Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 23, 10 Iune 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Wae Ae ka Pres. i Kiaaina Hou No Hawaii Nei

 

Hoouna Aku Oia i ka Inoa o W. R. Farrington no ke Apono Mai o ke Senate

 

NUI KOONEI POE I APONO I KELA INOA

 

Hookahahaia na Hoaloha o Farrington no Kela Hookohu me ko Lakou Piha Hauoli Nae

 

            I kulike ai me ka meahou kelekalapa o ka hoea ana mai no Honolulu nei, ma ka Poaha o ka pule aku la i hala, a i hoikeia aku ai hoi ma ke Kuokoa o ka Poalima ae, o Mr. Farrington ka mea a ka Peresidena Harding i wae ae ai a hoouna aku i knoa inoa i ke senate no ke apono ana mai i kiasina no Hawaii nei.

            Penei iho kela lono kelekalapa:

           "WAKINEKONA, Iune 2---I keia la i hoouna aku ai ka Peresidena Harding i ke Senate i ka inoa o Wallace R. Farrington, he on a nupepa no Honolulu, i kiaaina no ke Teritore o Hawaii, no ke pani ana ae ma kahi o Charles J. McCarthy, he Demokarata."

            I ka niui ana nae i koonei poe, maluna o ka hookohu kiaaina a ka Peresidena Harding, i hana mai la, ma ka wae ana ia Mr. Farrington, i kiaaina no Hawaii nei, penei ka Mr. Robert Shingle mea i kamailio ae ai, ka moho a ka aoao Repubalika kuloko i kakoo aku ai, a o ke komite lahui no hoi o ka aoao Repubalika:

            "Aole o Mr. Farrington he kanaka i waeia e ka aoao kalaiaina, aka oia ke kauaka a ka Peresidena i makemake ai, mahope iho o kona noonoo ana me ke akahele. O keia ka mea i hookau ae i ka ninau kiaaina ma kekahi kulana okoa loa. O ka hana pono wale no, o ia ko kakou hooholo ana no na mea oi ae o ka pono no Hawaii nei. Ma ko'u manaolana e lilo ia i mea maikai loa. Aole i maopopo ia'u ka manao o ka elele lahui ma Wakinekona, a pela hoi ka mea a ka aoao Repubalika maanei e hana aku ai."

            Penei hoi ka hoakaka a Mr. Lorrin Andrews, ka lunahoomalu o ke komite teritore kuwaena:

            "Ua ku-e aku makou ia Farrington, no ke kumu, aole oia he Repubalika, a ua ili aku ke ko'iko'i maluna on a, ka hooiaio ana mai, he Repubalika oia. Ua kukulu ae makou i ka aoao Repubalika, iloko o na makahiki ewalu, me ka hoopomaikai ole ia mai, a in a he mea hiki, e hoomau aku ana makou i kona ku ana me ka hoopomaikai ole ia mai."

Hookahahaia na Manao

            Ma ka manawa o ka loaa ana mai o ka lono kelekalapa, ma ke kakahiaka o kela Poaha, no ka wae ana ae o ka Peresidena i ka inoa o Mr. Farrington, no ke kulana kuaaina, ua hookahaha loa ia aku ka manao o na hoaloha o Farrington, ma Honolulu nei, a iloko hoi o ia manawa hookahi, i kau pu aku ai ia manao kahaha maluna o ka poe i ku-e loa iaia.

            O kekahi kumu nana i hookahaha aku i ka manao o na hoaloha o Mr. Farrington, no kela meahou, mamuli no ia o ko lakou hoomaopopo ana, ua hoololi hou ka Peresidena i kona manao mua, no ka hookohu mai ia Farrington i kiaaina; aka iloko nae o ia manawa hookahi ua hoohauoliia aku lakou no ke kau ana aku la o Mr. Farrington i kiaaina.

            Me kela nuhou nae, no ka hookohuia ana mai la o ke kanaka i ku-eia aku e na Repubalika maanei nei, aole no ia he kumu e kukahala-ke ai na alakai o ka aoao kalaiaina kuloko, aka ke kau aku nei ko lakou mau manaolana, no na paio e ala mai ana maloko o ka aha senate, i ka wa e noonooia ai ka inoa o Farrington i kiaaina.

