Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 19, 13 May 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Hoao Kekahi Mea e Ki-pe I ka Loio Kuhina Irwin

 

He Umi -kumamalima Haneri Dala e Loaa Iaia Ina

Nei no Kona Ae e Hooikaika e Loaa ka Hui-

kalaia o na Kepani Lawehala Ekolu

 

            Ma kekahi manawa koke mamua aku nei i kulike ai me ka hoakaka a ka Loio Kuhina Irwin, o ke Teritore, ua hoaoia aku oia e kii-pe, i ka huina o $1,500 in a e hiki ana iaia ke hoao aku mana ano apau, ma ka hui pu ana me ke kiaaina, i wahi e huikalaia mai ai kekahi mau Kepani elua, e ke kiaaina, no ka hewa i hoopiiia ae ai laua.

            Ma kahi nae o ka lawe ana mai i kela mau dala ki-pe, ua hoike ae la oia i ka meahuna, i kamailioia mawaena on a ame ka mea ki-pe, a wahi ana, aole on a manao, ua pili kela hana ma ka aoao o ka mea ki-pe i ka hewa, in a nei no kona ae e lawe mai ia mau dala, o ka hewa wale no ana i ike ai, o ia kona hoopauia mai ka noho loio kuhina aua.

            Ua hoakaka hou ae ka Loio Kuhina Irwin, na hiki oa i kekahi loio, aole aua oihana aupuni ke lawe mai i kela mau dala, ma ke ano he uku ia nona, a e hooikaika aku oia, ma na ano apau, i wahi e huikalaia mai ai na Kepani elua i manaoia, nolaila ma kela ano iho la, aole oia i ike i ka hewa iki o kela hana, aka, nae, oiai he loio kuhina oia, ua hoole aku oia i ka lawe ana mai i kela mau dala, koe wale no kona hoike ana aku imua o ke kiaaina i ka mea i hoaoia aku e hana, e ka hoaloha, o na Kepani lawehala.

            E hoomanaoia, ma ka makahiki aku nei i hala, ma kela manawa o ka hoalaia na ae o kaolohani manei nei a ua limabana Kepani o na mahiko, ua pepehiia aku kekahi Kepani o Manaehi Ogata ka inoa e Kenichi Kobayashi, Mamaru Fujita ame Kuchiro Furushi, me ka manao pepehikanaka iloko o lakou.

            Ua hookolooloia kela mau Kepani ekolu, a ahewaia imua o ka aha a ka Lunakanawai Kaapuni De Bolt, ma ka la 15 o Iune, o ka 1920; ua hoohalahala nae kela poe Kepani i ka olelo hooholo, imua o ka aha kiekie; a oiai e kakali ana o ka hoca mai i ka wa e hooloheia ai ka lakou hoohalahala, ua hookuuia lakou e hele lanakila, malalo o ka bona o $750 pakahi.

            Ua holo mahuka aku nae kela mau Kepani ekolu, me ka maopopo ole o ko lakou wahi e loaa ai, a o ka mea oi loa aku o ka apiki, ma ka huliia ana o ko lakoa hona, aole hoe loaa iki, nolaila ua lilo i hana pohihihi, ina ka aoao o ke aupuni, ke koi ana aku i ka poe i ku hona mahope o na lawehala, e hoike mai i kela poe Kepani, a i ole e uku mai paha i ka huina dala i paa maloko o na hona.

            Ma ka hoakaka hoi a Kiaaina MeCarthy, iaia pu kekahi i kamailioia aku no ka pono o na lawehala, me kona hoioia ana ae, i ka pololei o na mea apau i kamailioia e ka Loio Kuhina Irwin, a ua loaa pu aku no hoi iaia he kelepona mai kekahi loio aku o keia kulanakauhale, maluna no o kela kumuhana hookahi, no ka pono no o na Kepani i holo mahuka.

