Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 32, 12 August 1921 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

Nupepa Kuokoa

Solomon hakohano, @ Hoopukaia i na kakahiaaka poalima apau

Poalima Augate 12, 1921

 

Pehea e pau ai ka hana ame

ke kuaiia o ka okolehao?

Ma ke ano he kiaaina no Hawaii nei, a he mea i makee no ka hookoia o ke kanawai hookapu waiona lahui maanei nei, no ka hoopakele ana ae i na makaainana ame na koa, mai na hopena ino mai o ka okolehao, i kahea ae ai o Kiaaina W. R. Farrington, he aha kukakuka o na luna oihana like ole ma ka Poalua aku la in a paha he mau alahele kekahi e hoea mai ai, i ke kinaiia ana o keai mau hana hakihaki kanawai ma Hawaii nei.

He ninau nui a koʻikoʻi keia hoalaia ae me ka pohihihi no a ane ane hiki ole ke manaoioia he hana kekehai e lawelaweia aku i wahi e pau ka hana ame ke kuaiia ana o ka okolehao; aka nae he hana hiki no ke apu keia kupuino, ke loaa he mana laula e haawina mai e ke kanawai i ke aupuni kuloko; pela hoi ke ku ana mai o ka oihana koa, ame ka oihana kaua maanei nei, a kau i na kanawai kakau-ha maluna o na koa.

O kekahi kumu hoolana loa o ka poe hana a kuai okolehao o ia no ke kau ole ia o na hoopaʻi hoopaahao maluna o ka poe e ahewaia ana no ke ku-e i ke kanawai hookapu waiona, ma ka manaoio o keia pepa-ina he hoopaʻi hoopaahao ke kauia maluna o lakou, e lilo ana ia i mea hookau aku i ka weli, e hapa loa mai ai ka poe hakihaki hanawai hoopau waiona f@derala: aka, o ke kau ana aku i na hoopaʻi dala, aole no ia he kumu e makaʻu mai ai, a wiwo ka poe hakihaki kanawai waiona: no ka mea ma na hoike oiaio i paa maloko o ka moolelo o na hihia puhih a kuai okolehao e paa nei iloko o ka aha federala, he elua a ekolu manawa o kekahi poe i hopuia ai, e hoike mai ana keia no ka hoomau ana aku no o ka poe i hoopaʻiia ma ke dala maoli i ka hana ana i ka okolehao, mahope iho o ko lakou uku ana ae i ka hoopaʻi ma ke dala.

Apuni keia Teriotore, ke kuaiia nei ka okolehao @@@ ka makaʻu ole ma ka aoao o ka poe e lawelawe ana i keia hana hakihaki kanawai, he mea keia i maopopo i kekahi mahele nui o na makaainana, me ia maopopo no nae ke kanalua loa nei keia pepa, no ka loaa ana aku o ka ike ia lakou, no na hopena hoopilikia a hoopoino a ka okolehao i na koa ka poe e holo moku nei, ma ke kuai ana i keia ano waiona.

Ma kela halawai kukakuka o ka malamaia ana maloko o ke keena o ke kiaaina i waihoia ae ai kekahi mau hoakaka no ka maalahi o ka loaa o ka okolehao i na luna ame na koa ma na wahi like ole oloko nei o keia kulanakauhale, oiai nae, he hana paakiki i na makainana ke kuai ana i ka okolehao ma kekahi o kela mau wahi koe wale no paha ka poe i kamaaina i na wahi kuai waiona .

Malalo o ke kanawai hookapu waiona federala ua nele ka loaa aku ai i keia kanawai, koe wale no na luna oihana federala; a in a paha e hopina ana kekahi poe hakihaki kanawai hookapu waiona, ma luna oihana kuloko, o ka hana hiki wale no ia lakou, o ia ka waiho ana aku i ka hihia iloko o ka lima, o na luna oihana federala, i kuleana i na hana o kela ano; nolaila ma ka olelo pokole ana ae, he hana paakiki maoli no ka hoopau ana i keia ano hana.

Oiai nae, mai ka oihana koa mai ame ka oihana kaua, na hoohalahala ikaika loa, no ka hooliloia o na koa ame na kanaka o ka oihana kaua, i luahi no na hopena ino o ka okolehao, ma ka manaoio o keia pepa, in a e kauia na kanawai a mau rula kakau-ha paha e kela mau oihana maluna o na koa e loaa pono aku ana i ke kuaiwaiona e laa ko kakou hookolokoloia e ka aha hookolokolo koʻu adle loa he kanalua ia makou ke olelo ae, e emi mai ana ka lawelaweia o kela liana hakihaki kanawai a hui pu iho hoi, me ke komo pu ana aku o na luna oihana kuloko me Federela, ma ka hooko ana i ke kanawai he mea maopopo loa e koe kakaikahi loa mai an aka poe hana a kuai okolehao, ma keia hope aku.

