O ~ktf ana i holoholona he mahlalu loa, a ua 'hiki e ola lie G kao ma kahi e'ola aua kookahi pipi waiu. O nia kao nae ā kamāaiua ia knkoii i kei'a inaii la, ud hiki ia kakou e ike iho, ua uuku loa. koua waiu, a ua hiki 010 i kekahi poe e inu i keia waiu mamull o ka hohono. O ka io no hoi, tja makemake <sle ia e kekalii poe. no ke kumu aole lio i maa. Ma na aiua nae i lawe ae i ke kao waiu, a i ikeia hoi kona maalahi o ka malama ana, ua hooikaika lakou e imi i wahi e pau ai ka, hohono o ka waiu, a ua liiki i kefa la -e hooiaioia, ua loaa na' koko kao waiu e hiki ai e lona ole ka hohono. I keia la eia maloko nei o ke kulanakauhalē o Honolulu nei, he pu-a kao e nialamaia mai nei i hiki e loaa ka poiiiaikai ko hanaiia. O kekahi ninau ano nui, o ia no ka nui o ka waiu o leeia mau kao. Ua loaa na kao e hiki ai i 2 ahiki i ka 4 kuaka o ka la hookahi. Ua hoikeia mai e na kauka lap&au, o ka waiu kao, nole ona hoopilikia mai i -na keiki liilii, no ka mea aole komo o.na anoano ma'i akepau ilp]u> p waiu, a ua oi aku ka maeliiae m'amua.o !ta waiu'pipi. iNo keia kumui>Hi£ ?īĀu ; k'd poe malama i keia hololiolona i mea e loaa āi na wahi maikāi no na keiki liilii. O keia mau kuaka o 2 aliiki i 1 ka 4 ua hiki e loaa me ka uuku o na hoolilo'ai n'a keia maii-kao. Ua liiki e -lāwa mo na- .liui laau .ame na piea hiki ōle i tia ! holoholona e akū e ōla. O jia. lau kuawa' kfek£tii iiea ai nui ia ē kela Hololi6lohā» ' 'tJa hiki lakou « ola ma na wnhi uuku loa o ka maūu. ike no hoi i inu i 'keia

