Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 52, 30 Kekemapa 1921 — Ka Hoomana Akua Ana o ko Kakou Mau Kupuna [ARTICLE]

Ka Hoomana Akua Ana o ko Kakou Mau Kupuna

Ma na. moololo o kakou puna o na la i kahiko loa, un ikeia'ho laliui mailama Akua ko kakou. Ma lia inoolelo o ka hanaia ana o ka ihonua, ua hoike mki ko kakou moolelo, na Kane, 'Ku am? Lono i hana ka honua, aina'lakou i hana ke kanaka n(ua. - Ke ku nei ia nioolelo nie ka moakaka loa. Xo ika pomaikai o ka ipoe o keia au *i ike ole ,a i lolie ole i keia moolelo !ke hoike aku nei au i kekahi mau hunahunu: "I ;ka hanaia ana o ka honua nei 4 na Akua, Kane, Ku ame Lono, ua hanaia iloko o na wa lie ehiku. Aole i kuliko me ka ika Baibala e olelo nei, ilako o na Ia ehiku i hanaia ai. 0 ka (wehewehe ana nae o na mea i hanaia, un kulike ma ka hnpanui; e uhi paapu ana ilia poeleele, a e hoopunana ana ka uliane o ke Akua maluua o ka wai. "Ua liookaawaleia ka wai, a ua hookaawaleia ka ainn; na hanaia &a malamalama, o ka mahina ku mua, a mahape mni ika la ame na hoku. iMaanet ua ( poewā hou ae la, no ka moa, e : ika, 'lū kk 'iiiiia" 1 ' arin lyi :l li?Ac a -ka. Bain -o na lanna 0.,:#» ftfl|olu}lona kolo, i uunui »uvi. O ke ka naka ihppe loa, a penei kona hanaia ana: | " Ua Lawe ne ua Akua i ka iepo pa | 1010 ulaula a hana iho la i ke 'kino e k« kanaka; o ika palolo Ikeokeo, o ia ka mea i hanaia ai o 'ke poo. I ka pav • ana, ua ha iho la na Akua i ko lakou ea ileko o ka ihu o ke kii lopo 'palolo, ' a ua ola mai la 'ke ikanaka, a no kona | ulaula, ua kapaia kpna inoa o Akamu [E ku ana nae o Kanaloa, 'nio na A'kua [ i ikeia hanaia ana o ke kanaka mua jUa lawe pu ae no oia i 'ka lepo palOlo a hana iho la i kii kanaka nana, alka i lea-ha an,a iho i-kona ea, me ka ma nap e ola. ae ana kana kii, aole i ola, s no -kona .huhu, ua huli ae 'la oia i k( kanaka i hanaia e na A'kua ekolu, s olela.aku i keia mau huaolelo; 'Mai ikeia la aku e lilo no oe i enemi no'v ahiki i ka manawa mau loa. ? '' f ,Ma keia mau thuuahuna kakou e iki iho ai, ua 3camaaina ko kakou, mau ku puna i na Akua oiwio, a ua ike lakou he Akua kekahi nana i haua ka honuo ame .na kanaka mua. Ua hiki pu ia kakou e ike iho, ua ike lakou ia Kaiia loa, ma ke ano he akua ino. A ia ka ; kou e hoopili aleu ni i keia mau akun uie na «kua i laweia mai e na hdple, e hoouluija mai ana. ko kakou -ninu manao i »ke kupnianaha o kekahikoln maloko o ka. Baibala, e olelo aua, o ka M&kua,. ka Uhaue Hemolele aine ko Kei'ki.. Q.keLa na Akua e oleloia maloko o ka Bai'bala. O .Kanaloa, ua kapaia oia ko aikua ino, a ua olelo mai hoi ka Bail>ala o Sataila ke akua hoowalowale. Iloko o na moolelo hoonianao ana a ua kupuna o'kakou, ua manaoio lakou e 'hiki mai ana o Lono. Ua neepapa mai keia manaoio no ike&ahi emau kenekulia loihi, a i ke au ia Kalaniopuu, e hoomapaoia ana no ia moolelo. Nolaila i ka ike mua ana o ko kakou mau kupuna V' ; n«' moku o Kapena Kuke, ua uianao iakou « x o tLdmo <keia ua hoi mal Ina o i]»o' jVkua'»Jao«cv;ola r ke Keiki ma ka moolelo p d<iarißai33al&, alaila o ka inoau nar. kaifi>'liko ole, aka, o ka mooleio uai like lio. Ha 'keia kakou C ike niai ai, aolo ko ikakou mau kuipuna i nele loa i ka ike ana i na akua oiaio. . iMa na anakahiki mua loa o ka uoho ana mai o ko 'kakou maluna o keia mau paeuioiku, ua hiki ia ksikau ke ike aku, «a hele mai lakou me 'ka ilee ame 'ka hoomaua ana i 'keia mau ;\kun, Ma keia mau mea paha kakou e i:ke iho ai, i kahi i hiki jnai ai ko kakou kupuu« mua loa. Ua hi'ki ia kakou kc hooiaio iho i keia la, ua noho mua la-kou ma ka aina e •hooinanaoia ana keia ma6 mea, a aia iliea ia mau aina e,'kamaaina ana, i ka hanaia ana o 3ia honua nei 'kanaka mua"? Hookahi wale no wahi, o ia no na ainu ma ka hikina iho, a e pili pu ana ime ke Kaiwaenahonua; a o ia no ka a.ina 0 na-Iseracla i noho ai, ka lahui kanaka hoi i kolioia e ke Ā&ua hoo'kahi, o Kona laliui ikanaka ia. Ma keia mau hunahuna kakou e ike iho ui, me he mea la e hooia mai ana, ua pili, a o īuau ikupuna !kekahi i komo aku iloko o ike koko o kela lahui kaulaua, o !ka lahui Tseraela. Aole lahui 'kanaka ee.ee ola nei 1 kulike ko lakou mau moolelo kahiko elike- nj.e "ko kakou ame ko ka lahui rser'āvla. O na kapu ua like no; o na haie puuhonua, aole i okōa ao; o iRo oki ipoepoo ana, o ia no ka i hoc»koia e ko kakou mau kupuna; o ke kapu o Kane i hoomanaoia e ko kakou mau o ia no ke kapu Sa)bati a kakou e nei ,i keia mau la, He oiaio inaiiope o, ke ; kaawale aua mai kela kikpwaena p 'ka 'hookuinu aua o, ia mau aupuni, pela no ko kakou mau kupuna i paewa iki' ae āi-mai i kamaaina iloko o na hoomanao ana o na hana .i kahiko loa; a mamuli o ia kaawale loihi ua hiki ia Biakou