            Ua ninau oloa aku ke kiaaina i kela loio no kona uku, ma kela hana, a o ka pane a ka loio, he clua kaukani dala a i wahi e hoopokoleia ai ka hana, e hoouluhoa ole ia aku ai oia, i kamailio okoa mai ai ke kiaaina, ua huli pono oia i na mea oiaio apau, i pili i ka hihia o kela mau kepani, a ua ike oia, aole loa e hiki ke huikalaia aku lakou aka e nuamo ka poe i hoopiiia i na koʻikoʻi o ka lakou karaima i hana ai.

 

HOOPAUIA KA POHIHIHI NO KA LOAA ANA O KE KINO MAKE

 

            No na makahiki ekolu ae nei i hala, ua nalowale honua kekahi Kepani e noho ana ma Puuohia ae nei, me ka pohihihi loa; ua noke ia oia i ka huli e na hoaloa, me ka loan ole, aka nae, i kela mau la aku nei i hala, ua loaa aku la na iwi o kekahi mea make ia Charles Kahaunaele, he haumana no ke Kula Kamehameha, mauka ae nei o Puuhoia, ma kahi kokoke i ka moali alanui e moe ana no Pauoa.

            Ua pii aku o Charles Kahaunaele me kona mau hoa no Puuohia i ka holoholo, a iaia i hoi mai ai, ua haaleʻe aku la oia i ke alanui akea, a iho mai la ma ka moali alanui, no ka uu maile ana, a ma kela alahele i loaa mai ai iaia he mau iwi kanaka e waiho ana.

            Ua pau ka iʻo i ka helelei, aka nae e paa ana no kekahi wahi o la lole i pau ole i ka popopo; e waiho ana hoi kekahi pu panapana me ka piha uo i na poka, he hookahi wale no poka i kiia.

            Ma ka nanaia ana o ke poo, ua ikeia kekahi puka poka, nolaila ua hoopau loa ia ae na pohihihi no ke kuu i make ai o ka mea nona kela mau iwi, mamuli no ia o kona lawe maoli ana ae i kona ola iho, ma ke ki ana iaia me ka pu panapana.

            O ke kumu nae o ka maopopo ana he Kepani ka mea nona kela mau iwi, mamuli o kekahi wahi huke uuku i ka kauia ma ka olelo Kepani.

 

HOOKOHUIA AE O A. L. C. ATKIN SON I KOKUA ELUA

 

            Ma ke kakahiaka Poakahi nei ka hoolaha ana ae o ka Loio Kuhina Harry Irwin, no ka hookohuia ana aku o A. L. C. Atkinson, ka peresidena o ka papa o ka oihana mahiai me uluaau, a o ke kakauolelo mua hoi o ke teritore o Hawaii, i kekua elua no ka loio kuhina, elike me ka hooholo ana a ka ahaolelo kuloko i hala koke aku nei.

            O ka Mr. Atkinson hana oia ka lawelawe ana i na hihia e pilii ana i ka poe haule hope ma ka hookaa ana i ko lakou mau auhau.  Ma, keia Poakahi ae ka la hope loa no ka hookaa ana ae i na auhau kino ame ka hookaa ana i ka hapa mua o ka auhau wai wai a pela hoi me na aukau loan makahiki haule hope like ole o ka 1921, nolaila he hana pono a naauao na ka poe i hookaa ole i ko lakou mau auhau ka makaala ana ae ma ka hookaa mua ana mamua o ke komo ana mai o ka hoopii ku-e e hoopehu loa hou ia aku ai na hoolilo no na koina o ka aha a mau uku loio paha.

 

HAUNAELE MALOKO O KAPALAKIKO

 

            SAN FRANCISCO, Mei 9-Ua hoike ae na kanaka e hana pu ana me ka Ahahui a na On a Moku e holo ana ma ka Pakipika ma ka po nei, ua hooholo lakou me ka manao kuaa e kukulu i na moku a lakou o ka hooholo ana mamuli o ka holopono ole ana o na kukakuka mawaena o ke keena oihana limahana, ka papa kapilimoku ame na wiliki marina maloko o Wakinekona me keia la.  Ma ka olelo a ka poe e hoohana ana i na moku aole o lakou makemake e mauna aku i ka lakou mau moku ma o ka haawi ana aku iloko o na lima o ka poe luina i ike ole i ka lawelawe ana i na hana i pili i na moku.

