Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 48, 2 December 1921 — He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona [ARTICLE]

He Moolelo no ko Helena Simoa Lanakila Ana A I OLE Ka Hoowalewaleia Ana o Halebatona

"Ae, a hc nui heu aku, aka nae, ua puka laelae mai maua i ka manawa hope loa. E Hale, e pono oe e hookuu mai ia'u; aole anei oe~e oluolu e hele pu mai me a'u, i kuhikuhi aku ai au ia oe i ka hale o ka ohana Walaka, a nau no hoi ia e hele ae i kahi nianawa mahope aku, no ka mea, ke kakali loa mai la paha kela poe ia'u o ko'u hoi aku, a ke ha'oha'o nui mai la paha no ka'u wahi o ka hele ana?" Ua haikea loa ko Mr. Lanakasa heleheiena ia manawa no ka lohe ana aku la i na haawe pilikia nui i halawai ai me kana wahine o na la i hala aku, a ke noonoo pu la oia i ia manawa, pehea hou aku ana la ka nui o na pilikia a ka wahine e hoakaka hou aku ana iaia, a e hoomahuahua aku ana hoi i ka hoopa'i maluna ona, he mau pilikia ana e ike iho ana o ka wahine, i hiki ole iaia ke hoomanawanui, me ia mii no hoi o kona hauoli ia la no ka.hui hou ana me ka wahine. i No keia noi a ka wahine, ku ae la oia me he mea la ua kauinaha loa i kekahi haawe e kau iho ana maluna o kona kua. a hele hikaka aku la 110 kahi o ke pihi kelepona e kau ',inai ana ma ka paia, a kaomi aku la i ke pihi uwila. \ "E ae aku ana au i kau noi, e kuu aloha," wahi ana; "e [ kahea ae au i kaalio no kaua e holo aku ai, a na'u ponoi e I kalaiwa aku i ke kaalio no kaua. Aole hiki ia'u ke hookuu I hou aku ia oe e ike hou ole aku jii au ahiki i ko'u koiia ana j mai e hana aku pela." "Aia ahiki aku kaua i ka hale o ka ohaiia Walaka, alaila ■ e hoouna aku ana au i kekahi leka ia Mrs. Walaka e hookuu mai ia'u me Helena 110 kekahi manawa, no ko Helena hele ana mai," wahi a Makaleka o ka pane ana ae i ke kane, "eia na'e e lilo ana paha ia hana i mea hoohaunaele aku i ka lakou papaaina, nolaila au i manao iho la 0 Helena f 110 ka'u e ike aku a-iaia wale no, i hoakaka aku au iaia i | kekahi mea a'q>i hoike ole aku ai iaia o na la i hala mamua, i o kona hele ana mai e hui me oe; e lilo ana ia i mea hooI puiwa aku iaia, pela ko'u tnanao, ina au e hoike koke aku ana iaia i ka mea e pili aila ia oe." I "Ma ko'ii manao iho la aole pono e hopliloia aku ko kaua ! hele ana ilaila. ame ka hoike ana aky i kek.ahi mea e pili i ana no'u, i m'ea hookunana aku i ka papaaina a kela ohana | i makaukau, o kekahi no hoi, aole o.'u makemake e hookuu , aku ia oe, aka, he makemake au e hui pu kaua a kamailio | pu 110 kekahi hora hookahi, nolaila eia ko'u manao, e lawe aku no au ia oe ahiki i kela hale, a no ko kakou wahi e ! hui hou ai mahope aku, na kaua ia e kukakuka oiai kaua I ma ke alanui e hoea aku'ai i kela hale," wahi a ke kane. i Ua maikai keia manao o ke kane i ko Makaleka noonoo, [ nolaila aole no hoi i piha ka umi minuke o ia holo ana | aku a