Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 50, 16 December 1921 — Page 2

Page PDF (1.67 MB)

This text was transcribed by:  Anhthu Nguyen
This work is dedicated to:  Awaiaulu

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T.H. POALIMA, DEKEMABA 16,1921

 

He Moolelo no

WILEBA DANUBA

a i ole

Mai ke Kulana Haahaa a i ka Hanohano

He Moolelo i Piha me na Hana

Hoopahaohao

 

            “ I ka manawa i hoi ae ai o Puluka Gawila, iloko o na la kulaia no ka hoohala ana i kona manawa hoomaha me Kapena Fula ua kuhihewa loa au iaia o Wileba Danuba, me ke kahea ana aku i ke keiki e hele ana e kuai olepe ma na alanui; a he mau makahiki loihi mahope mai, akahi no a auhee aku kelya noonoo mailoko aku o’u.”

            “ Ke hauoli loa nei au nno kena mau hoakaka au e kuu kaikamahine, aka ua loihi loa keia ku ana au ma keia wahi, e ae mai e hoi ae oe noluna o ka noho,” alaila alakai aku la o Mrs. Gawila ia Dane noluna o kekahi noho paipai, a hoolauna aku la no hoi imua o kana kaikamahine ponoi, me ka pane ana mai:

            “ O keia ka’u kaikamahine o Loi,” me ka hoolauna ana aku ia Loi, a haawi mai la no hoi o Loi i kona lima imua o Dane.

            Oiai na lede opio e lululima ana , kii aku la o Mrs. Gawila a ka bele kahea hookani aku la, aole no hoi i loihi iho, hoea ana no o Venuka, a o ia ka ua o Mrs, Gwila o ka pane ana aku:

            “E hele aku oe a hoike ia Zora, aole e hele mai i keia manawa, aka e kakali oia, ahiki i kuu hoouna ana aku i kekahi mea e kii iaia.”

            Ua piha loa o Venuka i ke kahaha, no kela mau olelo a ka haku wahine hou i kamailio aku ai iaia, me ka pane ole mai no kekahi mau sekona, no ka mea aia o Zora maloko o kela rumi kahi i noho ai, a o ia ka ua wahine nei o ka pane ana mai.

            “ Aole he kaikamahine hou aku ma kela inoa, aka eia no o Zora ke noho nei maluna o ka noho paipai imua ponoi o kou mau maka e ka lede.”

            “ O oe kekahi o na wahine Paele naaupo, o Mrs. Gawila ka inoa o kela lede aole o Zora!”

            “ Ua ike no au o Mrs. Puluku Gawila keia, aka o Zora nae kekahi inoa ona, elike me ka mea i paanaau i ka poe ma keia wahi.”

            Ua kaa aku la hoi ma ka aoao o Mrs. Gawila ke kahaha, a nana mai la oia maluna o Dane, me he mea la, e koi mai ana i ka lede opio e hoakaka aku, la o Dane:

            “ He oiaio e ka madane o Zora ka inoa a ka poe na lakou au i aihue, i kapa mai ai maluna o’u, mahope iho o ko lakou hooluu ana i ko’u ili ame kuu lauoho.”

            “Alaila he moolelo loihi kou e kuu kaikamahine, e hoakaka mai ai ia’u, no na mea i hanaia aku maluia ou, aole anei pela?”

            “ Ae, he moolelo loihi ko’u mai kela manawa i aihueia mai ai au, ahiki i ko’u wa i kaa mai ai malalo o Rumefoda.”

            Ma kela wahi, i huli ae ai ka Madane Gawila, a pane  aku la ia Venuka: “Ua pau ae la no ko’u makemake ia oe, aka nae e hele aku oe e hoike i ka lohe ia Wileba Danuba, ua makemake au iaia e hele mai nokolo nei o keia rumi !”

            I kela kaawale ana aku o Venuka mailoko aku o ka rumi a paniia mai la hoi ka puka a paa, ia wa i huli mai ai o Mrs. Gawila imua o Dane, a i mai la:

            “ O, w na lani, e hiki ana anei ia oe e kuu kaikamahine ke hooia mai imua o’u, aole he mau hana hoopoino i hookauia aku maluna ou?”

            “O na lani ko’u hoike, he o ia mau ko’u maemae, elike me ia a’u i haalele aku ai i ka home o kuu makua Ua kiai mai na Lani ia’u, a ua hoopakele ae hoi ia’u, mai ka mana mai o na kanaka ino.

