Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 47, 25 Nowemapa 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

MAHELE ELUA

NUPEPA KUOKOA

MAHELE ELUA

NUPEPA KUOKOA HONOLULU T.H. POALIMA, NOVEMABA 25, 1921.

 

KA HUA KAI MALIHINI A NA KEL-IKI KIPIKOA HAWAII NO

KA IPUKA GULA O

KALEPONI

 

(Hoomauia mai)

Kakauia e George Kane.P

He oiaio, ma ke ahiahi Poaono @unen 25, halawai iho la makou me ka S. S. Wilhemina i ka hapalua like o ka moana Pakipila , mawaena o Kapalakiko ame Hawaii, a haupu ae la au no ka'u mea i lohe ai. O kahi keia a Duke Kahanamoku i au ai mawaena o la S.S. Maui ame ka S.S. Matsonia, nona ka mamao o kaukani i-a a oi aku a emi mai paha, ku iho la au e nana iana ale apiipii o ka moana ame kahi a keia keiki Hawaii kaulana loa apuni na kihi eha o Europa ma ka hei hei @u, aole lua elike ai, o ka mahimahi wale no, kela i'a mama loa i ke alualu mahope o ka mamalele o ka malolo.

            I iho la au iloko o'u, hookalakupua no hoi ka bana a na pua ame na mamao hope loa, a ka Na'i Aupuni Kamehameha, ka Paiea nui o Hawaii, no ka mea, ke hoike nei au i ka mea oiaio loa, o kahi a ke Duke kaulana o Hawaii i au ai, aole ia wahi elike me kahi kai o Waikiki i ka lana malie, a i ke poina nalu hoi, i ka ipuka hale iho no, aole pela keia, o kai uli pouli loa keia he huhu ka ale o keia wahi, pienalauna ole mai, aohe ili puakea hiki ke aa e au ma keia wahi,in a e hiki i hookahi haole ke au, e piha pono ana na nupepa i ke kamailio no ia haole, a pehea hoi kuu Duke kaulana o Hawaii i hamau loa ai na nupepa, aole hoi hoike ae, o ke keiki Hawaii mua loa keia nana i au ka hohonu o ka moana Pakepika, he hookahi kaukani kanahiku-kumamalima (1075) mile mai na kapakai aloha mai o Hawaii, a lele aluka mak la noonoo like ole imua o'u.

            Ike iho la au o kakou na Hawaii kekahi lahui u@ku loa o ke ao nei, pela kaou i poina mau ia ai, ma ka inoa wale iho no kakou i kaulana ai, a haawi ae la au i ko'u mahalo no Duke Kahanamoku, ka moho heihei au kaulana i Hawaii, a na moho au o ke ao e upu mau nei, e hoohaule i ka mama o ka moho o Hawaii, a'u hoi e olelo nei me ke kanalua ole, e hoao wale no lakou, a papalua lauoho, aole loa he wa e lilo ai o ka inoa moho mai ia Duke Kahanamoku aku, a o ko lal@ou wahi kupono loa a 'u i ike ai, aia no i kahi o ua keiki uei a'u, no ka mea, o kona luaui makuakane he hoaloha oiaio oia no'u, o ua wahi la a'u i olelo ae nei aia no i Waikiki malaila iho. "O Hamohamo."

            He oiaio, he nui ka poe kaulana i ka au i hoao mau e lanakila maluna o ka moho Hawaii, eia nae, e hoihoi mau ana keia keiki kolohe i keia pie i keia wahi aina eepa on a o Hamohamo. Kaomi malie iho kaua e kuu Soaina, o ka eha no hoi o kuu wahi lima, o kun puni no ke kakau, hoomanawanui no.

            Hala ae la keia mau hiohiona me ka poina ole nae hoi o na hoomanao ana, a ma ke kakahiaka Sabati ae, o ka ua. liilii hoi o keia la ame ka pipio o ke anuenue, ame ka nee hele ae hoi o ke kualau mai ko makou ala hele aku la mai iloko o'u na hoomanao ana no ka ehu wawae o Kalani, ka Moi Kalakaua, ai iho la au iloko o'u: He oiaio, o keia alahele no a'u i hele mai ai a hoi hou i ka aina o kahi hookahi no keia a ka moiwahine ame na alii o Hawaii i hele mai ai, a hu wale ae la 'no ko'u aloha no na alii hanau o ka aina i hala i ka po, me he la ma ka'u hoomaopopo iho i ka pi'o mau oke anuenue mamua o ko makou alahele, o ka eh wawae no ia o na alii @ waiho nei maluna o ka ili hua lala o ka moana Pakipika.

            He o ia mau no kona makamaka hou, aole loa hoi o na wa e nalohia ai. Aloha no hoi na'lil, a hoomanao pu a@ la au i ke mele, o ia kahu o na'lil, a hoomanao pu a@ la au i ke mele, o ia kahu o na'lii, e auamo ana i ka puolo o na iwi aloha o kana mea i aloha ai mahope o kona kua, ana hoi e kau ae ai i keia mau wahi mamalaolelo.

            O ke alii wale no ka'u makemake,

            O ka luhi hoi o moua me ia nei.

He oiaio, ua hala aku na alii apau i ka po, a koe no hookahi wale iho no a kakou wahi alii, oia no ka Elele Alii a kakou J. K. Kalanianaole. A ola no o Hawaii iaia, e aho no nae hoi ia mamua o ka nele loa.