laua, hoea aku la laua i ka hale o ka ohana Walaka, a ku iho la ke kaalio ma ka puka o ka Hale, a ma keia holo like ana aku a laua me na naau maina me ka hauoli wale i\o ia mau miiiuke, ahiki i ka hoea ana aku i ka hale; o kela hauoli i loaa ia laua i na makahiki lehulehu i hala aku mahope, ua hoi hou mai Ia a kau maluna o na helehelena pakahi o lauk. ] loko o kela manawa a laua o ka holo ana aku no ka aneane elua mile ka mamao, no ka mea, o kahi o ka hale o ka ohana Walaka i ku ai aia ma ke alanui Anuenue, he kahua nani e ahuwale ai ke kulanakauhale ke nanaia mailaila mai, hoakaka aku la o Mrs. Lanakasa i ka moolelo e . piji ana no ka hoolalaia ana e marc o Habati Alekona me Uelena, ka hoomakaukauia ana no hoi o na mea apau e pili ana no ia mare. ame ke kuinu i pau ai o ia mare olaua, elike ine ia i ikeia ma na mokuna i hala. "O, ua hoomahuahua loa mai la oe i ko'u iriau manao kahaha!" i pane ae ai ke kane. i ka hooki ana iho o Mrs. Lanakasa i kana hoakaka ana. "1 ka nana aku me he mea la na na Mana Lani no i alai ae i ka hana e hoohui ole ia ai o I-lelena me Habati; .ua manaoio maoli no au he kanaka opio nīaikai a hala ole o Tlabati, eia ka ua hihia mua oia i kela wahine opio o ka hoea ana ae la i ko olua hale me ka hebe e hii ana i kona umauma, i ka manawa loa e hoopakeleia ae ai o Helena.mai ka lilo ana aku i wahine na kela kanaka opio mahope iho! A auhea o Ilabati i nei manawa? Aia oia ihea e noho mai jiei?" "Aohe maopopo ia'u; mai kela manawa mai a maua o ka nee ana aku no lonaka, aole maua i lohe a i ole ike hou hoi i kona helehelena mai ia manawa mai. No Mele, ka wahiae a ua o llabati i hoopoino ai a loaa ka bebe, a i mare ole hoi ma ia hope iho, e lohe mau ae ana maua nona, •no ka mea, oia ka mea kakau mau ae i ka leka ia Helena, a aia no oia ke noho mai la ma kahi liale a maua o ka haalele ana aku malalo o kana malama ana, a no hoi ka ] wahine malama hale o Mr. Kamika. ka mea nana i hoolimalima kalii hale a inaua o ka noho ana mamua o ko j maua nee ana aku a noho ma lonaka. "Ma kana leka o ka loaa mau ana ae ia niaua, he maikai \ ka ko laua noho ana, he malaina o Kamika iaia, a he makua maikai hoi. a he nui na manao mahalo ana no Mr. Kamika. Ma'ko'u manao he kanaka maikai oia, he kanaka kulana j hanohano a he keonimana oiaio no hoi, no ka mea, e loaa mau ae ana ia maua ka bila dala no ka hoolimaliina o kela wahi hale i ka' la mua o kela ame keia mahina, wahi a Makaleka o ka pane āna ae. "O, na ke Akua e hoopomaikakmai ia Kainika aine Mele, a ]>ela hoi me kela kanaka nana i kuai i kela hale o olua ma ka Adironadaka, no ka hoopakele ana ae ia olua mai ka poino ae i ka manawa kupono loa!" me kona noonoo ole iho ia kanaka nana i kuai i kahi hale o Makaleka ma ma ka Adironadaka ; ina paha e loaa aku ana ka ike iaia aole ia he kanaka okoa ae, o Keoni Wilekona no. ke kaikoeke ona, heaha la kana mea e hana