Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 51, 23 December 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

 

BUKE LIX-HELU 51

 

E Huli Hoi Aku Ana ka Elele Kuhio no ka Anaolelo Lahui

 

Mamuli o ka Nui na Hooponopono Ahaolelo Pili ia Hawaii Nei ke Kumu o Kona Makemake

e Hoea Mua i ka Manawa Kupono

 

No ke komo pu ana aku me na hoa o ka aholelo lahui, ma ka wa e noho @mai ai ka ahaolelo, e haalele iho ana ka Elele Lahui Kalanianaole, ma ka la 28 o keia mahina, a e hala ana @he mau mahina ma Wakinekona, mamua o kona huli hoi ana mai no Hawaii nei, iloko paha o ka mahina o lalai.  o keia makahiki ae.

            He nui na hana i pili i ka pono o Hawaii nei, a ka Elele Kuhio i makemake ai e hoea kino oia no Wakinekona i hiki ai iaia ke hooikaika no ka hooholoia mai o na hooponopono ahaolelo i holopono ole mamua o ka hooluu ana o ka ahaolelo.

Wahi a ka Elele Kuhio aole loa ma kekahi ano e hiki ai iaia ke ae e lilo i noho elele lahui, ma keia kau koho baloka ae, me ka nana ole i ka nui hookikina aku a kona mau hoaloha iaia, e lilo i moho; ua paa loa kona manao e e waiho aku i kela kulana, elike no me kana i hoike ae ai imua o ke akea. 

            O ke kauka’i ana aku o ka aoao Repabalika maluna ona, no ka lanakila o ia hakoko kalaiaina e hoea mai ana, ke hana kuhihewa kela, o ke alahele  pono wale no a na alakai kalaiaina e hana ai i keia manawa, o ia no ke kukulu ana i ka ikaika o ka aoao mai kela manawa aku, ma ka hoomahuahua ana ae i na lala o na kalapu Republika, aole hoi o ka noho nanea, ahiki mai i ka wa hakoko kalaianina, o ka manawa ia e hooikaika ai.

            Ala iwaena o na hui lawelawe oihana o keia kulanakauhale, na kanaka opio i makemake nui ia ai e lilo i poe kakoo i ka aoao Repubalika, ma ke lakou komo ana iloko o na kalapu, a i ka wa o na koho baloka e lilo lakou i poe kakoo aku i na moho a ka aoaoa, aole o ka noho wale mai no, a nana i ka hooikaika a ka poe kakaikahi.

            Ua hoakaka hou ae ka Elele Kuhio, ma kona manawa e hoea aku ai no Wakinekona, i wahi e komo pu aku ai o Hawaii nei, iloko o na bila haawina nanui e hooholoia ana, e laa na haawiua dala pili i na alanui, ame kekahi mau hana e ae i pili i ka pono laula o ka lehulehu.

            O kekahi o na hana nui, e kono’a mai ai oia e hooikaika, o ia no ka bila hoopae limahana, no ka hoopakele ana i na oihana mikiala iloko nei o ka aina, a ua manaoia, aia he manaolana nui,  no ka hoiokoloia o kela bila ma keia mua aku.

            No na mea e pili ana i ka bila hoopulapula, ua hoakaka pu ae oia i kona manao, aole loa he kanalua iki no ka holopono, o ke kumu, ua loaa maoli aku na manao ohohia i na Hawaii, e hoi a noho maluna o na aina hoopulapula, a ua hoohauolina aku no hoi o a, i ka neemua o na hoolala ana a ke komisina, no ka pono o ka hana hoopulapula i na Hawaii.

 

 

NA WAHI I HOOKAPUIA NO NA KAA MA KA PO KALIKIMAKA.

 

            No ka malama ana i ka pono o ka poe helewawae ame ke kaupalena ana i kahi a na kaa otomobile e holo ai ma ke ahiahi mamua iho o ke Kalikimaka, e lawe ae ana ka oihana malai o na mokukaua i ke koikoi o na hooponopono ame ka hoopakele ana i ke ola o ka lehulehu, elike ka ka Hope Makai Nui Asch o ka hoike ana ae ma ka Poalua nei.  Ua hookaawahia kahi o na kaa otomobile e holo ai ame kahi i hookapuia hole lakou e komo mai maloko o na palena i hookpuia, a o na makai apau e hiki ana e hoohanaia ma ia po e hoonohonohoia aku ana lakou ma kela ame keia wahi a e hooko aku ana hoi i na kauoha e haawiia aku ana ia lakou.

