Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 46, 18 November 1921 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII. PUKE LIX-HELU 46. NOVEMABA 18, 1921. NA HELU APAU 6478
Nani na Hana Hoomanao o ka La Hoopau Kaua
---------------
Huliamahi ko ke Kulanakauhale no Kapiolani Paka ma ka Poalima Aku la i Hala
---------------
KILAKILA NA HANA K@@UAKAI MA IA LA
---------------
O Kela @ ke Kaihuakai Nui Hoo@ ka Nani i Ikeia ma Honolulu Iho Nei
---------------
Me he mea la, iloko o na hana hoomanao, a hoohiwahiwa, i malamaia ma keia kulanakauhale, aole he mea i ike ia, elike la me ia mawaho ae nei o Kapiolani Paka, ma ke kakahiaka o ka Poalima aku la i hala, na hana hoomanao no ka la Hoopau Kaua, me ke k@ i ka nani ame ke kilakila o na mea apau i hanaia, no ka hanohano o kela la ano nui, ma ka moolelo o ka honua nei.
O kela kekahi o na la laukanaka maoli owaho o Kapiolani Paka, me he mea la, ua hoakoakoaia aku na kanaka apau o ke kulanakauhale nei no kela paka, ke hele la a piha ka paka, mai ka hoomaka ana aku ma ka ao ao ma Ewa nei, a hoea no kahi e kokoke la, i ka palena pau o ka holo ana o na kaa uwila.
Ma na holo ana o na kaa uwila mai na h@@a mai o ke kakahiaka, ahiki wale i ke ahiahi ana, ma kela la, ua hele wale no a piha hookeke, me ke kono okoa ia ana aku o kekahi poe lehulehu, e kakali, he mau hora mamua o ka loaa ana he mau wahi kaawale maluna o na kaa, no lakou e kau ai; a ua kono oka ia aku hot kekahi poe e hoolimalima i mau kaa otomobile no lakou e hele ai i @ @ @ @ @ e huli hoi mai ai paha no ko lakou mou home.
I kulike ai me ka papa hoonohonoho, no na mahele like ole o na hana kaihuakai ma kela la, pela iho la, i hoea a@ ai ka lehulehu no ka paka, e ikeia ana ua haumana o na kula aupuni, ma ko lakou mau wahi iho, ma kahi o na kaukani, iloko o ko lakou mau kahiko like ole, me ke ku i ka u'i ame ka nani, o ka hiona ke nana aku.
Aia na pi'o like ole i hanaia me ka @aiau loa, i kukuluia ma kela ame keia wahi, a ka huaka'i e ka'i aku ai, am a ke ano nui ke olelo ae, he ku maoli no i ka u'i ame ka nani, na mea i hanaia, a pela no hoi ka nani, o na mahele like ole o ka huaka'i. Komo ke Kiaaina i ka Huakai.
Ma ka hora umi a oi o kela kakahiaka, aia ua mahele lehulehu o ka huakai ma ko lakou mau wahi pakahi, e kakali wale ana no, o ke kani mai o ka @@@ hoailona no ka hoomakaukau ana, a i ke kani ana o ka hora umi-kumamakahi a oi, ia manawa i hoomaka ai ka nee ana o ka huakai, me ke komo pu ana o Kiaaina Farrington, iloko o ka huakai, me ua aliikoa kiekie, o ka oihana koa ame ka oihana kaua o Amerika ma Oahu nei.
He mau kaukani i komo iloko o kela ka'ihuakai ana, he ka'ihuakai hot, aole no na hana hookelakela, a mau hana hooioi paha, aka he hoike ana, no na mano ohohia o ka hauoli, no ka @@hoalii ana mai o ka maluhia.
Mawaho ae o na kaukani o ka poe i komo iloko o ke ka'ihuakai, he mau kaukani oi aku, ma ke ano he poe makaikai, ke ikeia ana ma kela ame keia aoao o ke alanui a ka huaka'i e nee ana imua, mai kekahi aono o ka paka, a i kahi i hookaawaleia no ka poe haiolelo, ame ka poe i waeia, no ka noho pu ana me lakou.
Na Minuke Haipule
I ka hiki pono ana i ka hora umikumamalua, oiai no ka huakai e nee ana, ua pau iho la ke kani ana a na @@@a, pela hoi me na o-le, he hoailona, no ka noho hamau ana o na mea apau, alaila kulou iho la na poo o ka lehulehu @@@@, no no minuke, i kani hou ae ai @a o-le, no ka nee ana aku o ka huakai imua, a no ka hoomauia aku hoi o na hana haiolelo.
