Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 27, 8 July 1921 — Page 8
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
KA MANA KAKOO O KA REV. AKAIKO AKANA I K ABILA HOOPULAPULA.
(Hoomauia mai.)
Ka Hui Kaa Uwila ke Kumu Hoohalike
Ua hiki ke laweia mai ka Hui Kaa Uwila o Honolulu ma ke ano hohalike. Ke manaoio nei au ua loaa i ka hui ka ike no ka hoomakaulii ame ka kupono maoli o kana oihana ma ka loaa ana o na limahana aia ko lakou mau home ma Honoluu kahi i waiho ai, a aia no hoi malaila ko lakou noho ana; ma ia ano iho la aia iloko o lakou na manao @akee no ka holomua o ka oihana a ka Hui Kaa Uwila maloko o Honolulu. O keia iho la ke kumu i hoohana ai ka hui he heluna nui o na keiki Hawaii. Ua ike Ahahui Puuhonua i keia pono, me ka hoeueu ana aku i ka hui e hoolimalima i na keiki Hawaii i ikeia ka makaukau. He maikai maoli ka hana a keia mau keiki i keia wa.
Mr. Robertson-E ae mai ana anei oe e waiho aku au i kekahi ninau malaila!
Mr. Akana-Ae.
Mr. Robertson-He oiaio anoi, he nui na keiki Hawaii i hoolimalimaia e ka Hui Kaa Uwila i keia la?
Mr. Akana-He heluna mahuahua loa o lakou.
Mr. Roberston- He heluna nui anei o na limahana Hawaii!
Mr. Akana-Mamuli mai keia o ke kupono ole o ka hoolimalima ana i na limahana no ka wa pokole elike me ia i hoomaopopoia ka poe aia ma kahi okoa ko lakou noonoo aole maloko o Honolulu.
Ka Lunahoomalu-E waiho aku au ia oe i kekahi ninau, i pili pololei ole aku i ke kumuhana o keia bila, aka ko ninau nei au i wahi e loaa mai ai kekahi ike laula: Ua ike au maanei, ma na hoike no ka lahui kanaka, au i lawe mai ai i hapa no ka hoolohe ana imua o kek komite o ia ka hoike o ia na huahelu i ka 1919, "na Hawaii 22,600; na Hapa Hawaii,16,600; na Kepani, 110,000," a i ole ua palima aku i ka heluna o na Hawaii koko piha. O ka mea au i makemake ai e ninau aku, o ia keia heaha ka hopena no Hawaii e hoea mai ana mo keia heluna nui o na Kepani?
Mr. Akana-Ua makemake nui ia ua limahana ma ko makou mau mahiko.
Ka Lunahoomalu-Pela io, no ka hoolako ana aku anei i ka hemahema ma kahi o na limahana
Hookomoia Mai na Limahana
Mr. Akana-Na limahana haahaa.Ua hookomoia mai na limahana ma ke ano he poe emi o ka uku. Aka no ko makou poe kanaka a me he me ala ua like no ko kakou manao ma ia mea, aole i loaa ka ike no ka wa e hoea mai ana, e lilo mai ana keia poe limahana i poe e noho mana mai ana, no ka mea ua hoolako aku makou ia lakou i kekahi loina hoonaauao me ka uku ole, a ia manawa hookahi, ua kukulu aku makou imua o lakou, ma ke kumu hoohalike i na ike kiekie loa oka hoonaauao ana iwaena o ko makou puulu, a i ka wa o hoonaauaoia ai keia poe ahiki aku i kela ano like o ke ola ana, ia wa e hoomaka mai ai lakou @ hoohalike me ke ano poo o ko makoi ola ana. Ia manawa hookahi e koi mai ana lakou i na uku kiekie, i halawai ai me na hoolilo kiekie o ke ola ana o keia au hou, a i ke au e ka manawa, e hoala mai ana lakou i na olohani. Nolaila, owai ka poe wawahi olohana ma kela olohani. He heluna nui o lakou, he poe Hawaii. I ka manawa i uwaloia mai ai no na kokua i ka mahiko, ua hole kino okoa aku au i na home e noho ana o kekahi heluna nui o na Hawaii, a hoeueu aku la i kekahi heluna nui o lakou e hoi ma na mahiko. Ua hiki iau ke olelo ae iloko o ka hoopilikia o kela olohani i ko makou mau mahiko a i na Kepani, me he mea la mai ke Akua mai no ia. Nokeaha mai! No ka mea o kela hana oolea iwaho o ke akea, ka mea nana i hoauhee aku i kekahi mau nawaliwali kina, a ma ko lakou mau makalua, ua hoihoi hou ia mai ke ola kino maikai. I kulike ai me ka ike i hoomaopopoia aku o ko makou mea komo kauhale kuikawa na maikai maoli na ohana i kokuaia aku ma ke ano manawalea, a mawahe ae olaila, ua loaa maoli ka lawa pono ame ka lole me ka loaa pu he waih@@a hoahu
No na Hawaii na Aina Kanu Ko
Senatoa Pittmas-He aina kanu ko anei kekahi au i makemake ai e loaa aku no ka pomaikai o na Hawaii!