            O kahi i hookapuia no na kaa otomobile o ia ka apana i hoopuniia e ke alanui Pauahi ma ka akau, ma ka @ kina e ua alanui Uniona ame Bihopa, ma ka hema o ke alanui Kaleopa a ma ke komohana o ke alanui Kamika.  Aohe kaa e aeia e holo ma ke alanui Pauahi mai ke kihi mai o ke alanui Kamika.  O na kaa oto e holo ana i ka akau ma ke alanui Bihopa e huli a lakou i ke komokaha ma ke alanui Hokele ahiki i ke alanui Uniona a holo iuka a loaa ke alanui Beritania.

            O na kauoha no ka poe helewawae o hoomau lakou i ke hele ana ma ko lakou akau me ke pelu hope ole ame ke ku ole ma kekahi wahi e hoopuuluulu ai.  Aole e aeia ke ku puuluulu ana o ka poe helewawae ma na kihi alanui a wahi e ae paha.  Aole e alai ke kanaka ma na puka o na halekuai. Ua hoakaka pu ia moloko o na kauoha no ka manawa aole e kiolnia na pauda e kiho ai ka poe, a i ole kekahi mau @ e ae i like me ka pauda a i ole papa paha, ua hookapu loa ia ia mau @ a io ka poe e ohi ana i kekahi mau @ mai ke alanui mai me ka manao ke ia mau mea e kiloa aku ai maluna o kekahi poe e hele ae ana he kumu ia, @ no ka loaa pono mai i na makai, e hopuia ai.  O kekahi mau mea i hoolapuia oia ka walaau ano ole a mau ana kolohe a ua a’oia mai na makai aole e hoomailani i ka poe hana kolohe hooluolu aku paha ia lakou i mea no lakou e wiwo ai, aka e hana aku me ke oolea.

            O ka maluhia ka me i makemakeia a pono i na kanaka oloko o ke Kunakauhale e malama loa ia mea ma ia po, a ua kauohaia na makai a p[au hookoia aku na kauoha a pau.  “E hoohana aku ana au i na makai a pau o ke kaulanakauhale no ka malama o ka maluhia o ia po. “ wahi a ka Hope Makai Asch o ka hoike ana ae.   He nui mau na makai mai na oihano kau aina ame moana i hookania mai i na manawa i hala no ka makaala ana i ko lakou mau kanaka, a ke ike ole nei au i ke kumu e hiki ole ai ke malamaia ma ia po, he mea pono i na kanaka a pau oloko o ke kulanakauhale e malama loa i ka maluhia o ia po.

 

HOOMANAO KE KULA KAMEHAMEHA I KA LA O PAUAHI.

 

            Ma ka Ilina o na’lii ma Maunaala, Maemae, ma ka auwina la Sabati nei, i malama ae ai na haumana o na Kula Kamehameha i na hana hoomanao no ka mea nana i hookumu ia mau kula, ke Kamaliiwahine Bernice Pauahi Bishop, me ke komo pu o na kumukula ma ia hoomanao ana.

            Ua laweia aku na haumana o na kula keikikane ame kaimahine me ka bana Hawaii maluna o na kaa uwila kuikawa no ka pa ilina o na alii ma Maemae kahi o na alii o ka lalani Kamehameha i hoomoeia aku  ai, a mawaho ae o lakou he mau makaainana maka hanohano pu kekahi i akoakoa aku malaila ma ia manawa komo pu me kekahi mau aliikoa kiekie ma ia hoomanao ana no ka hoohanohano ana aku i ka mea nona ka la.

            He aahu keokeo wale no ko na haumana, koe na keikikane, na haumana ma ke alanui me ke alakaiia e ka hana Hawaii.  He elua mau himeni Hawaii i himeniia e ka poe apau i akokoa aku malaila ia manawa malalo o ke alakai ana a Miss Grace Chapman, ke kumu alakai himeni o ke kula.  He mau himeni i hoolaaia no ke Kamaliiwahine Pauahi.