aku ai? "No Mele Wadale au i hoakaka mai nei. ka wahine aj Habati o ka hoopoino ana me ke kuleana ole, a loaa kela bebe, e pono kaua e hana aku i kekahi mea e pono ai oia, ina aole i mare o Habati iaia, e hana aku kaua i kekahi mea e pono ai o Mele, aole nae i keia manawa, e kali a lana malie iho ka wai i Hauola. no ka mea eia no kaua,.i ka aina nialihini."' * :• . • "O, ke nlahalo aku la au i kena .e kuu Hale, no ka pono o kela kaikamahine i hoopoinoia," a* me ia mau olelo ana o ka hoopuka ana ae, ku iho la ko laua kaalio manuia pono o ka hale o ka ohana Walaka. "O keia ka hale o ka ohana Walaka," i p'ane ae ai o Makaleka i ke kane, a.kaohi mai la no hoi ke kane i na lio a ku iho.la. MOKŪNA XUV—Ka Nane Pōhihihu j E noho mai ana o Mrs. W'alaka me kana mau kaikamahine.elua maluna o ka lanai nia ka manawa i ku iho ai ko laua kaalio, a ia ike-ana mai a lakou i ka hoea ana aku o Mrs. Lanakasa, iho like mai la lakou ilalo ma ke alanuipii no ka hookipa ana aku, i ka manawa a Mrs. Lanakasa e lele iho a>i ilalo mai ke kaalio iho. "O. e Mrs. Simoa, ua oi aku ko ? u hauoli mamua o ka mea hiki ia'u ke hoakaka aku ia oe m$ na huaolelo a ka 1 waha," i hooho mai ai ka wahine liakuhale me ka leo o ka'

1 mea i piha me na manao ulumahiehie. "Ua oi aku ko'u ! hauoli mamua o ka mea hiki ia'u kc haawi aku i ka tnahai o i ia oc no kou hoi ana mai la mc ka palekana i ka hale nti "Ua nui iho nei ko makou ha'ohao nou me ka pioloke o •na manao no kou nalowale honua anA. Ua hoi hou aku j nei o Mr. Walaka i kahua no ka huli ana ame ka ninau ana i nou, mahope iho o ko makou oili ana mai me ka palekam mai kela wahi mai a kakou o ka noho antf, aohe n;u oe j loaa aku iaia, a no ia nele o kou loaa iaia, pela oia i hooholo ai i kona manao e hoihoi mua tnai ia makou i ka hale nei. alaili hele hou ako e huli ia oe, oiai ua piha Ipa makou i u maka'u no kela ulia a kakou i ike ai ma kela wahi a kakou o ka noho fcna, a no kou nalowale ana hoi kekalii. "Aohe no i loihi loa ia hele ana ana e huli ia oe. * ! hoi mai ana r a olelo mai la aolie x>la i ike aku ia oe. \ 0 | t ! anei oe i ike mai iaia a i ole i kekah» paha o na "kaikamahim nei?" I "Aohe au i ike ;ke kaumaha loa nei au no ko'u lilu nna i niea no oukou e liookaumahaia ai,", wāhi a Mrs. I-un,'tkasa ; i pane aku ai. "Ua laweia, aku au a kekahi wahi nie h ; palekana loa. a ua malainaia ine ka maikai ahik» i ko'u hoihoiia ana mai la," i pane hou aku ai oia me ka niinuaka i ana ilio, "a no ka ;mca, iloko o kela manawa e piolnko ' o na mea apau, a o kakou pu hoi kekahi iloko o ia ! ua hoea ae 1a kekahi o ko'u mau hoaloha kahiko 1 a, !H) j ke kokuA ana ia'u, a.laweia ae, la au i ka Hokele Anctala, a i ka hala ana o keieahi, maUa nanra m I mai nei, hoihoi mai nei ia'u, ā oia keia a oukou e iko mai | la." Ia mauawa hoolauna ,aku la oia ja Mr. Lanakasa u M r .. i Walaka ame na kaikamahine, aole