He hana kue kanawai, ka hana a me ke kuai ana i ka okolehao a mau ano waiona e ae paha; o ka pilikia oi aku nae e hoomaopopoia nei i keia manawa, ma o na ike i loaa mai, iwaena o ka oihana koa, o ia no na hopena ino o ka okolehao, o ia hoi, na mea e kau aku ai ka make maluna o ka poe apau e holomoku ana ma ke kuai, a inu ana i ka okolehao.

No keia mau hopena ke makemake nei keia pepa e a'o aku i na Hawaii, mai kuai i ka okolehao, no ka mea o na wahi e puhiia ai ka okolehao, ame na paipu e hookahekaheia aku ai ka waiona, he mau maopaahana wale no ia, i hoomaopopoia, aia iloko olaila na mea e hoomake ai i ke kanaka.

O ka poe i komo kuliohonu iloko o ka hana puhi okolehao, ua komo aku lakou iloko o kela hana no ke ake wale no i ko lakou mau pomaikai iho, me ka hana ole i na hopena e kau aku ana maluna o ka poe e inu ana i ka okolehao, nolaila o ka leo o ke ola, o ia no ka hoolohe ana, i na a'o ana e hoopakele ai ia oukou, aole hoi e hoopaakiki, e hoea mai ai he la e mihi ai.

 

I mau makai hoopakele no ka hale auau o ke aupuni

 

Ma ka la Sabati aku la i hala i halawai ai ia keiki Pake opio, me ka make, mamuli o kona piholo ana iloko o ke kai, mawaho ae o ka hale auau o ke aupuni ma Waikiki ae nei, oiai e haoao ana e hoopakele i kekahi keiki uuku iloko o ka poino, e ole wale no ka loaa e ana o kela keiki poino, i @@@@@@@@ mea okoa aku, pela i hoopakeleia ae ai kona ola, eia nae, o ka mea i mauna aku i kona ola no ha'i, ua lilo oia i luahi na ka make.

Aia he mau makai hoopake i kooaeho'a ma ua @@@@@@@ o Waikiki ae nei, malalo o ka ukuia o ke Kalainakauhale a Kalana o Honolulu nei, ua hoonohoia aku lakou ma kahi a na malihini ame kekahi @@ kamaaina o Honolulu nei, e auau ai mawaho aku o na hokele ma Waikiki, a he mea hoekahaha mai i ka noonoo, ka hoomaopopo ana, aole he imau makai hoopakekel, o kela ano i hoonohoia, no ka makaala ana i ke ola o ka lehulehu, ma ka hale auau o ke aupuni.

O ka poe e hele nei i ka auau ma na auwina la Sabati mawaho o Waikiki, ma na wahi e pili kokoke ana i na hokele Moana me ke Seaside, he poe lakou e hiki ai ke oleloia ae, ka papa o ka poe kiekie a hanohano: o ka poe hoi e auau ana ma kahi kokoke i ka hale auau o ke aupuni, o lakou ka papa o ka poe haahaa a ilihune.

Aia iloko o ka papa o ka poe haahaa, na keiki liilii ame na opio i ike ole i ka au, pela no me kekahi poe oo: e hele ana Lakou e hoohala i ko lakou manawa o ke Sabati ma ka auau ana, ma kahi auau o ka lehulehu, no ko lakou palekana, aole he wahi oi aku o ke kupono e hoonohoia i mau makai hoopakele, elike me kela, a ke manao nei kei pepa, ua hookaakaaia ae na maka o na hoa o ka papa lunakiai, no keia pilikia, e pono ai ia lakou, ke noonoo mai, ma ka hoonoho ana i mau makai hoopakele ma kela wahi, no ka mea o ko ke aupuni wahi ia, a e makaalaia hoi ko ka lehulehu palekana e pono ai.

Aole a makou ku-e ana i na makai hoopakele no ko lakou hoonohoia ana ma na wahi i kamaaina, i ka heleia e auau e na malihini makaikai honua; o ka makou wale no e kahaha loa nei, o ia ka noonoo nui ia o ka palekana o na ola o na malihini, a hoohemahemaia aku la hoi ka palekana ame ke ola, o ka lehulehu, ma kahi i hookaawaleia, no ka hoohauoli ana ia lakou iho.

Ina he mau makai hoopakele kekahi i hoonohoia ma ka hale auau o ke aupuni aole loa e make kela keiki Pake.

 

Ua kupono i hoa no ke komisina home hawaii

 

Ua hoakaka aku keia pepa, i kona manao apono, me ka mahalo kiekie i ko kakou kiaaina hou, no ke kikoo ana aku i ka Ele Kuhio, a hookoku aku ia iaia i hoa no ka papa Komosina Home Hawaii; no ke koena aku o na hoa o kela papa i koe, ke wahio nei ia me ka pohihihi, koe wale no papa, ka noonoo ana o ke kiaaina, i kana poe kupono i makemake ai no kela papa komisina.