Mr. Akana-He pono aina kanu ko anei!
Senatoa Pittman-Ae.
Mr. Akana-He oiaio ae, he mea kekahi o ia ano.
Senatoa Pittman-He aina kanu ko anei kekahi a keia bila e lawe ai!
Mr. Akana-aole.
Senatoa Pittman-Aole anei oe i ma kemake e loaa kekahi mau bila e kon@o ai kekahi mau aina kanu ko!
Mr. Akana-Malia paha ma keia hope aku ia.
Senatoa-No keaha no hoi aole i keia manawa!
Mr, Akana-No ka mea o na aina e noiia nei i keia manawa, ua lawa ia no ka hoomaka ana. O kekahi no hoi, aia kekahi kokua polo dala e loaa ana ia makou mai ke 30 pakeneka mai o na hoolimalima o keia mau aina e hoolimalimaia ana i na mahiko, e pono ole ai e kaawale mai ia makou aku. no ka mea aole he alahele e ae e loaa mai ai ke dala no ke kokua ana ia keia hana.
Senatoa Pittman-Ke noi mai nei oe i $3,000 no kela me keia n@ea @ook@@no ono pakahi no ke kokua ana aku ia lakou ma ka hoomaikai ana i keia aina puu a aina hanai holoholona paha. He aha iho la ka mea hiki i keia $3.000 ke hana aku no ka hoolilo ana k@@ aina kanu ko i kea e pono ai na Hawaii!
Hoopilikia i na Kokua Pili Dala
Mr. Akana-E lilo ana kela $3,000 i mea kokua aku i ka aina kanu ko o kekahi iliaina maopopo i mea e pomaikai ai, o ka oi loa aku, in a ua kanu mua ia ka aina i ke ko. Aka nae he mea hiki ole loa ke hookuonoonoia ka aina kanu ko, me ka hoopilikia ole aku i ke alahele e loaa mai ai ia makou na kokua pili dala.
Senatoa Pittman-E olelo mai ana anei oi, aole he waiwai ku i ka auhau ma Hawaii, koe wale no na aina i hoolimalima aku i keia poe kanaka!
Mr. Akana-Ae. Aohe alahele e ae e loaa mai ai ia makou ke dala, no ke kokua ana ia makou ma keia hana, mai ke 30 pakeneka o na uku hoolimalima o na aina kanu ko i hoolimalimaia.
Senatoa Pittman-E manao mai ana anei oe e hoolaka aku ke aupuni o Amerika Huipuia i $1,000,000! Pela anei!
Mr. Akana-Aole na ke aupuni o Amerika Hupuia. O ko makou manao, o ia ka hoohana ana aku i ke 30 pakeneka o na hoolimalima o na nina kana ko i hoolimalimaia.
Senatoa Pittman-E hoomanawanui iki mai pela. Ke makemake nei au e maopopo kahi e loaa mai aio keia $3,000 no ka mea hookuonoono hookahi!
Mr. Akana-Mai ke 30 pakeneka mai o na uku hoolimalima o na aina kanu ko i hoolimalimaia.
Senatoa Pittman-Aka nae, e hoomaka ana oe me $1,000,000. Aole anei he wahi au e hoomaka ai. Maihea mai e loaa ai ia oe ka $1,000,000!
Mr. Kalanianaole-Aole i maopopo ia'u, in a paha ua loaa ka ike ia Mr. Akana no ka bila, aole paha.
Hoolimalimaia ka Aina i na Mahiko
Senatoa Pittman-Ina aole i maopopo pono ia@@a bila, alaila aole au ninau hou ana aku. O ka mea au e hoao nei e ike, o ia keia: @oko o keia manawa. he nui wale o keia mau aina kan@ ko maikai i hoolimalimaia aku i na hui, aole anei pela!
Mr. Kalanianaole-Ae
Senatoa Pittman-He kakaikahi loa o kela mau eka ua lawa ia no ke kokua ana i kekahi ohana Hawaii, aole anei pela!
Mr. Akana-Elike me ke ano o ka lepo, ame ka ili o ka aina. Heaha kou manao ma na "eka kakaikahi!"
Senatoa Pittman-He aina ia i ka@ia he mau makahiki i hala ae @ei, aole anei pela!
Mr. Akana-Pela iho. Ua kamailio mai nei oe he mau "eka kakaikahi", aole he maopopo iau, he ehia la eka au i hookomo ai iloko o ka huaolelo "kakaikahi".
Senatoa Pittman-He uuku loa mai, mamua o kela aina hauai holoholona.
Mr. Akana-Ehia ka nui?
Senatoa Pittman-Aole no i maopopo iau.
Mr. Akana-ke olelo aku nei au in a he 15 a i ole 20 eka i paa i ke ko, ua lawa loa kela no ke kokua ana i kekahi ohana: maluna no nae ia o ka momona o ka lepo, ka nui o ka ohana, ke kumukuai o ke kopaa, ame ka hooponopono ana me ka halewili.