            “E hoomaikaiia na Lani no ka nui o Kona lokomaikai,” i namunamu iho ai ka Lede Gawila.

            Ke nana mai la o Loi, me ka alaalawa ana mai i kona makuahine a ia Dane, no ke ano o ka laua mau mea e kamailio ana, iloko nae o kela manawa i hamama mai ai ka puka, a komo ana no o Wileba Danuba iloko, ia wa i ku ae ai o Mrs. Gaeila iluna, a pane mai la imua o kana keiki;

            “ Auhea oe e Wileba kuu keiki, ke manao nei au, aole oe he kanaka opio hiki ke hoonawaliwaliia kou noonoo, ma kekahi hiona malihini, e hookahahaia ai oe, a e hoao aku ana nae au i hiki ai ia’u ke ike i kou ano maoli,” alaila alakai mai la oia ia Wileba no kahi a Dane e noho aku ana, a pane mai la imua o ke kaikamahine opio:

            “E hoolauna aku ana au imua ou i kuu keiki ia Wileba Danuba; a e Wileba o Dane keia, a o Mrs. Puluka Gawila hoi, ka wahine opio au e noke nei i ka huli iaia.”

            Ma kahi o ko Wileba kunou mai, elike me ke ano mau o na mea e hoolaunaia ana, ua kuemi aku la oia ihope, me ka haha ana iho maloko o na pakeke o kona kuka, e huli ana no kekahi kii o Dane, i hoolakoia aku iaia a ka Madame De Galacia i hoolako mai ai, a i ka loaa ana, wehe ae la oia me ke kilohi ana iho i ke kii, a nana mai la ma ka helehelena o Dane, alaila hooho ae la

            “Aole loa he kanalua ana i koe, ua kulike ma na ano apau,” alaila nee hou mai la ua o Wileba imua, haawi mai la no hoi i kana kunou ana ia Dane, a pane hou mai la

            “ E noi aku ana au i kau mau huikala ana mai ia’u, ua lilo ka pihoihoi, ke kahaha ame ka pohihihi pu i mea no’u e poina ai, i ka’u mea pono e hana aku ai.”

            “Ke manao nei au, aole loa he mea a’u e huikala aku ai ia oe; aka ke hauoli nei au, no ka loaa ana aku o ka hoomaopopo ia oe e pili ana no’u. Aole keia o ka manawa mua loa i halawai ai kaua, aka ua kamaaina mua no kaua ia kaua iho; no ka mea ke manao nei au, aole no oe i hoopoina no Dane, maluna o kela mokuahi hoopae limahana, a kakou o ke kau like ana mai no Amerika!” me ka nana pono ana aku ma na maka o Wileba, aia hoi ka minoaka ma kona mau papalina.

            Pupuku ae la na ku emaka o Wileba, aole no kona hoopoina i kahi kaikamahine uuku, ana i lawe mai ai he ho aloha nona, ana no hoi i noke ai i ka huli maloko o Nu Ioka, aka no kona piha maoli i ke kahaha me kona moeuhane mua ole eia ka o kela wahi kaikamahine uuku, oia ke kaikamahine a ka Makuika wahine De Galacia.

            No kela pane ole aku hoi o Wileba, hoomau hou mai la no o Dane i ke kamailio ana “Ina ua poina oe no’u ea, alaila aole loa au i poina no kela keiki lawai’a, o ke kau pu ana mai me a’u maluna o ka mokuahi hookahi, a mai make paha au i ka pololi, ina aole kou hele mau mai e hanai ia’u me na olepe ono ma ke kulanakauhale o Nu Ioka O i ko lakou manawa i lawe ai ia’u mai ka hale au e hele mau mai ana e ike ia’u, ua noke maoli au i ka uwe, no ka hiki hou ole ia’u ke ike ia oe, a ke ai hoi i kau mau olepe!”

            “Owau pu kekahi i piha me ke kaumaha, i kuu wa i ike ai, aole oe maloko o kela hale, a’u e hele mau aku ana me ka’u mau olepe nau, a ua noke au i ka huli maloko o kela kulanakauhale, no kekahi mau pule lehulehu me kou loaa ole ia’u.”

            “ He keu aku a ka mea ano e loa, ua noke aku au i ka nuku me ka huhu maoli ia Puluka Gawila, me kuu manaoio maoli no, o Wileba Danuba kela, iaia i hoi ae ai me Kapena Fula e noho ai, iloko o ko laua mau la opio.

