Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 48, 2 Kekemapa 1921 — HE AKUA E KE KANE HE IKE OLE E KA WAHINE E! [ARTICLE]

HE AKUA E KE KANE HE IKE OLE E KA WAHINE E!

(noqmauia mai) Oiai o Puku e hua'i ana i ku ipu makani a I.aamaomao, me keia mau lalani inele,. e hoonanea ai i ke Kuanahulu iiiina ka ino ā ka ināUāiu, Ko o, ole i ka pilikia 6 MakaHi, Xa Kukaalani ka pua a Keaweililāni, I: koi ana i ua Hoku alii olunā. ' O ke o'ea, uu mnke i ka' lani o , Kaulu-ra. Klpa mea nui i ka nmnao e noho n'ei, oke kuko oka H'a w.aibo malie, I F. ma-pu ae au i pau ka hopu aloko e! j Pehen la—. Ko-na aloha e—! j 1 ke knu ana iho o ke oli, o ka wa ! La i nakeke ae ai ka ipu i ka o } na hoopaa, me ka hoopuka anā ae i ke I mele elike paha me keia mālalo nei; I na lawe mai nae ka meakakau i keia I īnele i hakuia no Kekaqluohrioman6, n ka meakakau hdi i ike 'ai i kona .inhu la opio, i lfā haaia -e Namakaelua, nme Keohohina, na kumu hula kaulana i ke ,(u o na Kameharirtchn, a eia keknhi āiau lalani: | O hookumu ka lāni, kumu ka honua, Kn j»aa, ka pna, ka naki, ka mau. Ka hihia, ka pipili i ka aaki, pipili i kani a Hoala-lele, f,elc hoaka ka lele hoaka i ka lani, . lloaka ka lani, hoana kaka, Kuko'i ka lani. hoanakaka, naue ka lani. Hoanakaka, ne-i ka lani hoene, Hoene i hoaka i naka-kaka i ku-ku- { ku. ku aku. I E ku ka lani iluna neij 'ea ka lani. | Ke ku 'i kapalua, ke ku'i kapakuke j i naue—. i ! Ko ku'i kapakttt)ālili, kapakuko ana. J O ke kukekuke, e ne-i nauene, i ua-} kekeke, 0 ka lani, o ka nakeke lua, i ne*be oeoe—, O ka owe o ka hekili ku'i kahi ku 'i pa-malo, Ku'i pa, kani pa, holo pa, o-ina ka leo o ka hekili, Ka hekili o-nu, olapa kā uwila/liilii onohi, Onapa, annpa anapanapu, annpa, j AnapU iluna, anupa ilalo—. t Anapu anapa, anapa onoh», Anapa o lele iluna ka maka o ka I hekili, I O heaweikikahi alii-o-'ka-mhku, J O kalani uwila 0 Moklilani, Ke'lii mai ke ao hekili, O ka lani hekiH Ku'ikahi o ka moku, Ina kani e no ka leo o ka hekili nlii. He mele lōihi k£in, aolrc i lāna ifkkU aka ua la'Vii paha kn 11 'n kttt'i Ynnkamakn heluhelu i ka ike ana i keia mau lalani. O ke kumu o keia melr. , Kāholoha i ka papa apuapua o | i ke "kapulāii!.. ! O ke one hookala oi o ke'Hi, O ka paenn o ke one o ka wai o ke kV», Ka halulu keia lani, nakekē ke Wi, 0 ka. Ho-ana oi o .Makakuikalani, E oi a» o ke ko 'i makawi, A elike n»e ka leo haku'iku'i o na hnopaa, pnla no ka anau o na wawae o m» olapa, a 'poahi kaa ka lnna o Kilau* Oiai na olapn e anapau mai la, e kUhi ana ka lima, e awili ana ka maka, e kunou ana ke poo, elike me ka manaō o ke mele i hulaia, na ia mea e kttu. k 0 aku i keia anaina nui ifriakolukolu imua o ke kunhu, o ka hauoli, ka le'ale'a, ke