Ka Moolelo Pili i Keia

Hookohu OIhana

            Ma ka manawa a ke Komite Lahui Shingle o ka hui kukakuke pu ana me ka Peresidena Harding, ua hoike okoa mai ka Peresidena iaia, ua paa kona manao e hookohu mai ia Mr. Farrington, ia wa i hoakaka aku ai o Mr. Shingle, aole o Mr. Farrington he Repubalika, a aole hoi e kakoo ana ka aoao iaia i kiaaina.

            Ma kela kukakuka ana mawaena o laua, i hoike okoa mai ai aka Peresidena Harding, aia wale no a haawi aku ka aoao kalaiaina i na kakoo ana i kekahi inoa, o kana ia e hookohu mai ai, me kona hooia ana mai ia manao ona,

(E nana ma ka Aoao 4.)

 

Halawai me ka Make Ulia Oiai e Uu Maile Ana

 

Make ia Wahine Kuai Lei Kahiko Loa Mauka ae Nei o ke Awawa o Palolo

 

I KAKAA MAI KEKAHI POHAKU A PA KONA POO

 

Na Kona Hoa o ka Pii Pu Ana i Hoihoi Mai i Kona Kino a Loaa Aku i ke Kaa Makai

 

            Oiai e hele ana i ka uu maile mauka ae nei o ke awawa o Palolo, ma ka auwina la o ka Poakahi nei, i halawai ae ai o Mrs. Haina Lane, kekahi o na wahine kau lei kahiko o keia kulanakauhale, me ka make ulia, ma o ke kakaa ana mai o kekahi pohaku nui a pa pono ma kona poo.

            Oiai he mau la keia i makemake nui ia ai ka lei, e na ohua o na mokuahi, ua pii aku la o Mrs. Haina Lane no Palolo ma kela Poakahi, me ka lawe pu ana ia Liwai me ia, no ke kokua ana mai i ka uu maile ana.

            Ua hoe like laua no khi o ka maile, a oiai e nanea ana i ka uu maile, ua kakaa mai la kekahi pohaku nui, a pa pono ma ke poo o Mrs. Haina Lane, o kona make koke no ia.

            Ma kahi he umi kapuai mai ia Mrs. Haina Lane aku, e ku ana o Liwai, me ka hiki ole iaia ke hoopakele ae i ke ola o kela wahine mai ka make mai, a iaia i ike ai ua haalele mai ke old i ke kino, ua hapai okoa oia i ke kino make, me ka hoihoi ana mai kela wahi loihi mai o elua mile, a hoea i ke alanui, alaila kelepona mai la i ke kaa makai e kii aku i ke kino maka, a i ka hoea ana aku o ke kaa, i lawe loa ia mai ai no kahi waiho kino make o ka papa ola.

            Ma ka Poalua ae i malamaia ai kona anaina hoolewa, @ ma ka ilina o Panoa i hoomoeia aku ai kona kino wailua, me ka ukali ana aku o kona mau hoaloha lehulehu no kana huakai hope loa ma ka honua nei.

            He wahine o Mrs. Haina Lane i kamaaina ma ka hana kuai lei ma keia kulanakauhale, ka hana hoi nana i kokua nui mai i kona ola ana, a i hoolako aku i kana mau keki me na mea apau e pono ai lakou, mai ka manawa liilii mai ahiki wale i ko lakou kanaka makua ana.

            He kanakolu makahiki a Mrs. Haina Lane i lawelawe ai i k hana kuai lei, o kana mau dala e loua mai ana mai kela hana mai, e malama ana oia, a me ia mau loaa i malama aku ai oia i kana mau keiki elima; na keiki hoi i hiki ia lakou ke malama is lakou iho i keia manawa, oiai ua kanaka makua maoli lakou apau.

            Me ia wahi loaa no i hoomanawanuiia, i hiki ai ia Mrs. Haina Lane, ke hoonaauao aku he elua o kana mau kaikamahine, maloko o ke Kula o Kawaiahao, he elua hoi maloko o ka St. Andrew's Priory, a he hookahi maloko o ka Puali Hoola; a he hookahi ana keikikane, aia maluna o ka mokukaua Wyoming kahi i noho hana ai; o keia mau keiki apau, na ko lakou makuahine hookahi i hoomanawanui i ka malama ana ia lakou, mai kana hana kuai lei mai.

 

EKOLU MAU ULIA KAA OTO MA KA PULE AKU LA I HALA.