            Ua hoonania oluna o ka he e na haumana e na pua nani ame na lei i hana maiau ia, a mahope iho na meleia e na kekikane kekahi himeni “Pauahi o Kalani”.

            Ua hai paauaau oi e na kamalii opio ka Halelu XXIV a na na kaikamahine i hai paanaau i ka Mokuna XXI o na Olelo Noeau o Solomona.

            O ka olelo hoopaa a ke Kamaliiwahine  Pauahi, a i kakauia ai he mau makahiki lehulehu aku nei i hala no ka manawa iho la elike me ia, ua hai paanaau ia e na haumana a’o koa hou o ke Kula Kamehameha. 

            Malalo9 o ka ka Peresdena o ke kula C.E. Webster, ka hooponopono ana i ka papa kuhikuhi hana.

 

            WAHINEKONA,  Dec. 19. --  He aupuni hou ka i kukuluia ae maloko o Potugala ma ke po aku la i hala, elike me ka lono kelekalapa o ka loaa ana mai i kei la i ke keena aupuni.  O Cunha Leal ke Kuhina nui i kohoia.

 

Hooleia ke Ku Bono Ana ma ka Hihia Karaima

 

Hiki Ole i Kekahi Hui o Amerika ke Bona no ka Hihia Karaima Wahi a John De Bolt

 

He Hui Kela i Ku Bono no Fred W. Law no ka Hihia i Ahewaia Ai a Hoopa’iia Oia

 

            Maloko o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni De Bolt ma ka Poalima aku nei i hala, i hoole mai ai kela lunakanawai, i ka ae ana, e ku bona kekahi hui, no kekahi mea i ahewaia no ka hewa karaima.

            Ua pili keia i ka hihia o Fred W.  Law, o ka hookolokoloia ana no ka hewa aihue i ka waiwai i haawiia aku nana e malama, a hewaia he mau pule ae nei i hala, o ia ka lawe ana i na haneri dala ekolu a ka Loio Andrews o ka haawi ana aku iaia, e uku i kekahi nota aie.

            Ua hoohalahala ka loio o Fred W. Law, i ka olelo hooholo a na kiure, e haewa ana i ka mea i hoopiiia o kela hoohalahala, ua hoomauhuahua hou ae ka Lunakanawai De Bolt i ka huina o ka bona, mai ka hookai kaukani a i ka elua kaukani dala, me ke ku bona ana o kekahi hui, o  Amerika ma ke ano hope, no ka ame i  ahewaia. 

            Ua ku-e ka Hope Loio Kalama Stafford i ka bona, ma ka manawa i waihoia mai ai imua o ka aha, i ku hope ia e ka hui ma Amerika malalo o ke kumu, aole loa e hiki i kekahi hui, ke ku bona, ma na hihia waiwaipaa a waiwai lewa palia o ka hui oleloia, ma Hawaii nei.

            Ua loihi ka paio ana o ka Hope Loio Kalama Stafford me ka Loio French, no kaaoao o ka mea i ahewaina, a pela hoi me ka Loio Arthur Withington, ma ka aoao o ka hui o Amerika.  i ku hope no Mr. Law, o ka olelo hooholo mae a ka Lunakanawai De Bolt o ka haawi ana mai, o ia no kona ae ole i ka bona i waihoia ae, me ka haawiia aku manawa no ka Loio French, e imi ai i alahele, a aeia ai ka hona.

            Mamuli nae o kela hoole ana mai o ka Lunakanawai De Bolt.  i ke apono ana i ka bona, i ku hope ia e ka hui ma Amerika, e lawe loa aku ana ka Loio French, i ka hoohalahala imua a ka aha kiekie, no ka hooholo ai, aole paha.

 

HAULE MAILUNA MAI O KE KAA UWILA A MOKU KA ILI POO.

 

            Ma ka poe o ke Sabati nei oiai o Miss F. Nicholas e anehe aku ana e lele mailuna aku o ke kaa uwila ua haule aku la oia mailuna aku o ke kaa i ka manawa i oni aku ai ke kaa e holo, a ua wikiwiki loa ka oni ana aku a ke kaa aole oia i ku aku iluna o ke alanui, ua hina oia iluna o ke alanui a moku ka ilipoo.  a ao ia eha i laweia mai ai oia me ka awiwi loa no ka halema’i o na poina ulia maluna o kekahi kaa otomobile.  He 54 ka helu o ke kaa uwila i haule ai oia a loaa kela eha i ka wahine opio.