kuko, ka li'a, e moe ole ai oka 7>n. / 1 kn hiki ana i ka wa i hookaawaleiā no kekahi le'ale'a hou, o ka wa ia o ka Pulōku e kuknla mai ni -i ke anailia j me ka hele ana mai iwaena o ke kuhua n i mai la, o ka le'āle'a o keia wa, he | hula ohelo, a na na keiki puukani o ka makani lawelawe malie, i ke kaha o j īloli, e hehi ke kahu o ka wa ia o iā poe e hele mai ai a noho i ke kahua. O keia hula he hula wawae keia, o ka wawae hema ke hoopololei imua, o Va wawae akau, ke hehi, ke kapuai ilalo a ku ke kuli iluna, o ka limā hema kh kalele ihope. me ka hoohi-o, »n:t o ke kino. T ka wa e hdon?aka ai, e 'hapaiia/s.n ana ka hope oni o. Kinau, a kiokie iluna; e hou aku'ana i ka. wāwae hema nnua, me ke kuhi ana o ka lima aka'o, tlike tne ka manao o ka hunolelo o ke riie!e. He ano paakiki ka ike ana i ke kaona fmanao) o ka olelo o kftia hula, aole like me ke Uliuli, Puili, ame ke);ahi mau hnla e ae, a eia kekahi inau lalani mele o keia nno hula: O—heno e—. Ho—ne'o la. Ohelo ne-eo la-aha Ke —, Puu ne-io, pu-ua ko, • Uī—hu : —, hone hone. Hoko nne. o keia mau haua a na kiipuna, ua "hoopii mau ia ae ke ann '«'ii mahu, o ka hauoli o ka ahakanaka i na ūianawa āpau, he mea iki 'ka ko ' ke ala ia, a o ia pahh ka mea i liolo i i o ka himeni a ia pualii o kaKou. Au mai»kaua e ke aloha, T1 kā iwa kui pna i ka liko, . % N'olio ia liko i ka nohea, T*:i sanoe ka a.wihi me oe. Kaua i ka on! a ka nioku, Ka pipii a ke ana waimaliu, Tfe paōna kanalima ka heluna, Pā\i mai ka palenā iliwai. A henha la ia i ka'uheiie, 1 ka nnūe malie { ko pifeo, ' Kuu afcu ilaila elofel6, Kaheli | ka hana a kā noe—.

■ °- TO. le'^e'a 0 ia flO ka uaie piplli o ka makemako **}& i -4ipfU ©ke : anmoo. >fai lea hō6m&ā''iinā inai -*• ō* na le 'ale % aliiki l ltia 'ai #4apau o hni kalo i ta «a^ao^iriau kaua keiki hdokanUi Kalimahopu ke nei, e na •j|jiif' P«jaW 'V &4 i(w W- kik maka, 110 Ita mea, lee iiaiiā aīeu 'ihei 'oia, he aui ma qoq a Liu'a e noke ai oe a l«h> kino; o ka % wa aka linia o *is'k Niheu kalōhē o ka huakaihele, a ike ae nei mamua, i ke kaomi aha ihb ma ke kipoohiwi o Kalimahopu, apaao iho Ia: PeWa kau aana aku i na liauoli o ke alo ala 1 Pane aku la <r Kalimahopu, a<ole paha 'keia. he hpuoli, h«h kaili' pUUwai laaoli no. I ku -la hbi ka apa a -he moku iiua, ae, wahi a k&i eu, t kabi « aku hoi paha ia, eu -no kaua i Xo kaua apia% hookahi mea na&a aku, 'ō ka maile i ka lima o ka Ehu hoonoono puu, nana e umo mai a ; lojui kp kaua. mau kuiaa kapa e pumehaua ai o keia kului po, aia ka pono o k'e io. Jloko -o keia le 'ale 'a hope, ua halkau ae la na kihi o ka moku nui, ke kapalulu la na pe'a i ka makqni, ā o kaiia keikl hoi āme Hahi eu, eia ijo laua ke opu hinai nei, aohe komo iho, ia laua nei e nana aāa i ka Puloku, ame kana hana, ike aku- la laua i ke kau ana Iho o ka malie iluna o k'e poo o kekalii wahine, iaia i ku ae ai iluoa, au ae la kana aqa mao, a maanei'o ke anaina otn nei kokahi o na hinihini kani kuainauna i ke alo b -Panionio i olMo ia 7 - nia ka'u'i ke paani la i kowa' mau papalina, aia hoi ka nohea *ke haia-nui >la i konā man hiohiona. 