Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 4, 27 January 1922 — Page 2
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
HAIOLELO KA HON. S. C. HUBER MALOKO O KAWAIAHAO.
Ma ke anaina haipule i malamaia maloko o Kawaiahao ma ka po Sabati iho nei o ka Hon. S. C. Huber, kekahi o na kanaka makaukau a loea loa ma ka haiolelo, ka mea haiolelo. Kuliu na nianao i haawiia mai, a he nui no hoi na oleloao naauao a waiwai i huaiia mai k@a waihona noonooo mai maluna o kaua kumuhana i hoomakaukau ai no ia po "Na olelo hooholo hou," he kumuhana i kukuluia maluna o ka Pule Hookuonoono.
O ka pule i hala e hoomaka ana mai ka Poalua mai apau ana ka Poakahi iho nei o ia ka pule Hookuonoono Lahui, a ua makemakeia kela ame keia e hoahu a hoolilo i ke dala me ka naauao. He hana ka i hoakakaia no kela ame keia la; o ka Poalua ka la hanau o Benjamin Franklin, Ka la Hookuonoono a Hoomakaulii ma kekahi olelo aua; ka Poakolu, o ia ka la a kela ame keia o hooholo ai no kona mau hoolilo o ka pule; ka Poaha, o ia ka la no ka inisuu ana i ke ola a i ka waiwai paha; pa Poalima he la ia ma kela ame keia e noonoo ai no ka on a ana i home; ka Poaono he la i a e heakaka ana no ka hookaa ana o kela ame keia i kona mau bila aie; ka la Sabati, he la e noonoo ai no ke kaana pu ana me kekahi poe e aku i kou waiwai, a ioa ka Poakahi he la ia e koi ana e noonoo kela ame keia a e hana i palapala kauoha. O keia malalo nei kekahi mau manao @ nui o Mr. Huber.
"E haua i mau olelo hooholo hou nau no ka 1922," wahi a Mr. Huber, ma ka hoomaka ana o kana haiolelo. "E hooikaika e hookuonoono, aole loa e loaa ana ke ola maikai ana i kekahi mea i ike ole i ka hookuonoono ana. O ka hoehu dala o ia ke kahua o na ano maikai o ke kanaka iloko o keia ola ana. O ke dala i kanuia elike ana kona ulu ana me na ineuulu. e hoahu i kau mau dala maloko o a banako a i ole hoomoe aku @aha ma kekahi mau hana e puka ai ia mau dala, na hana nae e ikeia ana he mau waiwai hoopaa kupono kekahi no kau mau dala o ka hoomoe ana aku no ka hoopukapukaia ana a e loaa mai ai ka pomaikai mailaila mai a e poho ole ai oe."
Ma keia wahi i hoakaka mai ai oia i ka nui o na dala a na kanaka Hawaii i hoahu aku ai maloko o na banako nani ka 1921 mai, ua pii liilii ae ka mahuahua o na dala a na kanaka Hawaii i hoahu aku ai maloko o na banako ma na kaukani, mai ia makahiki mai, a i ka 1921 i hala ua ikeia maloko o ua banako kuloko he miliona a oi aku ka nui na dala a na Hawaii i hoahu aku ai maloko o na banako, he kulana maikai a holomua keia no na Hawaii, wahi ana," no ka mea o ia iho la no ke kahua o ke kuonoono.
"He mea makehewa ke kamailio ana no ka hookuonoono in a aole ka hana" wahi hou ana, " nolaila e hoolala oe no kau mea e hana aku ai, a e hana aku hoi ia mea au i hoolala ai," wahi hou ana. "O ka manawa i hoomaunauna wale ia he manawa poho lea ia nolaila i ka manawa e loaa ai i ka hana, e noonoo me ke kupono ame ka uaauao no kou mau hoolilo; e hoolala oe no kou mau hoolilo o ka pule e hiki ai e lawa apau ka pule ma ke ano pakiko, a o ke koena o kou ukukana e hoihoi aku e hoahu maloko o kekahi o na banako; in a e hoahu ia i $10 i ka pule e loaa ana he mau hane@i i ka pau ana o ka makahiki, a i ka hala ana o na makahiki he umi o ka hoomau ana i ka hoahu e loaa ana he mau kaukani dala nui ke huiia me na dala ukupaneo i kuala mau i kela am@ keia makahiki.