            Pau ae la ka'u hoomanao ana no keia mau hiohiona, a'u e ike maopopo nei, a kau mai la imua o'u na hiona aloha o a aina, a pela hoi me ko' ike hou aku i na maka o ka'u mau mea aloha.

            He oiaio, ma ka hora 4. a. m., poniponi o ke kakahiaka nui, o @une 29, e iho malie mai ana makou mawaho iho o Makapuu, kau mai la imua o'u na maka aloha o ka'u mau mena aloha, aʻu hoi i olele wale iho ai no aloha, a'u hoi i olelo wale iho ai no ia'u iho.

            He oiaio, aole au ine ka pahu kupapau e hoi aku nei, elike me ka hooiloilo a ka poe hoino ia'u, aka eia no au me ke ola kino maikai, e hui hou ai me oukou apau ka'u mau mea aloha ma ka lokomaikai o ka Haku ke Akua nona keia ola ana, kuu alakai hoi, aole loa e hookoia na manaoino apau, aole no hoi o'u mea e nele ai ma Ona la; a hoomaikai ae la au nona ame ka nui o Kona ahonui ma ka'u huakaihele iloko o ka inea ame ko'u alahuli hoi no ka home.

Mawaho ponoi o Daimana Hila, i holo malie loa aku ai ka S. S. Manoa, ahiki i ko makau lana malie ana mawaho o ka boe bele, kali aku no ka waapa kauka ame na kukeawa, i ka pili ana mai no hoi, o ka huaolclo mua loa i paneia mai ia'u e kekahi o na kukeawa i kamaaina ia'u, George aole ka oe i make, lohe mai makou ua make oe, minoaka aku la au me keia mau olelo:

O George ka mea i make a koe no o Kane, eia i Hawaii nei, a lululima iho la maua me ka hauoli, no ka maua mau olelo a'u e ike la, ua puni Honolulu no ko'u make i ku i ika poka a ka poe Uniona. A kani wale iho la no ka'u uh-u, me ko'u i ana iho ia'u iho.

Kupanaha na Hawaii, i ko lakou makemake loa e make kekahi Hawaii e hoao ana e hana i kekahi hana no na haku, a no ka lehulehu apau o Hawaii nei, aole hoi pela na ilipuakea o Maleka, he hapai lakou me na mahalo kiekie, e hoike ana ia no ko lakou ma-keo i ke kanaka i hooko i kana hana mo ka ewaewa ole.

Aole hoi pela me a'u mc Kaikipaananea, kahi ae'a o Kauai, o na hailuku ame na hoino, na mahalo i loaa mai, eia nae, i ko'u pae ana i ka aina nei poina au ia mau hailuku ame na hoino. Opualii iho no hoi, no'u hoi kahi aloha, ho mea kipa ia ka hale, a he mea ai ia ka ai, kaomi malie iho hoi he na liilii ia no ka aina.

 

HE MANO KAKOO.

Ma ko Kilohana o ka la 11, au i kilohi iho ni i na manao hoakaka a kekahi meakakau o Maui no kana moho elele, no ke kau e hiki mai ana; a ma ka'u heluhclu ana me ke akahele loa, a me ko'u huli ana aku i ka moolelo o keia oliana, mai ko lakou makaukane puuwai hamama, a makua | no ka lahui Hawaii, ame kana mau hana e lilo ai i mau mea e hoomanaoia ahiki mai nei i kana mau keiki, ke ikeia aku nei no lakou e uhai. ana ma ka meheu o ko lakou makua aloha, e hoao ana e h'aua i ka hana a ko lakou makua, a oi loa aku, he aloha lakou ia Hawaii ame kona lahui.

Nolaila, ke kakau nei an i keia manao, aole he mea ua kokuaia mai, aka, ma ko'u lohe a hilinai ana i na mea i hoakakaia mai ia'u, no keia oha-na maikai nui wale, a i lawe i ke kulana Samaria oiaio, ke haawi nei au i ka'u mau manao kakoo i kau mau manao i hoakaka ai ma ka Nupepa Kuokoa oia ha kanaka c hiki ai i ka lehulehu ke haawi i ka lakou mau hilinai ana, i mea nana e hana, a e .malama i ka pono o ka lehulehu, oiai ua ikeia, a ua paa ka moolelo o ka lakou mau hana maikai i hana ai.

O kekahi, he ohana keia i kamaaina ia oe e na Hawaii, he ohana i hoao ole ma na ano apau e hana mai i na hana e hoopilikia mai ai ia oe e ka Hawaii, aka, o ka lakou mau hana i hana ai o ka haawi i na kokua, a a hapai i na hana maikai mc ka nana ole.

Nolaila, he moolelo maemae, ko kela ohana (Palawina). Nolaila, o ia ano kanaka la,' o ia na kanaka e hiki ai ke hana i ka pono o ka lehulehu.

Nolaila, no ka mokupuni au o Hawaii Nui o Kcawe, ke komo nei auma ke kakoo pu ana me oe ma keia ninau Elele, ke lana nei kuu manao i na he oiaio aole o Pilihale e holo mai ana, a pela o Anaru, alaila, no ka ninau o kau inoa ma ko'u manao, he moho ia e wela ole ai ka ili, oiai he olelo kaulana ia na na kupuna, penei: Ina no e maikai ka makua, pela pu no e maikai ai na keiki, a pela no au@e manao nei i keia.     

