Ka Nupepa Kuokoa, Volume LXI, Number 3, 20 Ianuali 1922 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Hoopukaia

PUKE LXI-HELU 3  NUPEPA KUOKOA HONOLULU T. H. POALIMA, IANUARI 20, 1922         NA HELU APAU6487

 

Hoomoeia ke Kino Wailua o ke

            Alii Kalanianaole ma Maunaala

Moe Kaoo o na Ahahui o na Hawaii i Komo Maloko

            O ka Huakaʻi Hoolewa Alii me ka Ku i ka

            Nani Ame Ka Hiehie ke Nana Aku

        

                   Hoko o ka leo eehia a ku i ka hoalohaloha o Aloha Oe ame Hawaii Ponoi, e meleia mai ana e ka hana, na ko olioli hoaeae, me na kulu waimaka mai na lihilihi mai o na mkaainana, a iloko hoi o na kahili ame na pulo'uloʻu, e hoopuni ana i ka halelua o na Alii mauka ae nei o Maunaala, e ku poaiapuniia ana e na ahahui Hawaii, i hoomoeia aku ai ke kino wailua o ke Keikialii Kalanianaole, ke keikialii hope loa o Hawaii nei, ma ke awakea o ka la Sabati aku la i hala.

         O ka huakai hoolewa o ke Keikialii Kalanianaole, kekahi ia no huakai nui i ikeia, me ke ku no hoi i ke kapukapu, we ka eehia, me he mea la, he moi oia, e noho ana ma ka noho kalaunu o Hawaii nei; he hoike ana mai keia i ka nui makee ame ka minamina o na makaainana, no Kalanianaole, ka mea lakou i nana mau aku ai, aʻi kapa mau aku ai ke Keikialii o Hawaii nei.

         Oiai he Keikialii o Kalanianaole ma ke ano he makaainana, he elele lahui ma Amerika, he kanaka nui a koʻikoʻi oia, iloko o ka noonoo o na Hawaii, ame na lahui like ole a noho ana ma keia Teritore.

         Ma kela ano he keikialii no na makaainana, ua apo mai ke aupuni o Hawaii nei, pela hoi ke aupui o Amerika iaia, me na manao hiipoi, ma o ke komo pa ana mai o na luni oihana keikie o kei Teritore, na luna oihana o ke aupuni federala, na aliikoa keikie o ka o ka oihana kaua, ame ka oihana koa, aole wale no, iloko o ka auamo like ana i na haawe luuhiu o ke kaumaha ame ke kanikau, no ka mea i hala, aka ma ke komo pu ana mai kekahi iloko o ke kaikoakai ana, e haawi ana hoi i na hoohanohano kiekie ana maluna ona, me he mea la, oia kekahi o na aliikoa kiekie loa iloko o, ka oihana kaua.

Ka Liuliu Ana o ka Huakai

         Ma ka hora eiwa o kela kahahiaka Sabati, aia na ahahui like ole o na Hawaii ma ko lakou mau whi i hookaawaleia maloko o ka paʻlii, kahi i ku laina ai, me ka hookaawaleia oloko o ke kahua o ka pa, no na ahahui wale no, oiai hoi ka lehulehu e hoopuni ana iawaho o ka paʻilii, e ake ana e ike aku i ka hoomaka ana o ka huakai e nee noika o Maemae.

         I ka hookokoke ana ae o ka manawa ma kela kakahiaka i ka hora umi, ua hele oloko o ke keena kalaunu, kahi i waiho ai o ke kino wailua o ke keikiealii, malolo o ke ku kiai mau ana a na ahahui, a piha i ka poe i konoia, mai na luna oihana kiekie o na aupuni kuloko, ahiki aku i na luna oihana federala ame na aliikoa, a i ke kani ana o ka hora umi, i lawelaweia ai ke anaina haipule hoomanao maluna o ke kinowailua o ke keikialii, malolo o ka Bihope John D. La Mothe.