"O kekahi kahua e holomua ai o la no ka inisua ana i ke ola ame kou mau waiwai, he mea kokua nui mai ia i ka wa pono ke hookaa mau ia ka uku kaulele a na makahiki apau, elike me i a loihi o ka manawa o ka hoopaa aha a kela ame keia. Eia hou, o one oe i home ponoi nou, he hoemi ana mai ia i na hoolilo mamua o ka noho ana maloko o na hale hoolimalima, no ka mea i keia manawa e ikoia nei na pii loa ae ka hoolimalima o ka hale a papalua a papakolu iho i ko na manawa i hala.
"Eia hou e uku pololei i kou mau bila ale i kela ame keia manawa, mai hoopanenee walo a hala ka manawa kupono. Eia hou, o kaana pu i kou waiwai me kakahi poe e aku i makemake loa i kau mau kokua, he nui a lehulehu na wahinekanemake, aia keiki makua ole ame ka poe ilihone a nawaliwali, he poe hoi e kauka i mai ana no kau kokua ana aku.
"Mai uhauha wale i kou manawa, he ewalu hoia hana o ka la, a e hookaawale oe i ewalu hoia hiamoe e hooluolu ia oe mai na luhi mai o ka la i hala, o ke koena o ka manawa e hoohalaia ma kekahi mau hana e waiwai ai o ia hoi ka heluhelu ana i na huk@ maikai, a i ole ma ka hana hooikaika kino paha, no ka mea o ka manawa i hoohanaia me ka waiwai he mea kokua nui mai ia i ke ola ana. Aohe kuma e ao o ke kuonoono a holomua ana o na lahui e ae i keia la mamuli wale no o keia kahua ka hoopono, ka malama i ke ola kino ame ka hookuonoono ana.
O keia ae la kekahi o na hoakaka ano nui a ka mai haiolelo, a ua ka hope loa o kana haiolelo ua kuhiuhi mai oia o ka Baibala wale no ke alakai maikai loa no kela ame keia e hahai mau ai, na oleloa 'o naauao ma loko ona.
He ku i ka nani na himeni i haawi ia mai e ka papa himeni mai o na opia ma ia po a pela hoi mai ia Mr. Akana a mai ia Mrs. Hall mai, ma ka manawa e malamaia ana o ka lulu. Ua hookuoia ka halawai mahope o ka pule mai ke Kahu Akaiko Akana mai.
HE HOALOHALOHA NO WM. WERNER.
"Ma ko Iesu mau lima,
Ma Kona poli no,
Malaila au e malu
A maha maikai pu."
I ka makuahine aloha, na keiki ame ua moopuna aloha. Me ka luuluu: Me ke kaumaha, me na waimaka e puoloia ana e ko makou lihilihi maka, a e hanini ana ke ike aku i ka hale a ke aloha e. Aloha wale e!
Oiai, ua oluolu i ke Akua Mana Loa ka lawe ana i ka hanu ola o kau kane i aloha nui ia, William Werner, ma ko olua home ma Hanalei, Kauai, i ka wanaao o ka la 3 o Januari, 1922, a pili iho la kona maka, ua kuu ka luhi, ua pau na eha, ua pau na kaumaha, a moe i ka moe kau moe hooilo, a ko ae la ka mea i palapalaia, "I hele ohana mai no au mai ka opu mai o ko'u makuahine, a e hoi kuhana aku no au i ka opu o ka honua."
Ua hoomaha mai la ka makuakane i keia ola ana, a i kana hana nui i ke ao nei, a pela pu hoi i ka wahine, na keiki, na moopuna ame kakou, kona mau hoa paahana iloko o na hana a ko kakou Haku Iesu Kristo, e uwe aku nona ma keia ao luhi, a kaumaha.
Pomaikai ka põe i make, ke make iloko o ka Haku; a ke hahai nei no hoi ko lakou hana mahope o lakou.
O ka makuakane i hala aku la, he paresidena nui oia no na Ahahui Hooikaika Kristiano o ka Mokupuni o Kauai, a e hooikaika nui ana i ka hana i kauia aku ma kona kipoohiwi.