Ma kekahi o ko makou manao pepa aku nei i hala, ua hoakaka aku makou, no ke kupono, e hookohouia mai, na Hawaii i hooikaika maoli, a i kuleana nui hoi ma ka hookahua ana i ka manao hoopulapula i ka lahui Hawaii, na kanaka hoi, i loaa na manao makee maoli, no ka pono o na Hawaii, ame ke ola o ka lahui, maka hoihoi hou ana aku ia lakou, maluna o ko lakou aina iho, e hana ana, a e hooikaika ana no lakou iho, e loaa ka nohona kuonoono, ame ke ola kino maikai.

O ko lakou kiaaina ke kuleana nui ame ka mana piha, ma ke koho ame ka hookohu ana mai i na hoa o keia papa komisina, ame kekahi mau kulana oihana e ae, aole loa keia pepa i makemake ma kekahi ano, e komo hokai wale aku me ia mana hookohu o ko kakou kiaaina, no ka mea, o na hemahema e ikeia ana ma na lawelawe hana ana, a ka poe ana i hookohu aku ai, oia ponoi ke auamo ana i na ahewaia; a o ka holomua hoi, o na hana a ia poe, he mahalo nui ia e kau aku ana maluna on a.

Ma ke ano nae he wahaolelo no ka lehulehu, he hana na keia pepa ka hoomaikeike ana aku i kekahi poe kanaka kupono, a ka lehulehu i hilinai aku ai, pela hoi na kumu kupono loa, o ka hookauia ana aku o ia mau hilinai ana.

Ia makou e huli aku ai ihope a nana i na paio i hooukaia maloko o ka ahaolelo lahui no ka pono o ka hila hoopulapula i na Hawaii;  mawaho ae o ka Elele Kuhio, o ka Rev. Akaiko Akana kekahi mea kakoo ikaika loa i keia hila. Ma kana mau hoakaka imua o ke komite o ka aha senate, elike me ia i hoopukaia aku ai maloko nei o keia pepa, ua hoike mai oia i kona makaukau piha, ame kona makee nui no ka pono o konalahui kanaka.

No ka kona kupono e lilo i hoa no ka papa Komisina Home Hawaii, aole loa he wahi kanalua iki, no ka hiki iaia ke hoopiha i kela kulana me ka makauakau. Ua huli aku oia me ka ikaika i ka mole ame ke kumu, o ke emi ana o keia lahu kanaka, ua haha aku ma ka ole pokole ana ae me he mea la, oia kekahi o na kana Hawaii, i makaukau mau, e ku ae imua, a alakai aku i kona lahui, ma na alahele apau e hookoia ai ka makemake, ame ka iini maloko o ka bila hoopulapula. No ko ke kiaaina hoohoku aku i ka Rev. Akaiko Akana, a hoohohu ole paha pela hoi ko ka Rev. Akaiko Akana, apono aku ia hookoku oihana , ina e waihoia mai imua ona, a apono ole paha, he kuleana ia, i pili pololei aku ia laua pakahi; o ka makou nae e iini nei. o ia no ka lilo o ka Rev. Akaiko Akana, i hoa no kela papa komisina.

He elua mau mea nao nui ma keia bila hoopulapula i makeeia ai na kanaka hoopono a makaukau i mau lala no ka papa komisina. O ka mua, o ia no ka hooliloia aku o kekahi mau huina dala mahuahua no ka pono o na Hawaii e hoi ana maluna o na aina hookuonoono, a o ka lua o ia no ka owili pu ia aku o ke ola lahui ana ma ka hana hoopulapula.

Ina no ka hoohoku mai o ke kiaaina i ka Rev. Akaiko Akana i hoa no keia papa komisina, ke manaoio nei keia pepa, e lilo ana oia, i mea makaala, no ka hookoia o ka manao o ke kanawai, a no ka pono holomua hoi o na Hawaii.

Nuhou Kuloko

Mahope o ka hoohala ana i kekahi mau pule lehulehu ma keia kulanakauhale i hulu hoi aku ai o Mr. ame Mrs. Geo. Kekipi o Kamalo, Molokai, ma ka Mikahala, o ka Poalua iho nei.

He ahamele me na hana hoikeike tabalo, ke haawiia ae ana maloko o ka Hale Memoriala, ma ka hora 8:15 o keia po Poalima, no ka pomaikai o na malihini ame na kamaaina pu.

Mamuli o ka paa nui o ka manawa o ka Bana Hawaii, ma na anaina halawai a na elele o ka Pan-Pacific iloko o keia mau la, aole he mau paani ana a ka bana ma na ahiahi, elike me ka maa mau.

Ua hoopaneeia, ka hoopuka ana aku i kekahi mau manao i kakauia mai e na makamaka, a loaa kahi kaawale o ka nupepa. He o ia mau ka hele o na ku'ineki o ke Kuokoa a "Ohuohu Halemano i ka laulehua."