         Mahope iho o ka pau ana o na hana haipule i hoomaka ai ka hoomakaukau ana no ka lawe ana mai i ka pahu kupapau nowaho o ka haleialii, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i hoomaka ai ke kaʻi ana o na pualikoa like ole, mai ko lakou mau wahi i hoomaoana ai, no uka o ke alanui Nuuanu.

Ke Kaʻi Ana o ka Hukaʻi

         Oiai ka manawa e nee ana imua, i hoomakaukau ae ai na poola, me ko lakou kahiko piha he aahu keokeo, i ke kaula e huki ai i ke kaa o ka pahu kupaupau, aia hoi na Hawaii ke ku makaukau la, ma ko lakou mau wahi, a i ke kau ana o ka pahu iloko o ke kaa, ua haawiia ka hoailono, me ke kauoha i na ahahui e nee, o ka wa ia i oni mai ai kela ame keia ahahui imua, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, i hoomaka ai ke kani ana o ka pukuniahi maluna o Puowaina, ma ke hora umi kumamakahi ponoi o kela kakahiaka.

         He ku i ka nani me ka hiehie ke ano o ka huakai e kaʻi ana, aia kela ame keia ahahui, i loko o ko lakou mau aahu makalike; o ka maile o ke kaʻi ana, me ka mokumoku ole o ka huakai, o ka mea ia nana i hooi loa kau i ka nanu ame ka uʻi o ka huakai.

         Aia hoi ma kela ame keika aoao o na alanui, e kaʻi nei o ka huakai, a maluna o na kauhale, na kanaka he mau kaukani, o na lahui like ole, kahi i ku mai ai, nana i ka nee o ka huakai imua, a iloko o ka waha o kela ame keia mea e loheia aku ana na leo mahalo no ka nui o ke huakai, pela hoi ke ku i ka hiehie ame ka nani, i loaa ole mai i kekahi mau hoolewa alii mamua aku.

 

( next column)

Hookahi Hora a Oi ke Kaʻi Ana

         Mai ka hoomaka ana o ke poo mua o ka huakai o ua ahahui e nee, a mai ka manawa hoi i kani ai o ka pu kuniahi mua loa, ahiki wale no i ke komo ana o ka pahu kupapau, maloko o ka pa ilina, ua piha ka hora hookahi a oi, o ke kani mau ana o ka pukuniahi i kela ame keia minuke; a in a paha no ka hoomaka o na puali koa, i ke kaʻi ana mailoko aku o ka paʻlii e piha okoa ana he elua hora a oi, aʻaila hoea ka hapa hope o ka huakai no ka ilina.

         Ma ka hoea ana o ka makamua o ka huakai o na ahahui iloko, me ka lawe ana ae o kela ame keia ahahui, i ke lakou mau wahi hookaawaleia, oiai hoi ka hana Hawaii e paani ana i na mele haipule, i kupono no na hana hope maluna o ke kino o ke keikialii.

         Mahope iho o ka lawelaweia ana o na hana haipule hope loa, maluna o ke kino o ke Keikialii Kalanianaole, ua hookuuia aku la ka pahu kupapau noloko o ka halelua i hookaawaleia, a hoi aku la ka lepo i ka lepo elike me ke ano mau o na kino honua apau.

He Huakai Nui Loa

         Ma ka oleloia, e ka poe i ike i na hoolewa o na alii kiekie o Hawaii nei, i hala mua, o ka hoolewa o ke Kiekiealii Kalanianaole kekahi o na hoolewa nui hookahi i malamaia, aole o ka nui wale no, aka o ka nani pu kekahi, mamuli o ka nui o ahahui Hawaii i komo, na luna oihana aupuni, na aliikoa ame na pualikoa, a hui pu iho me ka maile o ke nee ana o ka huakai, ua lilo kela hiona, i mea na ka lehulehu e hoonianao mau ai, no ke ku maoli i ke kulana kaumaha a kanikau, no ke keikialii hope loa o Hawaii nei.