Nolaila, paa ia no ka molo on e Maui, a na ka mokupuni hoi ia o Hawaii e paepae pu aku, i ka lima o ka kaua Mose; pela auanei e loaa ai ka lanakila.

Eia no ka manao, penei no hookoloia ka nui manu, o Kakuhihewa, Manokalanipo, a mai poina ia Hawaii Nui o Keawa, a maopopo ka papa konano, moekahi ka Waikoloa, a mai poina pu no i ka leha aku o'na maka o kaua i @a mauna, mailaila mai na pono ame na pomaikai e loaa mai ai.

Na ke Akua no e hoohua mai i na hua o keia kumuhana maikai au, a pahaneri a patausani, a hui hou aku ma ke aiai o, ke kanana.

Mc ke aloha no,

HE HURA,

Hawaii, Nov. 14, 1921.

 

BOSETONA, Nov. 13.—Ua loaa mai na kahea kelekalapa uwea ole no na kokua i keia po mai ka mokuahi Amerika Sah Francisco mai, e holo ana mai Lisbon mai a i Nu Ioka. E hoike mai ana kela mokuahi, no kona pau ana i ke ahi, he 700 mile mai ka Lae Roce aku. Ua loaa hou mai nae he hoike mahope mai, no ke emi ana mai o ke ahi.

 

MOOLELO AHAHUI EUANELIO

AHAHUINA MOKUPUNI O KAU-

AI I NOHO MA KA LUAKINI HA-

WAII O WAOLI HUIIA.

Poalua, Nov. 1, hora a. m., noho ka aha, me ka Lunahoomalu Rev. I. K. Kaauwai ma ka noho; a hoakaka mai oia i kona manao. O ka manao o ka lunahoomalu e noho ka aha, a hoomaopopo i na lala i hiki mai, alaila; hoopanee aku keia aha, no ka mea; ua ku iho la ka Aha Euanelio Mokupuni o Kauai nei, elike me ka hoopaneeia ana ma Lihue, a nol@ mai ma Waioli nei ma ka mahina aku la. o Okatoba i hala, a mamuli o ke noiia ana'mai e hoololi a noho ma keia la, ua ae aku n@ luna nui no keia hana ano nui, ka hiki mua ana mai o na makua o ka pono ma Waioli, Hanalei nei i ka M. H. 1834.

 

Lunahoomalu, me Kakauolelo James H. K. Kaiwi ma na noho, a meleia ka himeni, 183, L.-H. . Pule mai ka lunahoomalu mai, a mele hou ia ka himeni 36, L. H.

Hoomaopopoia na lala o ka aha i hiki mai; Waioli, Rev. D. K. Kaaea-moku kahu, Eddie Cardncr, elele; Koolau, Rev. R. Puuki, kahu, Pilipo Castro, elele; Kapaa, Rev. I. K. Kaauwai, kahu, Jonah B. Cummings, elele; Lihue Hawaii, Rev. Chas, Keahi, kahu, James H. K. Kaiwi, elele; Lihue Union, Rev. W. Baylcss kahu; Koloa, Rev. S. K. ; Kaulili, kahu, Jomes K. Kula, elele; Hanapepe, D. K. Kapahee, haiolelo Mrs. Fannie Sabo, elele; Waimea, Rov. S. K. Kaulili, komite, Mrs. Pahukoa. Meeawa, elele; Waimea Pake, Mrs. C. Ah Fu hope kahu; Waimea Iapana, Mr. K. Okamoto, haiolelo, Mr. Hamasaki, elele; Hanapepe Iapana, M. K. Okamoto, kahu; Koloa Iapana, Mr. Takahashi; Lihue Iapana, Rev. C. Takahashi; Hanalei Pake, Rev. Lo Yet Fu; Liheu Filipino, Mr. Seemento, haiolelo; Kilauea Filipino, Mr. Regaia.

Na lala mau o ka Aha; Hon. William Hyde Rice, Rev. Henry P. Judd, Rev. N. C. Schneck, Rev. Akaiko Akana, Wm. Werner, J. K. Kapuniai ame J.H. K. Kaiwi.      

Ma ke noi a ke Kahu Kaulili, @. apo ana i na lala oho Kula Sabati ame na C. E., i mau hoakuka me ka ae pu ana ia Rev. W. G. Hall, Mr. Neil Locke, Mr. Wakai ame Lowell Kupau i mau hoakuka.            '

Koho ka lunahoomalu i ke komite Imi Kumuhana: Rev. Solomon K. Kaulili, Mr. William Werner, Rev. R. W. Bayless.

Ma keia manawa i kukala mai ai ka lunahoomalu, ua ku iho la ka aha, a ua maopopo na lala o ka aha, a ua kohoia iho la na komite imi kumuhana, nolaila ke hoopanee nei keia aha, a e hele aku na hana 'i keia manawa i na hana hoolaa hou ana i, ka luakini o Waioli.

Malama ke Kakauolelo o ka Papa Hawaii Rev. H. P. Judd, me kana mau Kumuhana 4. Kapaia ka poe haiolelo i poe kahuhipa. (2) He poe lawehana no Kristo. (3) Aole he poe lawai'a wale no. (4) He oihana laa loa keia. He mau wehewehe kana maluna o keia mau mahele. A hoopauia ka hapalua hora haipule.   