nae oia i hoakak i aku ! i kona pili ia Mr. Lanakasa, mawaho ae o ka hpaloha wale no, no ka mea, o ka laua mea no ia o ka ae like an:i mai, aole o Mrs. Lanakasa e hoakaka aku i kekahi mea e pili ana nona, mamua o ka lele.ana aku o Mrs. Lanakasn. <.i Hp. lena ka makainua loa e pono ai e lohe i na mea oiaio apau. a mahope aku e ike ai ka ohana. a mamua ae hoi o ka ikni ana ae o ko laua moolelo e na -mea apau e noho ana malaila Ua maopopo ia Mrs. Lanakasa aole hiki iaia ke kaniailio aku i kekahi mea ia Helena ahiki i ko laua noho ana o lau\ wale 110 ma kekalii wahi mehamehā; nolaila, ine ia manaopaa iloko ona hooholo iho la oia no ko laua hoi aku no ko laua hale, kahi a laua e noho ana ia manawa, mahope iho o ka pau ana o ka aina ahiahi me kona niau hoaloha, aUili hoike aku i ka nuhou ia Helena. ' Uoko no hoi o.ia manawa like e hoi aku o Mr. Lanaka s a ! a kuka pu aku me Robaka, alaila hoakaka aku inia i tu j mea apau, alaila lawe pu ae iaia i ka hale o ka ohann l'oasai ia ahiahi mawaena o ka hora ewalu anie eiwa. Ua kouo mai la o Mrs. Walaka ia Mr. Lanakasa e kuntu aku iloko o ka hale a e ai pu me lakou i ka aina ahiahi, t\* nac, ua noi ak« la-o Mr. Lanakasa e hookuu mai no iaia thoi, me ka olelo pu aku he hana nui kana e hana aku ana 'n ahiahi, a i ka hala ana o kekahi mau minuke ia lakou o kr kamakamailio ana no na mea e pili ana i ka huaka'i hookahakaha o ia la, haawi aku la o Mr. Lanakasa i kona alolu ahiahi a hoi aku la. Ua hala paha iaia elua kuea o ia holo ana akū ana, halawai mai la me ia o Miss Hetc Walaka anie Miss llelen Siinoa, a o Miss Helena Lanakasa hoi e ikeia aku ana ma nei mua aku, e hoi mai ana i ka hale, a ma ka hoihoi o ko laua niau helehelena i ka Mr. Lanakasa nāna aku ua piha loa laua i ka hauoli. Ia ike ana aku ana i na kaikamahine e hoi mai ana, wehf ae la oia i kona papale a haawi aku la i kekahi minoaka hoihoi me ka haawi pu aku i kona mahalo no leahi hae ktokeo a Helena e paa ana a e welo ana no hoi i ka niakani maluna ae o ko laua mau poo, maluna nae o Helena ke kauleolo loa a kona mau .maka. Hookahi kumu o ko Helena anoe ana ae ia manawa, oia no koila hoomanao ana ae o ka Anakala ktia o Robaka i hoole mai ai i ka mare ō Robaka me ia, a o ka mea no lioi nana ka leka ame ke kelekalama aiia e malama maii ana ia m.mawa a i waihoia ai lioi eia maloko o ka pahuume o Mrs. Foasai. 1 ka ike ana aku o Mr.* Lanaka'sa i ka loli anoe ana ar o ko Helena helehelena, ua haupu koke ae la oia no kekahi mea, a oia kana o ka nalu ana iho iloko ona: Alaila ua like no ka paha kona manao me ko kona makuahine, i kaili maoli au ia RobakaTna aina e no kekalii kumu, oia hoi, i ole ai e mare me ia?" Eia nae, aole o Mr. Lanakasa i moeuhane iki ua nui loa aku na mea i loaa ia Helena. Ua hauoli oia i ka ike ana aohe i loaa ka ike ia Makleka no kona hololeka malu ana me Habati Alekona, no ka mea. iaia