Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 37, 16 September 1921 — PEHEA LA E LAUPA'I HOU AI KA LAHUI? [ARTICLE]

PEHEA LA E LAUPA'I HOU AI KA LAHUI?

I hoala ae la keia pepa i ka ninaii nialuna ae,' īnamuli o ka nui a lehuleh:t o na manao hoakaka i kamailioia maluna o ke kanawai hoopulapula hou i ka lahui Hawaii, he mau- manao hoakaka hoi, itiike kanawai hoopulapula, a e ku-e ana hbi il»)Ua kaAawai )a. \ O ka manao maoli o ka hnaolelo "Rehabilitation" hoi hou 4 : ke kulana kahiko, nolaila oka pololei ō' ka 'ana : o ke kanawai i hooholoia mai nei £ ka ā!>aolelo lahui, he "Kanawai Hoihoi Hou i ka Aina'*, o ia hoi, e hoi na Hawaii a noho ma na aina, majfaila e mahi aku ai, a e hanai aku ai paha i na holoholona. He hoopula,pmla no keia ma kekahi oielo ana ae, oia hoi O; ano keia oke ola ana oka lahui Hawaii mamUa/ e: nolio .ana ka lahui ma ko lakou mau ainaiiho, ermahiiana i na aina, me ka hooikaika atia''*loflā haiia «'Js6no ai ka noho ana o na knaka; a mai.na hua mai o ka lakou hoaikaika ana, e loaa fn^i ria'tneaai kupono e loaa ai ka ikaika, ame ke ola hiaikai ana i ke kino; a o ka mea oi aku, e h&nii "mau ana lakou i na ea oluolu kekalii mea kokiia nui mai i ka ulu ana o na kanaka me 'na kino ikaika, a loihi no hoi ke ola ana. Q ka inanap p ka huaolelo hoopulapula, o ia