La Hana Elua, Nov. 2, 1921.

Hora 9:30 noho mai ka aha, lunahoomalu ma ka noho. Hoomakaia me , ka himeni 48 L. H., pule mai ka lunahoomalu, a himeni hou ma ka aoao 215 L. H., a hapai ia ka noonoo ana i ka papa kuhikuhi hana, oiai ua hookomoia ka mahele papa ahaaina a ka Haku, no ka papa oka Poaha, ua'manaoia e malama ma keia la, hora 12 ponoi, mahope koke o ka haiolelo a Rev. N. C. Schneck, a hooholoia pela.

Koho ka lunahoomalu i kc kakauolelo o ka Papa Hawaii, oia kekahi no ka papa ahaaina a ka Haku.

Haiolelo mai ka Agena Rev. N. C. Schneck, i kana kumuhana, ka mana hookikina o ka noonoo Akua. He nui na manao waiwai ma kana haiolelo.

Kohoia ko Kahu Iapana C. Takahashi i maheloolelo Iapana, na ka lunahoomalu Rev. S. K. Kaulili, i heluhelu mai i ka lakou hoike komite imikumuhana:          

1. Hapalua hora haipule; 2. Hoike a na komite mau; 3 Na palapala hoopii; 4. Na olelo hoalohaloha; 5, Lulu wahinekanemake; 6. Na Ahahui Manawalea; 7. Ke ola o na kahu; j 8. Na kihapai kahu ole; 9. Na ka-hua luakini; 10. Kula kahunapule; 11. Na Aha Ekolu, Papa Hawaii, Papa Misiona Amerika; 12. Ka hoole waiona; 13. Komite no na hana hou; @4. Hoike a na aha ekalcsia; 15. Komo na hoomana iloko o na kula aupuni; 16, Koho ka lunahoomalu i na komite no keia Kau ae o Aperila, 1922.

 Na ke kakauolelo o ka Papa Hawaii, e pa 'i wale ka papa kuhikuhi hana, me ke kaki ole, a pela pu ke komite imi kumuhana. Hoouna aku he mahina mamua o ka noho ana o ka aha ma ka mahina o Aperila, 1922.

Hapaiia ka hoike a ke komite mau. Hoike a ka Puuku. Na loaa Kula Sabati, $9.00; na loaa C. E., $13.00; na loaa ekalesia, $10.00, huina lulu $32.00.

 

Hapaiia ka Kumuhana 3, ha palapala hoopii, mai Hanapepe mai. Na Mrs. Fanny Sabo, ka elele ekalesia o Hanapepe i heluhelu mai i kana palapala hoopii.

Na Mr. Werner he noi a hooholoia na lulu kumau o na elele, ame na ekalesia i ka lakou hookahi dala pakahi, a loaa mai, huina he $15,00. Komo iloko o ka lima o ka punku.

Hapaiia ke kumuhana 4. Aole mea a ke komite i ike.

Hapaiia ke kumuhana 5. Lulu-no na wahinekanemake, a na kahunapule. Lulu na aha ekolu, a loaa keia huina dala he $12.10, a komo koke iloko o ka lima o ka Agena Rev. H. P. Judd.

Hapaiia ke kumuhana 6. Na Ahahui Manawalea, Hui Aloha, Kaahumanu, ame Hoike Nani. Ma ka manao o keia kumuhana, wahi a ka luna hoomalu, e hoomaluia lakou.

Hapaiia ke kumuhana 7. Ke Ola o na kahu ekalesia.

Mai ka agena mai o ka Papa Hanai Kahu o Kauai, waiho mai oia i ka inoa o Mr. Wakai Iapana be haiolelo no ka ekalesia Iapana o Kapaa, C. Takahaahi o Koloa, me Rev. Royal G. Hall, kahu haole no Koloa. Lilo mai lakou i mau hoakuka.

Hapaiia ke kumuhana 8. Na Ki¬hapai kahu ole. Hoomauia aku no ka Makua Kahu Rev. Solomon K. Kaulili, i komite no ka ekaleia kahu ole o Waimea, pela me Koloa, no keia mau mahina eono e hiki mai ana.

Hapaiia ke kumuhana 9, Na Ka-hua Luakini. Aole pilikia.

Hapaiia ke kumuhana 10. Ke kula kahunapule. Na ka Agena o ka Papa Hawaii i kamailio mai e hoouna i na keiki ma keia kula.

Hapaiia ke kumuhana 11. Na papa ekolu, ka Papa Hawaii, ka Papa Amerika, ame Misiona Amerika, a ua luluia a loaa he $40.00.

Hapaiia ke kumuhana 12. Na Ahahui Ekolu. Hui Aloha-Nui Kaahuamnu ame Hoike Nani, No keia kumuhana, ua hoomaluleia, aohe loaa ka manawa kupono c noonoo ai.

Ma keia manawa i malamaia ai ka papa ahaaina a ka haku. A hoopanee ka Aha Makua a no kekahi manawa.

(Aoie i pau).

     

KO MAKOU MAMA ALOHA, MRS.

HULA KAILIKINI, UA HALA.

