Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 20, 20 May 1921 — NA MANAO KAKOO O KA REV. AKAIKO AKANA I KA BILA HOOPULAPULA. [ARTICLE]

NA MANAO KAKOO O KA REV. AKAIKO AKANA I KA BILA HOOPULAPULA.

ia malalo iUo nei ua ka- i 1 ' i' ' ' Koe* j), ka Rev. Akaiko Akana iuiua o.] ltk";Eonntc terUore 0 ke Senatc e ka- ! kQ<» ana i k.e Kauawui HpppulapiHa. .E ilr. na Scuatoa ihanohano ame na lala 0 ke komitc,, ma- ! .mn'ā o ko'u Uoomaka ana, e ae mai ia'u e haawi aku i ka'll mau malialo kiekio . aifā ame'ka'u mau Uoomaikai kui 'o 110 | Keia inaikai ame keiā pouo ' ame ka UanoUano, 0 ka lipea ana mai ! imua 0 keia puulu, 110 ke kamailip aua ! ma.ka. aoao 0 ka bija.i noonooia 110 ka ! Uoopulapula ana i ka laUui<Hawaii. A | v Uoike an aaku i keia manao Uoo- 1 .iĀai|uii ua komo pu iloko olaila. k«5 Ke- ! ikialii Kalaniauaole, ko eleie ! hanoliauo a i i ka Ahaolelo ■ Lahui; no ka mea mainuli 0 kana lioo- j ikāika paualio ole, p'ela Uoi ke kokua ! ana aku 'a kona mau' UoalpUa ilpko j 0 ka Aliaolelo I-alini, i loaa ai ia'u keia ! ponp p ka Uoea kiuo ana mai la, me ka loaa mai o ka manawa amo ka Uoolot Ueiā ,e ke komite i keia wa. ! Hoolauna o laia Hio Ma ke ano Uoolauna ; a elike me ia i noiia mai ai e keia komite, e U.oike ak-u au ia 'u iho ma keia ano pencit p. lfcv. . Akaiko Akana ko 'u inoa ; lie niea i. puka nniiloko mai o ke Kula Kamehameha, Hawaii, i ka 1903; mai ke Kula A'okumu mai 0 ke Teritprc o Hawaii 1-lea 1904; mai ke Kula Ilauai Kahuuapule mai o Hartford, ame ke Kula A'p Hoomana, Hartford, Conn. ; i .MaUope iUo o ka puka āna uiai Hart/ford aku, ua nolio Uana aku au ma ke jaao hft kakauolelo no ua hana 0 na kax»ia opio, maUlo p ka Papa o' ka AŪahui Euanelio Hawair,' Teritorc 0 Hawaii-. TJa lilo ae aū ia wa i. peresidejia 110 ka AUahui Hooikaika Krisfiauo p ke Teritore 0 Hawaii. $fa ka v la 1 0 Bepatemaba, ua lilo au i kahu up ka Bkale.«?ia o Kawaiahao, ka luakini mna loa i kukuluia e na misionuri malokp 0 Hpnolulu. 0 ka luākini nui UookaUi ia maloko 0 lee Ta- ' ritore, a he kikow'ama ia iloko 0 ola ana e ka lahui Hawaii. Owau pu no 'ke kahunapule 0 ke sciiate 0 ka ahaolelo 0 Hawaii. Ua hanauia au n>a ! Waialua, Oahu, Dckemat)a 24, 1884, aJ me ke koe ana 0 na makahiki elima ! a 'u i hoohaia ni ma Hartford, ua i nqhq mau 110 au ma Hawaii a. iwaena o I na kānaka Hawaii, ka poe no lakou na j pilikia i .hoea mai ai au maanei no ke J<amailio ana aku imua 0 oukou. Aolti i Upu Mua ia ka Huaka'i no Wakinekona Me ka hikiwawo loa. me ka upu mua -'ule' ia keia liuaka'i a f u i Uolo mai nei no Wakinekon». I ka manawa i loaa aktT ai Tta ike i na kanaka e holo njip ana kekahi mau loip 0 māu hui lawelawe oiūana m» Hawail kulauakauhale, no .ko ku-e ana 1 bila Uoopulapula, i kapaia ka 11. B, 13500, a i kppaia ke komiain» homc Ha^aii ? 