e ike ilio ua loli ae na mea i maamau. A-Ha, o ia niau loli uae, ua uuku loa ? ke I hoonmnao iho leaikou i ka loihi o ke j kaawalo ana mai, mai ia mau kaiaulu ! maf. Aole nae au i kii a?ut nei i keia mau hunahuna īiioolelo kahiko i mau j mea e alakai aku ai ia kakou. e ike i ka like o ko kakou mau moolelo me ko ka Baitmla 7 aka, i mea e iike mai ai oukou e ka poe Ueluhelu, ua kamaaina iko kakou mau kupuna i t na Akua oiuio, a ua hoomanaia ia raau aUua no | i kekahi anau maknhiki loihi. Ua komo pu mai nae ka hoomanaia ana o Kana- j loa. O keia hooinanaia ana o | utf laweia mai ia e na kahuna o ka j homa mai, i ke au ia Paao ma ame | Maweke ome Paumakua ma. He poe keia i "komo mai ilo'ko o keia mau paeuiokil he īuau ikoneikulia loihi i hala

aku, me lie anea la. maliwpo mai o 'ko Laamaikahilii hoi ana mal i Jlnwaii nei. e ike i kona makuakanp 'haimi, ia Moi*kcba. Na keia mau kanaka mai 0 !ka hema i lawe mai i ka hoonannakii a mai ia ninnawa 'mai, ua lalia ac keia hoomanakii ahiki mai i ka lilo aua, 0 ia 'ka hoewnana o ko kalkou mau knpuna 1 ka loaa ana mai ia K»l>eua KuOto. Aka, mamua aku o keia manawa, e hoomana ana no ko kakou mau kmpuna i ina akua eikoln; a aole 110 i ipoina in keia mau akua ahiki i 'ke komo ana I mai o ika Bail>ala a na haole. Aole e hiki ia kakou e na hanauim" | o keia la e manao mau 'hunahuna oiaio ole keia i waihoia mai •<? ko ikakou mau kupuna no na mea e pili ana ' i na akua i kamaaina ia a i hoomanaia e lakuu; a \fa hiki no hoi ia kakou e koho iho o kmkou kekahi i kuleana i keia mau Akua; a ina ua kuleana kakou ia lakou, nlaihi o lakou kekahi o na mamo o ika lBcraela. Kc ku nei ma ko lakou mau moo|elo, ka nalowale aua o na inaino he umi,.a koe stku he elua wale. no mau mumg ma kola auau aina i hookumuia ai ko lukou aupuiū, kahi ilioi a ua A'kua la i waiho ,aku ai i hooilina. no lakou. Jua ua kuleana kakou i k«ia akua, a, ,ua kuleana hoi oia ia kakou, o ike iho | aim kakou, i ka pahola ana niai o na J wanana i M'aihoia mai no!kakou,'a aok» I e hiki ana ia kakou ke alo ao inai na haawe ko'iko'i o ia mau wauana. No kakou ke Ajtun. a elike me ka wanaua, ja i ole ka» liooiinHiai, a Noa i kana j poe keiki, e ike ana kakou ina ka'kou |e*huli aku aua ma 'kela mau pauku no 'ia hoomaikai a Noa, ua hooilina mai oia i ke Aikuā no Bema, aka, 'ua olelo pu mai no, hoi oia, e lilo ana 'ke akua ia JCapcka o ka malama ole o Scna. tla iilo i'O no ke akua i ka poe e i 'keia mau la, a o kakou na hooilina oiaio o.koia akua, u{x lilo ikākou i poo piliwale aku. Aole lahui 'kanaka i loaa na moolelo oi kelakela ae o ka nani mainua o ka lahui Hawaii, 110 lahui kaulana, ma na imea he lehulehiL U» oi aku ika nani o na moolelo liookumu liOuua o Halwaii uēi, mamua o ia mau moolelo 0 na lahui o ae. He inau tko kakou o