E Mr. Lunahooponopono o ka Nupcpa Kuokoa, Solomon Hanohano, Aloha oe: E oluolu oe e haawi mai i kekahi rumi kaawale o ka kakou hiwahiwa, nana hoi ia e hoike ae i ka' nui ohana, na keiki, na moopuna lehulehu, na makamaka ame na hoaloha he nui o ko makou mama aloha, mai ka la. puka ma Ha'eha’e, a ka welona a ka la i ka ilikai o Lehua.

Ma 'ka hora 6 a. m. poniponi o ke ka-kahiaka o ka Poalua, la 25 o Okatoba,) 1921, ua iho ae la i ko maua hale ko makou mama aloha no ka inu kope ana, a hoi aku no kona home noho kuahiwi, a pii pu aku no hoi me kana mau moopuna hele kula.

Ma kela po ua moe oia ma ka hale o kana keiki hiapo, ko makou kaikuaana, Kanehoalani Kailikini, oia hookahi wale no ia po. Iaia i hiki ae ai i ko maua hale a noho i ke alpii olalo loa, e pii ai i ka hale oluna, ua. kahea mai la mana; ua hiki mai la ka oe? Aole no he leo i paneia mai, a ike aku la maua i ke kuloupoo ana mai imua, a waiiho ana~ilalo; a ua holo aku la au a ka'ika'i mai la iloko o ka hale no ka opa ana ma na wahi apau o kona kino, aole he wahi oolea, a olelo mai la ka'u wahine, aohe oia nei wahi hanu i koe; ua pau ka pana o na lima.

O ko'u wa no ia i hele ai i Keau-hou i ko makou makua haole, kokua a lokomaikai, Mr. Thos. White, a kamailio aku, la, o kuu mama Mrs. Huia Ka¬ilikini, ua make ia, a pehea la ka manao?

Ua makemake au e hoihoi i kona home noho kuahiwi Kuamoo; o ko T. White kamailio mai la no ia ia'u e kii au i kuu mama a lawe aku i Kcauhou, a na ko kaa e lawe- iaia aihiki i kona home e hoomaha ai.

Huli aku i poe kanaka na lakou e auamo mai, a hole aku la no hoi au a loaa na kanaka, a o ko makou kii no ia e lawe mai, a kau ma ke kaa, a haawi hou no o Thos. White i kona kaa nui i kaa no na ohua e pii ai iuka. Auwe! nui ka lokomaikai ame ke aloha o keia makamaka haole. Olelo mai la no ia'u o huli aku ipoe elilua a nana no e uku. Eia hoi, he nui na makamaka ame na hoaloha kokua ma ka elilua ana.

Ua kamailio ihou aku la au ia Mr. Thos. White, e kelepona i ko'u kaikuaana i Waimea a ua kelepona aku la oia ia Mr. Carter, aole i loaa a hora 8 p. m, o ia ahiahi, aikahi no a loaa mai ka pane e hele mai ana kuu kaikuaana, nolaila ua kaliia ke kanu ana i ko kino wailua o ko makou mama, ahiki mai oia.

Ma ka Poakolu. ae, la 26, hora 11 a, m., hiki mai la kuu kaikuaana ame na kaikamahine a makou, ame ka moopuna; a he mau hora ia o ke kaumaha ame ka luuluu me na waimaka a ke aloha e hanini ana no keia make kamaihao, me ka hui a kamailio ole me ko makou mama aloha.

 

Ma ka hora 3 p. m. i makaukau ai no ka laweia aku no kona halelua no ka. wa mau loa.

Ma ka hora 3 p.m. i makaukau ai no ka laweia aku no kona halelua no ka wa mau loa.

Mamua o kona laiweia ana, ua hoomaikaiia e Pohukaina Z. P. Kalokuokamaile ame Kahuilaokalani. Maikai na manao paipai a hoolana i ika manao o ka ohana ame ka lehulehu, a laweia aku la kona kino wailua ma kona ha lelua noho kuahiwi ma Kuamoo.

Ua hanauia o Huia Kailikini ma Hokukano, Kona Akau, ma ka la 26 o D@kemaba, 1831, a i ka manawa i make ai o Naihe, keiki a Keaweahe@lu, ua piha iaia na makahiki he 90 o ka haawe ana i na ea oluolu o keia ola ana, a moe aku la i ka moe kapu o Niolopua. Aloha wale!

He ekolu lakou a @o lakou mau makua i hanauia mai e Luukia ko, lakou mama, ame Kalua ko lakou papa, a ua I make mua no kona kaikuaana Kahoukapu ame kona pokii ka kunane Kahiapo.

Ua mare oia me Kailikini Ehu, ko makou papa. He nui no makou, a eha wale no makou e oia nei. 0 ko makou mama, he helu ekahi ma na mea hanalima o na ano like ole; ulana papale, ulana moeua, eke, aohe hana koe; a o ia ka mea i hoi ae ai i kahakai e a'o i ke kumu nu 'a o ka wa kahiko i kana hunona, a make e.

Ke haawi nei au i ko'u mahalo ia Chas. Ka, ua haaiwi mai ia'u be $10 ame ke ko pu mai no. Mrs. E. Kilinahe, Mrs. ame Mr. Alani e kii au i ka'u mea e makemake ai, i meaai na ka poe kukiai i ka po.