Senatoa Pittman-Ke niele wale aku nei no au i keia mau ninau, mamuli o kou manao e kokua aku i na Hawaii. Ua paa mau koi noonoo pela. Aka aole au i makemake e lawe mai ia lakou mai i ka aina waiwai loa i loaa ia lakou, aole ma kekahi ano au i noonoo ole ai he maikai, ma ke ano i kumupale. He ehia eka o keia mau aina kanu ko hoolimalima i na hui!
Kalanianaole-Ma kahi o ke 34,000 eka maloko o ke Teritore. O keia ka aina kanu ko maikai loa.
Aole Makemake na Hawaii i na Aina Kanu Ko
Senatoa Pittman-ma kahi o ke 34,000 ma ka 20 eka no ka ohana hookahi, e kokua ana ia i na ohana he 15,000, aole anei pela!
Mr. Kalanianaole-Aohe makemake o na Hawaii i na aina kanu ko.
Senatoa Pittman-Mahope an e ninau hou aku ia oe.
Mr. Kalanianaole-ua pono kena.
Senatoa Pittman-E lolo ana i mea hauoli nau, ka waiho ana aku i kekahi mau ninau ia oe, mahope aku. E ae mai e waiho aku au i keia ninau ia oe: E lawe mai oe i kekahi ohana au i makemake ai e hoopulapula, aole anei he hana maalahi loa ka hoomaka ana aku i kekahi ohana me 20 eka o ka aina e uluia nei i keia wa e ke ko, mamua o kou hoomaka ana aku maluna o ka puu, kahi e maloo au he eono mahina o ka makahiki?
Mr. Akana-Ae.
Senatoa Pittman-Ke hoomaopopo nei au, mamuli o keia hoolohe ana maanei, o ke kumu ku e o ia ho, aole he hale wili o kekahi poe o oukou; mamuli o ka @ele i ka halewili, na hiki ole ke okiia ke ko.
O ka Haewili ka Mea e Pono ai
Mr. Akana-Ae.
Senatoa Pittman-Aole anei o ka mea oi loa aku o ka lawelawe pili oihana ana. o ia ka hookaawale ana i keia miliona dala no ka hana ana i mau halewili. mamua o ka hookaawale ana i miliona dala no ka lawe ana mai i ka wai no ka hoomomona ana i na aina maopopo ole ka maikai?
Mr. Akana-Ina aole e hoolimalima ia ana keia mau aina kanu ko i na mahiko, aole e loaa mai ana ka miliona dala; aole e kukuluia na halewili; e hei ana na Hawaii a noho maluna o ka aina me ka dala ole, a he nui ke dala i makemakeia no ka hooholona ame ke kanu halakahiki, a pela wale aku.
(Aole i pau.)
BOKEKONA, Iulai 2-He omole rama ka i haawi makanaia aku ia Charles Thurston ma kona la ia mare ai, he kanaha-kumamahiku makahiki ae nei i hala, a e weheia kela omole rama ma kekahi wahi, a ua poina loa, oiai nae o Charles Thurston e makaukau ana no ka nee ana aku, i loaa aku ai kela omole, aole ana kakali hou ana aku, o ka hanau mai o ka bebe no ka wehe ana i kela omole rama.
WAKINEKONA Iulai 1-Ina o holo ana ka bila i hookomoia aku iloko o ka ahaolelo lahui e ka Lunaniakaainana Johnson, He Demokarala no Misisipi, e lilo ana ke puhipaka ana o na wahine o Wakinekona i mea e aku ai i ka $25.
HAAWI MAKANAIA KE KIAAINA I KOOKOO
Iwaana o na makana, i haawiia aku ia Kiaaina McCarthy mamua o kona waiho ana aku i ke kulana kiaaina no Hawaii nei, he kookoo nani, i hanaia mai na laau like ole mai o Hawaii nei, a o ka mea nana kela makana, oia o James A. Dower, kekahi o na hoaloha kahiko o Kiaaina McCarthy.
Ma o Mr. Chas S. Crane, ka luna nui o ka Nupepa Kuokoa nei, i haawiia aku ai kela kookoo makana ia Kiaaina McCarthy, a i hoike no ka nui o ka manao mahalo o ke kiaaina, no kela makana, pu hoouna ae oia i kekahi palapala hoomaikai ia Mr Dower ma ka o Mr. Crane la, a penei na manao oloko:
James A. Dower, Esq.,
E @u hoaloha kahiko:-Ua kipa mai o Mr. Chas S. Crane i kou keena i keia la a haawi mai i kela kookoo nani au i hana ai me kou mau lima ponoi.
Ua aneane e hiki ole iau ke hoike aka ia oe i ka nui o kou mahalo no kou hoomanao ana mai la, no ka mea ua hoihoi hou ia mai kau mau hoomanao ana no na la kahiko, i ko kaua wa e noho ana he mau hoaloha maikai loa, ma ka manawa au e noho hana ana ma kahi o Hart ma ke kihi kahiko. Ua hoomanao pu mai no hoi au no kela manawa au i hoolana ai i ka mokukona "Ehukai" ame na hana o ia au kahiko he nui.
Me na manao maikai he nui nou, me na la au i hoomanao mai ai iau, owau iho no,
Kou oia@o.
C. J. McCARTHY
Kiaaina o Hawaii.
HAAWI I KA MAHALO IA KAKAUOLELO IAUKEA.