Mamuli nae o ke akea loa o ka paka, a hui pu iho no hoi, me ka nui o na kanaka, aole i loheia aku ka hoailona no ka malama ana i na minuke haipule @@@a, nolaila he mahela uuku wale no o kela mau kaukani he nui, ka i malama i ka manawa haipule, oiai no hoi kekahi poe he mau kaukani, e holo-@e ana i o a ianei.
Ka Haiolelo o ka La
Mahope iho o ka pau ana o na mi@@@@ haipule elua, i kalokaloia ae ai he mau leo pule e ka Bihope John La
Pahu'a ka Manao e Hoopae Malu Mai i ka Waiona
------------
Loaa Pono he Eono Mau Pahu i Piha ka Waiona i na Kanaka o ka Oihana Kukeawa
--------------
LOAA PU KEKAHI EKE ME NA OMOLE RAMA
--------------
Aole Nae Mea i Hopuia no ka Maopopo Ole o ka Ona Nona Kela Mau Omole Rama
---------------
Ma ka auwina la o ka Poaono aku nei i hala, i hoohokaia ai ka mano, o ka poe kolohe, a hakihaki kanawai, e hoopae malu mai i ka waiona iuka nei o ka aina, mamuli o ka paa ana o kekahi mau pahu rama, i na kanaka o ka oihana kukeawa, o ka hooleleia ana mailuna mai o ka mokuahi Buckeye, e ku ana ma ka uwepo 17.
Ma ka manawa o kekahi kiliua ukana o ka hookuuia ana iho noluna o ka uwapo, ua loaa ka manao hoohuoi i na luna kukeawa, no ke ano o kekahi mau pahu eono, i ma-kaia mawaho, he mau kini huaai koloko, a i ka wa nae i weheia aku ai, i loaa pono aku ai, ua piha kela pahu eono i ka rama, o ka men apiki nae, aole he maopopo o ka on a nana kela mau pahu, koe wale no, na huapalapala C. C. e kau ana mawaho o ka pahu.
Ma kela auwina la hookahi no, i loaa ai i kekahi o na luna kukeawa, he elima mau omole wisake, o ke kiolaia ana mailuna mai o kela mokuahi, iloko o kekahi paiki, a ma ke ano ulia wale no nae, i paa ai kela mau omole, aohe no he wa, a pae me ka maalahi nouka nei o ka aina.
E holoholo ana ka luna kukeawa, ma ke poo o ka uwapo 16, ia wa i ike aku ai oia i kekahi kanaka, e huki mai ana he eke, mailoko mai o ke kai, he eke hoi i hookuuia iloko o ke kai mailuna mai o ka mokuabi Buckeye, me ke kaula a na kekahi mea e auau ana, i lawe mai i ke kaula a haawi i kela kanaka, a ka luna kukeawa i ike aku ai.
I ka wa nae o kela mea i ike mai ai i ke kanaka o ka oihana kukeawa, ua huli mai la oia, a kamailio mai la, he manao kona, e hoao ana kekahi mea maluna o ka mokuahi e hoopae malu mai i ka waiona nouka nei o ka aina, me ke kauoha pu ana mai i ke kanaka o ke aupuni e kokua aku iaia, ma ka huki ana mai, ahiki i ka loaa ana o ke eke, i hookomoia ai o na omole rama.
Ua komo i'o aku la ka luna kukeawa, e kokua, pela iho la i loaa mai ai iaia kela mau omole rama elima, aia nae aole i paa i ka hopuia, ke kanaka nana e huki ana i kela eke.
Aole nae o kela wale no na hana pili i ka hoopae malu ana i ka waiona iuka nei o ka aina, i ikeia ma kela auwina la, aka i ka manawa o kekahi mea o ka iho ana mailuna mai o kela mokuahi, no ka uwapo, ua loaa ku manao hoohuoi i na kanaka o ke aupuni nona, a i ka manawa i huliia aku ai kona kino, ua loaa aku la he hookahi omole gini, maluna o kona kino, o ka lilo no ia i na kanaka kukeawa, a paa hoi ka mea hakihaki kanawai i ka hopuia, me kona hoopaia ana aku maloko o kahi hoopaa o na lawehala.