Owau o Kanehoalani Kailikini, ke haaiwi nei au a nui loa i kuu hoomaikai ia Mr. Career o Waimea, i kona | haawi ana mai i kaa otomobile maikai no'u ame ka'u anau kaikamahine ame na moopuna. H@ helu @kahi keia .a ka | haole kokua nui wale i ka poe ilihune l*o Waimea nei. Ina paha he haole okoa aku, ina ua puu kuu lae kahi i ke pohue. Aole hoi o ka haole i nohoia o ke Kristiano.

Ke haawi hou nei au, Keawe Kailikini, ia Thos. White, ua haawi mai la @u he $10, no ka mea e pilikia ana i ma kekahi mea.

Ke haawi pu nei au i na kuke hoomanawanui i ke ala i ka po a ao Mr. Kalawa ame Kimo Kaluna i ko'u hoomaikai, ame ka poe i ala a ao ka po, a pela pu hoi mo ka poe na lakou na. makana pua, me ka poe na lakou i elikona halelua, e lawe aku oukou i keia hoomaikai. O makou no,

KANEHOALANI KAILIKINI,

KEAKU KAILIKNI

KEAWE KAILIKNI

PIKO KAILIKINI,

MRS. A. K. KAILIKINI.

Honalo, Kona Akau, Nov. 17, 1921.

     

NA ANOAI O KA UAKEA O HANA.

 

Mr. Lunahooponopono, Anoai kaua a @i:—E oluolu mai ia'u amo ka'u wahi puolo meahou o ka aina i kapaia o Hana i ka ua Lanihaahaa ame ka ua Apuakea.           

Ma ka la eono o keia mahina o Novemaba nei, i weheia ai he luau ame fea ma ka halepule Kakolika ma Puuiki, Hana, Maui, na na hoahanau ame ka Makua Engelbertus.

Mamua e ka wehe ana o ka luau ame ka fea, ua hoomaka na hana pili i ko ka Uhane i ka hora umi, a pau i ka hora umi-kumamalua, mahope o ka luana liilii ana, ua makaukau na mea apau, a ua kukala mai ka lunanui o ka la oia o Patelo Pu o komo na mea apau no ka hoopiha ana i ka lua o ka inaina, o ia hoi laulau i huipu ia me ka puaa, opihi, limu, opae, ake i pipi, kulolo, a he nui wale aku, a ua poina aku la kekahi mau ono like ole e kala mai no.

Mahopo o ka pau ana o ka paina ana, i hoomakaia ai na mea pili i ka fea, i noho lunanui ia e Mrs. Cooper, mai na hoahanau mai o ka hoomana Katolika na meahana lima, o ia hoi keia, papale moena, poho lauhala, peahi, a he nui wale aku na mea i koe; ua hoomauia na hana o ka la, ahiki i ke ahiahi ana, a hookuuia na hana me ka maluhia.

Nolaila o na loaa apau o ka luau ame ka fea, ua hiki aku i ka $460.45.

Nolaila ma ka aoao o na hoahanau o Puuiki, ko haawi aku nei i ko lakou lima akau o ke aloha oiaio ia Mr. Olivela ame kana mau keiki, no ko lakou kokua makana ana mai ia makou elua pipi ame elua puaa' maluna ae o na mea apau, ke haawi nei makou i ka makou mau leo pule i ka Haku e hoopiha ihoi kona mau aoao a piha, a hu, a ke haawi pu aku nei no hoi makou i na hoomaikai palena ole ia Mrs. Cooper, no kana mau hooikaika palena ole i na mea pili i ka fea; maluna ae o na mea apau, o ka Haku pu me kakou apau, iloko o ka inoa o ka Makua ame ke Keiki ame ka Uhane Hemolele amene.

Owau iho no me ka oiaio,

J. N. K. LAM HOY,

Puuiki, Hana, Maui, Nov. 8, 1921.

 

KE ANO O KE KALAIAINA.

(Kakauia e Z. P. K Kawaika@maiika-

makaokaopua).

Ka Hoakaka Ana,

 

 

Ua haawi mai ke Akua i mea e waiwai ai na kanaka apau; ua haawi mai Oia i ika aina, kahi e ulu ai ka ai; ua haawi mai Oia i ka laau i mea e paa ai na hale, i mea hoi e pono ai na hana , he nui loa; ua haawi mai no hoi Oia i na meaulu apau, i mea e hooko ai i ka j makemake o na (kanaka; ua haawi mai Oia no kakou, i mau lima ame ka ikaika e lawelawe ai a hooponopono i ka aina ame na mea apau e waiwai ai. Aka, i ka noho naaupo ana o na kanaka, ua hune loa lakou. Aole lilo na mea a kc Akua i haawi mai ai i mea waiwai no ke kanaka. He ana kona hale, a @ole ia, he hale kamala no,' he hale paa ole, a he hale pelapcla. O na laulaau kona kapn, a i ole ia, he ili hol@holona, a he ili laau kekahi; hahai no hoi oia i na holoholona hihiu, i meaai, a imi no hoi i na meaulu wale ma ka nahelehele; aole hoomahu'i i ka ka nonanona a hoamaka@kau i ka ai a nui. Pela e noho ilihune ai na kanaka i ka wa naaupo. Aole ike lakou i kahi e loaa mai ai ka waiwai. Ike lakou i ka waiwai no kahi e mai, a kahaha ko lakou naau i ka nui o ka waiwai o na aina e. Aolo lakou e hoomaopopo, ua lulu wale mai ke Akua ma na aina apau i mea e waiwai nui ai.

