Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 25, 24 June 1921 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

 

 

KANAWAI 230.

 

[B. S. Helu 13.]

 

HE KANAWAI

 

E HOOMANA ANA I KA LUNA HOOIA O KE TERITORE E PANIKU

 

AE I KEKAHI MAU HAAWINA I HOOKAAWALEIA.

 

            PAUKU 1.      Ma kela ame keia ano i hookaawaleia ai he haawina mailoko mai o ka waihona o ka lehulehu ma keia mua aku nei. a ma keia hope aku mailoko mai oka waihona laula o ke Teritore. a he koena kekahi e waiho ana i hoohana ole ia o ua haawina nei i hookaawaleia ai mailoko o na buke a ka Luna Hooia o ke Teritore mahope iho o ka hoopau ia ana o ka hana no ia mea i hookaawaleia ai ua haawina daia nei, a i ole mahope iho o ka hala ana ae o ka manawa maloko olaila e hoopau ia ka hana i manao ia no ia hana i manaoia ai ka hookaawaleia ana o ua haawina dala nei. alaila o ka luna hooia o ke Teritore, mahope iho o ka loaa ana mai he palapala hooia mai ke poo mai ana o na bila apa uloa e ku ana malalo o ka lilo o ua haawina dala nei. ua pau loa i ka uku ia a aole bila i koe, ua hiki iaia, me ka loaa pu ana mai o ke apono ana o ke Kiaaina ma ke kakau. ke paniku ae i ua mau haawina dala nei e koe ana, a e hoihoi ae i ke koena o ia mau dala i hookaawaleia a i hoolilo ole ia iloko o ka waihona kumau o ka lehulehu.

 

            PAUKU 2.      E mana keia Kanawai ma kona aponoia ana.

           

            Aponoia i keia la 27 o Aperila. A. D. 1921.

 

C. J. McCARTHY,

 

KANAWAI 231.

 

[B. S. Helu 104.]

 

HE KANAWAI

 

E HOOKAAWALE ANA I HAAWINA DALA NO KA HOOLAKO ANA AKU I WAI NO NA POE O NA HOME HOOKUONOONO O LUALUALEI. MALOKO O KA APANA O WAIANAE, MOKUPUNI O OAHU.

 

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

 

            PAUKU 1.      O ka huina o iwakalua tausani dala ($20,000.00) ma keia ke hookaawaleia nei mailoko mai o na waihona laula o ke Teritore, i hookuonoono e noho ana ma Lualualei, maloko o ka apana o Waianae, Mokupuni o Oahu, me ka wai no ka lako o ka nohona ohana ana. ma ka hookomo ana aku paha i mau paipu wai. a i ole ma ka hookomo ana ia mau paipu ame ke kukulu pu ana i na kapu wai hookio a i ole ia ma kekahi ano okoa ae no, elike me ia a ka luna nui o na hana hou e manao ai he hiki ke hoolako pono aku i ua mau poe home hookounoono nei i oleloia me ka wai maikai no ko lakou nohana ohana ana.

 

            PAUKU 2.      O ke dala ma keia e hookaawaleia nei, e hooliloia no oia e ka luna nui o na hana aupuni, a malalo ona ke kukuluia ana o ua mau paipu la ame ke kapili ana i ua pahu wai a luawai hookio nei. Aka nae, aole kekahi hapa o keia dala e hoolilo ia no keia mau mea e makemakeia nei e hana aia walke no a hoomaopopo pono ia iho, ina no ia he mea e hele ai imua o ka aha kanawai, aiai hoi he wai kekahi e kahe ana maluna o na aina aupuni ma ka wahi kokoke ia Lualualei, he wai e lawa ai i noho ona ia e ke aupuni ka hoolako ana aku i ua mau poe home hookuonoono nei me ka wai no ka nohona ohana ana.

 

            PAUKU 3.      O ka loio kuhina ma keia ke hoomana a ke kauoha ia nei e hoonee aku me ka hikiwawe loa i ka hana e ninaninau ana i ke kuleana maluna o ka wai e kahe mai ana mailoko mai o na aina aupuni ma ia wahi pili kokoke mai, a e hookomo koke aku i mau hoopii a e hookolokolo koke ia aku i mea e maopopo ai ke kuleana maluna o ia wai e kahe mai ana ma ia wahi kokoe ia aku i mea e maopopo ai ke kuleana maluna o ia wai e kahe mai ana ma ia wahi kokoke mai.