 

            Ma ka pule aku la i hala ekolu mau ulia kaa otomobile i halawai me ka haawina pakalaki o ke au o ka manawa elua o ia mau ulia i ikeia ma kahi aole i mamao loa mai ke kulanakauhale aku; ka mua, hooku'i he kaa oto Buick me ka kaa Chevrolet ma Red Hill, o ke kaa Chevrolet ka i huli a o na huila mua hoi o ke kaa Buick ka i hakihaki. No na kaa e ae hoi i hooku'i ai maluna o ke alanui Pensacola hookahi o ia mau kaa i poino; o ke kolu o na kaa i poino maluna ia o ke alanui Maunawili, ua haule keia kaa ma ka aoao o ke alanui. Ma keia mau ulia ae la a pau ekolu ua haaleleia na kaa ma ko lakou mau wahi i poino ai.

            O na kaa oto i hooku'i ai maluna o na alanui Pensacola ame Beritania ma ka po ia o ka Poaono nei, mawaena o ke kaa a Bukeley e kalaiwa ana ame kekahi kaa e kalaiwaia ana e kekahi Pilipino i maopopo ole kona inoa, a ua hooku'i hou aku ke kaa mua me ke kiwai nui kinaiahi a haki ia kiwai; o kahi wale no i laki ai aohe mea @ eha.

           

            E haawai ae ana ke kalapu himeni a na keiki maopopo he ahamele me na hana hoikeike ame keaka maloko o ka hale kiionioni o Pawaa, ma ka po o keia Poakahi ae, Iune 16, 1921.

 

Ma ka La Apopo e Hoomanao i ka La Kamehameha

           

E Huliamahi Ae Ana na Ahahui Apau ma Kela Ka'ihuaka'i Mailalo Mai o Aala

 

MALOKO O KA PA'LII NA HAIOLELO ME HIMENI

 

Mahelehele Pono ia na Hana Apau e Malamaia Ana ma Kela La e Ulolohi Ole Ai

 

            Ma ke kakahiaka o ka la apopo e hoomanao ae ai ko ke kulanakauhale nei poe, i ka la o ka Na'i Aupuni Kamehameha I.

            Ma ka hapalua o ka hora ewalu o kela kakahiaka Poaono, e akoakoa ae ai na ahahui Hawaii malalo o Aala Paka, a ma ka hora eiwa ponoi, e hoomaka mai ai ke ka'i ana ma ke alanui Moi, no ka hoakoakoa ana ae maloko o ka pa'lii, kahi e malamaia ai o na haiolelo ame na himeni.

            E kaa ana ka hooponopono ana ame ke ka'i ana o ka huaka'i, malalo o Kapena Robert Parker Waipa ame kona mau ukali.

            Mamua ae o ka manawa i hookaawaleia no ke ka'i ana o ka huaka'i, e hoohiwahiwa ia ana ke kii o Kamehameha e ku nei ma ke kahua o ka hale aupuni, elike me ka maa i na makahiki ae nei i hala.

            Maloko hoi o ke kahua o ka pa'lii e malamaia ai na hana haiolelo o kela la, pela me na hana himeni.

            O Mr. F. W. Beckley ka mea nana e wehe mua mai ana i ka haiolelo hoolauna no na hana o kela la, i ka Rev. William Kamau ka haiolelo ma ka olelo Hawaii a ia Joseph Kamakau hoi ka haiolelo ma ka olelo Beritania.

            No na hana himeni ma kela la, ua kaa aku ke alakai ana malalo o Senatoa Charles E. King ame Mrs. K. L. Andrews.

Ka Nee Ana o ka Huaka'i

           Ma ka hapalua o ka hora ewalu o kela kakahiaka e akoakoa ai na ahahui Hawaii apau mamua mai o Aala Paka, a ma na alanui e ae e pili kokoke aku ana i ka paka, a i ke kani ana o ka hora eiwa, o ka wa ia e nee mai ai ka huaka'i ma ke alanui Moi, no kahi e ku nei o ke kii o Kamehameha, mailaila ae noloko o ka pa'lii ma na wahi i hookaawaleia, mamua pono aku o ka hale puhiohe.

            Penei iho ka hoonohonoho ana, ame ke ano o ka nee ana o ka huaka'i:

            Mamua loa o ke poo o ka huaka'i ka bana puhiohe, alaila ukali aku na ahahui Hawaii elike me keia:

            Hui Kamehameha.

            Hui Kaahumanu.