            I kulike m ka hoike a ka makai o ka hoihoi ana ae e makaukau ana o Miss Nicholas e lele mailuna aku o ke kaa uwila,  noho nae oia i haule pono aku ilalo, o ka hoomaka koke aku la no ia o ke kaa uwila e holo a haule aku la oia iluna o ke alanui, ma kahi kokoke aku i kona hale ma Waikiki.

            Aohe i loihi aku nei ka uku ana o ka hui kaa uwila i ka $6000 koi poho a Mrs. Fulcon loaa hou no kela ulia, laki ke hookomo ole ia ae kekahi koi poho hou no keia eha ana iho la o Miss Nicholas.

 

            LADANA,  Dec .19.—He lono kelekalapa ka i loan ae i ka Nupepa Chronicle e hoakaka ana he kaua hookahuli nupuni ka i ala ae maloko o Potugala a ua koikoi na poino ma na aoao elua, ko ke aupuni ame ko na makaainana.  Ma ka oleloin ua piha kui na halema’i i ka poe eha.  O Cunha Leal, ka mea nana i kukulu ae i aha kuhina hou ma ka pule aku la i hala ua hoike ia mai kona auhee ana aku me kona mau ukali mamua o ka lele kaua ana aku o na makaainana.  Aohe i hoikeia mai kona hopena.

 

Kapu na Hana Hoopilikia a ka Poe Piha Kolohe

 

E Makaala Loa Ana na Makai i ka Poe Hoopilikia ma na Alanui ma ka Po Karisimaka

 

MAKEMAKE NA MEA APAU I KA MALUHIA

 

Oho Mai ka Lehulehu e Kinaiia Aku na Hana Kolohe i Ike Mau ia ma Honolulu Nei

 

            Maunuli o ka ike mau ia o na hana hoopilikia i ka lehulehu e hele ana ma na alanui, ma ka po mamua iho o ka la Karisimaka, i hoike ae ai ka oihana makai, e laweia ae ana na keehina wikani ma keia po Poaono iho, ma ka makaala ana i ka poe kolohe, a hoopilikia wale aku i ka lehulehu, ma na alanui, a ma na alanui kauaoao o ke kulanakauhale nei.

            Ua lokahi na ahahui lehulehu, me kela manao o ka oihanamakai, e hoopilikia ole ia ka lehulehu, oiai na mea pau e hele ana no na halekuai, e kuai ai i na mea a lakou makemake ai, na pela hoi ko lakou hele ana ma na alanui.

            O ka hana maa ma na po mamua iho o ka la Karisimaka, i ke mau ia ma ke kulanakauhale nei, o ia ke diola ana o ka poe koloho i na pepa liilii iluna o na poo, o na wahine ame ana ma na alanui kauaoao, he mea lealea loa iho la ia ia lakou, aka nae he mea hoopilikia aku i ka lehulehu.  O ka hana hoi a kekahi poe, e puhi oka mai ana i ka lakou mau pa o le ma na pepeiao o ka poe e hele ana ma na alanui a e kiola okea mai ana hoi kekahi i na pahupahu, mana wahi e heleia ai;  no keia mau hana nae i ala mai ai ka lehulehu a ku-e uie ka ikaika, a e hoonohoia ana na makai, ma na wahi like ole o ke kulanakauhale nei, no ka hikilo pono ana, i ka poe e hoao ana e hoopilikia aku i ka lehulehu, me na hana kolohe i ike mau ia.

            Ua hoakaka ae ka Hope Makai Nui Asch, aole e aeia ka hoopuuluulu ana o na kanaka ma na puka o na halekuai, e kiola mai ai i na pepa liilii iluna o na poo o na wahine, aka e hookaawaleia ana kela mau wahi, no ka lehulehu e komo aku ai, a e puka mai ai, mahope iho o ke kuai ana i ka lakou mau mea i makemake ai.