            Elua haneri põe olohani i hoolilo i ka hoomalu ana a na makai i mea ole, oia na makai e hoomalu ana ma na uwapo; a ee aku la maluna o ka mokuahi Bakersfield, a pepehi aku la i kekahi mau kanaka oia moku, a auhee nui aku la mamua o ka hoea ana aku o na makae e hoomalu i ka haunaele.

            He kalaiwa kaa otomobile o This. Colleen ka inoa ka meo i hopuia no ka hewa oia kona ki ana mai iwaena o ke aluka kanaka e hoao aku ana e alalai iaia mai ka lawe ana aku i ka poe wawahi olohani no ka uwapo.

 

LOAA OLE KA LOKAHI I KE KIURE MA KA HIHIA O OHIRA

 

            Ma ka hihia a ke aupuni federala e ku-e ana ia Ishimatsu Ohira, ke Kepani i hoopiiia ae ai no ka halihali ame ka loaa ana aku o ka okolehao malalo o kona malu, ua aʻo maoli aku ka Lunakanawai Joseph B. Poindexter i ka halihali i ka okolehao, kekahi o na kumuhoopii e ku-e ana ia Ohira.  Ma ka hora 11 o ke kakahiaka Poakahi nei ke komo ana aku o ka hihia iloko o ka lima o ke kiure, o ke kumuhoopii a ke kiure e noonoo ai a maluna o ia kumuhoopii ia papa e noonoo a e hoihoi mai ai i ka olelo hooholo, oia ka loaa ana aku o ka okolehao malalo o ka malu o Ohira.  Mahope o ka noho ana o ka papa kiure e noonooo i kanaolelo hooholo a hala kekahi mau hora uahoopau aku i ke kauoha no ka hookolokolo kupono ole ia ana. O. C.S. Davis ke kokua ma ka aoao o ka mea i hoopiiia.  no ka hookolokolo a hookoloklo hou ole ia paha o keia hihia koe aku ia.

 

Hoole i ke Komo Ana Aku Iloko o ke Kalaiaina

 

Lokahi na Lala o ka Ahahui kalepa o Honolulu Nei e Waiho i ke Kalaiaina Mawaho

 

I ALA MAI KELA HANA NO KA NINAU KIAAINA

 

Kauohaia ke Kakauolelo Brown ma Wakinekona Aole e Hoohuikau i ka Ahahui Kalepa

 

            Ma ka noho ana ae o ka halawai a ka Ahahui Kalepa o Honolulu nei, ma ka auwina la o ka Poalima aku la i hala, i hooholo lokahi ae ai na lala o kela ahahui, e hookaawale loa i na hana kalaiaina mai ka ahahui aku.

            Ua ala mai kela manao e hookaawale loa i ka Ahahui Kalepa mai na hana kalaiaina mai, mamuli o na lono lehulehu i hoea mai i keia kulanakauhale no ka hooikaika ana o Raymond C. Brown, ke kakauolelo o kela ahahui, e noho mai la ma Wakinekona, e hookohuia mai o W. R. Farrington i kiaaina no Hawaii nei, me kona olelo ana, ua haawi aku ka ahahui kalepa i na kakoo ana i kela moho.

            No ke kupale ana nae iaia iho, ua heluheluia ae kekahi kelekalapa mai ia Raymond C. Brown mai, e hoole loa ana i ka oiaio o kela lono i hoea mai ianei, no kona  kamailio ana i na mana ma Wakinekona, ua haawi aku ka ahahui kalepa i kana kakoo ana mahope o Mr. Farrington i kiaaina.

Piha ka Haiawai

            O kela kekahi o na halawai a ka ahahui kalepa i hele ai a piha maoli me ka loan ole o na noho no kekahi poe e noho ai a kuku okoa iluna, e hoike mai ana keia, i ka lilo ana o ka ninau kiaaina no Hawaii nei, i mea ano nui loa, me ka makaukau o ka poe apau i kuleana i kela ahahui, e hoakaka i ko lakou mau manao, maluna o na mea e pili ann i ka ninau kalaiaina.