------------------------------------------------------
Mothe, alaila hoomakaia ae la na hana haiolelo, ma ke ku pakahi ana mai o ka Admirala Simpson, ke Kenerala Summerall ame Kiaaina Farrington.
O ke ano nui o na haiolelo a ka poe haiolelo, e haawi ana no ia i na mahalo kiekie ana, i na kane ame na wahine, i komo aku iloko o ke kaua, i haawi aku i ka lakou mau kokua, no ka hopena i oili mai, o ia no ka maluhia.
Mahope o ka pau ana o na haiolelo, i hoohalaia ai he manawa e ka lehulehu ma ka ai ana i ko lakou mau aina awakea me na meaai e loaa ana ia lakou, mai na wahi mai i hoomakaukau, i na meaai, a huli hoi mai la no hoi kekahi poe no ke taona nei.
Iloko o ka manawa a na kaukani o na kaukani e piha ana mlaoko o ka paka, aia na mokulele he elima ko lakou nui, iluna o ka lewa, kahi i hookikakaha ai, me he mea la, o kekahi kela o na hiona o ka wa kaua.
Iloko o ka noonoo o na mea apau, a e lohe maoli ia aku ana no hoi ma ka waha o ka lehulehu, e hoike ana, o kela ke ka'ihuakai nui hookahi i ikeia, me ke ku no hoi i ka hiehie o na mahele like ole o ka huakai, a o ka mea oi loa aku, ua huliamahi ae ma lahui like ole apau, mai ka poe opiopio loa, ahiki aku i ka poe elemakule, mai na kane a na wahine.
E Holo Moho Ana o Makekau no ke Kulana Elele
---------------
Hoike ia Alakai Demokarata o Hawaii no ke Ku Aku Imua o ke Kahua Mokomoko
---------------
E HAHANA AKU ANA NA PAIO NO KEIA KULANA
---------------
Ina no ka Holo o ka Makai Kiekie Jarrett he Moho Paakiki ka Waeia o McCandless
---------------
I kulike ai me ka lo@o kelekulapa @@@@ ole o ka loaa ana mai i Honolulu nei, mai Hilo mai, a i hoopukaia ae hoi maloko o ka Advertiser, o ka Poalima aku la i hala, ua hoike akea ae ka Lunakanawai R. H. Makekau, o Hamakua, Hawaii, he moho elele lahui oia, ma ka aoao Demokarata, e holo aku ana ma keia kau ae, no ke kue ana ia L. L. McCandless.
He nuhou ano nui keia, i na alakai kalaiaina, aole wale no iwaena o na Demokarata, aka iwaena pu kekahi o na Repubalika, no ka mea ua manaoia, o L. L. MsCandless hookahi wale no ka moho elele lahui a ka aoao Demokarata, aka ma o keia oili ana mai la o ka Lunakanawai Makekau a ke iwaho o ke kahua mokomoko, e lilo aku a@u ka hakoko kalaiaina no ke kulana elele lahui, i hakoko hahana loa, e maalahi ole ai ka loaa o ka waeia ia Mr. McCandless, elike me na kau lehulehu ae nei i hala, ana i holo mau ai no kela kulana mai kona aoao kalaiaina mai.
He kanaka o Mr. Makekau i kamaaina iloko o na hana kalaiaina kuloko, no na makahiki he iwakalua ae nei i hala, me kona kohoia ana he hoa noloko o ka hale o na lunamakaainana, o ka ahaolelo kuloko, a he elua hoi ona mau kau, i kohoia ai i hoa no ka aha senate.
Ma kekahi manawa ae nei i hala, elike me na hoike mai Hawaii mai, ua lilo i hana na kolaila poe kalaiaina, ka nana ana i kekahi moho kupono, ma ka aoao Demokarata no ka holo ku-e ana ia L. L. McCandless, mamuli mai ka keia o ko lakou makemake ole e haawi i ka lakou mau kakoo ana ia L. L. McCandless.
Oiai nae keia lono o ka loaa ana mai i Honolulu nei, no ka holo moho elele lahui, mai o ka Lunakanawai Makekau, ma ka aoao Demokarata, ua loaa pu mai na hooia ana i keia keena no ka makemake nui o kekahi poe o Hawaii, mai na Demokarata a na Repubalika, e haawi aku i ka lakou mau kakoo ana, ia William P. Jarrett, o ka lakou kanaka hookahi ia, i iini loa ai, e lilo i elele lahui, mamuli o ko lakou manaoio ana, ma on a wale no, e malamaia ai ka hanohano o ke kulana elele lahui, a e hanaia ai hoi na mea e pono ai o keia Teritore.