         Mai ka hoomaka ana aku o ke alanui Moi ma ka paʻlii, ahiki wale no i ka puka e komo ae ai iloko o ka ilina ma Maunaala, ma ke alanui Nuuanu, ua hele na aoao apau o kela mau alanui, a piha i na kanaka, o na lahui like ole, e hoike mai ana i ka nui o ka makee ame ke ohohia o ka lehulehu, e kilohi hope aku, i kekahi o na hiona, a lakou e ike hou ole aku ai ma keia mau aku.

         Me he mea la, aia ma kahi o ke kanalima kaukani ka nui o na kanaka, i ike kumaka i kela hukai hoolewa, oiai e. (E nana ma ka aoao 3)

(bottom column)

HE MAALAHI KA LOAA ANA O KA

         WAIONA MA'AMERIKA

         I kulike me ka Mr. George Lyeurgus o ka hoike ana ae mahope o kona hoi ana mai nei mai Amerika mai ua oi aku ka ikaika o ka hookoia ana o ke kanawai hookapu waiona ma Honolulu nei mamua o na kulanakauhale nunui ma ka aina makua. I Amerika aku nei oia a maluna o ka mokuahi Maui kona huli hoi ana mai mai kana huakai aku nei i Kikako ame Nu loko no ka pono no o kana hana.

         O na waiona e hikaka ai na kanaka ame na waiona i hanaia maloko o na home, ua hiki ka e loaa ma na wahi like ole o na kulanakauhale nunui ke noiia aku, ma ke kulanakauhale o Kapalakiko ma na wahi apau kekahi mea e noi aku ai i wahiimalule kino ua hiki loa ke loaa mai elike me ka hikiwawe o ka loaa ana mai o ke kiaha wai huʻihuʻi.

         Ua lao pu ka lohe ia Lyeurgus, me ka nana ole ao i ka ikaika o ke kanawai hookapu waiona ma Hawaii nei, ua nanaia mai o Hawaii nei ma ke ano he Meeea e na malihini kaahele, a e hoea mai ana ka i Honolulu nei iloko o keia hooilo a iloko ae nei o ke kupulau a komo loa aku i na la ikiiki o ke kau kekahi heluna nui o na malihini kaahele.

         O kana hana i holo aku nei i Amerika o ia ke kuai ana i kekahi mikini hana kopaa kanake no ka hoomahuahua ana ae i kana oihana e lawelawe mai nei ma kekahi halekuai ma ke alanui Papu, a me ka mikini hou i loaa mai iaia, e hiki ai iaia ke hana i kekahi mau kanake mailoko mai o ka halakahiki, ka he-i, ka niu ame kekahi mau huaai a ae o Hawaii nei.

         No ka maopopo iaia o ka hoea mai o na malihini kaahelo i Hawaii nei e hoomakaukau ana oia i kona hokele i hoonuiia ae ma Hilo a lilo i wahi kuono a nani no na malihini e manao ana e holo aku i Hilo, a i ka hale kaluaopele ua loaa hoi kahi no lakou e hoopunana ai.

 

( next column top middle)

         Ke kii kei a i ka wa e waiho ana o ke kinowailua o ke Keikialii Kalanianaole maloko o ka Rumi Kalaunu. E ikeia ana ka pahu kupapau me na kahili ma ke poo, a ma ka wawae hoi na ku-kahili. He hoina keia mamua o ke laweia ana o ke kinowailua mailoko aku o ka halealii.

(PICTURE)

Kakoo ke Komite Kuwaena i Na Moho Lunakanawai Kiekie

         Ma ka noho ana ae o ka halawai a ke komite kuwaena Repubalika, ma ka auwina la o ka Poalua aku la i hala, i haawi ae ai kela komite i kona kakoo ana ia E. C. Peters i lunakanawai kiekie, no ka aha kiekie o Hawaii nei, ame Antonio Perry, i kokua lunakanawai ekahi, ame John De Bolt, i kokua lunakanawai elua.