no ka ulu hou, ka liooinaluiahua hou, a he hoolaupa'i hoi ma kekahi olelo ana ae, e laa palia ka hanau nui iwaena o ka lahui; nolaila he mea anei e hoea mai ai i keia hopena e upuia aku nei; no ka lahui Hawaii, malalo o ke kanawai hoopulapula i hooholoia mai nei eka aliaolelo* lahui? | He nui na manao hoakaka i hoikeia ae e kekahi poe o kakou, mamuli o ka hoi ana aku o na Hawaii a noho maluna o na aina e haawiia aku ana | ia lakou , malalo o keia kanawai hoopulapula, e | ulu ana na kanaka opio ame na kaikamahine opio, a marc aku kekahi i kekahi, ma keia ano iho la e nui mai ana na hanau o na Hawaii, a i ka hala ana o kekahi mau makahiki loihi, e ulu nui ana ka lahui kanaka. O ka pololei, a pololei ole o keia manao, ke kukulu aku nei ke Kuokoa i na mea oiaio i ikeia ] no keia lahui kanaka, i ka manawa e ulu ana keia lahui he haneri makahiki a oi aku i kaahope ae i\ei: Iloko o kela au pouliuli o ka noho ana o keia lahui o kekahi mea ano nui loa i ko lakou ola ana, o ia 110 ka ike i na laau kupono loa no ka hoopakele ana ae iloko o ka wa o ka ma'i e kau mai ai maluna o lakou, mai ka w r a bebe mai 0 ke keiki, ahiki i ke kanaka makua ana; ua ike maoli na Hawaii o ia au, i ka hoopakele ana ae 1 ka lahui mai ka make ma-i, me he mea la, o keia iho lā ke ki anō nui loa, o ka ulu o ka lahui ia wa. Hc au hoomanakii kela o na kanaka "Hawaii, eia nae e hilinai ana lakou maluna o ko lakou mau akua jho, me ka maka'u maoli; iloko o ko lakou mau manawa o ka pilikia ame ka poino, ua uwalo aku lakou imua o ko lakou mau akua me ke ku'io maoli, e hanai ana ka laau, me ka hele pu o ka pule i na akua, no ke kokua ana mai, o ka mea i jkeia, ua laupa'i maoli ka lahui ia wa. Elike me ka nee ana mai o ke au o ka manawa, ua loaa mai ka naauao ame ka malamalama i keia lahui kanaka, me ia naauao ame ia malamalama, i auhee aku ai na hana o kela au pouli, hoohemahema aku la na kan.aka, i na Jaau lapaau. pela ka hoomana ana i na aumakua, a hopu mai la lakou i ke ola kristiano ana, e haalele ana i na aumakua, a hoomana aku la ia lehova, a i Kana Keiki, ka Hoola o ke ao nei. 4 Malia paha e olelo mai ana kekahi, o keia ke kumu emi o ka lahui Haw r aii,_ no'ka haalele ana o keia lahui, i na mea maa i ka hanaia e na Hawaii o kela au pouli, a mamuli. wale no o ka hoi hou ana ia mau liana, e. hoolaupa'i hou ia ai kefa lahui kanaka; aole he'pololei o ia manao pela. Ke holomōku neilka māke- ina HawaiL.no na, makahiki lehulehu ae nei i hala, i oi aku mamua 0 na hanau; no ko lakou hoi an-a mai anei'»a noho ma ke kulanakauhale o Honolulu nei, aole he noho ma na kuaaina? He'wahi kumu no paha ia ke olelo ae, o ke kumu koi'ko'i nae, o ia no ka noho naaUpo o na Hawaii, i ,na lapaau naauao ana i ka lakou poe keiki i ka wa ma'i; a o ka mea 01 loa aku, o ia no ko lakou nele, i ka manaoio ana i ke Akua, a lakou i koho ai, ke Akua i makaukau mau e haawi nnai i ke ola; i oi aku i ka na aumakua i hana mai ai i na Hawaii o kela au naaupo. Pehea la e laupa'i hou ai ka lahui? He hookahi no kumu' e hoolaupa'i ho'U ai ka lahui Hawaii 0 ia no ke parti ana aku i ka makalua, nana e luma'i nei ka lahui i ka make. Ina aōle e hiki ke paniia aku kela puka a paa, aole no e ulu hou keia lahui kanaka, me ka nana ole i ko lakou hoi ana ma na kuaaina e noho ai, no ka mea aia 110 ka make ma na ipuka apau o kela ame keia ohana Aia a loaa ia lakou he mau ike, a he mau makaukau, i ka malama ana ia lakou iho i k wa o ka ma'i i ka hoohana ana i kekahi mau laau kupono i hooiaioia ko lakou maikai; a hui pu iho me ko lakou manaoio i ke Akua nana i hana i ka lani ame ka honua, he mea kanalua ole ke olelo ae, e ulu -i'o auanei ka lehui; aka ina o ka noho uhauha, ka piha lealea, a pilia hoomaloka, me ka ai-a ke aho o ke ola ana o na kanaka, e mau aku auanei ka emi ana o keia lahui ilalo, ahiki i ke koe uuku loa ana, O ka mea maopopo loa, ma ka hoi ana aku ma na aina i hookaawaleia malalo o ke kanawUi hoopulapula, O'ia no ka loaa ana o ke kuonoono i kekahi poe o kakou, he kuonoono nae e loaa mai ana, mamuli wale no o ka hoomanawanui ana, aole mamuli o ke kauka'i aku, na ka pomaikai no e hele mai, me ke komo kino ole aku e hoo-' ikaika, iloko o na. inea ame na popilikia o ka noho ana. Ke kakoo ikaika nei keia pepa i. ka manao o kekahi poe Hawaii, no ka hoi aku a noho ma na aina hookuonoono' malalo o keiii kanawai hoopulapula, me keia manaoio nae, aia wale no lakou a makaukau me na mea e hiki ai ke hoopakele ia lakou iho i na manawa o ko lakou mau pilikia ma ke kino, alaila he manaōlana nui ke loaa aha .no ka ulu i'o o ka lahui, ma ka heluna a ma ke kulana kuonoonoo. Ua lioouna ae ke komite o na hana kokua i ke kinai ana i ka waiona, o na Ke|>ani he leka i ke kiaaina, no ka makaukau o kela komite e haawi 1 aku i na kokua ana, i wahi e pau ai ke kuaiia ana o ka okolehao ma Hawaii nei. Oiai o na Kepani ka poe e hopuhopu mau ia mai nei no ke puhi ame ke kuai okolehao, he hana ku i'o i ke kokua ame ka hoopakele, ma ka aoao o kela komite, ina lakou e komo aku ana iwaena o na Kepani apāu ma Hawaii nei, a kauoha aku me ka ikaika, e lioopau koke i ka lawelawe ana i kela mau ha.na ku-e u hakihaki kanawai.