 

            PAUKU 4.      E mana keia Kanawai i kona aponoia ana.

 

            Aponoia i keia la 27 o aperila, A. D. 1921.

 

C. J. McCARTHY,

 

KANAWAI 232.

 

[B. S. Helu 120.]

 

HE KANAWAI

 

E HOOLOLI ANA I KA MOKUNA 144 O NA KANAWAI I HOOPONOPONOIA O HAWAII. 1915, E PILI ANA I KA OLELO IKE, MA KA PAKU’I HOU ANA AKU HE PAUKU HOU  A E IKE IA O KA PAUKU 2593A. A OIA PAUKU E PILI ANA I KA HOOIA ANA I NA KANAWAI I HANAIA E NA KALANA AME KULANAKAUHALE A KALANA MALOKO NEI O KE TERITORE O  HAWAII.

 

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

 

            PAUKU 1.      O ka mokuna 144 o na kanawai i hooponopono hou ia o Hawaii. 1915. ke hoololi ia nei ma ka hoololi ia nei ma ka paku’i ana mai i pauku hou i ikeia o ka Pauku 2593A, a e heluhelu ana penei:

            “Pauku 2593A. Ka hooia ia ana o ke kanawai i hanaia e ke Kalana a Kulanakauhale a Kalana. I kela ame keia manawa, imua o kekahi aha hookolokolo, ua ili mai ke ko’iko’i o ka hooia ia ana aku o kekahi o na kanawai i hana ia e na kalana a kulanakauhale a kalana maloko nei o ke Teritore o Hawaii, ke waihoia ae he kope o ia kanawai e hoike ana i kona pololei e ke kakauolelo o ke kalana a kulanakauhale a kalana i hoopili pu ia me ke sila o ua kalana a kulanakauhale a kalana la. e lawe ia ae no ia kope ma ke ano he olelo ike a e hooiaia iho he oiaio maoli no na mea i hoike ia maloko o ua kope nei.

 

            PAUKE 2.      E mana keia Kanawai mai a mahope aku o ka la o kona aponoia ana.

           

            Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.

 

C. J. McCARTHY,

 

KANAWAI 233.

 

[B. H. Helu 13.]

 

HE KANAWAI

 

E HOOLOLI ANA I KA PAUKU 2198 O NA KANAWAI I HOOPONOPONO HOUIA O HAWAII, 1915, ELIKE ME IA I HOOLOLHA AI E KE KANAWAI 221 O NA KANAWAI O KE KAU O 1919. E PILI ANA I KA UKU HANA O NA LUNAKANAWAI APANA AME KEKAHI MAU KAKAUOLELO.

 

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

 

            PAUKU 1.      O ka Pauku 2198 o na Kanawai i Hooponopono Houia o Hawaii, 1915. elike me ia i hoololiia ai e ke Kanawai 221 o na Kanawai o ke Kau o 1919. ma keia ke hoololi hou ai aku nei a i heluhelu ai penei:

 

            “Pauku 2198. Uku hana, na lunakanawai apana. etc. O ka uku hana o kela ame keia lunakanawai me kekahi mau kakauolelo a poe kokua elike me ia e hoomaopopoia nei maloko o keia pauku, e uku ia lakou e kela ame keia kalana a kulanakauhale a kalana maloko olaila e noho hana ua mau lunakanawai a kakauolelo nei, elike me keia e hoomaopopoia nei malalo iho:

 

                                                                                                No ka                          No ka

                                                                                               Mahina                       Makahiki

Lunakanawai apana, Honolulu .....................................       $350.00                      $4,200.00

Hope lunakanawai apana, Honolulu, e hoolilo

      ia elike me ke kuhikuhi a ka Pauku 1753 ...............                                               300.00

Mau kakauolelo, aha apana, Honolulu, kakau-

      olelo mua ma ka $250.00, kakauolelo elua

      ma ka $225.00. kakauolelo ekolu ma ka

      $175.00 ...............................................................             650.00                        7,800.00