O ka holo moho a holo moho ole o Mr. Jorrett no ke kulana elele lauhi, aole he mea i maopopo i keia manawa, aka ua laweia mai nae ka hoike, mai kekahi mea i hiki ke hilinaiia, no ka hoole ana ae o Mr. Jarrett, no kona lilo aku i moho elele lahui; aka nae, oiai he hana luaiele ke kalaiaina, me he mea la, no keia manawa wale no ia hoole ana, in a e hoea maoli mai ana, iloko o na la hakoko kalaiaina, a hui pu me ka nui o ka poe e koi ikaika aku ana iaia, e ae mai ana no oia e lawe aku i ka hanohano a kona mau hoa makaainana, i makemake ai e hookau aku maluna o kona mau poohiwi.
---------------
MAKEMAKEIA NA KAAHUMANU E HELE I KA PULE
---------------
Ma ka luakini o Kawaiahao, ma ka hora ehiku me ka hapa o keia po Sabati iho, Nov. 20, o ke Kiaaina Farrington, ka mea iaia ka haiolelo, ma ka halawai haipule, e malamaia ae ana e ka Ahahui Hoeueu o ka Ekalesia o Kawaiahao.
Ua hoounaia ae he kno i ka Ahahui Kaahumanu, ma o ka Peresidena Lucy K. Peabody la, e hoea ae ma kela halawai, nolaila ua makemakeia na lala apau o kela ahahui e hoea ae maloko o ka pa o Kawaiahao, ma ka hapalua o ka hora eono o ke ahiahi Sabati, me ko lakou mau aahu piha me na lei.
O ke kumuhana a ke Kiaaina Farrington, e haiolelo mai ana ma kela halawai haipule, o ia no ka "Manao Hoolaulea."
---------------
Ma ka hora 3 o ka auwina la o ka la epopo e poni ia ae ai kekahi mau lala hou o ka Ahahui Owl, me ke ka'it huakai pu ana ae hoi ma na alanui, e kaa ana mamua, me ka ukali aku hoi o ka hui o na wahine, a o na kane aku hoi o ka hui o na wahine, a o na kane aku hoi mahope, a o ka hui mai hoi o na Pilipino mahope loa, a ma ke Sabati ae hoi he ahaaina nui mawaho o Kuliouou, ame hulahula pu.
Ae Okoa Ia Mau Opio no ko Laua Aihue i na Kaa
---------------
Hopuia Laua e na Makai o ka Oihana Koa Malalo o Waialua me ke Kaa i Aihueia
---------------
MANAOIA NA LAUA I POWA IA CHAS. ROSE
---------------
Hoole Nae Kela Mau Opio no ko Laua Lihi Launa Ana Aku ma Kela Hana Powa
---------------
Mahope iho o ka hopuia ana o kekahi mau kanaka opio elua, e na makai o ka oihana koa, ma ke kakahiaka o ka Poaha, o ka pule aku nei i hala, ma Waialua, ua manaoia i kinohi, ua hoea mai i ka maweheia ana ae o ka pohihihi, e pili ana i na mea na laua i powa, i ka Makai Nui Rose, ma ka po o ka Poalua aku, aka na kuhihewa uae ia mau koho ana aku pela, no ka mea ua hoike okoa mai kekahi o kela mau kanaka opio, no ko laua lihi launa ole aku, ma ka hana powa i lawelaweia, aka he mau kaa lehulehu nae ka laua o ka lawe aihue ana.
O na inoa o kela mau kanaka opio, o ka paa ana mai i ka hopuia, oia o Carl Slaten, nona na makahiki he umi-kumamalima, ame R.W. Treacher, he koa no ka Puali L, a nona hoi na makahiki he umi-kumamawalu.
O ke kumu i manaoia ai, o kela na kanaka opio na laua i powa i ka Makai Nui Rose, o ia no ka pane ana mai o ka mea opiopio o laua, i ka wa i ninauia aku ai e ke Kakiana Gillier, ina paha ua hoeha laua i kekahi mea, ma Kapiolani Paka, ua ae mai oia, me ka hoike pu ana mai, no ko laua lawe aihue ana i ke kaa otomobile, a hooholo aku la ahiki i ka hooku'i ana me ka rola alanui.