            E hooponopono pu ia ana ke ano o ka hele ana ma na alanui kauaoao, o ia hoi, ka hookaawaleia o kekahi aoaoa, no ka poe e hele ana ilalo, a pela hoi me ka poe e pii mai ana mailalo mai o ke kulanakauhale, he mea keia e hookeke ole ai, oiai e piha ana na alanui ma kela po; e huliamahi ana na makana apau, no ka ike ana i na hana hoohauoli o ke iaona nei.

            Ma ka aina makua, ua nanao aku lakou i ka Karisimaka, he la no ka maluhia aole he mau hana lealea, ahoohaunaele, o ke ano inoino i ikeia, he hookahi o lakou mauawa hauoli, o ia no ka la Makahiki Hou, oia nae, o na hana hoohauoli kupono wale no ke lawelaweia, aole o na hana e hoopilikia aku ia ha’i , e hauoli ole ai ka manao.

 

KOHOIA O LYMAN O MAUI I LOEA OIHANA MAHIAI.

 

            I kulike me ia a ke Kakauolelo Geo. P. Cooke, o ka hoike ana ae mahope o kona hoi ana mai Maui mai ma ka Poaono aku la i hala no hoike mai ka ko Maui mau makaainana i ko lakou hauoli no ke kohoia ana o L. Thornton Lyman i mea hoala i ka oihana pahiai ma ke ano he loea oia ma ia oihana.  a ua apono loa hoi no kona kohoia ana.

            He huakai mama loa ka ke Kakauolelo G.P. Cooke o ka holo ana aku no Maui, o kona manao nui ma ia hele ana ahiki ai iaia ke akoakoa pu aku ma ka manawa e noho ai o ka halawai a ka papa lunakiai no ke kukakuka ana me na lunakiai no ka hoololi ana me na lunakiai no ka hoololi ana i na alanui aupuni a e hanaia mawaena aku o na aina haahaa o Kalamaula ma Molokai, kahi o Molokai e nohoia aku ana e ka poe e hoi aku ana i Molokai.  Eia nae aole i loaa ka olelo hooholo maopopo a ka papa lunakiai no ia alanui i makemakeia e ke komisina o na Home Hoopulapula Hawaii, wahi ana.

 

Aole e Emi i ka 20  Mau Eka no ka Hoopulapula

A’o ka Loio Kuhina i ke Komisina he Iwakula Eka ka Haahaa e Loaa i ka Mea Hookahi

HIKI I KE KOMISINA KE HOAIE I KE DALA

Aia a Hoololiia ke Kanawai Hoopulapula.

 

            I kulike ai me ka manao kanawai i ka Loio Kuhina Irwin, aole e hiki e haawiiia aku na eka i emi iho malalo o ka iwakalua, i kela ame keia mea e hoi ana ma na aina hoopulapula, aka mai ka iwakalua eka a pii aku iluna, elike me ka hoakaka a ke kanawai hoopulapula.

            Ua hoounaia ae kela manao kanawai o ka loio kuhina, i Kakauolelo Cooke, o ke komisina, a wahi ana, aia wale no a loaa he hoololiia i ke kanawai e ku nei i keia manawa, alaila loaa ke kuleana, e homei wai ai i na eka, i manoia, no kela mae keia ohana, e hoi ana ma na aina hookuonoono.

            Ua hoakaka pu ae no hoi ka Loie Kuhina Irwin, ua hiki ke haawiia aku ma ke ano aie, ka huina o hookahi kaukani dala, no ke kukulu ana i mau home maikai no ka poe hoopulapula.

            Ma ka halawai hope a ke komisina, o ka noho ana ma ka pule aku nei i hala, i waiho ae ai ke Kakauolelo Cooke, i kana hoiske, no ke kupono ole o na aina hoopulapula ma Panaewa ame Keaukaha no ka oihana mahiai, a hanai holoholona paha, aka o ke kupono o kela mau aina.  no ka hoolilo ana i mau wahi e kukulu ai i na home o na kanaka Hawaii, no ka mea ua kokoke loa kela mau wahi i Hilo. 

Ma na mea i hooholoia e ke komisina, e mahelehele aku i kela mau aina, ma na apana mai ka elima ahiki aku i ka iwakalua eka ka nui, pela hoi ka hooholo pu ia ana, aole e oi aku i ka huina o hookahi kaukani dala, e hoaie ia aku, i ka poe hoopulapula, no ke akukulu ana i mau home no lakou, eia nae ua waihoia aku kela maumea a ke komisina o ka hooholo ana imua o ka loio kuhina, no ka hoakaka ana mai i kona manao kanawai.