Mamua o ka waiho ana iho o Kiaaina McCarthy i ka noho kiaaina o Hawaii nei, ua hoike ae oia i kona hoomaikai me ka mahalo nui ia Curtis P. Iaukea, ke kakauolelo o Hawaii nei, ma ka hoouna ana aku i kekahi leka, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala.
No na makahiki ekolu o ko Kiaaina McCarthy paa ana i ke kulana kiaaina no keia Teritore, i kulike ai me kana leka i ke Kakauolelo Iaukea, ua nui na kokua i loaa aku iaia mai ia Kakauolelo Iaukea aku, ka mea hoi nana i haawi mai i ka holomua iloko o kana hookele aupuni ana.
Penei iho kana leka o ka hooana ana aku ia Kakauolelo Iaukea:
"Iune 30, 1921.
"I ka Mea, Hanohano Curtis P. Iaukea, Kakauolelo o ke Teritore o Hawaii, honolulu, T. H.
"E kuu Konela, Aloha:-Mamua o ka waiho ana aku i ka noho kiaaina ana no ke Teritore, ke makemake nei au e haawi aku ia oe i kau mahalo kiekie loa no kau mau hana waiwai nui au i hana mai ai no ke Teritore iloko o kou au hookele aupuni.
"O kou ike nui i ka moolelo ame na moolelo kahiko o Hawaii nei, ka moa nana i haawi mai i na kokua nui iau, a ua nana aku au ia oe he pouliana e hiliuai aku ai iloko o na makaliki ekolu o kou noho hookele aupuni ana.
"O ke ano o kau lawelawe ana i na hana o kou keen, ua lilo ia i mea nau o mahalo nui a ua ike maili iho no nu. he kanaka kilakila oe o ka lahui Hawaii, e pono ai i ka lahui Hawaii ke haaheo uo kau mau hana.
"Ke makemake nei au e hoomaikai aku ia oe, no ka ano o kau lawelawe ana i na haaina dala federala, ma ka uku ana aku i nahoolilo o na ahaolelo 1919 me 19212. Ua komo aku iloko o keia hana ka lawelawe ana i na kikoo lehulehu, a ua hiki iau ke hoia aku ia oe, ua lilo kau hana i mea mahalo nui ia e ka luna hoola o ke keena kalaiaina.
"Oiai o keia ka palapala hope loa au e hoouna aku ai ia oe. oiai au e noho kiaaina ana no ke teritore, ke makemake nei au e haawi hou aku ia oe i kou mahalo piha me ke aloha nuoo.
"Kou oiaio,
"C. J. McCARTHY,
"Kiaaina o Hawaii."
UKALI KA WAHINE MAHOPE O KANA KANE I KA MAKE
Mamuli o ka make ana o kana kane ma Honolulu nei, ma ka la 24 o Aperilo aku nei i hala oia o H. W. Page, us lilo ia i kumu hookaumaha aku i ka noonoo o kana wahine Mrs. Anna C. Page, ahiki i ka lawe okoa ana ae i kona ola iho ma ke oki ana i kona puu me ka pahi umiumi maloko o kona rumi ma Toeoma, eloke me ka hoakaka a ka nupepa Seattle Post Intelligeneer o ka la 14 o Iune i hala.
Mamua aku o ka lawe okoa ana ae o keia wahine i kona ola ua hele aku oia maloko o ka halekuai laau o G. O. Guy, ma ke alanui Elua, no ke kuai ana i kekahi pahiumiumi, nona ke kumukuai o elima dala, me kela pahiumiumi oia i oki ae ai i kona puu a moku.
Ma ka manawa i loaa aku ai kona kino ua haalele mua mai ke ola iaia, a maloko o kana eke dala, i loaa aku ai he eono wale no keneke, me elua mai mea hoomanao pili kaa.
He 30 makahiki o keia wahine. me kona makuahine oia e noho ai, oiai kana kane, ma Honolulu nei, a keelua a lana mau keiki he ehikuhe ehiku makahiki o ke kaikamahine, a he eono hoi makahiki o ke keikikane.
HOLO KA BILA HOOPULAPULA I KA HALE
Ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i hoouna mai ai ka Elele Kalanianaole he kelekalapa ia McCarthy, e hoike mai ana, no ka hooholo ana o ka hale o na lunamakaainana, o ka ahaolelo lahui, i ka bila hoopulapula Hawaii, i hakalia wale no i ke kakauinoa mai o ka Peresidena i ka bila, o ka lilo no ia i kanawai.
Penei iho ka lono kelekalapa e pili ana, i ka hopena o kela bila maloko o ka hale o na lunamakaainana:
WAIKINEKONA, Iune 30-I keia la i hooholo ai ka hale i ka bila hoopulapula Hawaii, i apono mua ia ai e ka aha senate. E kukulu ana keia bila i komisina home no ka hoopulapula ana i ka lahui Hawaii, e hoopau ana i ka pauku o ke kanawai Teritore e papa ana i ka on a ana o na hui i hoouiia me ka aupuni i ka aina a oi aku i ka 1000 eka.
E papa pu ana ka bila i ka hoohanaia o na Kepani mai na hana federala aku ma na Mokupuni.