Lunakanawai apana, Ewa ..........................................            135.00                        1,620.00

Lunakanawai apana, Waianae ...................................               85.00                        1,020.00

Lunakanawai apana, Waialua ....................................            115.00                        1,380.00

Lunakanawai apana, Koolaupoko ..............................              85.00                        1,020.00

&&&wftl3OOL*E(9&&k33332 “A ..333O3.............       shrdlu                       un   unun

Lunakanawai apana, Koolauloa ..................................             85.00                        1,020.00

Lunakanawai apana, Lahaina ......................................           120.00                        1,440.00

Lunakanawai apana, Wailuku .....................................           175.00                        2,100.00

Kakauolelo a kakaupokole, aha apana, Wai-

      luku ........................................................................          100.00                        1,200.00

Lunakanawai apana, Makawao ....................................          150.00                        1,800.00

Hope lunakanawai apana, Makawao ............................           25.00                           300.00

Lunakanawai apana, Hana ............................................         100.00                        1,200.00

Lunakanawai apana, Kipahulu .....................................            45.00                           540.00

Lunakanawai apana, Molokai .......................................         100.00                        1,200.00

Lunakanawai apana, Lanai ............................................          35.00                           420.00

Lunakanawai apana, Kohala Akau ................................        125.00                        1,500.00

Lunakanawai apana, Kohala Hema ................................         90.00                        1,080.00

Lunakanawai apana Kona Akau ....................................        120.00                        1,440.00

Lunakanawai apana, Kona Hema ..................................        100.00                        1,200.00

Lunakanawai apana, Kau ...............................................        125.00                        1,500.00

Kakauolelo a maheleolelo, aha apana, Hilo

      Hema ........................................................................        150.00                        1,800.00

Lunakanawai apana, Hilo Hema ....................................        250.00                        1,800.00

Lunakanawai apana, Hilo Akau .....................................        125.00                        1,380.00

Lunakanawai apana, Hamakua ......................................        150.00                        1,800.00

Lunakanawai Apana, Puna ............................................        130.00                        1,560.00

Lunakanawai apana, Lihue ............................................        125.00                        1,500.00

Lunakanawai apana, Koloa ...........................................         120.00                        1,440.00

Lunakanawai apana, Waimea .......................................         120.00                        1,440.00

Lunakanawai apana, Kawaihau ....................................         120.00                        1,440.00

Lunakanawai apana, Hanalei ........................................           80.00                           960.00

 

      O na hoolilo pu kekahi o na lunakanawai apana like e uku ia ae e na kalana, hui pu me ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu maloko olaila e hoohana ana ua mau lunakanawai apana la i ka lakou mau hana.

 

            PAUKU 2.      E mana keia Kanawai ma ka la ekahi o Iulai, A. D. 1921.

 

            Aponoia i keia la 27 o Aperila, A. D. 1921.

 

C. J. McCARTHY,

­­­

KANAWAI 234.

 

[B. H. Helu 124.]

 

HE KANAWAI

 

E PILI ANA INA ANA KAUMAHA AME NA ANA E AE, A  E HOOMAKAUKAU ANA I MAU HOOPII NO KA HOOKO PONOIA ANA O KE KANAWAI E PILI ANA IA MAU MEA.

 

E Hooholoia e ka Ahaolelo o ke Teritore o Hawaii:

 

            PAUKU 1.      Ka inoa pokole o keia kanawai oia no “Ke Kanawai Ana Kaumaha a ana e Ae o Hawaii.”

            PAUKU 2.      Olelo Hoakaka. Ma kela ame keia wahi a ka huaolelo “makai nui” e hoopuka ia ana maloko o keia kanawai, e manao ia iho no ua komo pu ka maikai nui o ke Kulanakauhale ame Kalana o Honolulu, ame na makai nui noloko o no na kalana e ae oloko nei o ke Teritore o Hawaii.

           

            Ma kela ame keia wahi e hoopukaia ai o ka huaolelo “wahi kaupaona, ana kaupaona, na laau kaupaona, na ano mea kaupaona e ae, na lako kaupaona, na ana e ae a i ole na mea hana ana a kaupaona: maloko o keia kanawai e manao ia no ia mau huaolelo e pau pu maloko olaila kela ame keia mea no ke kaupaona ana a i ole ia no ke ana ana i kekahi mea a i ole ia i kekahi mau waiwai o kela ame keia ano.