Ma ka hoakaka a ka Loio Kuhina Irwin, aole i nui loa ka iwakalua eka, no kekahi ohana, aka ua nui kupono ia, no ka noho ana, a no ka hanai ana i na moa ame na puaa, a i wahi e emi mai ni na eka malolo o ka iwakalua, aia wale no hoololiia ke kanawai, e ka ahaolelo lahui, alaila hiki, ina nole pela, alaila o ka iwakalua eka ka haahaa e loaa aku i kekahi ohana, a pii aku iluna ahiki i ka palena a ke kanawai i kokaha ai.

 

HE $85 KE POHO I HOOHOLOIA E NA KIURE.

 

Mahope iho o ka hooloheia ana o ka hoopii koipoho a M.J. Lopes e ku-e ana ia Mrs. Daniel L. Klinefelter, maloko o ka aha hookolokolo a ka Lunakanawai De Bolt ma ka Poalima aku nei i hala, i haawi mai ai ke kiure i kana olelo hooholo, no ka pono o ka mea i hoopiiia no ka huina o $85.00; he huina i emi iho i ka huina koipoho, maloko o ka hoopii.

Maloko o ke koipoho a ka mea hoopii, e hoakaka ana ia, no ka peki hope ana mai o ke kaa otomobile o Mrs. Klinefelter ma kekahi alanui ololi, a hooku’i aku la i kona kaa otomobile, me ka loaa ana o ka poino, i hiki aku ka huina i ka $160.

 

Ua hoolohe mua ia kela hihia koi poho maloko o ka aha hoomalu, a o ka olelo hooholo a kela aha, o ia no ka haawiia ana o ka pono, no ka mea hoopiiia, no kela kumu, i hoohalahala loa ia ai ka olelo hooholo imua o ka aha kaapuni, a o keia ae la maluna.  ka na kiure i hooholoo mai ai, e haawi ana i ka huiana o $85, no ke poho o ka mea hoopii.

Ua hoike mua ae ka loio o ka mea hoopiiia, i kona manao imua o kekahi mau hoaloha, ina no ka hoopuka mai, o ke kiure i kana olelo hooholo no ka pono o ka aha kiekie a oiai, ua hana mai la ka kiure pela, me he mea la, e lawe loa ia aku ana ka olelo hooholo ma na kumu hyoohalahala imua o ka aha kiekie.

 

Mamuli o ka piha loa o ka nupepa i keia pule, ua hoopaneeia ka hoopuka ana aku kekahi mau palapala a na makamaka, a loaa kahi kaawale no keia pule ae.

 

Nui na Inoa i Houpuupuia Ae no ke Kulana Lunakanawai Kiekie

 

Aole he Mea a ke Komite Kuwaena Teritore Republika i Haawi Aku Ai i na Kakoo Ana no

Kela Kulana Ano Nui i Keia Wa

 

Iloko o keia manawa o na hookohu oihana, no ka hoopiha ana ae i na makalua e hoohakahakaia iho ana, mamuli o ka pau ana o na hookohu niua, mai na kulana oihana, i kaa aku ka mana hookohu i ka Peresidena o Amerika Huipuia, a pela hoi na kulana i kaa aku ka hookuhu ana, i na poo oihana maanei nei, he elima mau inoa i oiliili ae, i manaoia, o kekahi o kela mau inoa,  ka mea kupono, epii aku ama ke kulana i kaa aku ka hookohu anaiu i na poo oihana maanei nei, he elima mau inoa  i oiliili ae, i manaoia, o kekahi o kela mau inoa, ka mea kupono, e pii aku ma ke kulana lunakanawai kiekie no Hawaii nei, ma kahi o ka Lunakanawai Kiekie Coke, i hala aku i ka hoomaha no Amerika.

Oiai nae, aohe mea a ke komite kuwaena Repubalika, i noonoo ai, no kekahi inoa ma ke kulana lunakanawai kiekie, o na inoa i loheia iwaena o kekahi poe kalaiaina, o ia na Loio Robins B. Anderson, Antonio Perry ame Emil C. Peter, ame ka Lunakanawai Kaapuni John T. De Bolt. 