Hoike Mai ka Elele i ke Kiaaina
E koto pu ana maloko o ka bila hoopulapula i hooholoia ma nehinei ka pauku auhau uwapo e hoakaka ana no ke kauia o ka auhau ma ke tona maluna o na ukano e laweia ana maluna o na uwapo, i kulike ai me ke kelekalapa a ka Elele Kalanianaole i loaa mai i ke Kiaaina McCarthy.
O keia waihona i hoakakaia maloko o ka bila, ua aponoia e ka ahaolelo teritore o 1919, i hoounaia aku i ka ahaolelo lahui no ka hooholo ana mai, e hooliloia aku ia no ka malama ana i na uwapo maloko o ke Teritore. O na ukana apau e laweia ana maluna o na uwapo, e kaa aku no ia malalo o ka auhauia, e like me ka pauku pili i ka auhau maloko o ka bila.
Ala Kekahi Mau Ku-e
Nui na ku e i hoalaia mai no keia @auku, i ka manawa mua loa i waihoia aku ai ka bila i ka ahaolelo lahui.
Penei ka hoike a ka elele o ka loaa ana mai i ke kiaaina:
"I keia la i hooholoia ai ka bila hoopulapula, maloko olaila na manao no na auhau uwapo, maloko o ka ahaolelo lahui.
"Ua hoounala aku ka bila i keia wa i ka Peressidena Harding no ke kakauinoa ana mai."
Maloko o keia bila, e hoakaka ana ia no kekahi komisina kukulu home, o elima lala, o ua komisina nei, o ke kiaaina ka lunahoomalu, ma ke ano o kana oihana o na hoa aku eha i ke komisina, ma ke kiaaina e hookohu aku la lakou. Maiwaena ae o kela mau hoa eha o ke komisina, he hookahi o lakou e kohoia i kakauolelo a i luna hooko nona ka uku o $6000 o ka makahiki. No na lala ae i koe o ke komisina a koe ke kiaaina, e lo a aku ana ia lakou pakahi he $500 o ka makahiki. Ua hoakaka pu ia no hoi maloko o keia bila, he ekolu oa o kela komisina, he poe Hawaii, a i ole he poe paha me na koko Hawaii iloko o lakou.
Oiai nae, ua hooholoia mai la ka bila, ma ka manawa e pii ae ai o Wallace R. Harrington, ma ka noho kiaaina no Hawaii nei, e ili aku ana ke koikoi, o ka hookohu ana mai i na hoa o kela komisina maluna on a.
O KA WAHINE MINOAKA HAUOLI MAU, he mea Ola Kino Maikai ola. Aole he minoaka o na wahine luhi. He mea hookaumaha ke ola ana ia lakou, a oiai he opiopio me ka oluolu ko lakou ano ke nana aku, o koa lakou auwe, ka mea nana i hooluahine a i hookeke ia lakou. O ka nawaliwali liilii i noho mana maluna o na wahine, ua waiho iho i na moali ma ka helehelena ame ke kino a ua lilo i hana na kekahi ipo, wahine a makuahine paha ka ini ana e lilo oia i mea maikai loa. No na makahiki lehulehu ua loaa i na wahine ka laau Laxvuburnum Compound, he laau hooluolu hoopomaikai iloko o na wa mai, oiai e hoopau ana ia i na nawaliwali ano e i loaa o ko lakou kama me ka hoohana ole ia o ka pahi weliweli.
Ina he auwe oe iloko o na mahina mai wahine, ka anoninoni, ka nawaliwali, ka mauleule, na hui maamau, ka ono ole o ka ai, ka lena o ka ili, ka ui o na puupaa, ka haukeke, ka huihui o na lima me na wawae, ka upehupehu kuluma, ka uluku, ka hiamoe ole, palili o ka houpo, ka haalulu, ka naka hui apuni, ka umii, ka pihoihoi o ka puuwai, ka maeele me ka eha o ka iwihoeoe, ka poluea, ka wali ole o ka ai, ka wela ke hanawai, ka eha o na meapaahana, ka moehewa, ka maneo, ke poho o ka manaolana, ka haalulu, ka lepopaam ka maikai ole o ka opu, ka maeele, ka hui o na lala, ka palaka wale, ka nele i ka ikaika, ka hui o na wawae, ka mai haalulu, ko poluea, ka luai, ka hui ame ke kulana maikai ole o ke kino; e kii koke i keia laau kilakila, i keia hoopakele i kou mau kama apau, e hoomaikai auanei oe i ka la au i ike ai i keia hoolaha. Ma na manawa kupilikii ekoul o ko ka wahine ola ana, o ia hoi mai ke kaikamahine ae a i ka wahine, i ka wa hapai ame ka "Ioli o ke ola ana," he laau makamae loa ka Laxviburnum Compound no na mai o na wahine.