Ua pau kana hana, ua hoi aku la ma kela Edena ma o, ka Paredaiso nani a ko kakou Makua i hoomakaukau ai.
"Edena Nani, Edena Nani,
Home e malu a oli mau ai;
Iini au la ko u a luuluu,
E pii a maha ma kou mau laau."
Nolaila, e hooholoia, o makou o na lala o na Ahahui C. E. ekolu o Lihue, Kauai, ma o ko makou mau komi@e la, ke komo pu aku nei me oe, e ka makuahine i hooneleia i ka mea aloha he kane, ame na keiki i nele i ka makuakane, ame na moopuna i ke kupunakane, e au amo pu i na kaumaha ame na luuluu, no ka mea, ke hea mai nei ka leo aloha o ka Haku Iesu Kristo, " E hele mai oukou apau i o'u nei, ka poe luhi ame ka poe kaumaha, a Na‘u no e hoomaha aku."
E hooholo hou ia, ke pule nei makou i ka Makua Lani e hoomama mai i na haawe kaumaha mai ia oukou ae.
E hooholo hou ia, e hoounaia i hookahi kpe o keia hoalohaloha i ka wahine kanemake ame ka ohana, a i hookahi i ka Nupepa Kuokoa, a i na nupepa Hawaii e ae.
O makou no me ke aloha.
MRS. E. LOVELL,
Paresidena C. E. Makua;
MRS. ISABELLA K. WAIAU,
Paresidena C. E. Kuwaena;
ALFRED AKIONA,
Alakai C. E. Pokii.
Lihue, Kauai, Jan. 15, 1922.
KAI HOLUHOLU O KAHULUI.
Ke hao mai nei e ka ehu.
Lahilahi kai o Mamala,
Malamaia iho ko aloha,
A la'i pono ia iho na pe'a.
Chorus,
Alia oe e li'a mai,
Eia ae o taomi malie,
A heaha ka hana a moi,
I ke kai holu o Kahului.
Aina kaulana o Kahului,
I ke kai holuholu;
Aina hoohie a ka malihini,
He aloha Mokuola e ku nei.
Kaulana ao nei o Kahului,
He wahi kaona whanui,
I ha'i aku au ia oe Kauai,
Ua huhewa kau kapa ana.
Ia Kahului wahanui.
O ka mea oiaio nau no,
I wahanui apuni,
Ke kaona o Kahului.
Kaikamahine keia o ke kai holuholu,
O Kahului ke kapa aku ia oe,
E Kauai wahanui,
I ha'i aku au ia oe i ko'u manao,
E ka waliliahi o Waialeale,
Ua hanaiia au n@ni pu'ipu'i,
Me na maka onaona,
Ulu mahiehie,
He imo wale ae no pili wale mai.
He imo wale ae no pili wale mai.
Hookuku ae au ia Kauai.
Ma na ailana.
Aohe i lihi mai o Kauai,
Ia Maui no ka oi.
Maui no keia sure oluna,
Sure olalo, sure na wahi apau;
Kaulana Kahului i ke kai holu,
Hola malie i ke one kai.
Hainaia mai ana ka puana,
Eia mai au o Maui Beauty,
Nanea i ka holu a ke kai;
Holuholu malie.
KAIKAMAHINE O KE KAI HOLU HOLU O KAHULUI.