haaheo ai, a e hiki ai ia ka'kou ke keha imua o na lahui e aku. He mau moolelo oiaio; ihe mau moolelo ihooni puuwai. Hamuli o keia pili ana o kakou «ne keia mau akua na lakou i hana Ika honua, a mamuli o ko kaikou lilo ana i mau hooilina no ua mau akua la, pela kakou i lilo ai i poe hooilina uo na hoopa'i apau a ua mau akua la i hookau mai ai maluna o !ka lahui Isertiola; a ma keia wahi <kakou e ka lahui e .ike ih'o ai, i ike kumu nui o ka liolomoku ' ana o keia lahui i >ka make. Ina, wahi j a kahiko, tia loaā 'ka ma'i he <ma'i oty I ia, no ka mea aole ma'i i loaa 010 kona llaan. O «ka laau o ka huli aku o keia lahui e ike i ua mau hoohiki la i hooleia e kakou, a e mihi aku keia lahui me<!ka walania ame ka elmeha. - keaha ke kauaka i inak.e-ai «lamua o 'kona mau la? Hc; nihau koia i paneia no e ka mea nana ka ninau. Wahi ana, no k|i mihi ole. Ina o keia ke'ka'hi o na piHkia o ko kakou nolio lahui aua, e pono no kakou e ihuli aku, a e lilo i'o i'pt»e mihi; aole ia he hana nui; aōle no lioi lie hana hilahila. J2 jlilo na <kahunapule e ku ana inaluna | o ko lakou mau awai i poe o huli ana, a e mihi aku no ko lakou mau anaina, a e ike a'ku ana no kakou i iku pau aiui I J o keia liaawina ehaeha maluna o keia loihi, a ua ma'ke lakou maluna o ko lakdu mau hlkieo, aoie hoi maluna o »ke kahua kaua; aole paha. he moi dialama ila'hui kana'ka. | Ma ka nana nna maloko o ko. kakou ( mau moolelo o na moi i lilb i poe ma* j lama ua lilo lākou i poe moi ola akua e loaa <iku o Umi; ua make ele- , keia: moi; : ua -Waiho iho oi» he I mau olelo kaillana; ipela no kona maikuakane o i.iloa. O- 3<ela mau olelō ( kauoliA ana ia Umi, e olelo ana, 'e ma- ! lama i ria rjva.hine kane make ame na keiki makua 01e,,' kekahi mau olelo e 1 loaa ana ia 'kukou maloko o ka Bai- , •'bala >r ka olelo a 'ke-Akua. fua o koia ( wale na olelo maloko o kcka3ii bukc, a i ole i waihoia iho e kekahi ma'kua 1 ikana keiiki, e lilo *na ia imau olelo i. kiahooinanao no ia kanaka. Auhea la .na olelo a ha alii o na noho kalaunu o

keia ao nei, i oi fcku i lcoiaf Auh'f '' Ju ,; kaM moi i niake aku i woilio i;>o mau oU»Iq «liiko me k<{ia?? A<>l«' 'o» r lofta atirt )a (ka'koa. Nolaila 0 i 4l kako<i e ka laliul i hiki ao;i ia * 3kou e lx>oia i <ka naauao auir '-• akua o ko leaikou minM kupuna. r<> '* a iu,ca o īakou ka i ike i ka oi.'«io <> *' J olelo a ke Akua. O la'kou ka i ,loa ° ' 9iooo ia man mea. O kahi <• k:< I' I '' 'kia, o ia no kolakou liaalele 1 u * Akua la,''a JiJo i ka liooman'i i n» ak ,j * •kii i laweia mai e na knn/ik.i 11 ■' 3 ma aka nei o kakou. Aku, o ? aB l<jia u«a nhe o ua aweawi- luwnan* ana iua 'Aleua 10, aole loa i }«' na ,a ' Aika, elike me kana >kanavai. * hal lili, iie 'Akua e ake atiB e boom*®*' 4 aku, a Oia nvale no ko Akua. ?• '* ' likin ai. ,