            Hui Oiwi Kane.

            Hui Oiwi Wahine.

            Ahahui Hoopakele o na Poola.

            Ahahui Poola o na Wahine.

            Hui Lunalilo.

            Bana Puhiohe o ka Puali Hoola.

            Hui Opio o na Moremona.

            Hui Manawalea o na Moremona.

            Hui Kokua o na Poola.

            Na Keiki o Kamehameha.

            Ma kahi hoi o ke kii e ku nei o Kamehameha, malaila ka Hui o na Mamakakaua e ku ai me ka hoopuni ana i ke kii, me ko lakou mau kahiko makalike o ka ahahui; a ma na anuu hoi o ka halealii, ka Ahahui Hale o na Alii o Hawaii.

            Ma na noho ma ka aoao mauka o ka pa'lii, malaila na kaikamahine o St. Andrew's Priory, a ma ka aoao hoi makai, na keiki o na kula aupuni. Ma na noho loloa hoi mawaena, ua hookaawaleia kela mau noho, no na malihini hanohano.

            Ua hookaawale pu ia no hoi he mau noho no na Kaikamahine o Hawaii, he melemele ko lakou mau lipine; na Pua o Hawaii, me ko lakou mau lipine uliuli; na Kaikaimahine o Kawaiahao i hemo, me na lipine kaiina; na Kaikaimahine o Kamehameha i hemo, me na lipine ulaula. E kaa ana ka hoomalu ana ialoko o ke kahua o ka pa'lii i na keiki a'o koa.

Ka Papa Kuhikuhi

            Mele mai ka Bana Hawaii mai.

            Pule, i ka Rev. Akaiko Akana.

            Olioli, na Mrs. Naha Hakuole.

            Himeni, "Kaleleonalani," na kaikamahine o ke St. Andrew's Priory.

            Na olelo hoolauna, ia F. W Beckley.

            Himeni, "Makalapua," na Kula Aupuni.

            Haiolelo Hawaii, Rev. Wm. Kamau.

            Himeni, "Pauahi Alii," na kaikamahine o ke St. Andrew's Priory.

(E nana ma ka Aoao 4.)

 

Hoopoinoia Ae He Kaikamahine Pake Uuku Loa

 

Paa Nae ka Mea Hoopoino Ku i ka Hilahila Ole i ka Hopuia e na Makai me ka Eleu

 

AE OKOA AE OIA NO KONA PILI I KA HEWA

 

Mamuli o na Hana Ki-pe me ke Kenikeni i Puni Mai Ai Kela Kaikamahine a Poino.

 

            Ma ka Poaha o ka pule aku la i hala i paa ae ai he Pukiki o John Silva ka inoa, a nona hoi na makahiki he iwakalua-kumamakolu i ka hopuia, no ka hoopoino ana i kekahi kaikamahine Pake uuku, ma kahi kokoke i Kamaki Kuea.

            I kulike ai me ka hoakaka a na makai, ma kekahi la a kela kaikamahine uuku o ka hoi ana aku no kona home, mai ke kula aku a na kamalii liilii, ua haawai aku o John Silva iaia i kekahi mau kenikeni; a ma ka lua mai o ka la, ua hoea hou no o John Silva no Kamaki Kuea, a i ka wa i ike hou ai i ke kaikamahine uuku, ua koi okoa aku la oia i kela kaikamahine e hele noloko e ka nahelehele, malaila i hana ai kela Pukiki i kana hana hilahila ole maluna o ke kaikamahine uuku.

            Ua hoi pololei nae keia kaikamahine no kona home, a hoike aku la i kona mau makua, no na mea i hanaia aku maluna ona; i ka lohe ana o na makua aole laua i hoohakalia iho i ka waiho koke ana mai i ka hana iloko o ka lima o ka oihana makai, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka wi ana o ka niho o ke kolohe.

            Ua hoea aku na makai no Kamaki Kuea mahope mai, a ike aku la i ka moe mai o John Silva malalo o kekahi kumulaau eia nae, iaia i ike mai ai i ka hele aku o na kanaka o ke aupuni, ua maopopo e mai la no paha i ke kolohe, ka hana a kela mau makai, o kona ala ae la no ia iluna, a hoomaka aku la e holo, ua noke ia aku nae oia i ke alualu, ahiki i kona paa ana.