            “E lalau aku i noho nou e Wileba, a huki mai maanei nei,” i pane mai ai o Mrs. Gawila, ka mea hoi nana i hoopau koke ae i na kamailio mawaena o na opio, e pili ana ia laua iho. “I kauoha aku nei au ia oe e hele mai, aole no ka halawai wale ana no me Dane aka no ka hoolohe pu ana kekahi i kana moolelo e haha’i mai ana no kona lawe aihueia ana e ka poe kolohe,” alaila huli mai la o Dane a hoomau hou mai la i kana kamailio ana

            “ Ina aole oe e hoopilikiaia aku ma kekahi ano, alaila e oluolu oe e hoike mai i na mea apau e pili ana i kou lawe koloheia ana e na kanaka ino mai kou home mai. ahiki wale i kou loaa ana iho la ia makou.”

            Ma kela wahi, i hoomaka aku ai o Dane e hoike i kana mau mea apau i homaopopo, elike no hoi me ia a kaua e ka makamaka heluhelu i ike ai, ma na mokuna ae nei i hala, mai kela manawa mai o kona ike ana, i ka hoea ana aku o kekahi mea i pulo’u iaia iho me kekahi koloka loihi, a hoopili aku la i ka upi, i hooma-uia i ka laau hoohiamoe, ma kona helehelena, mahope aku o kela manawa aole ana mea i hoomaopopo ahiki i ke kau ana maluna o kekahi moku.

            Hoomau aku la no oia i ka haha’i ana no kona ano o ka noho ana maluna o ka moko ahiki ike kuai hooliloia ana mai ia Rumefoda, pela hoi na mea mahope mai, i kona noho ana aku maloko o kela home, ahiki i ka halawai pu ana me na malihini.

            Aia na mea apau ke hoolohe aku la i ka moolelo a Dane e hoakaka mai la nona iho, me ko lakou pane ole ae he hookahi huaolelo, aka i ka hooki ana iho nae o ke kamailio ana aku a ua o Dane, o ka Madame Gawila, ka mea mua o ka pane ana mai:

            “ O, e na Lani! O keia kekahi o na moolelo ku i ka walohia a’u i lohe ole ai i kona lua mamua elike me keia! Ua hookomoia aku oe iloko o kekahi imuahi, i pahiku ia iho kona enaena, aka nae mailoko mai o ia enaena; i oili mai ai oe he gula maemae loa, a i like aku hoi kou kupaa me ka hoa kila.”

            “ Ua like loa o Dane, me ka moolelo o kela lio me Toma Okana, ka pakele ana maika mama mai o ka wahine kupua, me ka pau nae o kona hulu i ke ahi,” i pane ae ai o Eta, ma ke ano hoomakeaka.

            “E noho malie oe e keia kaikamahine paarula ole, aole paha ia o na olelo kupono e kamailio mai ai,” i huhu mai ai ka Madame, i kana moopuna.

            Ma kela wahi o ka lakou mau kamailio, ku ae la ka Madame Gawila iluna me ke kauoho ana mai ia Wileba, e kuikuilima pu aku me Dane, o kona hele aku la no ia no ka rumi, me ka ukali ana aku hoi o na mea apau mahope ona, a i ko lakou noho ana iho maluna o ko lakou mau noho, huli mai la o Mrs. Gawila, a ninau mai la ia Wileba.

            “ Ke makemake nei au, e maopopo, heaha ka kakou mea e hana aku ai i keia manawa, oiai ua loaa iho la o Dane ia kakou?”

            “ Eia ko’u manao, aole a kakou mau hoohakalia wale ana, no ka mea ke waiho mai la ka hihia karaima imua o ka aha hookolokolo ma Merelana, a i wahi e kaohiia ai ka hoonee ana aku i kela hihia imua, e hele koke kakou no ke kulanakauhale i keia manawa, me ka lawe pu ana ia Mrs. Konela Gawila ame Eta, imua o kekahi lunakanawai, a hooiaio aku imua ona, o keia ka wahine mare a Konela Gawila alaila hoouna aku i kelekalapa i ka lunakanawai, ame ke poo o ka oihana makai, ame ke keena o ka loio kuhina ma Merelana, no ka hoopau wale ana i ka hihia, e ku-e ana ia Konela Gawila.