1920,'/ a o noonooia nei hoi imua 0 keia koipjtc, ua kahea koke ia Ue kuikawa. 9 ka "Ahwui, PuuUonua o na Hawaii" ~he i< kukuluia he mau makā.kpla, n 9 ka Uoopakele aoa a np, ka malama e mau na mea, m«iW.° J? nj.oo.lelo, pela no hoi ke ,o ka laUui, ma kekahi i piJi i ke ola 0 n>t Hawaii, ia 15 kpia o Novem.al>a,-o keia nialoko o ka Uale waiho Uuke 0 ka Uora 7:30 p. m. opi lie manawa ia no k'a. halawai makShtki.niau o ahahui, ua hookoia na han.'i, kumau anie ua hāna o k;i ahaliui maloko 0 ia haīawāi. Nolaila mahope iho 0 ka paii ana 0 na liaua maamau'o ka ma, ia ahialii, a e ku ana Uoi ka Uana kuikawA 0 ka ahaliui no ka nopuooia, ua hnpaiia inpi ka. noonoo aua no ka 4}Ua imua 0 knkou i leeia wa ; a ia wa no, ua hoohplo lokaUi ia e laiye Uele ia na palapala noi dala iwaena o na kanaka Hawaii, no ka. imi ana i dala lawa kupo/io i hiki ai i ka ahahui ke hana, ma k'a aoao o- ka lahui Hawaii, ma ka meq e pili ana i ka Uoouna ana 1 kekaUi komito kuikawa, i ka AUaolelo. Lahui o Jfuipuia c hooikaika ako i ka hooholoia ma'i 0 ka bila elike me ia e kn noi i keia maiiawa. Ua koho koke ia ko komitq kiiik(j*a a pwau kekahi 0 kona mau lala. AoW) o na K*&aka Ua hoamaua mai ka.ahahui i kpmite 0 Uaalele il»o no Wakinekona, elike me'.'ka Uikiwawe e Uiki ana, i ka wa e makaukau ai ke da)a. Uā laki maoli, ūa loan koke. kq dala- i ka manawa pokole loa, a ua' Uiki i ole i ke komiie ilokp o kona pupuahuiu ke hana ma)una 0 ka.olelo Upphplo,» kā ahahui, a k$ hplo .piai nq ke aei; He kēiekalapa uwea o!e ka i iQaa ao »ai Kaipalakiko mai. mai ko Keikialii f , jf»laAi|ixiaple nyii, e ajrwi, ui| "tai*. kemakeia ka hoea kino ana liiai p komite holookoa ma no ia mea p k% Uoolol}e an& 0 ke 'ko; Witc i keia mahiua, man\ua o. lp. kulaia, he kumu e'haaleīe jpko aiu. ai ia Honolulu ifie kp hqu Ole &0.. i lepla no pa pgft : niaoli na lala 0 ap o ke Voinite me ka lāikou īnau hana paamau, a ua hiki ole ke. hele mai. Pela iUo la, au i hoea niai ai ma Wakipek(ina nei i{ntja 0 oukou tfo. 0 O kescahi no hoi, eia au u)%anei f ao)e ma ke kulana he loio i ukuia no kelAĪhi

I . keiki wa.iwāi, ka ona uona kekahi aina , hanai JI»ploholona nui ina Hawaii, elike j me Mr. 0. M. #ol>crtson, i j kaninilie! uiu.'i iho j|iei, aka ya hoea mai j \»oi au, kopiite uku 010 jā, i pe ppaku i ka liana, o 'ka holp-ana flnai i nei, a wailip .aku imua o ou|<ou, i |;a makeiuake Jvui'o aiue ke uoi.a kek;rtii ahahu?, ina ka ; aoao o ka lahui Hawaii, a o hoolilo aua i koua ikaika ma ke ,aUikeJ[« c lioo- { pakeloia ae ai na koepa o' koia laUui j kanaka, ka poo i kekalii manawa i hala j ae nei, o lakou na ona oiaio o Hawaii. j A nja ke auo np hoi kekahi he kalm J Ilawaii, a nia ko auo he i>eresidena uo | ka Ahahui