         Ma ka mahina o Maraki, e pau ai ka hookohu oihana o ka Lunakanawai Kiekie Coke, a o ka manawa hookahi no hoi ia e pau ai ka hookohu oihana o ka Lunakanawai S. B. Kemp; nolaila o hoopihaia aku ana na wahi pakahi o kela mau lunakanawai e waiho hakahaka iho ana e E.C. Peters ame Antonio Perry, in a nei no ko laua hookohuia mai e ka Peresidena o Amerika, elike me ke kukoo ana a ke komite kuwaena.

         Hoko o ka mahina o Sepatemaba e pau ai ka hoooku oihana o ka Lunakanawai Edings, a in a no ke aponoia mai o keia mau inoa ekolu, a hookuia mai e ka Peresidena Harding, alaila o ka manawa ia e pii ae ai kulana kokua lunakanawai elua, no ka aha keikie.

         Mawaho ae o kela mau inoa ekolu a ke komito kuwaena o ka haawi ana ae i na kakoo ana, ua haawi pu  aku ia i kana kakoo ana ia J. H. Fisher, i mea nana hanako maloko o ke keena puuku, ma kahi o M. H. Drummond.

         O ka hana mua loa i noonooia e kela komite, o ia no na hookohu lunakanawai kiekie, elike me na inoa, a ka papa loio Hawaii, i haawi ae ai i na kakoo ana i a E. C. Peters, Antonio Perry ame A. Lindsay.

         Ua ikeia ke ala ku e ana mai o kekahi mau lala o kela kimite, i ka mea a ka papa lolo i hana ai, o kahi o ke ku-e a kela mau hoa o ke komite, o ia no ka manaoio ana o lakou, he kuleana nui ko ka Lunakanawai De Bolt, e pii ae ai ma ke kulana lunakanawai no ka aha keikie, malolo o ke kumu, ua noho loihi oia ma ke ano he lunakanawai kaapuni, a ua noho no hoi ke kokua tunakanawai kiekike no kekahi manawa.

         Ua koto pu mai ke Womite Lahui Shingle ma ka hooikaika ana e haawi aku ke komite i kana kakoo ana i ka inoa o ka Lunakanawai De Bolt iloko o ka aha kiekie.

         Ma kela leka e hoike okoa mai ana (next column)

ka Elele Kalanianaole i kona noonoo nui ana, maluna o ka ninau lunakanawai kiekie ame kona mau kokua, a ua manaoio oia, ua kupono e kakooia aku o E. C. Peters ame John De Bolt. ma ke ano i lunakanawai ekahi, a o Antonio Perry no ke kukana lunakanawai kokua elua.

         Ma ke koho mua ana a na hoa o kela komite, no ke kulana kokua lunakanawia elua, mawaena o De Bolt are A. Lindsay, o ke hopena i ikeia, he umi-kumamalua haloka no De Bolt ame A. Lindsay, o ka hopena i aay, aohe no he wa a haule o De Bolt.

         He mau noi e ae kekahi i waihoia mai no ka haawi aku o ke komite kuwaena i na kakoo aha, no kekahi mau inoa, ua hoopanee mae ke komite i ka noonoo ana no kekahi mau kulana oi hana e ae, a no kekahi manawa okoa aku.

PEPEHIIA KE KALAIWA KAA E NA KOA.

         He mau minuke kakaikahi i hala ae o ke aumoe o ka po Poakahi nei na kekahi mau koa e kau ana maluna o kekahi kaa otomobile hoolialima a e kalaiwa ia ana e kekahi Kepani i pepehi i ke kalaiwa a kiolaia ke kalaiwa mailuna aku o ke kaa ma kahi kokoke i ka Uwapo 5, eia nae aole i loihi loa ia holo lealea ana aku a lakou o ka paa no ia o kekahi o lakou i ka hopuia.