HE KANIKANIAULA EEINA I KA MANAWA, HE MANE WANEWA WAIMAKA OPUA NO KA ONOHILANI A HAWAII I NEWA AUKU LA KUANALIPO, NO KALANIANAOLE
(Koena mai ka pule mai i hola)
Hele i ka huakai molulole'a hoanoano, Hoano i ka pahu kapu o kuiki i ka pulo'ulo'u lani kapu o Hawewe, O Hawewelani o ke kanikau o Ha'ulili, O Kamakakahilau o Kailimalaokea o Hawaiiloa, O na kahi ku moku e lulu ai ka makani, E wela ai ka maka o Poloula, Ka hoku i ke aewa po'ipu o ka lani, He lani ke owew lani no Oahu nui, No ka onohi maka ku o Kuihewa, No ke kolikoli kukui, e, a i ke awakea, He kama na Mimo na Kama mimo, Na ka Elekoha ai kupokupou, Ka paoo oni kaheka ia i ke kapu; Ke kapuhili ka'i o Lekeleke ka aha, E ka'i ana e ho'iho'i kino ia Kalani, Poha ke au lani ka hekili ku'i honua, Puka ka lani hoi e noho i kona hale e ––
Noho hoonani Lihue i ke ala, Kupo makuhi i ke kupukupu o Kanehoa, He hoa la oe no'u e kaunu ai, E le'a ai ka walea ana i Malamanui, Ka hookaawili ana me Kawaikoloa, O ko'u hoa ia i ka lae o Maunauna, Mai mauna hoi oe i ke aloha i loaa, E puliki malie iho no a maalili ae, E i ala e ––
Hopu na lima o Kalena i Haleauau, Kaumaha ole i ka poohiwi o Kaala, I ke apo iho a ka ua Leikokoula, Ho hooluu lolena ia na ke Kiowao, I na no la –– i ka uka o Kalui e! Hul@ kaua i ka hana a ka manao, He hope, ke aloha waiho i ke kauaka, Waiho no i ka haiki o ka houpo e––
O kuu ipo o ko aloha la! O Hao‘a lani o ka lani o Ikuwa, O ka phaku kani paapaaina koeleele, Lohe oloku‘i ke poo o Ahumauna, O ke ki poo wai ua ia o Koolau, I ka leo hoouwe i Luahinehaele, E kapuo ana i ke kula o Ninininui, Hanini ninilani lumaina ke ao, Hele kini ka ulu kihi o Halo‘a, Na mae‘a lani o ka nuupali kahako; Ko ke ano i ke ala a Kahewahewa, Alanui wawae ole kapuai ole, E hoole ole ai la ia i kona pili, Ia Kipu, i ka hale mau akua kihi, I ka halau hale o Kahikihonuakele, Ka heiau i ke poo o Haupu, O haula nui akea o moana kea,
O ke au lei naha o ka ea kua wawaka
O ka mahu kolea ulili o Maakunewa,
O na pokii manu o Keoloewa nui a ka ma'u,
O Nuakea wahine Kapolei a Iku,
O Kaula i ka wekiu o ka makani,
O Waahila i ka ula wahine a Kuhaimoana,
I nonoho lalani i pae kahi ka noho,
I ki o koae‘a i ka hulili,
I ka nui i ka mulei o Nuuhiwa,
I Kahakahana lani a Molokai nui a Hina,
Hiona ka waimaka pulu ka lihilihi,
He waimaka uwe no Kalanianaole,
No Kalani hele loa a hawaii e!
Hele hehi ka la i ke kula o Kaiolohia,
Hoopapa i na hulu o Maoholaia,
Kui e e i ka poli o Kaikioe,
He pahu kalele ia na Kalailuahine,
I kookoo ku i ka lawelawe malie,
Puoho ka manu leo kanaka o Halekii,
Uanina i ka eha ke kunewa nei,
I kuhi no au i ke kauela ua moehewa e!
Na Maui k alani na ka Hia hia Kulani,
Na ka lae ko‘a o na liiahi loloa,
O Mahune o Halahalawai o Keamakua,
O Nawele o kaunoa o Aniani ka lani,
O Kupolo liilii a Haakoa,
O mioi o kulae o Halehalekala,
O Niolaulena o Mohihi o Luhilea,
O Malaehaakoa o Hika
Ke kekea maka alohi o Kiniakua
He loaa mailoko o Leleiwi,
Ke omaoma lani o Kakalaihi,
Na pueo lani hookui.
Hookui ka lani a Kakaalaneo,
O Kanikaniaula o Kaululaau,
O Luaia o lalo iho lalo ae,
Kui wawau e ku Kahaualani,
Ku makaakau o Ulamealani,
Ke kalo kai koi moe ha loloa,
I pupupu i la olao i makalau ka ulu,
I makalau ka ulu ia Kalanimanuia,
I manamana ka Jala o Kauahimakweo.
O Kukaniloko o Kahakuohua,
Ke ki paepae o Kahakoililani
I holo i ka lala o Kawalualii,
I ka muleialii o Kumuhonua ka lani,
He loaa mailoko o Ehu Kaipo,
Ke Kaee hoohihia piko a Hawaiiloa;
O Kelea ia o Kaholi a lale,
Ke ke a iloko o ka huihui lani,
I pii aku koi aku e pii iluna,
Puka ka piikoi o kona aloha,
E komo i ka hale pouli o ke kapu,
E hoi ana i ke kumoenao Lihue,
O kuhio ia o ke kino a ke loha la!