Ma ka mokuahi Maui, o ka haalele ana mai ia Honolulu nei ma ka Poakolu aku la i hala, iholo hoomaha aku ai o Mr. C. S. Crane, ka lunanui o keia hui pa'i nupepa no Amerika, e hala ai iaiai na mahina ekolu, maniua o ka hulu hoi hou ana mai no Honolulu nei.

No ke pani ana ae i ka makalua i hoohakahakaia iho, ma o ka hala ana aku o ka Lunakanawai Kaapuni Franklin no ka Hikina, ua kauoha ae ka Lunakanawai Kiekie Coke, i ka Lunakanawai Kaapuni Thompson, o Hawaii Komohana, e noho ma kela kulana, ahiki i ka huli hoi ana mai o ka Lunakanawai Franklin.

Ma ka hora 3:30 o keia Poakolu ae, ka la 17 o Augate, 1921, e malama ae ana na Kaikamahine o Hawaii i ka lakou halawai na Hanaia/kamalama. Ua makemake nui ia na lala apau e hiki ae, no ka hana like ana ma na mea apau, e lilo ai na hana hookipa i na elele o ka Pan-Pacific Union, i hana hoohauoli i na mea apau.

Ma keia komo hou ana aku o na Kula Kamehameha, ma ka la 12 o Sepatemaba ae nei, o kekahi ike ano nui loa e hooikaikaia aku ana ke a'o ana ma kela mau kula, o ia no ka ike himeni, me hookani pila. He elua mau kauohaia aku nei i Amerika, no ka kumu makaukau loa ma keia ike, i hoea mai no ke a'o ana maloko o kela mau kula.

I kulike ai me kekahi meahou o ka loa ana mai i kei kulanakauhale, oiai e auau ana me ka nui o na kamalii, i lilo ai o Delbert Silva, nona na makahiki he eiwa i ka wai, a haule mai ka wailele aku, a i ka muli wai o Wailuku, a make loa ma ka Poalua i eia nae, ua loaa aku no kona kino make. He keiki keia na ka Rev. Ernest Silva o Hilo.

No ka wae ana ae i kumupoo no ke kula kiekie o Hilo, i hookohuia ae ai o Elmer A. Brown, ke kumupoo o ke kula o Puunene, Maui, e ka papa hoo naauao o ke teritore, ma ka Poalua nei, a ua hoopihaia ae hoi ke kulana kumupoo, no ke kula ma Maemae e Mis Maria Piikoi, ka mea i noho kumupoo no ke kula o Hauula, ma keia mokupuni no kekahi mau makahiki.

Paaia he pilipino no ka mea ana o kona hoahana.

Ma ka Poakolu nei i hookomoia ae ai he hoopii e ku-e ana ia Victor Ubanan, he Pilipino, no ka pepehi ana a make ia D. Balte, he hoa lahui lima hana, ka mea i houia maka opu me kekahi pahi ma ka hora 11:15 p. m. o ka po Poalua ma kona hale ma kekahi aoao mai o ka halehana halakahiki a Libby, MeNeil and Libby, ma Kalihi ae nei, ma ka hora 4 p. m. o ka Poakolu nei ka make ana o Balte ma ka Halema'i Moiwahine.

Ma ka hoakaka a ke kanaka e make aku ana i ka Makaikui McDuffie ua hahai mai o Ubanan iaia a kiki i kahi e auau ai a malaila i hou mai ai iaia ma ka opu.

Maka Ubanan hoakaka hoi imua o ka Makaikiu McDuffie, o ka Pilipino i make aku la ka i alualu mai e hou iaia me ka pahi, a iloko o ka manawa a laua e hakaka an ai hou iho ai no ke kanaka i make iaia iho me ka pahi. O ka wai la o laua ka mea oiaio.

Ma ka po Poakolu nei loaa ae ai na hoakaka a kekahi mu hoike i ikemaka i kela hou pahi. Aohe kumu maopopo i hoakakaia ae no ia pepehiia ana a make. Ma ka hoakaka a na hoike he maikai ka noho ana o keia mau Pilipino, he mau hoaloha laua, aole i ikeia ko laua noho enemi ana kekahi i kekahi ahiki iho la i keia make ana o Balte. Ua mokumoku ka naau o ke kanaka i make ai, a ua hu mai ka naau iwaho, elike me ka hoakaka a ke Kauka Avers, ka mea nana i nana ia Balte maloko o ka halema'i.

Ielukalema, Aug 7.--Iloko o ka mana o ka eliia ana ma Askalon ua hoohua mai ia hana i ka loaa ana aku o na lalani pou o ka pa nui i kukuluia ai e Herode ka nui, i hoakakaia maloko o ka moolelo a Josephus i kakau ai no ke akamai ame ka noeau o ka hanaia ana ame ka nani pu. O na @ii kalaiia a Apolo, Venusa ame ka Lanalika, a pela hoi me kekahi kii nui o Herode, ua loaa puaku ma ia wahi.