           Ma ka iaweia ana o kela Pukiki imua o ke kaikamahine uuku ana i hoopoino ai, ua hooia mai kela kaikamahine, o ka mea i'o kela a na makai e huli ana, a ma ka hoakaka a ka Loio Kalana Heen, ua ae okoa aku o John Silva i kona hewa, elike me ke kumu hoopii e ku-e ana iaia.

 

KE PANI MA KAHI O KAKAUOLELO IAUKEA.

 

            Aole he mea maopopo loa i keia manawa, no ke kanaka e pii ae ana ma ke kulana e paaia nei e ke Kakauolelo C. P. Iaukea, i kakauolelo no ke Teritore, aka nae, o Riley H. Allen, i noho lunahooponopono mua no ka nupepa Star-Bulletin, ka inoa i oiliili ae nei iloko o keia mau la, no kona hookohuia mai i kakauolelo no Hawaii nei, a ke kakali wale ia aku nei no, o ka hoea mai i ka wa e ikeia ai ka pololei o kela lono.

            Mamuli nae o na mea maa o na manawa ae nei i hala, ke kaa ana na ke kiaaina e hookohuia mai ana, no Hawaii nei, oia kekahi mea kuleana nui loa, ma ka waiho ana aku i ka inoa o ke kakauolelo no ke Teritore; ua paa loa ka manao o koonei poe, in a nei no ke aponoia mai o ka hookohu oihana o Mr. Farrington, e ke senate, i kiaaina, ma kahi o Chrles J. McCarthy, alaila e waiho aku ana oia i ka inoa o Mr. Allen no ke kulana kakauolelo, no ka mea he mau hoaloha pilipaa loa laua a i noho hana like hou, maloko o ka hui pa'i nupepa hookahi, ma keia kulanakauhale.

            Ua haalele iho o Mr. Allen ia Honolulu nei, he ekolu makahiki i hala, no ke komo ana aku iloko o na hana o ke ke'a ulaula, ma Siberia, me ka nui o kona mahaloia, mai ke kulana kapena oia, i hookiekieia ae ai i ke kulana mekia.

            I kulike ai me na hoakaka a kona mau hoaloha maanei nei, e huli hoi mai ana oia no Honolulu nei ma keia mua iho, no ka hoomu ana aku no i ka hana kakau nupepa, a ina nei no kona lilo ae i kakauolelo no Hawaii nei, alaila aole oia e lawelawe ana i ka hana kakau nupepa maanei.

            Aia o Mr. Allen ma Wakinekona i keia manawa, a oiai ua nui ka poe i lohe no kona waeia ae e ke kiaaina hou i kakauolelo no Hawaii nei, aole nae he hookahi iwaena o lakou i loaa maopopo mai kekahi hoike oiaio mai Wakinekona mai, no ka loaa i'o o kela kulana iaia.

 

Kapae ka Makai Nui S. K. Pua i na Makaikiu

 

Lawe ke Poo o ka Oihana Makai o Hawaii i Kekahi Keehina Wikani no na Makai

 

HOOPAU OKOA AKU OIA I KEKAHI LUKANELA

 

E Ala Mai Ana Kekahi Koipoho Mamuli o ka Hoehaia Ana he Kepani e ka Makai Nui

 

            I kulike ai me kekahi meahou kelekalapa uwea ole mai Hilo mai, o ka Poalimo aku la i hala, e hoakaka ana ia, no ke kapae ana aku o ka Makai Nui Sm Pua i ka puali makaikiu holokoa o Hilo, mamuli o na kumu, o ia no ka lawelaweia o kekahi mau hana poholalo, ma na mea e pili ana i ka hooko ana aku i ke kanawai hookapu waiona.

            Mawaho ae o kela kapae ana aku o ka Makana Nui Sam Pua, i ka puali makaikiu, ua hoopau pu aku oia i ka Lukanela Makai Kina o Pahoa, malalo no o ia kumu hookahi.

            Ma ka Poalua aku i hala ua paa kekahi Kepani i ka hopuia e ka Makai Nui Sam Pua, malalo o ke kumu hoopii, o ia kona kuai waiona, me ke kue i ke kanawai, a lawe aku la i kela Kepani no ka hookolokoloia mai imua o ka Lunakanawai Osorio o Hilo, ua hoole mai la nae kela lunakanawai i ka @ ana i ka hihia o ke Kepani no ke kumu, o ka aha federala ke kuleana i ka hihia o kela ano.