         I na koa i holo aku ai me ka manao e pakele ana aole i hoohala wale kela Kepani kalaiwa i ka hele ana ae e hoike i ka oihana makai a oia ame na makai ka hahai hele ana mahope o na koa kolohe ahiki i ka loaa ana.

         Loaa aku na koa kolohe i ka makai kaulio Gonsalves ma ke kihi o ke alanui Ala Moana ame Kuke a malaila i paa ai o Harry G. Yards i ka hopuia. O kekahi poe koa ua lele a kea maloko mai o ka pa Iaau a oiai ua hiki ole i ka makai hookahi a e paa ana i kekahi lawehala ke hoonana aku, ua paa ole ia mau koa i ka hopuia.

         Mawaena o ka hora 1:15 ka manawa i paa ae ai ka inoa o Yards i ka huke a ke kakiana o ka oihana makai no kona ninaniauia mai, he 10 mau koa i paaia e na makaikiu no ko lakou ninau pu ia ana, aka nae, mahope o ko lakou ninauia ana ua hookuuia aku lakou.

(next column)

Hoike Ae o Norman K. Lyman

         No Kona Lilo i Moho Elele

         Ma ka Poakahi nei ka hoike ana ae o Norman K. Lyman, o Hilo, Hawaii, kekahi hoa lunamakaainana o ka Ahaolelo kuloko i hala, i kona manao oia ana kekahi o na moho e holo ana no ke kulana Elele lahui i ka Ahaolelo.

         Ma ke mokupuni o Hawaii, ko Mr. Lyman mokupuni home, ua kamailio laula ia kona inoa ma ke ano oia ka moho elele kupono e kokoia no ke pani ana ma ka makalua i waiho hakahakaia mamuli o ka make ana o ka Elele Jonah Kuhio Kalanianale, eia nae, aole i hoike maopopo ae o Mr. Lyman i kona manao ahiki iho la i ka Poakahi nei akahi iho la i ka Poakahi nei akahi iho la i ka Poakahi nei akahi no a hoolaha ae oia ma ke akea no kona manao e holo ma ke ano he moho ma ka aoao Republika i Elele na Hawaii i ka ahaolelo lahui ma Wakinekona.

         "Ua noonoo au me ke akahele loa no keia hana o ka holo haloka ana no ka waeia mai elele," wahi a Mr. (next column)

Lyman o ka hoike ana ae ma ka Poakahi nei, "a ma keia hoike ana ae aʻu ma ke akea no koʻu manao e holo no ia kulana ua hanaia ia mahope iho o koʻu kamailio a kukakuka ko lakou mau mahao no ka lanakila o ka aoao Republika ma ke koho haloka kuikawa e hiki mai ana.

         "Ma ka nana ana no koʻu ike no ka manawa loihi i hala no na hana kalaiaina ma Hawaii nei, ua loaa iaʻu ka manao maopopo no na pilikia i makemakeia e ku nei maloko o ke Teritore e hoopau ae. A oiai aole kauaka e hiki e manaolana iho elike ana kana mea e hooikaika ai me ka ke Keikialii Kalanianaole i hana ai, aka nae, e hoohalike aku i loaa mai na hua ohahai makemakeia e loaa mai no ka pomaikai o kei Teritore.

O KE KAMALIIWAHINE KALANIANAOLE KA HOOILINA.

         He elua la, mamua ae o ka pauaho ana mai o ke Keikialii Kalanianaole i keia ola ana, i kakauinoa ai oia i kana palapala kauoha hooilina hope loa, e hooili ana i kona mau waiwai apau, maluna o kana wahine aloha, ke Kamaliiwahine Kalanianaole.

         Ua kakauinoaia ka palapala kauoha hooilina imua o Kauka C. O 'Day ame John C. Lane, a imua o ke Kakauolelo Henry Smith i waihoia ae ai he paʻapala noi, no ka hooiaio, ma ka Poalua aku la i hala.