Mahope mai nei, i ka wa i noke ia aku ai i ka ninaninau pono, ua hoole mai oia i ka oiaio o kana hoike mua, a ia wa i hua'i pau mai ai, i ke ano o ka laua mea o ka hana ana, ma ka lawe aihue ana i kekahi mau kaa otomobile lehulehu.
Wahi a kela kanaka opio, mahope iho o ka hora umi-kumamakahi, o ka po o ka Poalua, ua haalele aku laua ia Leilehua, me ka lawe aihue ana i ke kaa otomobile o Kapena Mahaffy o Leilehua, me ko laua holo kaapuni ana ia Oahu nei maluna o kela kaa, a huli hoi mai no Honolulu nei, ma ka Pali o Nuuanu, a he hookahi ka mile alaila hoea mai i kahi e pau ai o ka holo ana a ke kaa uwila, malaila i hoopoinoia ai kela kaa, me ka haaleleia ana ma kela wahi.
Ua iho wawae mai la kela mau kanaka opio, ahiki i ko laua ike ana i kekahi kaa otomobile, ma kahi kokoke i kahi hana Iaholio, ua kau aku la laua ma kela kaa a holo mai la no ke kulanakauhale nei, a no ka maikai ole o na meapaahana o kela kaa, ua haalele okoa ia e laua, ma kahi kokoke i ka Halema'i Moiwahine.
Mahope o ka haalele ana aku i ke kaa otomobile elua, hele holoholo mai la laua no ke taona nei, a i ka hoea ana ma kahi o ka halekoa, kau aku la maluna o kekahi kaa otomobile e ku ana malaila, he kaa keia no Mr. Thayer, o ko laua holo hou aku la no ia no kahi o kela kaa mua a laua i haalele ai ma Nuuanu, no ke kii ana i ko laua mau lole.
Ua holo hou lana no Waialua, ma ke alahele o ka Pali o Nuuanu, ua hoea aku laua no Haleiwa i ka wa poeleele, me ka hiamoe ana o kekahi o laua iluna o ke kaa, ahoi kekahi e hiamoe malalo o kekahi hale, ia laua e nanea ana i ka hiamoe, i hoea aku ai na makai koa, o ko laua paa iho la no ia i ka hopuia.
Mamuli nae o ke noi a na makua, o ke keiki opio o umi-kumamalima makahiki, ua kaa aku oia malalo o ka malama ana a ka oihana makai, ahiki i kona hookauia ana aku maluna o kekahi mokuahi, e holo ana no Kapalakiko, no kona huli hoi ana aku me kona ohana ma Amerika, a no kona kokoolua hoi, ua kaa aku oia malalo o ka malu o ka oihana koa, no kona hookolokoloia aku, no ka hewa ana i lawelawe ai.
Eia no ka oihana makai, ke noke mai nei i ka huli, i na kanaka elua, na laua i powa i ka Makai Nui Rose, me ka pohihihi loa no nae, o ke alahele e hookolo aku ai mahope o na mea kolohe, aka nae aia mau no na manaolana iloko o na makaikiu, no ka hoea mai i ka wa e loaa pono ai keia mau mea powa.
Paa i ka Hopuia Mahope o Kona Holopee Ana
---------------
Mahope o ka Hele Lanakila Ana no Ekolu Makahiki i Hopuia Ai he Kepani ma Waialua
---------------
HE HOEHA I KA PAKE KA HEWA I HANAIA
---------------
Na Harry Lake o ke Keena o ka Loio Kalama i Hopu Mamuli o Kona Manao Hoohuoi
---------------
Mahope o ka holo pee ana, no na makahiki ekolu ae nei i hala, i paa ae ai he Kepani nona ka nioa o Okiyama i ka hopuia malalo o Waialua, ia Harry T. Lake ame John C. Cluney, o ke keena o ka loio kalana, ma ka Poaha, o ka pule aku nei i hala.
He hihia hoeha ko kela Kepani, o ia kona hoeha na i kekahi Pake, o Lau Hin ka inoa ma Waipahu ae nei, iloko o ka 1918. Mahope o ka hana aua i ke karaima, ua holo kela Kepani e pee, aka nae he ekoly mahina mahope mai, ua paa oia i ka hopuia, a ma ka hooloheia ana o kona hihia, e ke kiure kiekie, i loaa ai he hoopii hoahewa e ku-e ana iaia, ma ka la 22 o Okatoba, 1918.
Ua pakele kela Kepani mai ka makai aku ma Waipahu, a mahope mai, ua ike hou ia oia a paa i na kanaka o ke aupuni.