llooikaika Krlstiano o llawaii; pela ilio la a,u i lioea ma,i ai ia- f uei, ina ke ano -fac r mea i. kamaai-iia loa me ua kanaka Hawaii ame ko .lakou j jnau pilikia, nolaila ua lpaa >kn manuo j uiakee kui 'o uo ko lakou pomaikai. j Makee Plliklno 1 Keia Hana N'olaila, 'mawaho ae o keia ityi§ioua kuika*Ta, a ka "Ahahui Puuhonua o na Hawaii'* i waiho-niai ai o ko*u uialu ua hialaai maoli au i keip liana hou a hana kokua nui no hoi i komo malpko o kpia bila, a'u e rrian£fo io nei, o keia kc alahele e hoomahuahuaia ae ai ka ikaika. ame ksi holo.mua 0 ke kulana makaainana Amerika iwaeua o na kauaka Hawaii. No ka hoomaka ana, a i wahi e loaa ai ka i)tc, e ae mai ia'u e Koa'kaka ae 1 lea h.oomaka aua o kela mauao hoopulupula i tia kanaka Hawaii, a i hoomakaia ai ka Uo&kumu ana maloko o I kekahi olelo hooholo a ke komisina I kuikawa mai ka ahaolelo /o Hawaii i ! laiyc mai ai imua o ka Aliaolelo L3UII ! iloko o Febcruari o keia makahiki, lle elima a eono paha mak.aUiki i; Jiala ae nei, ua kooikaika ke Kalapu j HoolaUa o Houolulu, nona na I.ala ha- i panui jnai na kaiiaka mai o ynfauc e j pau loa na apo kaiiaka apau m».' loko o Hawaii, aka o na Ainerika īu nae ka hapauui ? e ku-e ana i na kulana i 0 na hale iioplimalinia loloa nialoko o j Honolulu. XJa komo pu mai na kalapn ! e ae iloko oia paio hookalii ana. O«a I kanaka i hoopilikia loa ia aku,, maniuli o na liopena lapuwale o 11:1 kulaua o na hale hoolLmalima loloa, me ke kanahia ole ae, o na Jlawaii ka oi loa aku. A o na 'kunaka apau maloko o'Honolnlu i. hooinana,\yanui i kekahi ano pohihihi o ke o!a aiwi, ua. ili aku no uialunā p na Hawaii, no ka mea ua Uooliloia aku lakou, i ma-ka no np. nema Uoehaeha Ue nui wale, ius ka X°āai t>lc, o n.a Uooik»,ika ana m.a ka aoao o ka ppe aku e.kokua, ina ke ano e Uoopakpleia v ai ka poe ilokp o ka pilikia. Nolaila lawe ae ka " AUaliui, Puuhonua o na Hawaii" |.ke- koMko'i ona iUo 1 ka Uaua o ka «na tjJtu i k«i kulaua kupiHkii elike me ka mea. Uiki, me ka imi anā i kealaU^ie.-9.j Jpāa u .^q. ai lu; kulaua maikai o 'kft ana-ji lok o os.. ua Uāle .^jpjpa;: ā ma kalii e Uiki anā ke ikeia kfi ppno, ua hooikaika aku iu e Uookaawale nā Hawaii mai na.hale Uoolimalima .lolojv mai. O na kanaka opau "i koinp iloko o keia hū'ila nui, «io ka Uool'ilo ana i ka inanawa aine ke dala, 9 ko keikialii ka mea. oi loa aku 0 ka Uana. Ke Emi 0 k& Lahui Hawaii He Unna ko'iko'i keia ma ke ano mapli, a jya na mea pili elala, ua kaawale l.oa aku ia mai ka hiki ana i ka aliaUui ke Uana aku e loaa mai ai }ca Uuā, | Nolaila i 'kā oili ana mai 0 kela anie i keia makaUiki, e ike mau ia aku ana! 110 ko 'ku aua, aole o leela mau kulana poiuo wale no, aka' ka pii mahuaUua ae o na ninau poUiUilii. Ahiki no i keia luakaUiki, ke ku mai noi keia