            “Mahope iho o ko lakou hooko ana i kela hana, e hoouna pu aku i kelekalapa ia Konela Gawila, a ia Kapena Fula, no ka loaa ana o Dane, a mahope aku e hoouna ia ai kekahi leka na laua, me na hoakaka piha, no ka loaa ana o ka mea nalowale ia kakou. Ma kuu manaoio maoli, i ka wa e loaa aku ai o ka lohe ia Kapena Fula, a i ka wa hoi e hookuuia ae ai o Konela Gawila mai kona noho paahao ana, e holo koke mai ana laua no ka halawai pu ana me kakou ma keia wahi, me ka hakalia hou ole aku.”

            “ He manao maikai no kena ou e Wileba, aka aole anei, he mea maikai kou haalele koke ana iho i keia wahi, me ka lawe pu ana aku ia Dane?” i hoakaka mai ai o Mrs. Gawila i kona manao.

            “ Aole ia o ka hana pono, oiai he alahele loa keia e hala ai he mau pule, alaila hoea aku no Merelana, a oiai o ka oluolu ana ae nai no ia o Dane mai kona ma’i mai, aole he kupono iki, o kona kaahele ana no kekahi huakai loihi.”

            “ E kala mai oe ia’u e kuu keiki, he keu aku no paha au o ka pupuahulu ma ka’u mea e manao ai, me ka maopopo ole o ka mea kupono maoli, “ i kamailio mai ai o Mrs. Gawila.

            “ Aohe a’u mau huikala ana aku ia oe e kuu makuahine, a oiai o ka’u oihana he loio, ua ike au i na mea pono e hana ai, ma na hihia o keia ano, he oi aku ka maalahi o ka hoouna ana aku o kelekalapo o ka poe na lakou e hoolohe mai ana i ka hihia o Konela Gawila, mamua o kekahi alahele e ae,” wahi a Wileba i hoakaka hou mai ai imua o kona makuahine.

            “ Ke ike aku la au i ka pololei o kau mau hoolala ana apau, a oiai hoi e hele aku ana kakou no ke kulanakauhale, o ko’u manao, e hele aku oe e kauoha i ke kahukaa, e hoomakaukau koke mai i ke kaa i keia wa, oiai hoi makau e hele aku ana e kii i ko makou mau papale, me na kuka hoopumehana.”

            Hele aku la o Wileba e hooko i ke kauoha a kona a makuahine, a iloko wale no o na minuke helu, ua hoea mai la ke kaa mamua o ka puka o ka hale, o ke kau aku la no ia o ka Madame Gawila, me Dane ame Eta, ame Wileba, a koe iho la no o Loi i ka hale, a na Kamuela lakou i lawe aku no ke kulanakauhale.

            Ma ke ano nui ke olelo ae, ua holopono loa ka lakou huakai no ke kulanakauhale, ua hookoia na mea a ka loio i hoolala ai, a ua hele no joi a na hora o ke ahiahi, hoea hou mai la lakou no ka hale.

            Ma kekahi mau la mai, ua hoopiha loa ia aku o Venuka me ka hauoli, aka nae o ke kahaha ka mea i loaa i ka nui ae o na kauwa Paele, no kela kau like ia ana ae o Dane, me ke kulana hookahi, elike me ko na malihini, a o ia ka Venuka o ke kamailio ana aku ia Cibele:

            “Aole no au e kala kahiko i ike ai aole o Zora he kaikamahine Paele, a oki loa aku kona lilo ana he kauwa, aka oia maoli no o Mrs. Konela Gawila.”

            “ I ku paha kena mau olelo au i keia manawa, i ka maopopo maoli ana ae nei, he wahine i’o kela na Konela Gawila! Ihea hoi ow mamua aku nei kamailio mai ia makou pela,” i pane mai ai no hoi o Cibele, me ka noke okoa ana ae i ka akaaka.

            “ Ua hiki hoi paha oe e noke ana i ka akaaka pahenehene ia’u, aka i hoike hou aku au ia oe ea, e hookuuia ae ana au mai ko’u noho kauwa ana ma keia wahi, a owau aku ana ka wahine lawelawe a Mrs.Konela Gawila! E pahenehene hou mai ana no nae paha oe ia’u ea, me ka olelo mai, mamuli o ak maopopo mau ana? Aole au i hui a kukakuka pu me Mrs.Konela Gawila no keia mea, aka nae ua hiki ia’u ke ike i na mea e hoea mai ana ma keia mua aku.”

            Aole i hoi nele kela mau olelo a Venuka, no ka mea iloko o ka hauoli i loaa aku ai ia Dane, no ka hoea ana mai i ka la o kona lanakila, aole loa oia i hoopoina iki i kona hoaloha o kona mau la o ke kaumaha ame ka ehaeha.