Ma ka ulia laki wale noi paa ai kela Kepani i ka hopuia, ua nanea loa oia i ka lawai'a ma kahakai o Waialua, me kona haupu ole ae, he poino kekahi, a ku ana na kanaka o ke aupuni imua on a, aohe wahi e holo aku ai, e pakele mai na umii aku a ke kanawai.
He elua pule aku nei i hala, oiai o Harry T. Lake, ma kekahi huakai no na kuaaina aku nei, ua ike oia i kela Kepani, ana no i hoohuoi loa ai, o ka mea ia e noke ia ana i ka huli, aka nae, i wahi nona e kuhihewa ole ai; ua holo hou oia no Waialua, ma ka Poaha aku nei o ka pule i hala, a he oiaio, i kona hoea ana aku imua o ke Kepani ana i hoohuoi ai, eia ka, o ua Kepani i'o nei no kela.
Ua kuknokonu maoli ka eha o Lau Hin, o ke hoehaia ana a keia Kepani, me ka manao maoli ia e make ana kela Pake, ua oia loa mai nae oia, a o ka hoike nui hoi ma ka aoao o ke aupuni, e ku-e ana ia Okiyama.
Ma ka olelo a Harry T. Lake, aole keia o ka manawa mua loa, i paa ai kela Kepani i ka hopuia, aka ua noho mua no oia iloko o ka halepaahao, no ka hewa hoeha, a o keia hihia hou nae on a, he hewa hoeha ia me ka meaeha ku i ka make.
---------------
KAUOHAIA E EMI I KA LILO O KE SUA NO KAIMUKI
---------------
Ua haawiia ae ke kauoha ia W. A. Wall, ka lunanui o ka oihana wai me sua o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, e ke komite, waiwai o ka papa o na lunakiai, e hoomakaukau oia i kekahi hoike, no na hoolilo, o ka hoomoe ana aku i na paipu sua, ma na palena o na hanahou i manaoia, no ka apana o Kaimuki.
Maloko o na hoolala ana no na hanahou i manaoia no ka apana o Kaimuki, aole i komo ka hoomoe ana i na paipu sua, aka no ka hoopakele ana nae i na alanui, mai ka ulaa hou ia aku i ka wa e hookomoia ai na paipu sua, pela iho la i manao ai, ke komite waiwai o ka papa lunakiai, he oi loa aku ka pono, e maopopo mua na hoolilo no ua paipu sua, a e hoomoe mua ia mau paipu, mamua ae o ka lawelawe ana aku i na hana i pili loa i na alanui.
Ke hoolala mai nei ka Lunanui Wall no ka hana ana i na lua nunui, ma ke kihi o kela ame keia alanui, pela hoi ka hoomoe ana i na paipu sua, malalo o ka hui ana o na alanui.
Ma ka mano o Mr. Wall, he oi aku ka pono, o ka hoomoe ana i na paipu sua ma kela ame keia aoao o ke alanui, ma kahi hoi, e hoopilikia ole ia aku ai ke alanui, ame ke alanui kauaoao, i ka wa e makemakeia ai e hooku'i aku i paipu hou, me ke paipu sua nui.
Wahi o ka hoakaka a Mr. Wall, in a no ka hoomoe palua ia o na paipu sua ma na alanui, alaila e nui aku ana na kapuai paipu i makemakeia, aka nae iloko o ia manawa hookahi, elike ana no na hoolilo, in a he hookahi paipu sua e hoomoeia, ma ke ano maamau nei.
Kanaho Tona Niu i Loaa Mai Waimanalo
---------------
O Kela na Ukana o ka Mokukuna i Ili Ai ma Molokai o ka Pae Ana ma Oahu Nei
---------------
HOOUNAIA AKU KELA NIU NO KAPALAKIKO
---------------
He mau Dala Mahuahua ke Loaa Ana i ka Mea Nana i Hoakoakoa Ae i Kela Waiwai
---------------
Malalo ae nei o na kapakai o Waimanalo ame Kailua, i hoopakeleia ae ai ma kahi o ke kanaka tona niu, i lilo ai i ke kai, mai ka mokukuna Carrier Dove mai o ka ili ana ma Molokai, a pau i ka nahaha, he elua pule ae nei i hala, a ua hoounaia aku hoi kela mau tone niu, maluna o ka mokuahi Matsonia, ao Kapalakiko ma ka Poakolu nei.