         O ka waiwai, elike me ia i hoakakaia ma ka palapala noi hooiaio, ua hiki aku ma kahi o ka $50,000; ua waiho holookoa ia iho maluna o ke Kamaliiwahine Kalanianaole, oia hookahi ka mea kuleana i na waiwai apau, i onaia e ke Keikialii Kalanianaole, i kona wa e ola ana.

         O na waiwai i waihoia iho no ke Kamaliiwahine Kalanianaole, o ia no ko laua home, "Pualeiani," ma Waikiki, ke kuleana o Kalanianaole, i na waiwai o Kapiolani, he mau apana aina ma na wahi like ole o ke kulanakauhale nei, ame kekahi mau waiwai hoomanao a na alii i hala, he mau waiwai makamae hoi, e loaa ole ai ke kuaiia me ka dala iloko o keia wa.

         Aole he nui o kela palapala kauoha, aka he pokole, me ka hoonui olelo ole. E hoakaka ana kela kauoha, mahope iho o ka ukuia ana aku o kona mau hoolilo hoolewa, e na luna hooko kauoha, o ia hoi ka Hui o Henry Water (next column)

house Trust Co., ame na hoolilo kupono e ae apau, e holo aku no kona mau waiwai o na ano like ole, mai na aina a na waiwai lewa, i kana wahine i aloha nui ai, Elizabeth Kahanu Kalanianaole, me ke komo pu no hoi o kana wahine, oia no kekahi o na hooko kauoha.

         Me keia Poakahi ae, e hooloheia ai ke noi no ka hooaioi ana i ka palapala kauoha hooilina, imua o ka Lunakanawai De Bolt, ma ka hora elua o ka auwina la o kela la.

         HE WAIMAKA NO KALANI.

         Auwe kuu lani alii,

         Ke alii a ka lahui;

         Luuluu wale, auwe!

         Auwe! Minamina nui!

         Ka makua o ka lahui.

         Aloha wale Honolulu,

         Kahi au e holoholo ai,

         E ke Alii Kuhio;

         Ka nani me ka wehiwehi o ke kaona,

         Ua nalo, ua pau,

         No ka manawa mau loa.

         Aloha wale oe!

         Lihaliha wale ke alii a ka lahui, auwe!

         Hakuia e MRS. KANEIAKALA

         MELE O KUU KAMA

         Ua nani Manoa e waiho nei,

         I ke kahiko ia e ka Ua Kuahine.

         Noho ana i ka uka o Kahoiwai,

         I ka hooheno a ka pua awikiwiki.

         Kiina a loaa kau anoi,

         Aia i ka maka o ka opua.

         E kilohi i ka nani o Kanewai,

         He wai kaulana na ke kupua.

          O hana e ke pua o kua Kama,

         O Laniwahine a e o mai.

(next column[top])

  E Malamaia Ana He koho Baloko Elele Kuikawa

 

Ma ka Mahina Ae Nei o Maraki Kele Koho Baloka e Malamaia Ai Apuni Keia Teritore

 

NA NA AHAELELE ANA E WAE MAI I NA MOHO

 

O John H. Wise ame Norman K. Lyman na Moho i Maopopo Loa ma ka Aoao Repubalika

         No ka hoopiha ana aku i ka makaha i hoohakahakaia iho, mamuli o ka make ana kau nei o ke Elele Lahui Kalanianaole, e malamaia ana he koho haloka kuikawa apuni keia Teriaore, ma ka la 25 o ka mahina ae nei o Maraki.

         Oiai mae, aole i hoopuka mau ke Kiaaina Farrington, i ke kuahaua @ loka kaikawa i kei manawa @ hooia mai oia, e malania iʻo ia @ ke koho haloka kuikawa, iloko o ke a mahina.

