Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 28, 15 July 1921 — KE KANAWAI HOOPULAPULA I NA HAWAII. [ARTICLE]

KE KANAWAI HOOPULAPULA I NA HAWAII.

Ma keia helu o ke Kuoka, ke hoopuka aku nei makou, i ka Bila- Hoopulapula Hawaii, o ka lilo ana mai nei i kanawai, ma ke kakauinoa ana o ka Peresidena o Amerika Huipuia; e hoopuka mau ia hkli aha keia kanawai, ahiki i ka pau ana, 110 ka pomaikai o ko ke Kuokoa poe heluhelu, ame na Ilawaii'ike ole i ka olelo Beritania. Kia kekahi mau mea ano nui maloko o keia kanawai, e.pono ai i na Hawaii ke hoomaopopo: O no aina aupuui kaawale e waiho la ma ka M-ii'u.n.ii Molol-.ii. nin ka apana o Hamakua anie u ;i•.i;.t ia e wehe niua ia :iki! ~!! •. i!u ! •: !."okuo;]'.>oiio ana no na makahiki elima iha' ke ano ho.*to. O ka ]Kie* i kuleaha i kela mau aina, ma keia hoao mua ana, a ma keia hope aku, o ia no na kanaka Hawaii koko piha, ame na hapa-Hawaii. 0 ka nui'o na eka e loaa i ka mea hookuonoono hookalii, ina he a,ina.mahiai, mai ka iwakalua eka ka haahaa ahiki i ke kanawalu ke kiekie. Ina he aiiia hanai holohololia o ka papa ekahi, alaila e loaa ana i ka mea hookuonoono, mai ka hookahi haneri eka ka haahaa, a i ka elima haneri eka ke kiekie. Ina hoi he aina hanai holoholona o ka papa elua, alaila mai ka elua haneri me kanalima eka ka haahaa, a i ka hookahi kaukani eka ke kiekieE uku ana ka mea hookuonoono i ka uku hoolimalima o hookahi dala no ka makahiki, a he kanaiwa-kumamaiwa makahiki ka loihi o kela hoolimalima. Ma ka mahawa e hanaia ai ka hoolimalima, e hoi koke aku ka mea hookuonoono e noho maluna o ka aina, a i ole paha i kekahi manawa, mamua ae o ka ana o ka makahiki hookahi. Ua papa loa ia ka mea hpokuonoono, mai ka hoolilo, moraki, a hana paha ma kekahi ano e ae'i- kona aina, koe wale no ka paa ana no kekahi Hawaii'okoa .āku, malalo nae o ke apono ana mai a ke komisina. • No na makahiki mua elima, ua hookuuia ka mea hookuoonono mdi ka uku ana i ka auhau o ka ainā ame na hanahou maluna iho, mahope aku 0 kela manawa, e uku ai oia i na auhau apau. 1 ka makemake ana o kekahi mea hookuonoono 1 mau kokua, ua hoamanaia ke komisina, e haawi aku n\a ke ano hoaie, i ka huina o ekolu kaukani dala, me ka uku ana hoi i elima pakeneka ukupanee o ka 'makahiki, maluna o ka huina i aieia, a o ka len'hi e hoihoi hou ai i kela mau dala, he kanakolu makahiki. O na dala e hā'awiia mai ana ma ke ano aie, e hooha'na'wlile'i'iakti no, no ke kukulu ana i na hale, ām'e' nā hāiiā e ae āpau, i pili polioi aku i ka aina. No ke kuai ana i na holoholona ame na lako rgcAhana; a v ma kekahi ano e ae paha, e loaa ai ka .maikai i ka aina. Me keia mau hoakaka ma ke nao nui, e hiki ana i na Hawaii ke hoomaopopo mai, aole he hana maalahi ka hoi ana aku e noho ma keia mau 'aina hōokuonoono; ke ole e loaa kekahi mau dala mahuahua ma ka aoao o na Hawaii me lakou. He hanā maalahi loa ka olelq ana ae e hoi aku maluna o kela mau aina hookuonoono; ina nae aole he huina dala mahuahua i loaa mua, a he loaa makahiki paha mai kekahi wahi mai, he hana paakiki loa na kekahi kanaka Hawaii hemahema, ka manao; e pono oia ame kona ohana no ka manawa joa. o ka noho ana aku ma kekahi 0 kela matyaina.. No ka poe i makaukau me ke dala no lakou iho, e hiki ai ke hōolako i na mea apau no lako.u e pono ai ka noho ;;na, mamua o ka ike ana aku i na hua o ka lakou hooikaika ana maluna o ka aina; Yro lākou ka keia pepa e hoeueu aku nei, a 1 hoea mai, i ka manawa no ka wehe ana i kela mau aina, mai hoohakalia, i keia manawa maikai loa, a i keia pono nui hoi, i haawiia niai la malalo o keia kanawai, 110 na kanaka Hawaii. O "ka poe i hoomakaukau ole ia lakou iho, no ka hoi ana aku e noho maluna o keia mau aina hookuonoono, ua oi loa aku ka pono o ko lakou nohb malie ana pela, a e hookuu aku i ka poe makaukau, na lakou e hoohana i kela mau aina; e lilo nae ka noho hemahema ana i keia wa, i kumu e hoomakaukau ai, i hiki ai e loaa ka pono, e ho\ ai maluna o na aina, i hookaawaleia no ka hoopulapula ana i na līawaii. Aole loa he kanalua ana, nō ka loa o ke kuonoono i na Hawaii ma keia kanawai hoopulapula; pela me ka ulu ana o na Hawaii ma kekahi ano; eia nae ua ili iho no ke ko'iko'i maluna o keia lahui kanaka ka hooko ana akil i na mea apau e kuonoono ai, a e ulu hou ai hoi.