Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 40, 7 ʻOkakopa 1921 — HE KULEANA KOI KUPONO. [ARTICLE]

HE KULEANA KOI KUPONO.

Ma na mea e pili ana i na hookohu oih.ana kuloko, i kaa aku ai ka mana hookohu i ka Peresidena o Amerika Huipuia, ke kakoo nei keia pepa, i na keehina i laweia ae e ke komite kuwaena Teritore o ka aoao Repubalika no ke kupono, e hanaia mai kela mau hookohu oihana, i na kanaka kupono a makaukau iloko o ka aoao kalaiaina ina Ilawaii nei, e ku-e ana hoi, i ka hoounaia mai o na malihini maiwaho mai, elike me na hookohu oihana o na manawa ae nei i hala. Ma kekahi olelo ana ae hoi, ke koi kela komite, i ka hooponopono aupuni home rula. He mau hookohu oihana kekahi i hanaia e na Peresidena mua o Amerika, maluna o na kanaka malihini ia Hawaii nei, o kekahi o ia poe o ka hoea ana mai no keia Teritore, a paa i na kulana oihana maanei nei, ua ikeia ko lakou kupono ole, mamuli o ko lakou maopopo ole i na kulana o Hawaii nei, a mamuli o ko lakou malihini, i na liana i pili i ka lakou mau oihana; nolaila, ua lawa kakou i na malihini, no ka mea aole i nele 0 Hawaii nei, i na kanaka kupono, a makaukau, 1 oi aku no mamua o na kanaka malihini, no ka hoopiha ana ae i na kulana oihana he nui i waiho hakahaka i keia manawa, a e hakahaka aku ana hoi, ma keia hope aku. Aole nae i pau loa na kanaka malihini maiwaho mai i ke kupono ole, he poe no kekahi i ike maoli ia ko lakou makaukau, a i lilo ai no hoi ka lakou mau hookele ana i na hana o ko lakou mau keena, i mea mahaloia e ka lehulehu. O ke kulana oihana i waiho hakahaka i keia manawa, o ia no ke kulana luna ohi i na loaa kuloko maanei nei, no keia kulanai i kakoo f.e ai kela komite i ka inoa o Konela J. W. Joncs, kekahi o na Repubalika i kamaaina iloko o ka pohai o na luna oihana o ke aupuni, a iloko no hoi o na hana kalaiaina kuloko; he inoā 110 hoi, i haawi pu ae ai ke komite lahui, ame ka elele lahui, i na kakoo ana, mamuli o kela makee mau, e kikooia mai no na kanaka kuloko, no ka hoopiha ana ae i na kulana oihana maanei nei. Ua hoike akea ae ka Peresidena Harding- i kona manao, e hana* no oia i na hookohu oihana 110 Hawaii nei, mamuli o na hooia ana aku a ka aoao Repubalika kuloko i na kanaka kupono; ina e ku ka Peresidena maluna o kela manao ona, alaila he kuleana nui ko ke komite kuwaena Repupalika, e koi ai, e hooko mai oia i na mea ana i hoike ae ai imua 0 ke akea. lloko o keia alualu pili oihana no ka hookohuia mai i luna ohi no na loaa kuloko, ua hookahahaia mai koonei mau alakai kalaiaina, i ka loaa ana mai o ka lohe mai Wakinekona t mai, o ka inoa kekahi o Charles Cottnll, kela Paele i paa mua 1 keia kulana, i ke au o ka Peresidena Taft; ua hooia ae hoi ia manao kahaha, mamuli o ka maopopo ana, o kela kekahi o na inoa ikaika loa, e aneane hiki ole ai i ka Peresidena ke alo ae mai ka hookohu ana aku iaia i luna ohi i na.loaa ku* loko ma Hawaii nei. Ma ke kulana lawelawe oihana, ua hoike mai o Mr. Cottrill i kona makaukau me ka noeau pu elike me ka moolelo ana i waiho iho ai mahope nei, i kona wa i haalele aku ai i kela hana, ma o ka loli ana ae o ka Peresidena o Amerika Huipuia; a ma kona ano he makaainana, oia kekahi o na kanaka i mahalo nui ia, no kona makaukau mau e hooko aku, i na hana apau e hookauia aku ana maluna o kona mau poohiwi, nolaila, aole he mau mea e ae a na inakaainana o Hawaii nei e kamailio ai nona, o ka mahalo wale 110. Me ia mahalō 110 nae no keia kanaka, aole ia he kumu no kakou e ake aku ai, oia ke hoi mai i luna ohi i na loaa kuloko ma Hawaii nei; ua lawa no kakou i na kanaka makaukau, i like aku me ko Mr. Cottrill, a i oi aku no paha mamua ona, ma ka lawelawe ana ina hana o keia oihana; ua nui na wahi kupono loa a ka Peresidena Harding, t hoonoho aku ai iaia ma kekahi kūlana oihana ma Amerika. ina no ia maloko o ka Mokuaina 0 Ohio, ka mokuaina i oili mai ai, oia ma ke ano he moho e alualu ana i keia kulana ōihana ma Hawaii nei. Ina nae e hoi hope ana ka Peresidena Harding, ma kana mau mea i hoike ae ai, no ke ano o na hookohu oihana ana e hana mai ana no Hawaii nei., ma ka hookohu ana mai ia Mr. CQttrill, a 1 kekahi inoa e ae paha, i noi ae mai Amerika mai, alaila, aole ia malalo o kekahi mau kumu e ae, aka ma ke ano, he uku ana aku ia 110 kekahi hoopaa kalaiaina, i hanaia, oiai oia e komo kino ana iloko o na hakoko kalaiaina ana, no kona kohoia i Peresidena no Amcrika Huipuia. • Me ka nana ole nae i ka mea a ka Peresidena e haria mai ana, ua kupono loa, ke komo pu ana aku o ke Kbmite Lahui Shing-le, e kakoo i ka mea a ke komite kuwaena i hana ai, ma ka iioouna ana aku he kelekalapa i Wakinekona, e koi ikaika aku ana i na alakai Repubalika malaila, e nana mua ia mai na kakoo ana a ko Hawaii 'nei poe Repubalika, a mahope aku ka noonoo ana iawaho. KE KAUOHA HOOKAPU I NA KOA Ua hoopuka ae nei ka Mekia Kenerala Summerall he kauoha. e papa a e hookapu loa ana j i na aliikoa ame na koa, aole e na palenal o kekahi mau walii ma keia kulanakauhale, i j hoomaopopoia, he mau punana no ka poe ,kuai okolehao; o ka lilo o kela kauoha i mea waiwai, a waiwai ole paha, na ka hoopena e oili mai ana e hoike mai i ka waiwai ame ka ole. j Ke olelo nei ka poe i ike i kela kauoha papa, I o ka hoopukaia ana ae no na koa, aoie e lilo ka | hele ole ana o na koa, ma na wahi i maa ia lakou 1