            Mai kela aha aku i lawe hou aku ai ka Makai Nui Sam Pua i ka lawehala imua o ka Lunakanawai Ferry, ua hoole pu mai la kela lunakanawai i ka hoolohe ana i ka hihia, a i kulike ai me kela meahou, ua hooikaika okoa aku la ka o Sam Pua, e komo iloko o ke keena o ka Lunakanawai Ferry.

            Ua hoakaka ae nae ka Lunakanawai Ferry, e hookomo aku ana oia i ka hoopii koi poho maluna o Sam Pua, no ka huina o $175,000, he koipoho hoi i komo pu aku ai ua o Ferry ame ke Kepani, ka mea i oleloia ae, ua hoehaia e Sam Pua.

 

HOOPA'ILA A PAU KE OLA MALOKO O KA HALEPAAHAO

 

            No ka pepehi ana i kana wahine a make, i kauia mai ai ka hoopa'i maluna o L. Ropedo, he Pilipino, e noho oia maloko o ka halepaahao a pau kona ola, o keia ka mea a ka Lunakanawai Kaapuni Banks i hana mai ai no keia Pilipino, ma ka Poalima aku la i hala.

            Ma ka la 15 aku nei o ka mahina o Aperila, i hoihoi ae ai ke kiure kiekie he hoopii hoahewa e kue ana i keia Pilipino, no ke karaima pepehikanaka ma ke degere elua, a i i ka wa i hooloheia ai kona hihia, ma ka la 4 o ka mahina aku la o Mei, i hala, ua hooleae oia imua o ka aha no kona pili i ka hewa ma ke degere ekahi o ka pepehikanaka.

            Ma ka Poalima nei nae i ka wa i kukulu hou ia mai ai kona hihia, ua ae okoa aku la oia i kona hewa ma ke degere elua, a o kela ae la maluna, ka hoopa'i a ka lunakanawai o ke kau ana mai maluna on a.

            Ua hoopuka mua ia aku ka moolelo o ke karaima a keia Pilipino i hana ai, maloko nei o ke Kuokoa, ma kekahi wa ae nei i hala. Ua hanaia ke karaima pepehikanaka ma ka la 10 o Aperila, ma ke oki ana o ke kane i kana whine Pilipino me ka pahi, a make, ma Halemano, Waialua ae nei, mahope iho o ko laua noke ana i ka hoopaapaa e pili ana i na meaai a ka wahine e hoomakaukau ana na kana kane.

            Ma ia la hookahi no i kauia mai ai ka hoopa'i maluna o James Kaleikini, no ka hewa hoopoino i kekahi kaikamahine opiopio, i emi iho na makahiki malalo o ka umikumamalima, o ia kona noho ana maloko o ka halepaahao aole e oi aku i na makahiki he umi, a aole hoi e emi iho i na makahiki ekolu.

            Ua kauia mai ka hoopa'i hoopaahao o ekolu mahina e noho ai maloko o ka halepaahao, maluna o J. A. Honan, kekahi o na limahana o ka hui kuai laau o Benson, Smith & Co,, no kona lawe kolohe ana i na waiwai o ka hui.

 

Make he Pukiki Limahana ma ke Ano Ulia Wale

 

Hiolo ka Lepo a Paa Kela Limahana o ke Kalana Iloko o ka Auwai Hohonu i Eliia

 

AKELEKELE WALE NO KE OLA O KONA HOA

 

Hoea Aku ke Kauka o ke Kalana ua Haalele Mua Mai ke Ola i Kela Limahana

 

            Mauka ae nei o Puunui, ma ka auwina la o ka Poakahi aku la i hala, i halawai ai ia paahana o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, nona ka inoa o Manuel Robelo, me ka make ulia, mamuli o ka hiolo ana mai o ka lepo, a paa oia iloko o ka auwai i eliia o ke alanui ma Puunui.

            Ma ka oleloia, o ke kumu o ka hiolo ana o ka aoao o ka auwai, a kela limahana e eli ana, o ia no ke kaumaha i ka lepo, e kiolaia aku ana iluna, mailoko aku o ka auwai. Ua paa loa o Robelo i ka lepo, a koe wale ae no kona poo, a mamuli o ka hele o kona kino a pilipi, aole e hiki iaia ke hanu, pela iho la oia i halawai ai me ka make ma'uwale.