Nolaila, he mea nui ke kalaiaina. Ua nui no ke ano o ia hua. O ka lepo, kahi e mahi ai ke kanaka, he aina ia. O ka moana, kahi e lawai'a ai, he aina ia. O ka pakuai, he aina ia. O ke kukuluhale he aina ia, O ke kukuluhale, I the aina ia. O kela mea keia mea e waiwai ai na kanaka he nui, ua kapaia ia mea he aina,. O ka hooponopono i na aina, i mea e waiwai ai, ua kapaia ia mea e na kakauolelo kahiko o kc kalaiaina,

I ko kakou noho ana ma keia ao, ua nui loa na mea a kakou e makemake ai, i mea @ oluolu ai ko kakou noho ana. O na mea apau e ko ai ka makemake o ke i kanaka, a e hooluolu ai hoi i kona noho ana, he waiwai ia. He mea waiwai ka ai, no ka mea, he mea ola ia.

Nolaila hoi, he waiwai ka i'a, a he waiwai ka laau lapaau. Aole nae o ka mea ola wale no ka i kapaia he waiwai. O na mea apau i makemake, ina he mea e pono ai ka noho ana, he waiwai ia. Ua makemakeia ka malamalama i ka po, nolaila, he waiwai ka aila. Ua makemakeia ka malu o ka la, nolaila, he waiwai ka mamalu. Ua makemakeia ka lole kilika; nolaila he waiwai ka enuhe kilika. Aole nae he waiwai na mea i waiho wale ia.

O ka aina i ma@i ole ia, a noho ole ia, aole ia he waiwai. O ke dala e waiho wale ana iloko o na mauna, aole ia he waiwai. O ka i'a o holoholo ana ma ka moana, aole ia he waiwai. O ka laau aia i nalowale loa ana kahi e loaa ole ai i ke kanaka, aole ia he waiwai. A loaa i ko ke kanaka lima, alaila, lilo : ia mau mea i waiwai; aohe waiwai i ka wa e waiho wale ana. I ole e loaa i ka I lima, aole e ko ko (ke kanaka makemake; aole ia e hooluoluia. A loaa iaia, alaila, ua ko kona makemake; ua i oluolu oia; ua waiwai hoi ia.

 Ina he nui ke dala a kekahi kanaka, ua oleloia, ua nui kona waiwai. Aole nae ia e maona ma ia mea, aole mahana kona kino; aka, he kumu no ia e hiki ai ko kuai a loaa mai kela ame keia mea i makemakeia. Nolaila, ua waiwai ke kanaka ke nui kana dala.

O ko dala ke ana e hiki ai ke ana i ka maikai ame ka nui o ka waiwai. Ina i makemake nui ia kekahi waiwai no kona maikai loa, ua nui ke dala iloko o ia waiwai. Ua makemake nui ia e loaa nui mai ke dala, ke kuai aku. O kekahi waiwai, aole nui kona waiwai, ua nui loa nae ke dala iloko. A o kekahi waiwai, ua nui loa kona maikai aole nae he nui ke dala iloko. He mea maikai ka hao, a ua oi loa aku kona maikai mamua o ke gula. Ua nui loa nae ke dala iloko O.ke gula, no ka mea, e hiki no ke kuai aku a nui ka loaa mai.

Waiwai kuai. He waiwai kuai kekahi waiwai ,a he waiwai loaa ole i ke kuai kekahi waiwai. Ina e anaia ka maikai ,ua oi loa aku ka maikai o kekahi waiwai kuai ole, mamua o kekahi waiwai kuai. Ua oi aku ka maikai o ke ea mamua o ka lole, no ka me@, ola ke kanaka me ka lole ole, aole ola ke kanaka ke loaa ole iaia ke ea. He waiwai kuai ole ka malamalama o ka la. He mea maikai loa ka malamalama o ka la. Ina e anaia ka ma@kai, ua oi aku ia mamua o na moku ame na waa.

No ka mea, ola no ke kanaka me ka moku ole ame ka waa ole, aole ola ke loaa ole iaia ka malamalama, Ina nana kakou i ika waiwai kuai ame ka waiwai kuai ole, eia na wahi elike ole ai . laua. O ka waiwai kuai ole, he waiwai pau ole ia no ka nui loa, O ka waiwai kuai, e pau wale ia no (ka uuku. He mea pau ole ke ea, ame ka malamalama no ka nui loa. Pau koke ka lole ame na moku ame na waa, no ka @uku.

(Aole i pau.)

 

KIPA MAI O REV. M. M KAHIAPO ILOKO O NA KIHAPAI O MOLOKAI

Solomon Hanohano, Esq., Aloha nui kaua:—E oluolu mai kou ah@nui e hookomo iho i na meahou o Molokai nei i keia mau la iho la i hala aku la.

Me makou ke komite. hoeue@ o na ekalesia, ke Kula Sabati ame ka Ahahui C. E., o na Mokupuni o Maui, Molokai ame Lanai, oia no o Rev. Moses M. Kahiapo. Maikai na manao hoeueu a ke komite, e hoala ana i ka uhane o na mea hiamoe, na ha@a ekalesia, k@ Kula Sabati ame ke C.E.