Aloha kou hoa i ka puali,
I ka wai o Pohakea,
He luna o Kanehoa,
He lae ino o Maunauna,
O Lihue ke hele ia,
Honi aku i ke ala o ka mauu,
I ke ala o ke kupukupu,
E linoa ana e Kawaikoloa,
E ka makani he waiopua la
Kuupa.
Me he pula la i kuu maka,
Ka oni i ka Haku onohi
Ka wai liu i kuu maka,
E uwe au e!
Uwe i Kamaomao ka piha a ka olohe,
Ke wa mai la la i Kakanilua,
E hea ana i na uka o Kaonoulu,
I na kukui ahi maka kehau i ke alia,
Alia oe e ke oloha e hoeu mai,
E hoomaha ae hoi i maalili ae,
O kuu ipo o ko aloha la!
No Hawaii ka lani o Hawaii nui a Kane,
O Hooilo Kane a Kapo,
Aloha wale o Kalalea ma e noho mai la,
O oiliili o ke kino lau o Lono.
Kahuli mai ke kino aka o ke akua.
kani ka poo iloko o papaiamea,
Ua neoneo Kalani.
Ua ikea mai e Kahiki e,
I ke Kahiki i ka malama o Ikuwa.
O Makalii o Kaelo o Hinaiaeleele,
Hehlerei ke Kino lau o Lono,
Ka a hina i ka mole o ka moku,
O Haule o Makakulukahi,
O Kekauenohi makalewa o Kapuai ka hiki.
O nahae i hiikua o Kamahele,
O Lelemahoahoa o Lonohiwa,
Ka pu, kahawao o Noiele,
O Laniwai o Kaahakumai,
O Kuluwaimakalali ka aha alii,
Na kulukulua ka ipukai pohina,
Na pahaa na keau kowiliwili,
He wili Hawaiiloa he io alaea,
he io eleele momona i noho ka nao,
I pakaawili i ka nikiniki o Keawe,
O Keawe ia i Kekahialiiokamoku;
I hele lala hili hoohilala,
Hilala ka lani ua papa hono ka moku,
He lii he waha lau alii no Huewa e!
Wa i Kilauea ke ahi a ka wahine,
He wahine ho aiku ia no ka lua,
He maka hoike alii no Hawaii,
No Kukuena ke ahí hoohuli moku,
Ai inoino halelo ka aina,
Ku halelo ka hale kumoena lau,
Lau kini o Ku o Lonomakua,
Ke hiolo nei ka lani paapaaina,
I ka auneki kukuahi kanaka o Lono e!
O ka lono leo wawa kau i lohe,
I kou kului hiamoe moe a ipo,
Hoala ana ko aloha me he ipo la,
O kuu ipo o ko aloha la.
KAIAKEA.
PAU KEKAHI HALE MA KAIMUKI I KA AIIA E KE AHI.
Aueane ma ka ho@a 3 o ka wanaao o ka Ponono aku la i hala ua holapu ae la na alelo manamana ana ole o ke ahi i ka hale noho o Samuel W. Brown ma ke alanui 16, ma Kaimuku, a lilo ia hale me na lako apau oloko i puulehu, a ua loaa ae kekahi hoike mai kela apana mai aohe ka he wai maloko o ke kiwai nui ma kela apana ma kela manawa o ka pau ana o kela hale i ke ahi.
Ma kela manawa o ka puoho ana ae o ke ahi maloko o kela hale maloko o kekahi hale okoa aku ka ohana Brown kahi i moe ai, he wahi mamao iki mai ka hele aku i a ia ai e ke ahi, a i ka manawa o ka ikeia ana o ke ahi ua ikaika loa ka a ana e hiki ole ai e lele kekahi mau ukana iwaho a e hoopakeleia ai paha hoi kekahi hapa o ka hale.
O ka hale i lilo aku la i puulehu no Harlen T. Waity, o ka Hui o Lai ame Kuke ia waiwai, a ua inisuaia no $500 a he huina i like me ia ka i inisuaia no na lako hale.