i ke kuai ana i ka okolehao, 1 kumu e noho malie ai ka poe kuai okolehao i kahi hookahi; aka e nee aku ana lakou no kekahi mau punana hou, ma na'wahi i hookapu ole ia ka hele ana o na koa. He mea oiaio loa keia i ka nana aku, aole e hoopau ana ka poe kuai' waiona i ka lakou liana, o kekahi ia o na haiia, a lakou e ohi nei i kekalii pomaikai nui, me ka'nana ole ae i ko lakou hakihaki ana i ke nae iloko o ia manawa hookahi, e hooi ka makaala ma ka aoao 0 na aliikoa kiekie, Lie na luna oihana federala; a o ka mea oi loa aku, e palahalaha aku ana, na palena o na wahi e komo īnaloko o kela kauoha hookapu, i ka hele ana o na leoa, ma ia ano, e hoea mai ana i ka wa e aa ole ai ka poe kuai waiona, e hoomau aku i ka lakou hana hakihaki kanawai, koe wale no paha ka halihali. maoli ana i ka okolehao iluna o na kaa, a iluna olaila na koa e inu ai, he hana nae ia, a lakou e waiho aku ai ia lakou iho malalo o ka hopuia mai i na manawa apau, Maluna nae o na aliikoa ame na koa kekahi ahewa ko'iko'i ana e pono ai, no ke kumu o ka hoomau ana o ka poe kuai okolehao i ak waiona ia lakou, i ka nui ilhikemake maoli no o na koa e loaa ka okolehao ia lakou, me ka lilo ole o na kauoha ikaika ame na hoopa'i ko'iko'i e kauia mai ana maluna o lakou, i wahi e maka'u ai. Ina e hoopau loa na koa i ko lakou kuai ana a inu ana i ka okoiehao, mamuli o ko lakou ike ana, 1 ka hopena poino, o ka inu ana i kela rama ino, e hoomanao ana hoi ia lakou iho, mai na punana mai o ak aole loa he kanalua ma ka aoao 0 keia pepa, e ha'o loa mai ana ka.hana kuai okolehao, koe wale no paha kekahi poe kakaikalfi, 1 makemake e kuai aku i na makaainana. He elua alahele e kaawale aku ai ka waiona mai ke kanaka aku, o ka hoomamao mai kahi mai o ka waiona, a o ka nalohia aku o ka waiona, ka mea hoowalewale, nana e kona mai i ke kanaka e inu.