waiu kao, i ka momona ame ka ono» 0 kona ai ana. Ma nu makuliiki 'i kaa - ( liope ioa ūku, ua nui na;kahaka Ha-! 1 waii i ihalama i lie kao, no ka waiu, ame kona io. Ma ka nana aku ina I na kanaka Hawaii e lawe i mau kao, a e nialama malmm 0 ko laleou | mau aina hoopūlapula, e lqaa āna no na pomaikai, no ko kumu lio maalahi loa kona malamaia ana, a he uuku no ; hoi na hoolilo 0 ka ai. Ua hiki e lo"aaj | ka waiubata mai ka waiu mai 0 keia | | koloholona, a he waiubata helu ekahi! f o ka momona, i O kekahi hoike ana kauka lapaau | no keia waiu, o ia 110 ka wniu i aneane | aku elike me ka. waiu 0 na makuahine j hanau keiki. Ua like ka 0 ua maemae 110 kē kumu, aole komo o ! na auoano nia'i. Ua manao wale ia o j ka holiono ke kumu nui o lea makenmke ole ia ana 0 keia Wiiiu, aka, i keia mnu la, ua kuma o ka hoho--110, a ua ikeia o ke<komo nna o ka hulu o ke kao- iloko o ka waiu, ke kuinu o keia hohono. Nolaila, ina e hoopa | ole āiia ka hiea 'uwi waiu i ka liulu j o ke kao, aole e honiia nna kh hēhono. 1 kekahi no hoi, 'ua" komo nui aku | k'a p'oē naauao, a 'ua hookomoia na koko e lioopau ana i keia mea he hohono. Nolaila, o keia mau kao 'waiu ekolu koko, o lakou na koko i mnnao ia, uā kāawale āku ia mea he hohono; o ia lioi ke kao Toggenbur£, Bannen, anie Nubiaiu 0 kekahi mea hou aku i wniwai nui | ai ka hanai leao ana, 0 ia no ka nui 0 ka hanau ana a keia mea he kao. Ua hiki aku a ua kamaaina mau' kona 1 hanau ana mai, he elua keiki i ke!a ame keia hanau ana. Aka, i-ole 110 nae i nele kona hanau ana mai ahiki 1 ka ekolu, a i kekahi mau manawa j ua hiki akū i ka eha keiki i ka liianaIwa hookahi. Ua lilo keia hanan nni j ' iina o keia holoholona i mea hoowai- ! wai mai i ka poe e lianai ana iaia. { A o ka oi aku, ua hiki o hanau i konn i manawa he 1S mahinn, a.mahope aku ' o ka hanau mua ana, e loaa ana 110 na keiki i kela ame keia makahiki, a'iu . akn m."'miu o Vei •. inn, m ina,V.eMiT'k«'iH j e lia.nau mai pela. O ka rulā mau nae. j aole 0 ka hanau mai a oi nku mamua j o hookahi manawa 0 ka niakahiki hobkahi, no ka moa e lilo ana.ka hanau ' ana,* a oi aku mamua 0 keia, i mea hoonawaliwali mai i ka makuahino. 1 ka maiiawa hanau o keia holoholo- ! na, e pono nae e nmkaala loa ia, 0 : pilikia ka makualiine. Ua liiki loa e ikeia kona manawa e ha,nau ai, ma kona moe mau ana ame ka holoholo ana o ka makuahine. A i ka hemo aua mni o ke keiki mua, e makanla 1 ka mea nuilama, a e nana aku n ka hemo hou mui o kn lua, a i ole «'kolu : a ehn paha o na keiki. O Ua hānni ana i na keiki kao, ua liiki loa e uwi ia ka waiu o ka makuahme iloko o kekahi kiui, a i\{ulaila aku e liooinu ai i ke keiki kao. Aole oe 'e haawi i ke koiki i ka waiu o ka makuahine nana e omo, 110 ka mea e maloo koke ana kona waiu. Aka, o ka lioowiu mn lie kini »ka niea oi aku. A iloko 0 na pule (i ūa hiki i kela kao ke inu i ka uāi wale no, a e ai nona iho. A ia manawa e laweia ana ka waiu apau 0 ka makuahine. ) O ka io o keia kao, kekahi mea ono loa, Ua oi aku kona onn mamūa 0 ka io pipi, a liipa palia. A ua hiki 110 hoi e aiiā me ka hoopilikia ole mai' ,i ka mea hanai, no k'a mea ua uuku kupono lyua kino. O ka i>oe i ai i ka io kao, āolo lakou e hoole mai ana 1 ka ono o kona io. He mea maikai 0 komo aku na' Komisina e im.i i na loina o ka hanai ana i keip holoholo.nn, a e hoomaopopo iua p'ahā hē mea hiki *» loaa kekalii mau kao, i mau holoholo-, na~hoao na na kanaka Hawnii e makeniako ana e lawe, a e hanai i keia ''holoholona, malia pahā e 100-a ana no hoi wā pomaikai ke huliia aku. ' Ke anaia mai nei .ka wai 0 Molokai, a e 'komo atta īia paipu n0 ka lawe ana mai i ka wai no.ua hame. O ka wai hoi no na mea kanu, Ua hiki e ike 6' iā akū i keia la e loaa nui ana, a e' lawa' anā no nā eka he 1300 ma Kālamaula. Ua nui ka wai e kahe wale la i keia niau la ua. Ina i paa na lua hookio., ina ua piha a hu i kēia mnu kuaua i haulo mai la.

E lilo ina na liana a Mr. Lyman k' lawelawe mai la ma Molokai, o ia hoi, kona komo ana aku e hui pu me na kanaka Hawaii, e noho la maluna 0 ko lakou mau aina ponoi iho, a an aku i ke ano o ke kanu ana, ame na mea kupono no ke kanu aua, i mea kokua ia poe. Ua komo mai kana mau koi i ko Kakauolelo Ooōke, e noi aku i mau dala mai ka Papa Hoaie dala mai 110 ka poe mahiāi, no ke kokua ana i ka poe mahi ma Mōlokai» v

O na ipu pu kekahi mea o hoopakeleia ana ke make keia nalo. 1 keia la ua Uuku loa na pu e liiki c loaa mamuli o ka ikaika o keia īialo i ka pepehi ana 1 na- liua hou e puka mai ana. O ka ai mii keia e hiki ai e harai puaa, no kā inea,- i ka pau ana o ka h,ua ua loaa iho la kau ai na kau mau puaa. He ai luhi ole i kā liooulu, a "he 31 nd hoi>e hoomomona-nnai i ita puna.