No ka lapaau piha ana me ka Laxviburnum Compound, he umi dala kanabu-kumamawalu keneka hapalua lapaau ana, eono dala me kanahiku-kumamalima keneka; aka nae, aia ma kahi o na miliona ka waiwaiio i ka poe pilikia, no ka mea he hooko pono i ka hana. Aole he kuaiia o ka Laxviburnum ma na halekuai laau lapaau. E hoounaia aku no ia i na wahi apau, ke lona mai ke Dala Haleleka, kuike a bila banako paha. Kuai wale ia no e ka Marvel Med. Co., "Dept." M-5 B-693, Pittsburgh, Pa.
HOIKE O S. K. KAMAIOPILI I KA MEA OIAIO.
I ke Lunanui J. D. McVeigh ma Honolulu nei, i ka pule aku la i hala, na loaa mai la he hoike iaia mai Kalaupapa mai, no ka hoea ana aku o ka Rev. S. K. Kmaiopili no ke kahuamai,a kuai i na mahele iloko o ka hui "aila", no kela lono, ua hoike okoa ae oia i kona piha loa i ka hoonaukiuki, me ka olelo ana, in a oia ma Kalaupapa, aole loa e hiki ia Mr. Kamaiopili ke lawelawe i kela ano hana.
Ua hoopuka ae oia i kona manao maloko o ke Star-Bulletin, o ka Poaha o ka pule aku nei i hala, me ka hoakaka ana, e huli hoi aku ana oia no Kalaupapa, a huli pono aku i ka mea oiaio, e pili ana no kela lohe i hoikeia mai ai iaia, a ina @ ike ana oia i ka pololei a oiaio, alaila e lawe mai ana oia i kekahi hoopii hoohalahala e kue ana ia Mr. Kamaiopili.
I ka manawa a Mr. Kamaiopili i heluhelu ai i na manao o ka Lunanui J. D. McVeigh, aole oia i hoohakalia iho i ka hoike ana ae i ka mea oiaio i ke akea, e kupale ana hoi iaia iho, mai na mea i hoikeia mai i ka Lunanui McVeigh, no kana mea i hana ai ma Kalaupapa.
Wahi ana, he mea maa nona ka holo mau ana i Kalaupapa, i kela ame keia eono mahina, no ka malama ana he halawai haipule mai ke kahua mai, a oia ua ike na Hawaii apau, he kakauolelo oia no ka hui kukuluhale Union Syndicate, Ltd., ua hele okoa mai la kekahi poe mai, a ninau iaia no na mahele o kela hui, oiai e malamaia ana ka halawai hipule.
Ua hoole aku oia, no ka lawlaweia o na hana kuai mahele, oiai ka wa e malamaia ana ka halawai haipule, aka oaoa o huli hoi aku ai no kona hale @ noho ai ma Kalaupapa, ua hoea kino okoa aku kekahi poe imua on a, a hoike aku i ko lakou makemake e lawe i kekahi mau mahela maloko o ka hui kukuluhalle, aole hoi iloko o ka hui aila.
Ua hiki aku ka huina o na mahele i laweia o na ma'i i hoea mai imua on a ma kahi o ka 5800, a ua uku mai ho lakou i ka huina o $1625 ma ke ano h@ huina ukumua.
Wahi ana, aole oia i ike he hewa ke kahi iloko o kana mea i hana aku ai mua ka hoolilo ana i na mahele o ka hui kukuluhale Union Syndicate, Ltd., kela mau ma'i, no ka mea no lakou ka makemake mai e lawe i kekahi mau mahele, aole nana i hookikina aku.
Oiai no hoi, he kakauolelo oia no kela hui kukuluhale, a he lala hoi no ka papa hooko, he hana maikai nana, oiai oia ma Kalaupapa, ka hooko ana aku i ka makemake o na ma'i, oiao ua ma kaukau oia me na mea apau o hookoia aku ai ko lakou makemake malaila.
KIPAKULA KEKAHI HOOMANA ISARAELA
E hoakaka ana kekahi meahou kele kalapa mahope ae nei, i ke kipakui ana o kekahi hoomana, i kapaia ma ka inoa o Isaraela e ke aupuni o Pelekane mahope iho o ka hooukaia ana i kekahi kaua hahana loa mawaena o ka poe @ kela hoomana, ame na makai o ke au puui.
Penei ke ano o kela meahou:
CAPETOWN, Iune 28.- Ua kipakuia aku me ka ikaika kekahi hoomana o na kamaaina i kapa iaia iho ka Isaraela, " malalo o kekahi "kaula" nona ka inoa o Enoka, ka mea i hoole i ka haalele ana i ka aina aupuni ma Bul@ ho@k, e kokoke ana i Queenstown, Cape Colony, me ka make ana he 71 a h@ 126 i hoekaia, ma ka hakaka i hpoukaia me na makai kaulio o Capetown.
No kekahi mau makahiki i kaahope aku, ua haawi aku ke aupuni i ka a@ i ka "Isaraela" e malama i ka "Moliaola" ma kela wahi, eia nae i kela ame keia makahiki, e hookololohe mau ana kekahi heluna nui o na kanaka e noho malaila, kahi a lakou i kapa aku ai ka "aina hemolele," ahiki i ke ku ana o na kauhale he 350.
Ua papa loa kela hoomana i ke ko mo ana aku o kekahi mea ma kela kauhale, a hoolohe aku paha i kekahi mea koe wale no na kauoha mai ia "Jehova mai, ke Akua o ka Isaraela," elike me ia i hoikeia ae e Enoka ke kaula.