Mawaho ae o kela mau inoa ae la, o ka inoa kekahi o ka Loio Charles F. Clemons, ka lunakanawai federala mua, i ke komite kuwaena Repubalika, a noonoo i ka mea kupono ma kela wahi, ia wa e maopopo ae ai, owai la iwaena o kela mau inoa elima, ka ke komite e haawi aku ai i na kakoo ana.

He hookahi mea i maopopo maanei nei, aole e hookohuia mai ana kekahi mea i lunakanawai kiekie, ahiki i ka waiho ana aku o ke komite kuwaena Repubalika , i kana kakoo ana no kekahi inoa; un ikeia keia, ma kekahi mau hookohu oihana, i hanaia mai, nei, no ke pani ana ae i na kulana lunakanawai maanei nei.

No na kulana lunakanawai federale, hoi o na inoa o na Loio John W. Cathcart ame Williamj T. Rawlin, ka i loheloheia ae, i hakalia wale no i ka hoea mai i ka manawa e noonooia ai na inoa, no kela mau kulana, ia wa e haawi aku ai ke komite kuwaena i kana kakoo ana, ina aole he mau inoa hou ae, e alualu ana no kela mau oihana.

Ina nei, no ka hookiekieia ae o ka Lunakanawai John T. De Bolt, ma ke kulana lunakanawai kiekie, alaila o ka inoa o ka Hope Loio Kuhina Atkinson, ka ke komite kuwaena, i kakoo aka ai, no ke pani ana aku i ka ma kalua, e hoohakahakaia iho ana eia, a ina no he mea oikoa ke hookohuia mai ana i lunakanawai kiekie, ua haawi aku no ke komite i kana kakoo ana, ia Mr. Atkinson, no kekahi wahi hakahaka, o na luuakanawai kaapuni ma Honolulu nei.

No na hookohu lunakanawai kaapu ni, no na mokupuni mawahe aku nei o Oahu, e ili aku ana ke ko’iko’i, o ka hooia ana mai i ka poe kupono, no ia mau kulana, maluna o na lala o ke komite kuwaena, e noho ana ma kela ame keia mokupuni.

 

WAEIA KA PAPA KIURE NO KA 1922

 

No ka hoomaopopo ana i ka papa kiure, o na mahele okolu, o ka aha kaapuni o Oahu nei noho ae ai ke komiaina wae kinre kiekie ame na kiure hookolokolo, ma ka Poakahi aku la i hala, imua o ka Lunakanawai De Bolt. 

He elua haneri me kanalima mau inoa no ka waeia ae i mau kiure hookolokolo, a he kanahiku kumamalima hoi mau inoa ma ka pahu o na kiure kiekie.  Mailoko mai nae o kela mau pau a elu, he kanahiku-kumamawalu mau inoa i wacia ae no ka papainoa o na kiure hookolokolo, a he iwakalua kumamakolu hoi mau inoa no ka papa kiure kiekie.

O ka poe apau i waeia ae i mau kiure no ka makahiki o hoea mai ana, ua kauhaia aku lakou, e hoea ae iloko o na mahele like ole o ka aha kaapuni ma Honolulu nei ma ka la 9 o Ianuari, 1922.

O keia malalo iho nei ka poe i waeia ae no ke kiure hookolokolo ame ke kiure kiekie, ma ka hana ninaninau i na hihia like ole.

O na inoa i waeia ae i mau hoa no ke kiure kikie, o Robert Abner Woodward, Yoso Nakeno,  Robt. Horner, Rudolph Bukeley, Albert N. Campbell, David L Kahaleaahu, Herbert B. Weller, Henry Reuter, John K Waiamau, Cliff Guy Bush, John Carey Bush, John Carey Lane, I. Off, Norman Watkins, Chas. H. Judd, Geo. Renton, Jr., G. Albert Brown, Randolph Graves Moore, Geo. Hall Cowan, Lewis C. King, H. W. Laws, J.A. Carlisle, Alfred Richard Hatfield ame T.J. McGrath.

O keia hoi maloalo iho nei na hoa o ka papa kiure hookolokolo, o na hoa o ka papa kiure hookolokolo, o na mahele like ole o ka aha kaapuni.