            Ua lawelawe koke ia na hana hoopakele i kela limahana, mai kona paa ana i ka lepo, a iloko no hoi o ia manawa hookahi, ua hoikeia mai la ka lohe ia Kauka Ayer o ka halema'i o na poino ulia, i kona hiki ana aku, ua nana oia i kela limahana, a hoike ae la, ua haalele mai ke ola i kona kino.

            Ua hoihoiia ae ke kino make o kela limahana no ke kena waiho kupapau o ke aupuni, no ka huli pono ana aku o na kauka, i na wahi o kona kino i poino, i loaa ai kekahi olelo hooholo kupono, no ke kumu o kona make ana, a no ka haawi ana no hoi i manawa no ke kiure koronelo e nana ai i kona kino.

            He limahana hou aku kekahi, e hana pu ana ma kela wahi, i pakele mai kona ola, aole no ka he wa, a halawai pu oia me ka make. Oloko o ka auwai kela limahana kahi i hana ai, me ka mea i make, a i kona wa i pii mai ai iluna, ua hiol oaku la ka lepo ma ka aoao o ka auwai, a o kona mau wawae nae ka i paa i ka lepo, me ke koe mai o kona kino.

            He limahana o Robelo i mare i ka wahine, ua haalele iho oia i kana wahine ame ka laua mau keiki eha mahope nei, e kanikau aku nona.

 

HOLOMUA NA HANA HOIKEIKE O KE KULA O KAWAIAHAO

 

            O na hoikeike i malamaia mauka o ke Kula o Kawaiahao, ma ka auwina la o ka Poana aku nei o ka pule i hala, o kekahi ia o na hoikeike holomua loa, aole wale mamuli o ka pau loa ana o na mea hoikeike i ke kuaiia, aka ma ka nui pu kekahi o ka poe i hoea ae ma kela la, a ua nele ka poe i hoea hope aku i na meaono, na pai, ame kekahi mau mea e ae a lakou i makemake ai.

            O keia ka makahiki mua loa o ka malamaia ana o kela ano hana, a ua ike maoli ia ka holomua loa, e lilo aku ai kela hana i mea malama mau ia ma keia mua aku.

            Malune o kekahi mau pakaukau ekolu i hoahuia ai na meaono, na pai, na kanake, ame kekahi mau meaai e ae, he mau mea i hanaia e na kaikamahine o ka papa eiwa ua pau loa kela mau mea i ke kuaiia, e ka poe i hoea aku i ka wa kupono ma kela la, a o ka poe i hoea hope aku, ua ku lakou i ka nele.

            Maloko hoi o kekahi mau keena elua, i hoahuia ai na lole i hanai me ka maiau loa, e na kaikamahine i a'oia i ka ike humuhumu; elike no me ka holomua loa o na meaai, pela no ka holomuao ka hoikeike pili i na hana humuhumu, no ka mea ua pau loa na lole i ka lilo, a koe wale no, na lole, o na kaikamahine o ka papa ewalu i hemo ma keia makahiki.

            No ka pomaikai o ka poe i hoea aku ma kela la, ua wehe hamamaia ke kula no ka makaikai ana o ka lehulehu a ua haawiia hoi na mahalo kiekie ana, i ka maemae maoli o ka malamaia ana o kela kula.

           

            E hookaawaleia ana kekahi mahele o na noho maloko o ke kahua o ka pa'lii no na Kaikamahine o Hawaii, ma ka manawa e malamaia ana na hana hoomanao o ka la o Kamehameha ma ke kekahiaka o ka la apopo, a ua makemakeia lakou e kau i na lipine omaomao ame na lei.

 

Lulu ka Makani i na Keiki o na Hui Ululaau

 

Weheia na Hana Hoikeike me Hoohauoli a na Keiki Ululaau Malalo o Aala Paka

 

KU I KA NANI KE KA'IHUAKA'I NO AALA PAKA

 

Hele na Alanui a Piha i na Kanaka me Loko o ka Paka ma ka Po Mua i Weheia Ai

 

            O na hana hoikeike a hoohauoli a na Keiki o ka Ululaau, i wehe akea ae ai imua o ka lehulehu, ma ka po o ka Poaono aku la i hala, malalo o Aala Paka, o kekahi ia o na hana i umeia aku ai na manao hoohihi o ka lehulehu, ke hele la a "Lei Kohala i ka nuku na kanaka," i kau a mea o ka hele a hookeke.