Ua hoao ke aupuni i kekahi manawa ae nei i hala, e kipaku aku i kela poe, aka nae, i wahi e hookahe ole ia ai ke koko, ua unuhi hou ia ua makai.
Ua lawelaweia he mau hooikaika ana ma ke ano maluhia e ke Kakauolelo o na Hana o na Kamaaina ame kekahi poe e ae, e koi ana i ka "Isaraela" e haalele i kela wahi, me ka holopono ole. Ua hoole loa mai lakou i ka hele ana.
O ka hope loa, o ia no ka haalele ana aku o na makai kulio he 800 ia Queenstown no ke koi ana aku e haawipoi mai kela kauhale. Me na leo kahea "ke olelo mai nei o Jehova he pono ia makou ke hakaka" ua lele mai la na kamaaina he 4000 ka nui maluna o na makai me na pahikaua ame na meakaua, e hookikina ana na wahine i na kane me na leo olioli pili hoomana. Ua hookuu aku na makai ia lakou e nee mai imua ahiki i ka hoea ana he 30 ia ka mamao mai ia lakou aku, o ka wa ia i hoomaka mai ai e ki i ka lakou pu, o ka hopena i ikeia, elike me ia i hoike mua ia ae nei. Ua haawipio okoa mai o Enoka ke kaula, e hoohioloia aku ana na kauhale.
Ua lilo keia hana i mea hoopioloke aku i ka Hale Halawai ma Capetown.
HOOMAKAUKAU NO MUA AKU NEI
E Hoao e Hoomakaulii Ano---E Malama I ke Dala e wehe I Buke Banako Heahu me ke
CHINESE-AMERICAN BANK
A NANA AKU I KA ULU O KAU DALA
NA PAHU DALA @o ka Hoolimalima
$1.00 no ka Wehe Ana I ka Hoahu
Kihi o ke Alanui Moi me Nuuanu
LUAU Na PA, NOHO, PAKAUKAU amen a HALELOLE no ka Hoolimalima.
PEOPLE’S HARDWARE STORE.
353 Alanui Moi Akau, Kokoke I Palama Settlement.
KELEPONA 2670.
8438-8 wka.
TERITORE O HAWAII.
Keena o ka Puuku Honolulu Oahu.
Ma ka haua @ hoopau ana i ka HAWAIIAN COPRA COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ka HAWAIIAN COPRA COMPANY, LIMITED, he hui ia i kukulia a o ku ana malalo a ma ka mana o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, na waihoia mai iloko o keia keona he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike no ia i koiia ai ma ko kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau, he mau kuleana mamua @ e kuleana nei paha i keia manawa na kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, i pono e waiho mai i na kue ana no, ka aeia aku o ka palapala noi i oleoia maloko o keia keena, mamua ae o a hora 12 awakea o ka la 25 o Iulai, 921, a o kela ame keia mea o makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono o hoea kino ae ma ke @eena o ka mea nona ka inoa malalo ho malolo o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka a i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, na he kumu kehai i wahi e ae ole ia ku ai ka palapla noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku, Teritore o Hawaii.
Honolulu, Mei 17, 1921.
425-Mei 20, 27; Iune 3, 10, 17, 24;
Iulai 1, 8, 15, 22.
TERITORE O HAWAII.
Keena o na Puuku, Honolulu, Oahu
ma ka hana o hoopau ana i ka AALA DRY GOODS COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ka AALA DRY GOODS COMPANY, LIMITED, he hui ia i ku@inia a e ku ana malalo a ma ka hana o kna kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai mo ke kanawai i hoomakaukauia ma na hana o keia ano, a waihoia mai iloko o keia keena he palapla noi no ka hoopau ana i ka hui oleloia, hui pu me kekahi palapalai ooiaroia i hoohui pu ia me ia, elike @e ia i @oiia ai ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku ei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau, he mau kuleana mamua e kuleana nei paha i keia manawa, a kekahi ano iloko o ka hui i oleloia, pono e waiho mai i na kue ana np ka weia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae o a hora 12 awakea o ka la 31 o Au@ato, 1921, a o kela ame keia mea o makemake ana w hooloheia aku maluna o mea, he pono o hoea kino ae ma ke keena o ka mea nona ka inoa malalo ho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka a i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, na he kumu kekahi i wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Puuku, Teritore o Hawaii.
Honolulu, Iune 22, 1921.
@457-Iune 24; Iulai 1, 8, 15, 22, 29;
Aug. 5, 12, 19, 26.
HOOLAHA
I ka Poe e Nana Mai Ana i Keia:
Ua kukulu ae na mea no laua na noa malalo iho nei, ma ka la 11 o Novemaha, 1920 he hoa-hui, malalo o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i keia a i kapaia ka EUREKA EXTERMINATING PLANT, no ka lawelawe ana aku i ka oihana hoomake i na muai laau ame na mu e @e mai na piano, a lako hale, na buke, a pela aku, me ke keena poo ma ka Helu 2298 Ala@ui Booth, Honolulu, T. H.