Mahele okahi:  George S. Awana, W. Medeiros, F.H. Vaughan, Peter Anderson, Jos. Amoy, Lum Chee, Antone Andeson, J.T. Gribble, H. Bertlemann Jr., P.E. Stewart, F.P. Hopkins, Antonio I. Silva, J.K. Hart, Clifford Spitzer, Jasons Andrade, Emile C. Pohlman, Jos. Luiz, H.B. Newcomb, J.F. Enright, G.S. Leithead, H.H. Kong, Sam Ki Shin, F. A. Batchelot, W. J. Steward, H. B. Christiansen, P.M. Rogers.

Majhele elua:  C.L. C. Galt, C.C. Cunha, L. Freitas, J.E. Cunningham, R.G. Danford, H.H. Wagner, Chas. K. Townsend, Geo. C. Ani, C.W. Kinney, J.W. Willingham, H.A. Yim, W.A. Spencer, W.M. Borthwick, A.E. Hill, Ho Fon, Henry Vierra, J. Garcia, John Enos, John K. Naiwi, Harold Dyson.

Mahele ekolu:  E.E. Hartman, K. Santos, M. Holzinger, Chauncey F. Cleveland, W.K. Opau, D.L. Akawai, E. Shelton van Tassell, A. Wolx, John F. Colburn III, Fred P. Scott, Chas. T. Bailey, W. Dixon Martin, A. Avilla, Arnot Gray Dickins, E. Weill, P.F. Chang, W.A. Hall, C.L. Hall, Roy L. Jones, T.J. Farrell, Mark Ned, J. C. Crowder, G.M. Grifin, Fred Dorance Chandler, F.M. Almeida, Harold C. Smith.

 

E MALAMA I KA MALUHIA O KE AHIAHI KALIKIMAKA

 

Ke hoao mai nei na luna aupuni ma na ano apau e hoolilo i ke ahiahi Kalikimaka i lilo ai i ahiahi walaau a neani ma ke ano kupono ole i ko makahiki i hala, i ahiahi malahia i keia Makahiki Hou.  Lehulehu na wahine i makemake e kuai i kekahi mau mea a lakou i makemake ai maloko o na halekuai ma ka po hopo loa, a i ole lawe pu mai i ka lakou mau koiki i ke kaona no ka nana ana i na puka aiani i hoonaniia a i na kumulaau Kalikimaka no hoi, i hiki ole e hana pela i ka makahiki i hala me ka lona ole o na pilikia me ka hiki pono ole o na pilikia me ika hiki pono ole.  Ua hoolaha ae na makai e lawe ana lakou i na keehina hana makaala apau i keia makahiki ma ka hoomalu ana i ka ahakanaka mai na hana hoohaunaele apau o kela ame keia ano, a ua noi mai la no ke komo pu ana aku o ka lehulehu e kokua i ka lakou hana ma ka hoomalu  ana.

Aole i komo pu na Hawaii me ka poe walaau ano ole a hoohaunaele i ka makahiki i hala, a aole no i manaoia e komo pu ae ana lakou iloko o na hana walaau ano ole me ka poe malama ole i ka maluhia i nei makahiki, o ka mea i makemakeia e a’oia aku na lahu kanaka apau no ka na luna apuni hana e hoao mai ana e hana, nolaila he mea pono ia lakou e ao aku i na hoaloha o lakou e malama i ka maluhia o ke ahiahi Kalikimaka.

Maloko ana o ka Hale Kapitala e malamaia ai na hana hoohauoli Kalikimaka i keia makahiki a ua poloaiia na mea apau e hiki ae malaila ma ia manawa, eia nae, o ke noi a na makai koe wale no ka poe he hana ka lakou maloko o na hale ohana a i ole makamake paha e kunai i kekahi mau mea a lakou i makemake ai maloko o na halekuai no ka poe e ae e hookaawale lakou mai na halekuni aku.  Nop ka poe hana hewa ole a malama i ka maluhia he nui maloko o ke aluka kanaka ma ke ahiahi Kalikimaka i lilo ai i hana paakiki ka hopu ana aku i ka poe hoohaunaele, a i kekahi manawa he hana hiki ole no ka hopu ana aku ia poc i ka manawa e hoohauaele ana i ka manaoia.