 

            PAUKU 3.      Ua kaa ke ko’iko’i maluna o ka makai nui o ka hoolako ana ame ka malama ana i mau ana o na ana kaupaona. na laau kaupaona, na laau kaupaona na kaupaona ame na ana e ae. A i kela ame keia hapa makahiki, a oi aku no hoi mamua o ia manawa ina ua manao oia he mea pono ia, e hoao ae oia i kela ame keia mea kaupaona, na laau kaupaona, na mikini kaupaona. na ana wai a ana nui, no ka wai a no na mea maloo, na mea ano like me ke kaupaona ame na lako e ae oia ano e hana ia ana no ke ana ana, e hoohana ia ana e kekahi kanaka. hui a ahahui no ke kuai a kuai hoolilo ana aku a i ole no ka lawe ana aku a loaa ana mai no ka hoouna ana aku i kekahi wahi okoa. a i ole no ka hoomaopopo ana i ke kauaha a i ole i ke ana ona waiwai na wea ame na mea kuai, na aila, gasolina, na huaai, na mea ulu a o kekahi mea kuai e ae no hoi, me keia mea ana pololei ana i hoomakaukau ai, a e sila iho i ua mau mea la ke ike ia iho ua pololei a ua kupono me na hualeta “T. H.”

 

            PAUKU 4.      Ke sila ana, ame ka malama ana i ka huina i kuai ia. O na mea ana kaupaona a ana e ae i hoakaka ia maluna ae nei a i hoohui ia maloko o ka pauku 3 o keia kanawai e sila ia lakou maloko o elua la mahope iho o ke kuai ia ana ame ka loaa a lawe ia ana mai o ia mea, a e ha’i ia ae no hoi ka lono o ia kuai ana e na mea nana i kuai mai ame ka mea nana e kuai ana iloko o elua la, i ka makai nui maluna o na palapala pa’i hakahaka i hoomakaukau ia a e malama a hoopaa ia hoi e ia.

           

            PAUKU 5.      Ka maka ana i na mea kaupaona i sila ole ia a i ole i lawa ole ke ana kaupaona pololei. O kela ame keia mea kaupaona a mea ana elike me, ia i ha’iia ae la a i komo pu mai maloko o keia kanawai, ina ua loaa aku lakoui ua pololei ole a aole i kulike aku me ke ana kaupaona pololei, e kauoha ae no ka makai nui e maka ia lakou a e kuni ia iho me na huaolelo “hewa”, aole e hoohanaia ahiki i ka hooponopono ia ana e ka makai nui,” alaila ma ia hope mai aole e hoohana hou ia ua mau mea kaupaona a ana la ahiki aku i ka manawa e hoopololei ia ai. e hoomaemae ia ai a e hana ia a pololei elike me ke ana e paa ana ma ka lima o ka makai nui.

 

            PAUKU 6.      Ka hoomaopopoia ana o ka ona. O kela ame keia mea e waiho mai ana i ua mau mea ana nei a mea kaupaona nei i ka makai nui no ka hoopololei ana ame ka hoao ana ia mea. e waiho pu mai ia i kona inoa piha, kona wahi noho me ke kuhikuhi o ke ano hana ana e hana ana, ame ka me ai manao ia ai e hoohana ua mea kaupaona a ana nei: a oia mau olelo ike apau e kakau a malama ia e ka makai nui.

           

            PAUKU 7.      Ka like ole e ae ia ma ka oi a ma ka emi mai. O keia malalo iho, he mau paewa i ae ia ma ka oi, a ma ka emi mai; no ka kaupaona nunui papahele a maluna o ka wani kuai, hookahi auneki iloko o kela ame keia haneri paona; no na wahi kaupaona kaa ame na kaupaona o na alahao, hookahi paona iloko o ke kona hookahi; no na ana wai ame ana maloo, elike loa ia me ke ana e ana ia ana.

 

            PAUKU 8.      Na luna nana. Ua hiki no i ka makai nui ke hookohu i kekahi o kona mau luna oihana malalo ona a maloko o kona keena oihana i mea e kokua ai iaia i ka hooholomua ana i na hana i hoakaka ia malalo o keia kanawai.