            Ma kekahi la, oiai o Mrs.Gawila e noho pu ana ma Dane, me Loi ame Eta malalo o ka rumi hookipa, me ka lakou mau meahana, kamailio mai la ka Madame Gaeila ia Dane i ka i ana mai: “Ke makemake nei au e hoike aku i ko’u aloha nou, ma kekahi ano, e hiki ana anei ia oe ke koho mai no ia mea?

            “No kou aloha ia’u aole a’u kauka’i ana aku i mau hooiaio maopopo loa, ua hoike mai oe ma ka hana, ma kau mau olelo, ame kou mau ano no apau, ua piha kou puuwai me ke aloha ame ka maemae, nolaila aole a’u koho ana aku no kau mau mea e hana mai ana no’u,” wahi a Dane.

            “ Ina pela, e hoololi aku au i ke ano o ka’u mea i manao ai o ia hoi keia: No ka hana ana aku i kekahi mea, e hooiia ae ai kou hauoli, heaha kau i makemake ai ia’u e hana aku?”

            “ O ka mea wale no e loaa ao oa’u ka hauoli, ia no ka hoea ana mai o kuu kane ame kuu makua, aka nae mawaho ae o laua, he mea hou ae no kekahi a’u i noono iho la.”

            “ E hoike mai ia’u, ua makaukau au e hooko aku, ina ia he mea hiki i ko’u mana ke hana!”

            “ Oia no kuu hoaloha o Venuka! Iloko o ko’u mau hora ehaeha loa o ka noho pio ana, oia hookahi wale no ko’u hoaloha, mai kela manawa mai o ke kaakaa ana ae o ko’u mau maka maluna o ka moku, ahiki wale no i kona hoike ana ae ia’u i ka lohe, no kou makemake e ike ia’u. No kana mau hana ku i ke aloha oiaio loa, me he makuahine la no’u, ke nonoi aku nei au ia oe, e ae mai, e lilo oia i kauwa na’u a e uku aku no au elike me ka huina au i makemake ai nona.”

            “Elike me kau i makemake ai, pela no u e ae aku nei, e lilo oia i kauwa nau, me ke kumukuai ole. Me ke kanalua ole o ko’u manao, e lilo ana o Venuka i waiwai nau, no ka mea o ka pilipaaa o ke aloha o ke kauwa no kona haku, o ka mea oi loa ia mamua o na mea e ae.”

            Oiai he wahine ke Madame Gawila, e hoohakalia ole ana ma ka hooko ana i kana mea e olelo ai, o kona ku ae la no ia iluna me ke noi ana mai i kana mau kaikamahine e hookuu aku iaia no kekahi manawa pokole, hele aku la oia a loaa o Wileba ma kekahi rumi okoa aku, hoakaka aku la i kona manao imua o kana keiki, alaila hoi hou mai la imua o kana mau kaikamahine, a hoomaka aku la ko lakou kamailio ana maluna o kekahi mau kumuhana okoa.

            Ma kela po iho, i ka hoi ana aku o Dane noloko o kona rumi moe, loaa aku la iaia kekahi wa hi leka loihi, e waiho ana maluna o ke pakaukau, a iaia o ka uhae ana ae i ka wa-hi, a heluhelu iho la i na manao o ka palapala maloko, eia ka he palapala hoolilo i hanaia e ka Madame Gawila, e hoolilo loa mai ana ia Venuka i kauwa nana.

            Ua hopiha loa ia o Dane me ka olioli, no ka ike ana iho e pili mau aaku ana o Dane me ia, nolaila ma kekahi kakahiaka ae, mahope o kapau ana o ka aina kakahiaka, hele pololei aku la oia a loaa o Wileba, kamailio aku la:

            “ E oluolu ana anei oe e hana mai i kekahi mea a’u i makemake ai?”

            “ I hakalia wale no i kou hoike mai ia manao, ua makaukau au ma na ano apau e hooko aku.”

            “Ina pela, e hana mai oe i kekahi palapala hookuu kino, no ka wahine i hoakakaia maloko o keia palapala,” me ka waiho ana mai o Dane, i ka palapala hoolilo o Venuka, iloko o ka lima o ka loio opio.

            Ua makaukau mua nae o Wileba me kekahi palapala, i kulike ai me ka Dame e koi aku nei iaia e hana mai o ka hookomo iho la no ia o Wileba i kona lima, iloko o ka pakeke o kona kuka, a pane mai la :

            “ Ua maopopo mua ia’u, e noi mai ana oe i na palapala o ke ano au i makemake ai, malalo iho la o ia kumu ua hoomakaukau mua au, i hakalia wale no i kou kakau iho i kou inoa, o ka  pau ae la no ia o ka hana.”