He mau la mahope iho o ak ili ana o ka mokukuna, me ka piha niu ma Molokai, i ka manawa i holo aku ai o ko Honolulu nei poe, no ko lakou mau home kuaaina ma Waimanalo ame Kailua, ua ike lakou i ka mokaki o na niu iluna o ka aeone, me ko lakou noonoo nui ole nae, e hoolilo i ko lakou manawa, ma ka ohi ana i na niu iluna o ke one.
Mamuli nae o ka nui maoli o na niu e pau mau aku ana iuka o na kapakai o kela mau wahi, a no ka ike ana o kekahi mea o na kuaaina, aia he dala nui iloko o ka hana hoiliili i na niue, ua pii okoa mai la no Honolulu nei, no ka hui pu ana me kekahi poe meadala, no ke kokua ana aku iaia, ua holopono kela manao on a, nolaila ua hoomaka koke oia e ohi i na niue i pae aku luka o ka aina, a ma kela hoiliili ana, i hiki aku ai ka nui o na tona niu i loaa, ma kahi o ke kanaha tona.
Maluna o na kaa kalaka i halihali ia mai ai kela mau tona niu no Honolulu nei a hookauia aku maluna o ka mokuahi Matsonia. Ma ka oleloia, he eha keneka ke kumukuai o ke paona niu hookahi nolaila ua loaa maoli he huina dala mahuahua mailoko mai o kela mau tona he kanaha.
Ma ka oleloia, he 678 ka nui o na tona niu maluna o ka mokukuna Carrier Dove, ma ka manawa i ili ai ma Molokai, a o kahi i lilo aku ai o ka nui o na tona niu. me he mea la, ua pae aku kekahi i Molokai. a ua laweia aku kekahi e ke au, no na wahi like ole ma Hawaii nei.
---------------
HE LA PAKALAKI NO NA HOAHANAU MACHADO
---------------
He la pakalaki no na hoahanau Machado ka Poaha o ka pule aku la i hala. Mahope koke iho o ka hora 3 o ka auwina la ua hooku'i aku la ke kaa otomobile a Joseph Machado e kalaiwa ana i kekahi kaa hoolimalima me M. Higashomoto, he Kepani nona na makahiki he 17, i ka manawa a ia Kepani opio e holo ana maluna o okna kaa baikikala ma ke alanui Hokele kokoke i ke alanui Alapai a lona ka eha i ke keiki Kepani, a no ia eha i laweia ae ai ke keiki no ka halema'i o na ulia poino, no ka lapaauia ana mai o kona mau wahi i eha, na Machado ponoi i lawe ae i ke keiki i eha i ka halema'i, a ua hoike pu aku no hoi ua o Mashado i ka oihana makai i hooku'i ia aku ke keiki e kona kaa, a ua hookuuia mai oia me ka hopu ole ia mamuli o ka ikemaka ana o kekahi poe he eha ulia kela i loaa i ke keiki e hiki ole ai ia Machado ke alo ae.
Mahope iki iho o ka hora 7 o ia ahiahi no ua hoea hou ae la o Machado imua o na makai ma ka halewai no ka hoike ana ae i ka halewai no ka hooku'i ana aku o kona kaa oto me K. Kanoe a loaa ia Kanae ka eha.
I ka manawa a na makai i hooholo ai he eha ulia hiki ole ko Kanoe ke hoaloia ae elike no me ko ke keiki Kepani eha ana ma ke kakahiaka o ia la, hoea aku ana o Frank Machado, ke kaikaina o Joseph Machado, i ka halewai a i laweia aku hoi no ka moku ana ma kahi kokoke i kona kania-i a ma ka uha. Ma ka hoakaka a Frank Machado i na kanaka lawelawe oloko o ka halema'i o ke kumu o kona eha ana no kona kiolaia ana mailuna aku o ke kaa a kekahi hoaloha ona e kalaiwa ana maloko aku o ke aniani pale makani omua o ke kaa i ka manawa i hooku'i aku ai ke kaa otomobile i kekahi kumulaau.
Komo ka Waapa Palmyra Iloko o ka Pilikia
---------------
Paaia Kela Waapa e na Luna Oihana o ka Mokupuni Fanning no ka Pepa Ole
---------------
POINO KA ENEKINI PELA I PILIKIA AI
---------------
Kauohaia Aku na Luna Oihana Pelekane e ke Kuhina Maanei e Hookuu i ka Waapa
---------------
Mamuli o ka pilikia o kona enekini, i komo ai ka waapa aila ea Palmyra iloko o ka pilikia, ma kona paaia ana e na luna oihana Pelekane ma ka Mokupuni Fanning, no ka nele i na palapala hoike pili holomoana.