         O ka hana nui iloko o na alakai kalaiaina iloko o keia mau la, o ia no ka haha ana ame ka nana ana i na moho kupono, ma ka acao Republika ame ke Deniokarata, aole me ma ke kupono wale no, aka ma ka ikaika pu kekahi, e loaa ai ka lanakila.

         Aole he koho haloka wae moho ana e malamaia ana mamua ae o ke koho haloka nui, elike me na koho haloka, no na luna oihana o ka ahaolelo kuloko ame na luna oihana o na kalana i hulehua, aka na kela aoao kalaina ame keia aoao e wai i ka lana mai moho, malokok o kekahi ahaelele, a o na moho i waeia, o laua ke kukulu ae imua o ke kahua mokomoko, no ka paio ana e loaa ka lanakila ma ke kulana elele lahui no Hawaii nei.

         He nui na moho e loheloheia nei iloko o keia mau la, ma na aoao kalaiaina e elua, elike no hoi me na aoao kalaiaina a elua, elike no hoi me na mea i loheloheia mamua aku o ka manawa e ola ana ka Elele Kalanianaole, aka nae ke hele loa aku nei keia mau loheohe i ka hoea ana mai i ka hooikaika maoli ana aku o kekahi mau moho, o loaa kela hanohano ia lakou.

         Ma ka aoao Republika, ua oili okoa ae nei ka Lunamakaainana Norman K. Lyman o Hilo a ku iwaho, me ke kukala ana, oia ana kekahi moho elele lahui. O ka lua o na moho ma ka aoao Bepublika, i maopopo, oia no o Senatoa John H. Wise, aole mae i ikeia aku, malia paha e oili me ana he lio eleele, ma ka manawa e noho mai ai o ka ahaelele a na Republika, no ka wae ana i moho na kela aoao kalainitia.

         Ma a aoao Demokarata hoi, o L.L. McCandless ka i maopopo loa, e ku hou aku ana ola e alualu, i ke kuilana elele lahui, no ka mea ua hooi @ ae kona manaolana, no ka loaa @ ka lanakila ma keia kau koho @ oiai ua hala aku la kona hoa paonioni, ikaika loa, a o na moho e ae a ka naua

Repubalika, e kukulu mai ai, aole oni wahi hopohopo iki no kekahi o lakou.

         Aole nae o L. L. McCandles wale no ka moho i maopopo a kei aoao kelaiaina, aka o R.H. Makekau kekahi moho, a o Kauka Raymond hoi kekahi i manaoia, e komo hou mai ana ola, e alualu i kela kulana.

         E lilo ana i hana na ke kiaaina, iloko o keia mau la, ka hookohu ana aku i na lunanana koho haloka, ma na mahele koho, i piha pono ole na hoa o ka papa koho haloka, a o na wahi koho haloka mau no, ma na koho haloka Teritore, o na wahi koho aku ana no ia, ma keia koho haloka kuikawa.

         Ma na ano apau ke nana aku, o keia ana kekahi koho haloka hahana, no ka mea o ke kanaka e koho maoli ia ame i elele mai Hawaii aku nei, he kanaka oia e lilo ai i hana paakiki, ke kula i ana ma ke koho haloka o Novemapa ae hei, a ma na koho haloka no apau mahope aku.

Na Ahaelele Wae Moho

         Ma ka halawai a ke komite kuwaena Republika, o ka malama ana ae ma ka Poalua aku la i hala, i hooloia ai, ma ka la 23 o kei mahina, e noho ae ai ka halawai a na kalapu Republika apau, no ka waiho ana i na inoa o na elele, na elele e hele ae ai e noho maloko o ka ahaelele wae moho.

         Ma ka la 4 o ka mahina aku o Feberuari, e malamaia ai he koho haloka ana maloko o na kalapu lehulehu, no kela mau elele, a ma ka la 14 hoi o ka mahina no o Feberuari, e noho mai ai kela ahaelele, a ia manawa e wae a

         ( E nana ma ka Aoao @)