Nuhou Kuwaho

Seattle, Wash. Aug. 9.--Ua loaa aku ke kino o Mrs. Kate Mahoney, nona na makahiki he 67, he wahine waiwai no Seattle nei, maloko o kekahi pahulole malalo o ka papaku o ka Moanawai Erite maanei ma ka la aku la i nehinei, a ua hooiaioia mai ia kino i keia la e ke kaikamahine hanauna a Mrs. Mahoney i nalowale ai mai ka la 15 mai o Aperila.

Elua mahina i hala aku nei ua paaia o James M. Mahoney, ke kane a Mrs. Mahoney, e na mai mamuli o ka hoohuiia ana  no na kumu hoopii e ku-e ana iaia he apuka e pili ana me na kauoha i kakauia i hooiaioia ma no ka@pauaho e waiho ai na mea makamae ame na palapala a kana wahine a pela hoi me kona hooikaika ana e loaa ka mana iaia ma ke ano he loio no ka hana ana no kana wahine.

Paa he pilipino hou pahi i ka hopula.

Ma ka Poalua i paa ai he Pilipino o E. Atabilo ka ino, no ka hou ana ia G. Dueroi, he Pilipino no, i ka pahi, ( i kulike me ka hoike a Samuel Namaokuohai o ka hoike ana ae, he kanaka e ku ana mahai o ke alonui, no ka aie ana o Atabilo ia Duerio i kekahi mau dala ke kumu o ke ala ana mai o ka hakaka ahou okoa i ka pahi. Iloko o ka manawa e hoopaapaa ana o keia mau Pilipino ua huki ae la o Atabilo i kana pahi a pahu mai la ma ka poohiwi hema a me ka limo o Duerio wahi a ka makai. Ua laweia mai ka Pilipino i eha i ka halema'i o na poino ulia no ka lapaanuia ana kau o kona mau wahi i eha, a no ka Pilipino hou pahi hoi, ua hoihoiia aku oia i ka halepaahao e hoopaa ai.

Ka hui kukulu hale o na keiki opio hawaii

Ua kukulu ae nei he poe keiki Hawaii i kekahi hui kukulu hale, me ko lakou keena hana ma ke alanui Pauahi, Helu 71, mawaena o alanui Papu ame Nuuanu, a e ikeia no kona papainoa mawaho o ke keena, "Hawaiian Mutual Building Association, LTD."

He hui keia o na keiki Hawaii kamana i ikeia ma keia kulanakauhale, a i kamaaina i na hana kukulu hale o keia kulanakauhale, a i hana aku hoi malalo o na hui kukulu hale nui ma na makahiki i hala hope ae nei, a i komo pu hoi in ahana o na hale nunui o keia kulanakauhale i keia mau la, no lakou hoi ka huina o iwakalua a oi aku mau lala kupono.

He  lawe aelike ma ka ukupau, a ma na hana la, o na hale hou e makemakeia ana e kukulu, a i ole o na hale paha e hooponopono hou ia ana, a i ole o na hale paku'iia aku. He lawe i na hana apau e pili ana i ke kukulu hale ana, o ia hoi ke pena ame kekahi mau pono e ae e pili an ai ke kukulu ana o ka hale.

E loaa no na kuka kupono ana @@a ke keena, a i ole ma ka leta paha, ke hoounaia mai ke kii o ka hale i makemakeia. He oluolu pu hoi ma ke kuka ana no ka pono o ka mea dala ame ka mea hana. a he hiki no he hoolawa pu aku i na kii hale i makemakeia, ke hoike pono ia mai ka makemake.

Na Mare.

Andres Rou@@illo ia Cecilia Kamaka, Iulai 1.

Andrew Bannister Jr. ia Hattie Keliikuloa, Aug. 1.

Robert P. Pelio ia Mary K, Kahukapu, Aug 1.

Halemano kelii ia Julia WAikoolani, Aug 1.

Charles S. Kookoo Jr. ia Grace Aiu, Aug 5.

Mariano Flores ia Anna Haili, Aug. 6.

Joseph Y. Cho Park Ia Mary You, Aug 6.

Marion Flores ia Anna Haole, Aug. 6.

Na Hanau.

Na Manuel R. Coelho ame Marry Halemano, he keikikani, Iulai 25.

Na Antone Tavares âme Esther Keumi, he kaikamahine, Iulai 25.

Na John H. Naone ame Mrs. Naone, he keikikani, Aug 2.

Na D. McVeigh Jr. ame Elizabeth Meyer, he kaikamahine, Aug. 2.

Na Chas Nelson âme Emily Kahuahiwa, he kaikamahine, Aug. 2.

Na Geo. Mansfield ame Lucy Nawahine, Aug 3.