 

            PAUKU 9.      Ke ana e ana ai. O ke ana o na mea kaumaha ame na ana e ae, oia no na mea e aponoia ana a e hoohana ia nei i keia manawa a i ole ia e apono ia aku ana, a e hoohana ia ana e Amerika Huipuia.

           

            PAUKU 10.    Bukela. I kela ame keia manawa o ka huika, ka rai, ke kulina. ka bale ame ka oka e hoolilo ia aku ai ma ka bukela. a aohe aelike i hanaia no ke ana o ia bukela mawaena o na mea kuai alaila e ike o ka bukela he kanaono paona kona kaumaha no ka huika, he kanalima paona ke kaumaha no ka rai, he kanalima-kumamaono paona ke kaumaha no ke kulina, he kanaha-kumamawalu paona ke kaumaha no ka bale a he kanakolu-kumamalua paona ke kaumaha no ka ota.

 

            PAUKA 11.    Na uku. O ke kaki no ka hoao ame ka hoopololei ia ana elike no ia me keia malalo iho nei: No ka laau kaupaona, kanalima keneta; mea kaupaona, kanalima keneta; na ana hooloihi, iwakalua-kumamalima keneta: na ana hooloihi, iwakalua-kumamalima keneta; kaumaha e ae, umi keneta; na mikini palina ole a holo no lakou iho no, iwakalua-kumamalima keneta; na mea kaupaona papahele a alahao, elua dala; na pauma ame na mea ana pauma. hookahi dala; no na mea ana e ae o kela ame keia ano e hoohana ia ana no ke kaupaona ana a ana ana a i komo ole ma keia helu ia ana, he iwakalua-kumamalima keneta; koe nae keia, aole kaki e kau ia maluna o kekahi o ia mau mea i ana ia a oi aku mamua o elua manawa o ka makahiki hookahi; a o na loaa apau loa e ohi ia ana malalo o keia kanawai e uku ia aku ia iloko o ka waihona o ke kulanakauhale ame kalana, a i ole ia o ke kalana malaila i ana ia ai keia mau mea kaupaona ame na ana e ae. ma ke ano he waihona no ua kulanakauhale a kalana. a kalana nei hoi.

 

 

(E nana ma ka aoao elima.)

 

KA HAALULU – KA MAULEULE AME KA OPULEPULE MAMULI MAI NO IA O NA KO’E LIPINE.

 

            O na ouli ano e laa ka haalulu, a i ole ka mauleule paha, ke opulepule ame kekahi mau kulana maikai ole apa ua ike pinepineia, mamuli mai no ia o ka loaa ana i na ko’e lipine, iloko o ka opu, a e nalowale ana, i ka wa e hemo ai ke ko’e; pela no hoi me kekahi mau ouli ano nui e ae, no ke ko’e mai no ia. E ala mai ana ka hoonankiuki i kekahi wa, no ke ko’e mai no ia o ka hoailona maopopo loa no ka loaa ana o ke ko’e i ka opu, o ia no ka hemo ana o na ko’e liilii. Na hoailona e makaala ai, o ia ka ono ole o ka ai, me ka alunu i kahi wa, ke alelo keokeo, ka puuwai kapalili, ka eha me ka hu’i iloko o ka opu ame ka naau, ka puua o ka puu, ke kuhakuha mau, ke kihekihe mau, ka wali ole o ka ai, ka hu’i ma ke kua ame na lala, ke poniuniu, ka nalulu, ka paupauaho ka maule ke hakahaka ka opu, ka ike i na pohaku eleele malalo o na maka, ka nele i ke koko, ka nalulu he mea kamaaina keia. Ka hina ke hiamoe i ka poe. He oiaio no hoi, he mau ha neri poe i loaa i ke ko’e, me ko lakou noho auwe ole, me ka maopopo ole no ka loaa ana i ke ko’e, ahiki i ka wa e hoike okoa ia aku ai, no ka hemo ana o kekahi mea loihi, ma kahi o ka ekolu a eha paha kapuai. O ka laxatodes ka laau hua oiaio loa i hanaia, a i ikeia kona mau ano maikai ma ke kipaku ana i ke ko’e lipine mai ka opu aku. Ke kuaiia nei ka Laxatodes e ka Marvel Med. co., ka poe puunauwe i na Huaale ti Bulgaria kaulana no ka Lepopaa. “Depot.” M-5 B-963 Pittsburg, Pa. Lapaau piha ana, umi dala me kanahakaumamawalu keneka. Hapalua lapaau ana, eono dala me kanahiku-kumamalima kenaka. Inisua no ka puolo iwakalua-kumemalima keneka. E hoounaia aku no ka Laxatodes ma na wahi apau ke loaa mai ke Kikoo Dala Haleleka, kuike a kikoo banako.