            “ E haawi koke mai i peni inika ia’u i keia wa!” a oiai ua makaukau o Wileba me ka peni inika, o ka lalau aku la no ia o Dane, a kakau iho la i kona inoa maluna o na palapala i haawiia mai ola iaia, a iloko o na sekona helu wale no, ua kaa mai la kela mau pepa malalo o kona malu, me ka haawi  ana aku i ka mahalo i ka loio opio, o la hoi awiwi aku la no ia noloko o kona rumi moe.

            Aia no o Venuka maloko o ka rumi o Dane kahi i hooponopono ai, hele pololei mai la o Dane imua ona, a i aku la:

            “ Auhea oe e Venuka kuu hoaloha, eia mai ko mau pepa hookuu kino, he wahine lanakila oe i keia la, ua pau kou noho kauwa kuapaa ana malalo o kekahi mea,” alaila, haawi aku la i na pepa ia Venuka.

            “ Auwe, o ko’u mau pepa hookuu kino anei keia?” wahi a Venuka me ke pohihihi, me ka maopopo ole iaia, o ka manao maoli o na mea i hanaia maloko o kela mau palapala.

            “ Ma kena mau palapala e Venuka he wahine lanakila oe i keia la, me ke kuleana ole o kekahi mea maluna ou, ua hiki ia oe ke hele ma kau-mau wahi apau e makemake ai, a i makemake oe e noho pu me a’u aia no ia i kou manao, a i pau no kou makemake e noho mai me a’u, aole loa he mea nana e hoopilikia mai ia oe.”

            “ O e kuu hone, e manao ana anei oe e hookuu lanakila ae ia’u, e hele ma ka’u mau wahi apau i makemake ai, a e hooheneheneia mai au e na Paele apau, mahope iho o kuu kaena ana aku imua o lakou, e noho aku ana au he kauwa lawelawe malalo ou?”

            “ Aole o’u makemake e hele oe e Venuka mai ia’u aku; aka i hoike wale aku nei no au ia oe, i ka manao maoli o kena mau palapala, o ia hoi he wahine lanakila oe, a ua hiki ia oe ke koho i kau mau mea apau e hana ai, me ka hookikina oel ia mai e kekahi mea. Ina ua makemake oe e noho pu mai me a’u ea, alaila ke hauoli loa nei au, e lawe mai ia oe i wahine lawelawe no’u.”

            “ Aia hoi paha la, ua pololei ka’u olelo wanana i kamailio mua aku ai i ka nui o na Paele makou, e lilo i’o aku ana no au i kau wa lawelawe malalo ou. O e kuu hone, he keu aku a ka mea hauoli o ka manao, ka lilo ana i kauwa na kekahi lede, me ka lole silika eleele, e komo mau ai, me kekahi papale lole lihilihi ma kuu poo,” wahi a Venuka, me kona piha hauoli no kona kulana hou, mamua o kona hookuuia ana aku he wahine lanakila.

            “ Ke hauoli loa nei au e Venuka, mamauli o ko’u lilo ana owau ka mea nana e hookuu ae ia oe a lilo i wahine hele lanakila i keia la, elike me na kanaka Amerika apau,” wahi a Dane, me ka minoaka ana iho. “ Ke makemake nei au e hoomau mai no oe i ke kapa ana ia’u ma kela mau inoa kapakapa au no hoi e kahea mau mai ana, oiai ko kaua mau la e nohopio ana, ua oi ae ko’u hialaai ia mau inoa mamua o na inoa a na kanaka Amerika i hookau mai ai maluna o makou.”

            “ Ina o kou makemake ia ea, alaila e nui hou aku ana ka’u mau inoa kapakapa e kahea ai ia oe, no ka mea elike me kou mau ano oluolu he nui, kau mau hana maikai, a ku i ke aloha, pela no auanei ka pilipono, o ka’u mau inoa e kapa aku ai.”

            “ He nani ia, o oe ko’u wahine lawelawe mai keia manawa aku, a oiai he loa ko kaua alahele e hoea aku ai no ko’u home ke makemake nei au, e lako oe me na lole kupono no kela huakai, nolaila eia mai hekanalima dala, no ke kuai ana i mau lole hou nou, kou uku, no ka hpalua makahiki,” me kawaiho ana aku o Dane he eke dala iloko o ka lima o Venuka.