Na John K. Nainoaelua ame Cecilia Roberts, he kaikamahine, Aug. 3.

Na David A. Awana ame Elizabeth Fern, he kaikamahine, Aug. 7.

Na Mr. ame Mrs. D. K. Kaneao, he kaikamahine, Aug. 8.

Na Mr. and Mrs. A. H. Perry, he kaikamahine, Aug. 9.

Na Mr. ame Mrs. C. A. Steward, he keikikane, Aug. 9.

Na Make.

Benjamin P. Zablan, ma ke alanui Clark, Aug. 5.

Akeneki Makekau, ma ke alanui Sheridan, Aug. 6.

Eleanor Kamila Smith, ma ke alanui Bannister, Aug. 6.

Emalia Kunamano, ma ke alanui Alapai, Aug. 6.

Keahikulani Akana Jr., ma ke alanui Alapai, Aug. 6.

Wm. Hoopii, ma ka Home Leahi, Aug. 7.

 Ua hookohu aku nei ka Lunakanawai Kiekie James L. Coke, ia John Ferreira,, i lunakanawai apana elua, no Wailuku, Maui. Ua hanaia kela hookoku oihana, mahope iho o ka holo an aku nei o ka Lunakanawai Kiekie Coke no Maui.

He ekolu mau kepani i hoopiiia ae ma ke degere ekahi.

Maluna mai o ka mokuahi Maui o ke ku ana mai Hilo mai ma ke kakahiaka. Sabati nei i hoea mai ai ekolu mau Kepani he 21 ka nui i hoopiiia ae ai e ke kiure kiekie Teritore kuloko no ka hewa ohumu make degere ekahi, o keia kekahi o ka poe i komo pu ma ka hoopa-hu ana i ka halenoho o J. Sakamaki he Kepani no Olaa, Hawaii, i ka makahiki aku la i hala.

Ma ka Poalua o ka pule aku la i hala i hopuia ai keia mau Kepani ma Hilo. He $3000 pakahi ka bela i kauia aku no keia mau Kepani, a mamalui o ka hoounaia ana aku o ke dala i Hilo mai Honolulu nei aku ma ka Mauna Kea o ka Poakolu mai i hookuuia ae ai lakou mai ka halepaahao mai o Hilo. Ma ka Poalua nei ka hooloheia ana o ko lakou mau pane imua o ka Lunakanawai kaapuni Wm. C. Aehi Jr. ka lunakanawai e pani nei ma kahi o Lunakanawai J. J. Banks i hele aku no kona hoomaha, a ma ka manawa o ka hooloheia ana o na pane a keia poe he umi-kumamalima poe e ae i honuaia ai ma kekahi mau la aku nei i hale i hoolohe pu ia ai ka lakou mau pane. Ahiki iho la ia la aohe maopopo iki i ka oihana makai kahi i noho ai o Jinbo, he Kepani no i manao ia ua komo pu ma keia hihia, ua manao wale ia ma HIlo ia Kepani kahi o ka noho ana. O ka pilikia nui ma ka huli ana i nei Kepani he lehulehu loa ka na Kepani maloko o ke Kulanakauhale o Hilo ma ia inoa hookahi, o ke Kepani hea la o lakou ma ia inoa ka mea i makemakeia ua komo pu ma keia hihia o Y. Sato, K. Miyamura ame E. Yukoo hoi a manaoioia ua holo aku lakou no Iapana, a no kahi no hoi o kekahi mau Kepani e iho oia o J. Matsumoto ame I. Saito, hookahi o keia mau inoa ua make, aohe i hoikeia ae.

No ka mea e pili ana i keia hihia i holo aku ai ka makaikiu Harry T. Lake no Hilo ma ka Mauana Kea o ka Poakolu aku la i hala, a ma ka Mauana Kea o ka Poakolu nei ka hoi ana mai. Ma ke ahiahi o ka Poaha o ka pule aku la i hala ka holo ana aku o ka Hope Loio Kulanakauhale H. E. Stafford ame ka Loio Huro  K. Ashford, ka loio pale o na Kepani, no Hilo, maluna o ka niokuahi Maui.

Ma ke kakahiaka Sabati iho nei ka hoi ana mai o ka Loio Ashford, a no ka Hope Loio Kulanakauhale Stafford ua hoalu iki aku oia no Hilo no ka hoohala ana i kona hoomaha makahiki.

O na Kepani he umi-kumamalua i hopuia ai maloko o Honolulu mamuli o ka palapala hoopii hoahewa a ke kiure kiekie Teritore o ka hoihoi ana ae i ka aha oia o I. Goto, H. Miyazawa, T. Tsutsumi, F. Fuusho, ( e paa mai la maloko o ka halepaahao i nei manawa.)

Wehewehe ana no na ouli o ke kanaka.