Aohe i maopopo ke kumu o kaia pauahi, o ka mea wale no i kohoia me he mea la ua puhiia ka pale puka aniani e ka makani a kau ma kahi o ke gas e puka mai ana a aia ka pale puka aniani.
Kakela & Kuke
(KAUPALENAIA)
Poe Kalepa ma ke Komisina
A HE
Poe Agena no na Mahiko Lehulehu
E Hookomo Anei i
PAHUOLELO VICTROLA
no kou home. Eia me make na ano like ole, mai ka $25 a pii aku. Ke malama nei makou i na Papa Leo Mele Pahuolelo hou @oa me ke Kuapo i na Papa Leo Mele kahiko e lawe mai aia i kau mau Papa Leo Mele kahiko Hoouna mai no na hoakaka no ka PIANO KROEGER ka piano kupono ia oe.
Hawaii Sales Co., Ltd.
1009 Alanui Nuuanu.
Honolulu Kelepona 1933
Hale Uwi Waiu
o
Mapulehu
PUKOO, MOLOKAI
E hooholo ana i ka
MOKUKUNA GESOLINA
Leleiona
mawaena o na Awa o Honolulu me Molokai
Geo. P. Cooke,
On a.
Poe Lawe Hau me Waiu
HOOLAHA LULU MANAWALEA.
Ke hoikeia aku nei ka lohe ma keia i na lala apau o ka hui Kokua a Hookuonoono o ua Wahine Oiwi Hawaii, e lulu mai i ka hapala (50c) dala manawalea no ko kakou hoahanau Mrs. Puiki Low i haalele mai i keia ola ana, a e haawi ae nia ka lima o ke kakauolelo puuku, Miss Helen Allen ma ka hale halawai o ka ahahui.
MRS. MAIKAI KALEO
Kakauolelo Moolelo H. K. H. W. O. H. 6486 Jan. 13, 20, 27, 1922.
CITY MILL CO>
KEKAHI O NA HUI KAHIKO LOA MA HONOLULU NEI>
Poe kuni Papa, Pilihale, Pena, na lako o Paipu, na Laau Puka Aniani me Panipuka, lako Pili Hao; na mea no apau no ka home ma ke kumukuai oluolu loa
Kukulu makou i na hale ma ka uku liilii ana, me na hookaa liilii. O ka oi loa aku no ka poe hookuonoono.
MAI POINA – HELE MAI IA MAKOU.
Kihi o na Alanui Moiwahine me Kekaulike. Honolulu, T.H.
Ke Makemake Oukou i na Lako ---
E ka Poe Hookuonoono
no ka home a no ka aina mania paha e kipa ae ma ke Keena o na Lako Pili Hao o ka
AMERICAN FACTORS, LTD.
No na mea elike me keia:
Kapuahi. Meahana Mahiai. Uwea Pa moa me Pa.
Lako Halekuai me Pa. Meahaa Kamana. Pena me na Palaki.
Lako Mahiai. Pili Hao a Ano e Ae. Aila me Vaniki.
O ke Kanaka Kuai i na Lako Hana Maikai ua Lanakila e no Oia i ka Hapa o ka Hakaka
Aole hiki ia oe ke lawelawe i na hana maikai me na meahana inoino. O ke kanaka e hoao ana e hana me na meahana inoino, e hoea mai ana i knoa wa e iola ai, a kuai i na mea kupono, in a he noonoo oia. Aka nae ua poho wale ka manawa ame ke dala ma ka hana ana pela. Ke kuai nei o Lewers & Cooke, Ltd., i na lako hana maikai wale no.
Ke malama nei makou he ahua piha pono laula o na
Lako Mahiai âme na Lako Kukulu Hale
HE MAKEMAKE PAHA KOU I
Ko‘i, Kipikua, Kopala, Ho, Hamare, Pahiolo, Ko'i Liilii, na Lako Kamana piha pono, Hoana Hookala, Pakeke.
Papa, na Lako Hao, Pena, Aniani
Kakau mai a i ole kipa mai no na hoakaka. E hookoia no na kau oha apau ma ka leka me ke akahele ame ka hikiwawe.
LEWERS & COOKE, LTD.
Honolulu