ANDELL O. PLATT
JAMES D. CAIN.
Honolulu, T. H. Iune, 20, 1921.
8458-Iulai 1, 8.
O Murala Furniture Store
(Na noho hoolimalima me lako pa maanei.)
Na Lako Hale Hou me Kahiko.
Hoolimalima me Kuai Hoolilo.
715 Alanui Homa, Honolulu, T. H.,
Kelepona 1695.
Ua hoike ae ka Premier Smuts, mamuli o ka paakiki o na kamaaina, aole he alahele e ae e loaa aku ai ia lakou ka hoomaopopo ana, o keia wale no ia wahi e hoolohe ai lakou i ke kanawai.
HE HOOMAIKAI.
Ke hoomaikai aku nei makou i na hoaloha ame na makamaka i komo pu mai me makou iloko o ko makou mau hora o ke kaumaha ame ka luuluu, pela hoi no na makana pua a lakou i hoohiwahiwa iho ai maluna o ka makou mea aloha.
MR & MRS. HARRY ONEHA,
âme ka ahana.
Kupunakane,
SYLVESTER KAHIKIKOLO.
TERITORE O HAWAII
Keena o ka Puuku, Honolulu, Oahu
Ma ka hana e hoopau ana i ka TANSEIDO DRUG COMPANY, LIMITED.
OIAI, o ka TANSEIDO DRUG COMPANY, LIMITED, he hui ia i kukuluia a e ku ana malalo a ma ka maua o na kanawai o ke Teritore o Hawaii, i kulike ai me ke kanawai i hoomakaukau ia ma na hana o keia ano, ua waihoia mai iloko o keia keena he palapala noi no ka hoopau ana i ka hui i oleloia, hui pu me kekahi palapala i hooiaioia i hoohui pu ia me ia, elike me ia i koiia ai ma ke kanawai.
NOLAILA, ma keia ke haawiia aku nei ka hoolaha i kekahi mea, a i na kanaka apau, he mau kuleana mamua a e kuleana nei paha i keia manawa ma kekahi ano i loko o ka hui i oleloia, e pono e waiho mai i na ku-e ana no ka oeia aku o ka palapala noi i oleloia maloko o keia keena, mamua ae o ka hora 12 awakea o ka la 15 o Augate, 1921, a o kela ame keia mea o makemake ana e hooloheia aku maluna o ia mea, he pono o koea kino ae ma kao keepa o ka mea nona ka inoa malalo iho maloko o ka Hale Mana Hooko, Honolulu, ma ka hora 12 awakea o ka la i oleloia, a e hoike mai i ke kumu, in a he kumu kekahi wahi e ae ole ia aku ai ka palapala noi i oleloia.
DELBERT E. METZGER,
Punuku, Teritore o Hawaii.
Honolulu, Iune 6, 1921.
6455-Iune 10, 17, 24; Iulai 1, 8, 15, 22, 29; Aug. 5, 12.
KakelameKuke
(KAUPALE@ALA.)
Poe Kalepa ma
ke Komisina
-A HB-
Poe Agena no na Mahiko
Lehulehu
Mau Apana Aina Kuai
$175- Apana 50x100, ma Kapahulu, ko koke Campbell ame Monsarral Aves. $10 ukumua, $10 o ka mahina.
$750- 3 Apana kihi Cook St. ame Diamond Head Ave., kokoke alanui 12, 16,730 kapuai kuea. Oluolu keia wahi $50 ukumua, $10 o ka mahina.
$3250- Hale makai, 2 rumi moe, apana 80c139.5. Alanui Notley, Kalihi. $500 ukumua, $50 o ka mahina.
PAULO KALAUKA
(P. E. R. STRAUCH)
ALANUI MOI. HELU 74.
Kela Laau Kaulana
B.B.C.
He laau i hoohuiia o na launahele, laau e hana pu ana me ka hana a ke Akua, he hoomaemae a hooikaika ae i na mea paahana holooloo o ke kino, e kipaku ana i ka ma'i kino ame na ma'i ili wale mai, e haawi ana i ke kino i ka ikaika, ke ola ame ka mana i na aalolo.
E hoopiha ana ka B. B. C. i ke kino me ka ikaika hao o ke ola a me ikaika o na la opio. Ua hooaia na poe na waliwali ma na manawa lehulehu mahope o ka inu ana he mau pule wale no. Ua aponoia e na kauka kaulana he nui ame na kanaka iloko o ke ole lahui ana. O ka B. B. C. ko laau kamahao loa ma ke ao.
KUAIIA MA NA WAHI APAU.
Keena Kuai Laau B. B. C., 161 Alanui Moi.
Honolulu, Hawaii.
NUPEPA KUOKOA
No ka makahiki (one year) ……$2.00
No eon mahina (six months)…. $1.00
O na Dala âme na Hoolahe Apau o hoouna pololei mai i ka ADVERTISER PUBLISHING COMPANY, LTD., wale no, P. O. Box 208, Honolulu, T. H.
217 Alanui Moi, ma ke keena o ka Nupepa Advertiser.
Entered at the Post Office at @ lulu, T. H., as Second Class Matter,
CHARLES S. CRANE LUNA @@@