i noonoo iho ai, ina j aole i loaa ka ike i kekahi mea ua kipe maoli oia ia Hai bati i mea e lilo ai o Helena iaia, ua loaa ka manaulana i mau iaia e lilo ana kana hana malu i mea ike ole ia, «»ia | wale no ame Habati ke ike iho ia mea, eia nae. ua kokj kole ka noa ana, elike me ia a kaua e ka makamaka helu* I helu i ike mua ae nei ma na mokuna i hala, mamuli o Una } leka ame ke kelekalama o ka hoouna ana mai ia Habati a j i loaa ai ia Mele a i haawiia mai ai hoi ia Helena. i Ia Helena i lele iho ai mailuna iho oke kaalio a laua o ka holo ana, oia mau no ka haikea o kona helehelena, a ua ha'oha'o no hoi ka makuahine ia heleheleha haikea ona. ia laua i pii aku ai ma ke alanuipii o ka hale no ka hui pu ana aku me ka nui o lakou e nonoho mai ana ma ka lanai ia manawa. ' Aka nae, me ia nui no o ka uluahewa o na manao like ole e hana ana iloko ona ia manawa, ua hooikaika v u ua ' l | ae la no nae oia e akaaka me na kaikamahine a no ka i Walaka moolelo hqi e noke aku ana i ka haanur ia mana- ! wa, eia nae, aole i nālo ia helehelena haikea o Helena i na maka kilo o kona makuahine oiai oia e haka pono tnai an» iaia i na manawa apau a laua o ka pii ana aku a kuku iluna o ka lanai. "Ke hauoli loa nei au i ka loaa ana ia olua e na kaikam*hine. o kekahi manawa hauoli loa iloko o ko olua ola n" 3 ; a ua hoohanohano kiekie loa ia no hoi plua/' i pau<* a! ai o Mrs. Lanakasa me ka akaaka, iaia i haawi mai ai i kona kunou haahha me ka leha ana ae i kahi hae a Ilelen3 «' paa ana, a oiai no e kau kolo mau mai ana ka nana ana : kona mau maka maluna o ko Helena helehelena, alaila ninau mai la: "Healu ke kumu o ke ano e ana hoi o kou hekhelena? Ua maluhiluhi anei oe?" - "Manao au aohe maikai oko Helena nei ola kino." i p*™'" ae ai o Miss Walaka, mamua o ka hiki ana ia Helena kf pane ae no ka ninau a ka makuahine. "He wahi ano maule iki ko i nei ia maua i haalele ai i ke kahua a na lunakanawai e noho ana, a mai ia tna iiawfe mai no ke ano maikai ole o ko ia nei heleheUna' ka'ii nana mai, nfe ko i nei hoihpi nui ole rttai 5 ka'u haanu' aku. a me ia nu? no hoi o ka māua wahi o ka hele ana aku nei i ka holokaa no ka aneane e piha ka hori, me ke ko ~ r -U" welo mau o maua i keia hae, me ka hoikeike ana i ka nni, 0 ko maua hauoli no ka liJo ana o keia hae ia maua i kesa la," a hooki iho la katfa kamailio ana me ka lamalan'.a 1 kona mau niaka ame ke ano hooio no hoi.no ka lilo 3nl o ka makana helu ekahi ia laua. "Aole o'u ma'i, he Ipli ae la no paha/wahi a ka fr^l^ na pane hoohunahuna i ka makuahine, aka, ua ike ae tiei kauae ka makamaka heluheiu i ke. lqin?}i .o ia ano e ann 0 112, "malia paha;he.v*hi ano waāe no no keia 'ana aku nei. Ea, e mama, aole anei kela Imakai nam 1 I kau nana mai?" wahi o ka Helena ninau hoolalau, i ok f ( koikoi loa mai ka makuahine iaia e hoike maopopo ak'i i ( kumu o kona haikea ana. (Aole i pau.) •« .