            “ O, aole au i noi aku nei ia oe e haawi mai i kekahi dala ia’u! Aole o’u makemake e ukuia mai au, no ka lawelawe ana aku nou, o ka mea nui wale no iloko o ko’u noonoo o ia ka noho mau aku imua o kou alo, o ka uku nui wale iho la no ia a’u i makemake ai! No keia mau dala, aole he maopopo iki ia’u o ka mea e hana ai, no ka mea o keia ka manawa mua loa a ko’u mau maka i ike ai i ka lelo o ke gula!”

            “ E hele oe e kuai i mau lole hou nou me kena mau dala!”

            “ Ua nui ka lole i haawiia mai nei ia’u, e Mrs. Koni Gawila, na lole apau oloko o kela pahu lole o Lulu aohe poe ku o kela mau lole owau wale no, nolaila aohe a’u manao hou ana aku e kuai lole, a o ia ka’u e manao nei, e paa aku no oe i keia mau dala.”

            “ Aole, ina ua lawa kou mau hemahema ea, alaila e malama aku no oe i kena mau dala, malia he mea no kekahi au i makemake ai ma keia hope aku, ua hiki ke loaa mai ia mau mea, oiai ua makaukau oe me ke dala.”

            “ Ina pela, e huna aku ana au malalo loa o ko’u pahu lole, i mea hoomanao mau ia oe, no kau mau mea apau i hana mai ai no’u. Pehea e kuu hone, e hele ae anei au, a hoike aku ia Cibele ame Kakana no keia nuhou hauoli?”

            “ Heaha auanei ka hewa o ka hoike ana aku ia laua a , i ka nui ae o na Paele o oukou e pahola aku i ka nuhou, ina ia he mea e loaa ai ka hauoli ia oe e Venuka!”

            I kela haawi ana aku no o Dane i ka ae, o ka hoomaka aku la no ia o Venuka e puka iwaho o ka rumi, me ka holo okoa ana aku ahiki i ka hoea ana imua o Cibele maloko o ka helekuke, hoikeike aku la i kona mau palapala hookuu kino me ka pane pu ana aku:

            “ Aole anei he oiaio ka’u mea i kamailio mua aku ai ia oukou, e hookuuia ae ana au e hele lanakila? E nana mai oukou, eia ko’u mau pepa hookuu kino, nolaila ua pau ko’u noho kauwa kuapaa ana malalo o kekahi mea, elike me oukou!”

            “No ko ike paha he wahine lanakila oe e Venuka, pela iho la oe i hele mai ai e hooio imua o makou. Ua hiki hoi paha, e hoea mai ana ka la e mihi ai oe, no keia mau hana hooio au.” i pane mai ai o Cibele, me kona piha me na manao lili.

            Me ka nana hou ole aku nae, no na mea e kamaikioia mai ana nona, o ka puka aku la no ia o Venuka iwaho, a holo pololei aku la noloko o, kona rumi, hu-e mai la i na lole mailoko mai o ka pahu lole a ka Madame Gawila i haawi mai ai nona, o ka hoomakaukau iho la noia iaia iho, no kona kulana hou.

            Ma kela auwina la, ua hao mai la ua o Venuka iaia iho a paihi, me kekahi lole silika eleele, he papale kapu keokeo, i hanaia me ka liholihi ma kona poo, a iaia i oili mai ai, ma ke ano he wahine lawelawe no Dane, me kona manao, e mahaloia aku ana oia e kona mau hoa Paele a e komo ana paha ka manao lili iloko o lakou, ua nokeia mai la oia i ka akaaka ma ke ano pahenehene, no ka mea ma ke ano maoli ke nana aku iaia, ua like me kekahi keko, o hookomoia i ka lole wahine, eia nae he mea liilii wale ao ia  i ko Venuka manao.

            Aia ka Madame Gawila ame kona mau hoa, ke kakali la, o ka lohe mai i na mea hou mai ka Akau mai, a no kolakou uluhua loa i ke kali, hooholo iho la ua wahine nei e lawe aku i kana mau kaikamahine, e hoomaikai ma kekahi mau wahi, nolaila hoike aku la oia ia Dane, e nana aku maluna ona, no kona mau hoolilo o ka noho ana ma kela wahi, pela hoi me kona kuai ana aku i mau lole hou nona.

            Ma ke ano nui ke olelo ae, ua hoohalaia e lakou he hookahi pule ma ka makaikai ana ma ke kulanakauhale o Nu Olina, a oiai ma kela kulanakauhale, i kuai aku ai o Dane i mau lole kupono nona.