            Mai na hora mai o ke ahiahi, ahiki wale i na hora o ke aumoe ma kela po, he o ia mau ka piha o na alanui i na kanaka, ame ka paka o Aala, me he mea la, o kela ka helu ekahi i ikeia i ka piha ohohia maoli o na kanaka, ua kupono no nae ia ohohia ana, no ka mea ua oi ae ka nui ame ka maikai o na hana hoikeike ma kela ame kea wahi oloko o ka paka, mamua o ko ka makahiki aku nei i hala.

Ku i ka Nani ke Kaihuakai

            Mamua ae o ke kani ana o ka hora eono o kela ahiahi, ua akoakoa ae @ lala o ka Hui Lunalilo, ka hui o @ wahine, Lunalilo Circle ame ka hui Camoes, no ka hale hui Phoenix, ma kekihi o na alanui Papu ame Beritania, kahi e kaihuakai mai ai na Keiki o na Ululaau nolalo o Aala Paka.

            Oiai hoi e kakali ana o ka hoomaka mai o ka huaka'i e ka'i ua hele na alanui e nee aku ai o ka huakai a piha i ka poo makaikai; a i ke kani ana ae o ka hora ehiku ponoi, o ka wa ia i nee aku ai ka huaka'i imua, me ka hiehie nui.

            Mamua o ke poo o ka huaka'i, he puali wae, o na keiki o ka Hui Lunalilo, me ko lakou paalole keokeo, e paa ana kela ame keia i na kukui lama loloa, a e ukali pono aku ana hoi mahope o lakou, ka Hui Lunalilo me ka Hui Lunalilo Circle o na wahine.

            Ma cela âme keia aoao o ka laina he elua mau kane, a mawaena o laua he hookahi wahine, ma ka pakolu o ka laina ka nee ana o ka huakai, a o na lala o ka hui Camoes hoi mahope mai me ko lakou aahu makalike o ka ahahui.

           Ua ka'i aku ka huakai a na Keiki o na Ululaau ma ke alanui Papu, @hiki i ke alanui Moi, alaila huli no ka akau, a ka'i pololei aku nolalo o Aala Paka. Oiai e nee ana me ka malie, malalo o ke alakai ana a ka Bena Hawaii, @ hoikeike mau ana ka puali wae o na keiki o ka Hui Lunalilo, i kekahi mau paikau hookahakaha, me ka loheia aku o na leo huro o ka mahalo mai ke anaina kanaka mai, ma kela ame keia aoao o ke alanui, no ke ku maoli o kela paikau ana i ka nani.

            I ka hoea ana o ka haukai nolalo o Aala Paka, ua hoomau loa aku la no ka nee ana imua, ma ke alanui Moi, a kipa ae la ma ke alanui ma Waikiki o ka hale hoolulu, no ke alanui Iwilei, alaila pelu hou mai la ka makamua o ka huakai no ke alanui Moi.

Ka Paikau Hookahakaha

            Ma kela wahi o ke alanui o Iwilei, i hoi ae ai na ahahui apau a ku ma ka aoao o ke alanui, a koe wale aku la no ka puali hookahakaha, me ka momoku pu ana mai o ka lehulehu, e hoopuni ana i kela wahi, me ke ake e ike i ka hookahakaha paikau ana.

            He mea oiaio, iloko o na manao @uki o na mea apau, aia hoi, ua hoomaka ae la o Kapena Hopkins e haawi i ke kauoha i ka puali paikau, o ka wa no ia i nee like ae ai ua poe keiki nei imua, o ia no oe o ka ha'i ana a ka nalu, i kau a mea o ka like o na wawae, a i kela ame keia manawa e hawaiia ai o ke kauoha, e oni like ana lakou apau, ina imua, ihope a ma ka aoao paha.

            He ku maoli i ka nani ame ka u'i kela hookahakaha paikau ana, oiai hoi na kukui lamalama e kuupau ana i ko lakou malamalama, he mea kau la a loaa he wahi hewa aole loa, ua hoiko maoli mai kela puali i ka hele maoli o kela poe keiki a lehia ma na @ like ole i a'oia ai lakou.

(E nana ma ka Aoao 4.)

 

            E loaa no na tikiki no ke komo ana ma na hana hulahula iloko o ka halekoa, ma ka po iho o ka la o Kamehameha, mai ka lunahoomalu aku o ke komite o ka la o Kamehameha, a mai na ahahui like ole aku.