 

IKE I KA NANI O KALAUPAPA

 

            Eia no au ke hooluhi hou aku nei ia oe e Solomon Hanohano. E oluolu e uwila hou ae I keia mau anoai o ka manawa, a he mau wahi meahou ia, ua ike i ka nani o Kalaupapa, mamuli no ia o kuu mama, ua lawe aku kana hunona e hoomakaikai I kuu mama i ka pali e kiei ana ia Kalaupapa.

            Ma ka la 24 o Mei, ua makaukau makou no ka haalele ana iho I ko maua home no ka huaka’i makaikai no ka pali.

            Ma ka la mamua aku ua hui aku la, ko’u hoa me ka mea nona ke kaa, oiai he malihini keia keike, David Lukela, o kona kaa ka mea nana i lawe i na mea apau mai Kainalu ahiki i Waialua, Molokai, no ke koho baloka ma Pukoo, na nui ka hauoli ma ia la, nolaila ma kela la i hooholoia ai ka hele maka’ika’I ma Kalaupapa, ma kela la poina ole, o ia hoi ka Poalua, ua nee iho la ka ua i kela kakahiaka a kani ka hoa 7:30 a. m., ua malie ae la ka ua, eia nae ua ukelekele mai la ke alanui, ka manao ma kela wahi e haule pu ana, eia ka auanei aole pela ka hooponopono ana o ke au o ka manawa.

            I ka hora 9:30 a. m., ua akoakoa mai la na wahine elua, Mrs. Lilu Dudoit, Mrs. Emily Malia, ma ku’o home nei ma Kainalu, e kali wale ana no i ke kaa a hoea mai, aole no hoi I emo iho, ku ana no kona kaa me kona kii loa ana i kou mau kaikoeke, Mrs. E. Laumauna, Mrs. Nani Tollefsen,  i ko laua hoea ana mai, ua hooponopono mai la ke keiki ona kaa me ka’u aliikane. No ka mea, ke ike mai la ke keiki nona ke kaa i ka nui maoli o na ohua, no ka mea, ua papaya mai oia e ka makai nui aole e hookau a nui ka ohua, nolaila ua kanalua oia I ka hookau ana I na ohua oiai he ehiku ka nui o na ohua, ua haule he elua mau ohua me ka’u wahi bebe.

            I ka pau-ana o keia mau hooponopono ana, o ka hemo aku la no ia o ua mokukaa la, ke hele la a pipii ka lepo ma ka aoao, o ia no oe o ke kai loa owe malie I ke alahao, a hoola’i ana ia Kaluaaha, hooiho ana ia Uaiapue, a hoopii ana I ka malu ke kiawe, a kauaheahe ana i ka la’i o Kamalo, a kaalo ana mamua pono o Kawela.

            Pane ma ka aoao o na keonimana e kipa kauhale ana, hole ko’u hoa, aole, aia a hoi mai komo kauhale, nolailaua lilo loa aku la ua moku kaa nei, ke walea la na mea apau me kuu mama e halo ana, e mahalo ana I ka nani o ka ulukiawe, a pela me kona waiho ana o ka aina, a ku iho la ua mokukaa nei ma ka lihikai, no ka mea, ua nahae ae la ka laholio o ua mokukaa nei, ma ia wahi i lele iho ai na mea apau ilalo, a lilo aku la na na keiki onakaa e hana i ka laua hana, kaikuaana ame kona pokii no keia e hana nei, aia hoi kou meakakau ke hele la ma ka lihikai me ka’u, aliikane, ke maka’ika’i la i ka nani o ia aekai.