Ua kaapuniia e ke komite mai ko ki@apai o Kaluaaha i ke Sabati nei iaia ka haiolelo o ka awai. Ke poolelo: Owau no ke kahuhipa maikai, ke k@huhipa maikai oia ke haawi kona ola na hipa.

Piha ke anaina i keia Sabati, @e 98. Ia auwina la no 1 ka hora 4:30 ma Waialua Church, maikai ka launa ana me na lunakahiko, a pela pu me n@ hoahanau o keia apana@ Kumuhana, ka hoonee ana i ka ekalo@ia.

la ahiahi no, i ka hora 7, ma Pupu kanioe, Kamaloo, mala@a na hana iloko o ka luakini Kekahi halawai piha keia i na hoapaahana ame na hoahanau o kekahi hoomana @e, Maikai ka manao alaki o keia ahiahi. Kumu hana, mai hoopalaleha kakou i ka hana maikai.

O ka peresidena nui kekahi, oia no o Rev. L. B. Kaumeheiwa, iloko o keia mau halawai a ke komite hoeueu e kaa hele nei, Rev. E. E. Pleasant ame ke kahu o Kaluaaha, Rev. J. @. Welch. Me ka ohohia nui ke anaina i na mea maikai.

Poakahi, Nov.14, 1921, ma Halawa, i , ka wailele o Moaula. Hui me na kamaaina e keia aina, malamaia ka halawai iloko o ka luakini, @koakoa mai na mea apau. Kumuha@a, e makaala. Maikai ke anaina, hui mai na luna ame na hoahanau apau, e lohe i ka' olelo a ke Akua.

Poalua, Nov. 15, 1921, auwina la, ma Kaunakakai Church, ke Kahu I. D. Iaea, na lunakahiko ame na hoahanau hui .pu mai la ma keia halawai hoeueu, Kumuhana, na hana hooholomua. Maikai ke anaina haipule, a pela pu ka noho ana me na hoapaahana, Ua hauoli makou i ka lobe ana i keia mau mea maikai mai kana @au kauwa mai, i ka ololo a ke Akua.

O keia kekahi o na @na maikai loa a ke komite i kipa mai ai c hoala ae @ na noonoo o ka poe i palaka i ka olelo a ke Akua, ame ka ikai@ka hou iloko o na Ekalesia apau.

Me ko makou manao hauoli, e hiki hou mai no ke komite i @ia mua aku. Ke noi nei makou na ke Akua no e hooholomua i na hana maikai iloko o keia Kalana o Molokai, no Kristo ame Kona ekalesia.

O makou iho no,

NA HOAPAAHANA O MOLOKAI.

 

O DANIEL KELlIKUMOKU UA

HALA.

 

Mr. Solomon Ilanohano, Aloha o@:—E oluolu hoi oe e hookomo iho i ka makou puolo waimaka o ke aloha, @ ha'i aku hoi i ka lono kaamaha, lono luuluu, lono kumakena i loho aku hoi na kini lehulehu e noho mai la ma ka la i Ha'eha'e-a ka welon@ a ka la i Lehua,          

O Daniel Keliikuikamoku ua hala, ua nalo, ua naha ka moku, ua liu ka moku ua holoai 'a ka moku i na hora @la o ke ahiahi Sabati, la 30 o Okatoba, 1921.

O makou o ka ohana o D. Keliikumoku, ke haawi aku nei i ka makou hoomaikai kiekie, mailoko mai o ko makou mau puuwni luuluu, m@ ke aloha i ka poe apau i komo pu mai m@ka ohana: iloko o ke kumakena, mai k@ wai o Waimea, a ka la olalo e, pela p@ no hoi ia oe e Waialua, aina kupo lua i ka la'i e Puaena i ka Ehukai, @ Anahulu i ka wai hu'ihu'i koni i ka ili, o ua aloha hiki o ka po la, e uwe no makou e; aloha wale@

Ke ihaawi aku nei i na hoomaikai @na makana pua, hoomaikai hou aku n@i i ka wehe hamama ia ana mai o na ipuka apau ou e Liliuokalani, me ka leo kahea o ka bele, e hele mai, pela pu ia oe na lima noeau @oowehiweni pua, ke kahu o ka. I 'a Hamau Leo, Rev. Kamau, ke anaina apau i hoopiha ae ialoko o ka. @alepule, ahiki loa aku i kona halelua.           

E oluolu e lawe i ka makou mau hoomaikai mai ko makou puuwai aku.

Me ke aloha,

NA KA OHANA.

 

Ma ka hookuku popo peku wawae o na kula i malamaia i keia makahiki, ua aha'i ae ke kula McKinley i ka inoa moho, no ka manawa mua loa, mo ka haule ana @oi o na kula, i aha 'i se i ka lanakila, mai na kula e ae mai, me ka lilo ana hoi ia kula ka makan@ o keia makahiki. no ka wa mua loa iloko o 15 makahiki.

 

LADANA, Nov. 1C—Ua loaa aku @e hapa o ke alanui kahiko o Roma, pela me na hapa o kekahi halealii nui, i na kanaka, hana ma Alexandria ma ke ano ulia, oiai lakou e eli a@a i @a kahua no kekahi hale hou. Ma ka hoike a na kanaka loea, ua kukuluia kela halealii@e 2,000 makahiki mamua aku o Kristo.