He waapa keia o ka haalele ana iho ia Honolulu nei no ka Mokupuni Palmyra, me ka piha i na meaai, na na kanaka elua e uoho nei ma kela mokupuni.
I ke kaa ana aku nae o kela waapa malalo o ka malu o na luna oihana Pelekane, ua hoounaia mai la he kelekalapa i ke kanikela Pelekane maanei, e ninau mai ana i na mea pili i kela waapa.
Ua hoike ae ke Kanikela Pelekane maanei nei, i ka lono kelekalapa i ka Luna Kukeawa Harry E. Murray, a ma kela hui pu ana o laua, i hoakaka mai ai ka Luna Kukeawa H. E. Murray, aole he palapala hoike pili holomoana, i haawaiia aku i ke kape@@ o kela waapa, no ke kumu, he hapa ka Mokupuni Palmyra no Hawaii nei, nolaila ua hiki no i kela waapa ke holo no kela mokupuni, me ka palapala ole.
Mamuli o kela mau hoakaka mai ia Mr. Murray mai, i hoopauia ae ai ke pohihihi o ke Kanikela Pelekane maanei nei, no ke kulana oiaio i h@@l@@@ ole ia ai kela waapa me na palapala maamau o ka holo moana ana, a wahi ana, i hoike aku ai i ke poo o ka oihana kuke ma Hawaii nei, e hoouna aku ana oia i kekahi k@klekalapa i na luna oihana Pelekane ma ka Mokupuni Fanning, e kauoha aku ana ia lakou, e hookuu aku i ka waapa Palmyra e hoomau aku i kona alahele no ka Mokupuni Palmyra.
Ina paha i loaa mua kekahi manao i ke kapena o ka waapa aila ea, he mea maalahi loa, ka loaa ana o na ulia i ke enekini, a mau poino e ae paha ina ua hoomakaukau mua oia iaia iho me na palapala pili i na moku, i hiki ai iaia ke kipa aku ma kekahi mokupuni liilii, i noho mana ia e Pelekane; aka no kona hemahema nae, pela oia i komo ai iloko o ka pilikia ame kona waapa.
Ma ke kelepa a kela waapa e huli hoi mai ai no Honolulu nei, ua manaoia, e hoi pu mai ana me na kanaka elua, i noho loihi maluna o ka Mokupuni Palmyra.
---------------
ANEANE E ALA KEKAHI HAUNAELE MA KA HALEWAI
---------------
He 500 a oi aku mau koa ame na luina i ka'i mai no ka halewai ma ka hora 9:30 p. m. o ka po Sabati aku nei, a koi mai la e hookuuia aku ka luina i hopuia ai e kekahi makai kulanakauhale no ka hakeka ana me kekahi kanaka i komo ole i ka oihana koa. Ua loaa mai na koa ame ne luina i na makai o ka oihana koa i lako me na pu ame na newa e kuku ana ma ke kihi o na alanui Betela ame Kalepa, a mamuli o ka holopono o ka hooponopono ana a na makai o ka oihana koa i auhee aku ai na luina o ka hanaia ana o kekahi hakaka a pilikia paha malaila ia manawa.
I kulike me ka ke Kapena Fieldgrove o ke aupuni kulanakauhale o ka hoakaka ana ae, na kekahi mau makai elua ana i hoopau i ka hakaka ana mawaena o kekahi luina ame kekahi kanaka i komo ole i ka oihana koa ma ke kihi o na alanui Betela ame @@okele. Ua hopuia na mea a elua a o ka luina nae ka i hoopaaia i ka halewai.
Ua hookuu koke ia aku ka luina e ke Kapena Fieldgrove i kona manawa i ike ai ua hookuuia ke kanaka i komo ole i ka oihana koa, no kona ike ana he hana kapakahi na kona mau makai ka hoopaa ana i ka luina, a e hookuuia aku hoi kona hoa hakaka.
O ka lua iho la keia o na manawa o ke ka'i ana ae o na koa ame na luina i ka halewai no ka hopuia ana no o kekahi o ko lakou mau kanaka, a mamuli wale no o ke akeakea ana a na makai i ala ole mai ai he haunaele, elike me ia i hanaia iho la ma ka po Sabati nei.