O na kanaka apau i hanauia mai ka la 24 mai o Augate ahiki a komo pu ka la 23 o Sepatemaba, ua hanauia iloko o ka (wahine vilikina), kekahi o na hoailona ma ka poiuiulani. He ano malie, pihoihoi ole a manaopaa; e pono e holopono lakou ma na mea apau; elike me ko lakou mau hana apau e lawelawe ai. O ke aloha aku i na kama e oia hoi in a he wahine e aloha aku ana i na kane a in a hoi ke kane e aloha aku ana i ka wahine iloko o na la opio, a e alohaia mai ana no e ia kame a eia wahine paha; he ola maemae a he noho ma ke ano hoopono; aole he uahauha, aka he piha aloha i na mea apau. Iloko o na la opio aohe holomua loa maka waiwai, aka nae iloko o na la kanaka makua aku e nui ana ka waiwai. He lili a he huahuwaia e na hoahanau ame na kaikuahine, a i ka manawa hope e haalele aku ana i ke onehanau ame na kaikuahine, a i ka manawa hope e haalele aku ana i ke onehanau a e hele aku ana ma kekahi wahi okoa i mea e loaa ai ka noho hauoli ana; e oi aku ana na la o ke ola ana mamua o ko na makua ame na hoahanau ame na kaikuahine; e makaala mau e malama i ka oleloa'o. Ina aole e makaala ana malia e halawai aku ana me kekahi poho nui mamuli o ke apuhiia mai e kekahi hoahui piha maalea, no ka mea he oiaio oe ma ka naau, he hoopono a he meahoi e hoohuoi ole ia mai ana kou mau ano pono ole. O ka hoahui i mareia e lawe mai ana oia i ka pomaikai i kou mare ana; e loaa ana he mau keiki hoopono a naauao me na ano maikai a maluhia o ka noho ana. He oi aku ka pono e mare i ka wahine a i ke kane paha i hanauia iloko o na mahina o Ianuari, Maraki, Mei, Sepatemaba, ame Novemaba, he hoaloha a he kokooua maika no ka noho ana; elua ana manawa e mare ai; e pono e mare i ka mea mua ma ka iwakalua-kumamahiku o na makahiki o ke ola ana; o ka mea mua he hoopono a he manao nui i ka hoomana an ai ke Akua. Ina e ola a piha na makahiki he kanaono, a in a e hala ia mau makahiki ia oe, me he mea la e ola aku ana a piha, na makahiki i ke kanawalu-kumamaono.

Ma ke komo hou ana aku ona Kula Kamehameha i ka mahina ae nei o Sepatemaba, e paku'iia aku ana he papa hou, no ke a'o ana he mau haawina oi ae ke kiekie, i kulike ai me kehai mau kula kiekie e ae ma Hawaii nei.

Ua hala aku o C. S. Crane, ke keiki ame Mr. Scott.

Ma ka mokuahi Maui o ke kakahi aka Poakolu nei i kau aku ai o Mr. Charles S. Crane, ka lunahoohana nui o ka Advertiser no Kapalakiko, ka mua loa o kana huakai i Amerika mai Hawaii aku, no ka mea, ma Hawaii nei no oia i hanauia ai a kanaka makua, me ka holo ole i Amerika. E holo loa aku ana i ka HIkina loa no Nu Ioka no kekahi mea e pili ana i ka hana a n@ kekahi mea e pili an ai ka hana n@ ka hoomaha ame ka hele makaikai an aku ia Amerika no kekahi manawa, mahope o kona paa mau ana i ka hana no kekahi mau makahiki lehulehu i hala, a e hala ana paha iaia ma kahi o ekolu a eha mahina ma Amerika.

ua ukaii pu aku iaia kana keikikane, o Ezra J. Crane, no ke komo ana aku i kekahi kula nui o Wisconsia ma Madison, a no na makahiki elua ka manawa i manaoia nona e noho aku ai ma ia kula. He ekolu manawa a keia keiki i holo aku ai i Amerika, a o ka hope loa o kanaholo ana ua hala loa aku oia no Europa no ka hui pu ana aku me ka ahahui nui a na Boys Scouts ana La@ana.

No Lesiie P. Scott hoi, ka lunahoohana o ke keeua hoonohol@ua, ua holo aku oia make ano hoomaha a no kekahi mea kekahi e pili ana i kana hana, ano ka holo ana kau hoi e ike i kona mau makamak ma Amerika. No eono pule oia e kaawale aku ai a hoi mai i kana hana.

Make ahiahi Poalua aku ua haawi makanaia aku o Mr. C. S. Crane e @@ limahana o ka Advertiser me kekahi paiki haahele ame kekahi mau mea e ae i kuniia ma kona inoa me na huapalapala wai gula, he mau mea hoike ma ka aoao o na limahana no ko lakou aloha i ko lakou hakuhana oluolu. Na J. R. Bisbo, ka peresidena o ka Advertiser Employees Wefare Club i haawi aku i ka makana, me kekahi mau huaolelo.