6 ka inop, o keia u'i, o Kaniopha, aia kona mau la kulolia i ke kanaha a oi, o na m'akahiki, aka nae, ke uaiia aku iaia, me he inea la, 'aia no 1 na la makamaka hou o iwakalua makahiki a oi. I ka ike aan aku o Kalimahopu, amtt kahi en, a leaua e kapa aku ai iaia o i inoa nona, lele 'ae la ka haku'i hoohihi i ko laua houpo, a ke hoomku la hol ia m«a maikai iloko j o tta no6n6b. O k'o aūo mau no o kohi 'eueu, o ka mikiniiki, huli mai la oia, a olelo mai la ia Kalimahopu. Maikai mo hoi kela kaelewaa, eia nne, ua nalukai, a tm> keiā, mro au-Waa. ka niea i oleloia, hokai ua moku nalukai, luhi oe i ka okomokomo. 0 Wla. u'i e ku mai la, he nalukai iho la ia ia oef Hokai no hoi ua pupuka kikoola ka olelo, wahi a Kalimaemi pu iho la nāolelohoopohala' aua wa'hi eu nei kulo\i mai la Vm imua 'o Kalimahopn me ka hawannwnna anu mai, mahopu' me ka ' liawanawana. ana mai, aole Hoi -au i nfenao o kou mea pehu in. 'Ia lapua nei nae e kaihaiiio nei, a e hoomau akn anā l&oi i ka īianā ana, o ka Srti ia 'o Kh Tlil6lru i hele thai ai mā ko laua nei wahi .e lioho nei me ke anaina, aia no na hiiamele i lea wahā, a ; kē kāpalili noi no ktt welan oka Ūima imua;4aia i' kokokē tnai ai nia kahi a &&lvmaho'pu ina e hoho ana; .ike mai la Qi« i keia. kanakā u'i o ka helehoWa e noho ana, hele tnai la Oia a leu'mal ke alo o Hiieu Aia, aia ka welelau o ka ihāile ke heīe la mao j maanei; a ke'hoōla -i nei koi keia poe ka manao, o ke kau iho o ka māir« iltfna, ' alaila* o ka manu ia i houa ka nukh. 1 ke kuu aha īho o lia leo 'o 'Koa'e, nana mai la ua kaikamahino nei, me ka imo nna niai ia Kalimahopu, a huli āku la hele, i %a loāa ana « ka pili o Ttaniopua, o k6 laūa la lilo aku lā no ia i ka ke one pua tOse o Mahamoku, i ke pahele kua ia e Ma* nuakepa.

O kā puloku hoi, hele āku la oia a Ipaa ka luna o na le'ole'a, iho 1» kana noho ana me ka.hoopuka ana aku i keia-mau olelo. E kuu haku e nana i hookau mai i keia hanohano iā r u, uno ua ao, eia o Ilikikauelia ka malaāia ilWnā, a i hoihoi māi la au i ke koena o ka hnna ia oe, nau i lioortākā) ā nau ho hoi e la iu i k'ou manao, iuā ua pono o ia iho la, ina 'hoi oo e apono mai i kein noi a ko kanakn, alnila he wahi manao hoi fcb Ve k»hafka e hn'i aku ai, ina i pōno a pono 61e paha, o v oo ka mea i kuleana ma ia walii o kau e pone ai, o .ka'n ia ; e hooko. • (Aole i paul.