mau n |n.a|l, a ua hiki ole loa, ke mawehpia ae. E kilohi aku kaHpy ina Uana ana aliahui kokua manawale'a, pela np na huaUolu 0 na hpiko a ka papa ola, no ka Uaawi ana niai ia kakou i ka ike no keia mau irica piaio. U» hilei ke mau hopcga ino o keia njau kulajtia o 'ke ola, anq, ina 0 ke emi Uiki*rawc ana 0 ke om(i hanau i 0 na Hawaii maoli, i ukaliia mai e ke ail ā. uiake mahuaUua UoolM'kilple noonoo. ! Mq ia mau ake 'ake 'a i halawai maj me ka ahaliui, ua aku no ia i kana mau Uopikaika ,ana, a īpai na 'kokua pili dala mui e loaa ana 1 kela ame keia manawa mai mau lala mai, ua hoomau aku no ia i ka : Uoolala ana 110 ke ola 0 na, Ilawaii omua, aku nei. Kia kek,i*hj inau Uaoa : nui i a.jipnpia a i Uookoia aku e Tiā I ahaUui, 0 ia hoi: Ka Hni q lu, AluOiui 0 • 4, Ka Uana. Uoonaauap, 'ana ka haiojelo ana ipuiluna. mai o ; ka. aT*rai~o na luakmi Hfvwaii 0 ke Teritoro, ma ke kakau leka ana. wa na nupepa, a ma ko. a'o kino no, mii o' ko makou poo 'hooikaika kuikawa a e a P. i na Hawāii i. n$ poino. 0 iia kulana o ka noho 0 'He e ana ; ia, lajtou,. i na lehjilebu 9: 0 na ka pomaikai Ina 9K? e . » 0 3t« ,qla Hino, ka, geriMi.ikai 0 ka noh© home %,na.; k a aiui i na mak\ial}jne tof» u .> kēiki ame na. 'keiki liiliī; kai q ka ana i ke |»au e 0 ka . - £ •. v^ n C wā 0 na; a^g; v H n iH K no ka isvi ana e Hawiī elikii iT\e e Ipaa. ana, no ka lawe ahtt ika ike ttia oihāna kā a p jke kanawai; ka huki qi'ho anie Icekahi inau hana 0 -ae e ai ma ka Uapai ana ae i' ka lahui ilnna.

3. Hc.?Usna Uppikaika o Uoeueu, ana i »a HawaU ,e loaa mai na aioa iua, ke kuai/Uooliinaliaia, a.,ina ka Uookuonoaole. no ka noUo wale -ana no inj\hma iho olaila, aka e loaa ka lakou ai āme ua ppno e ola ana mallaiin nuii. ■ r Ar. He liana liooikaika.e kuai_c kuleana, aole e Uoolilp aku i luau lioine malo'ko o Honolulu. He hana Uuli pono. ine ka ponp ona, ja uia o kekalii kawa la, ua malamaia Ue Uaua komo kauUale i kela auio keia la ma na waUi like ole 0 ke kulanakauUale 0 U9nolulu, pela uo lioi k<*kaUi> nma e ae uialoko 0 ke Teritor<), ka imi ana i ke ano o ka. ana o na Hawaii; ke auo a ko. lakpn kulana 0 ka malāma ana ; ka launa aua, ka nolio Uomo. aua, ka U°c*naau,ao ame uiikiala.; a tna kalii 0 ka pilikia,'He.aUa la ke ano 0 hana aku ni 110 lakou ma lee ano ko-k-ua. Ma keia mau maliele o ka Uooik.aika ana, ua loaa mai no na liua olialia no kp njiakbpono o /la m.ea ,i Uuokpnjpia 0 Ujkoy. A, ma ka• nio.a oiaio, mamuli 0 £eja mau Uppeua maikai 1 loaa ma.i. ma .0 keia mau UoojJcaika ana, ua Uookpmpia mai ua uianao Uialaai iloko 0 ua 0 ka aUaliui, rac na Upoia maopopo loa, aia Ue nui ka manaolaiia ka l?tliui p»wivii. me. ka nq.ua 010 i ka UelunA e emi mau nei, 110 ka lioihoi liou ia mai 0 kona ikaika pili laUuL (Aole i pau.)