Ua hoohikieleia aku o Mr. Crane i ka manawa i haawiia aku ai o keia mau makana, a me na maka o ke kahaha i nana mai ai a pane mai la me ka leo haalulu me kekahi mau huaolelo liilii loa.

Ua haawi pu ia aku ia Mr. Scott kekahi makana i like ae la me ka Mr. Crane ame kekahi mau huaolelo liilii kupono loa i panai mai ai oia i kana hoomaikai i na limahana o ka Advertiser e akoakoa aku ana.

O ka Lunakanawai Thompson Ke Pani Ma Kahi O Franklin

O lunakanawai J. Wesley Thompson o ka aha kaapuni o Hawaii Komohana i pani ae ai ma kahi o ka Lunakanawai Quinn i waiho aku ia noho ma Hilo ma kekahi manawa aku nei i hala, oia ka ka Lunakanawai Kiekie James L. Coke o ka honoho ana ae ma ka noho hakahaka o ka LUnakanawai Cornell S. Franklin no ka manawa, oiai ka Lunakanawai Franklin aia i ka HIkina loa i nei manawa.

Ma ka pule aku nei i hala ka hola ana mai o ka Lunakanawai Thompson i Honolulu nei no ka lawe ana i ka hoohiki oihanad ma ke ano he lunakanawai no ka aha kaapuni o Hawaii Komohana, eia nae, ua haawi ia aku ka hana iaia e pani oia ma kahi o Lunakanawai Franklin no ka manawa, a ma ka hora 9 o kekakakhiaka Poalua nei i wehe ai kana aha no ka hoolohe ana i na hihia e ku ana mamua o ia aha ia manawa.

Mai ka mokuaina mai o Tenesi ka Lunakanawai Thompson o ka holo ana mai no Hawaii eni he mau makahiki lehulehu i hala aku nei ma ke ano he kokua loio Amerika apana iloko o ka manawa e noho ana o Jeff McCarn he loio Amerika apan no nei.

Na ka Peresidena Wilson oia i hookohu mai i lunakanawai kaapuni no Hawaii Komohana, a ua hokoku hou ia mai ma ia kulana no in a kekahi manawa kokoke aku nei  i hala e ka Persidena Harding. O ka Lunakanawai Kaapuni L. L. Burr o Maui ka i hoonoho ia aku i lunakanawai kaapuni no Hilo, oiai ia aha kaapuni e waiho hakahaka ana mai ka manawa mai o ka waiho ana aku o Quinn ia Hilo mahope o ka pau ana o kona manawa. O ka Loio HOmer L. Ross o Hilo ka i waihoia aku e ka Perseiden aHarding i ke senate, eia nae, aohe mea i hooholo ia e ke senate ua ko Ross hoaponoia mai no ia kulana.

Hanaia he pepehikanaka ku i ka weliweli

Ma ka Poakolu nei, ma ka mahiko o Hakalau, Hawaii, i hanaia ae ai kekahi pepehikanaka ku i ka weliwli, i kulike ai me ka lono kelekalapa uwea ole, o ka hoounaia ana mai i Honolulu nei, o ia ke kiia ana o kekahi poe wahine ekolu i ka pu panapana, a make aku elua o kela mau wahine, a pakele mai hoi ke ola o kekahi ma ka apua.

O ka mea nana kela hana karaima, oia o John Santiago, he limahana no kela mahiko, a o na wahine i make, oia o Mrs. Gabriel Pau, nona na makahiki he 22 ame Mrs. Louis Tavares, no na na makahiki he 25, a o ka wahine hoi i eha, oia o Mrs. victorine.

Mahope iho o ka hanaia ana o kela karaima weliweli, ua hoomaka aku la ka mea ki-pu e holo, a oiai na makai e alualu aku ana iaia, ua ki okoa ae la oia i kana pu iaia iho no ka make loa.

he Hoomaikai i ka hui puu honua.

Ke haawi aku nei makou i na hoomaikai he nui i na lala o ka Ahahui Puuhonua (civic club), no ka haawi ana mai i na meaai maikai ma ka la 29 o Iulai i hala aku la.

Ke haawi pu aku nei no hoi i ka hoomaikai i ke komite hookipa, James Hakuole, no ka piha eleu i ka hookipa ana aku ia makou.

O Makou iho no,

William K. Roopii,

Alfred K. Mia,

Ernest Kala,

John Grace,

William Laeha, Jr.,

John LImahai.

Honolulu, Aug. 10, 1921.

Hoolaha Pa-aupuni.

1 Kao me ke keiki ma ka pa-aupuni ma Makiki, e kuaiia aku ana ma ka Poaono, ma ka hora 12 awakea, koe wale no a kiiia mai e ka on a.

J. E. Monte,

6464--Aug. 12. Luna Pa-Aupuni