MOKUNA XXXVI.

 

            Oiai hoi keia mau mea a kaua e ka makamaka heluhelu e ike nei ma Nu Olina, aia na hoaloha o Dane, e noho mai la ma ka Mokupuni Fula, iloko o ke kulana pohihihi, me ka pau maoli no o na manaolana, no ka loaa mai o ka nuhou e hoauheeia aku ai na manao kaumaha mao oa lakou aku; kauinaha no ka nalowale ana o Dane, a laumaha hoi, no ka noho paahao ana o Konela Gawila, e auamo aku ai oia i kekaho hoopa’i ko’iko’i no ke karaima ana i hana ole ai.

            Ma kela manawa a Wileba Danuba i haalele aku ai ia Kapena Fula ame ka Madame De Galacia, a holo mai ai no Nu Ioka, no ka hookomo ana i na hoolaha maloko o na nupepa, me kekahi uku makana kiekie no na meahou e pili ana ia Dane, ke noho mai la lakou me na mano pilihua, o ka loaa aku o kekahi mea e hoohauoliia ai ko lakou manao.

            Ma na pule apau mai kela kaawale ana mai o Wileba no Nu Ioka, e loaa mau aku ana kana mau leka i kela ame keia pule, eia nae aole he wahi olelo hoolana maloko o keia mau leka, no ka loaa he wahi moali, e maopopo ai kahi i noho ai o Dane, a i hoopaapioia ai paha.

            Ua loaa aku no hoi kekahi leka i ka Madame De Galicia mai ka Madame Gawila aku, e kono aku ana iaia e holo mai no Nu Ioka, e hoohala ai i kekahi mau la, ua hooleia mai nae ia kono, no ke kumu, aohe kohu o ka hele ana mai e hui pu me keia ohana, iloko o ka manawa e hekau ana ke kaumaha maluna ona, no kana kaikamahine.

            Ua loaa aku no hoi he leka ia Kapena Fula mai ia Eta aku, e hoakaka aku ana no kona hoea ana mai imua o kona kupunawahine ma Nu Ioka me ka maikai, pela hoi kona hoakaka pu ana aku, no kona holo no Nu Olina me kona kupunawahine.

            Ma kela manawa hookahi o ka loaa ana aku o kela leka ia Kapena Fula, ua loaa pu aku la no hoi he leka i ka Madame De Galacia mai ia Wileba aku, e hoakaka ana no kona hui pu ana aku ma ka huakai kaahele a kona makuahine no Nu Olina me kona manao e loaa ana kekahi manawa maikai nona, e hoomau aku ai i ka hooholo ana mahope o ka meheu o Dane.

            Mahope mai o kela mau leka hope elua, aole he loaa iki aku o ka hoike ia Kapena Fula, a i ka Madame De Galacia, ua lilo keia i mea e hooiia ae ai ke kaumaha iloko o kela mau mea.

            Aia mau no o Konela Gawila maloko o ka halepaahao kahi i hoopaaia ai; i kinohi, ua hiki iaia ke hoomanawanui i ka noho ana oloko o kela wahi, aka nae, mamuli o ka loaa ole aku o na hoike, e pili ana i kana wahine, ua kiola aku la oia i kona mau manaolana apau, no ka hoea mai i ka la e loaa ai iaia ka lanakila, a waiho aku la iaia iho malalo o na haawina hookaumaha, ka mea nana i hoolilo iaia i kanaka kino nawaliwali.

            O ka Madame De Galieia hookahi wale no ka me ai loaa ole o na manao kaumaha, elike me ka haawina i kau aku maluna o Konela Gawila ame Kapena Fula, o ke kumu, ua paa loa kona manao, aole loa i pepehiia kana kaikamahine, aka aia oia ma kekahi wahi kahi i hoopaapioia ai,e kapoe i hoolimalimaia e ke kaikaina o kana kane a ke mau la na manaolana iloko ona, no ka hoea mai i ka la, e ike hou ai oia i na maka o kana kaikamahine aloha.

            No ka hoomama ana aku nae, i na manao kaumaha iloko o kona mau hoa, e hele mau mai ana no oia e ike ia Konela Gawila, pela no hoi kona noke mau aku i ke kamailio i na olelo hoolana ia Kapena Fula, me ke kanalua no nae iloko o kela mau kanaka, no na mea a ka Lede Galacia e kamailio aku ana ia laua.

( Aole i pau )