            Ma kahi o ka 159 mau lala o kela ahahui i hoea ae ma kela halawai, a ua loheia na manao lokahi o na mea apau, e hookaokoa loa i ka ahahui mai ka hoohuikauia aku iloko o na hana kalaiaina, a ua aponoia kekahi olelo hooholo o keia ano, a hoounaia aku ia Mr. Brown ma Wakinekona.

            Ma kekahi mau manao i hoakakaia ae, e hooili ana i na ahewa ana maluna o Mr. R. C. Brown, no ka hookomoia o ke kalaiaina iloko o ka ahahui kalepa, ua lawe hele ia ae ka kekahi palapala noi, mamua o ka haalele ana mai o Mr. Brown ia Honolulu nei no Wakinekona, e haawi ana i na kakoo ana no ka hookohuia mai o Mr. Farrington i kiaaina no Hawaii nei, a no ka manaoio o kekahi poe, ua haawi iʻo aku ka ahahui kalepa i na kakoo ana i kakau mai ai lakou i ko lakou mau inoa ma kela palapala.

            Wahi a Mr. A. L. Castle, ma kela ano iho la i kakau aku ai kona makuakane, W. R. Castle i kela palapala noi, no kona mano, ua kakoo ka ahahui kalepa i ka inoa o Mr. Farrington, aka i kona maopopo ana, aole he mea o kela ano i hooholoia, ua waiho ae pia ike noi, e unuhi hou i kona inoa, ana i kakau ai maluna o ka palapala noi.

            Ua hoohalaia kekahi manawa nui ma kela la, ma ka hoakaka ana o na lala i ko lakou mau manao, e hooili ana i na ahewa ana maluna o Mr. R. C. Brown, a e kupale ana hoi kekahi mahope ona, aka nae, o ka mea i hooholoia, o ia no ka hookaawalwe loa ana o ka ahahui kalepa iaia iho, mai ka hoohuikau ana aku iloko o na hana kalaiaina, ma ke kikoo ana aku i kekahi mea, no ka hookohuia mai ma kekahi kulana oihana, a i ole komo kino ana paha e hooikaika, e puka kekahi mea ma ke koho haloka, no kekahi kulana oihana.

            O keia malalo iho nei ka olelo hooholo i aponoia e ka ahahui kalepa ma kela la:

            "E hooholoia, aole e noonoo ka Ahahui Kalepa o Honolulu, he ahahui kalepa, aole he kino iloko o na hana kalaiaina, he mea pono iaia ke kakoo i ke kulana holo moho o kekahi mea, no ke hookohuia mai, a kohoia paha ma kekahi kulana oihana; a e

            "Hooholo hou ia, e hoounaia i kope o keia olelo hooholo ma ke kelekalapa i ke Kakauolelo o ka Ahahui Kalepa ma Wakinekona i keia manawa."

 

            Ma ka halawai a ka papa lunakiai o ka po Poalua aku la i hala, i haawi ae ai ka Meia Wilson i kona ae i ke noi a na makaainana o Waialua, no ka hoea aku o ka bana malaila, ma ke Sabati, Mei 29, ka la e malamaia ai ka hoike Kula Sabati malaila.

 

Nui na Moho e Holo Ana o Maui No Na Oihana

 

O na Hoa o ka Papa Lunakiai ka Bui o na Moho e Holo Mai Ana ma Keia Kau Mai

 

HE ELUA MAU MOHO NO KE KULANA PUUKU

 

Loaa Ole he Mau Moho Holo Ku-e i Kekahi Mau Kulana Oihana o ka Poe Kahiko

 

            I kulike me ka lono o ka loaa ana ae mai Maui mai he eiwa ka nui o na moho e alualu mai la no ka waeia mai no ka papa o na lunakiai, elua no ke kulana puuku kalana a he elua moho no ke kulana loio kalana.  Mawaho ae o keia mau oihana ae la aohe mau paio ana oiai hookahi wale no moho no kela ame keia oihana pakahi.

            No na moho lunakiai ehiku he mau Repubalika a elua mau Demokarata.  No ka lunahoomalu o ka papa aohe moho ku-e ia Samuel E. Kalama.  No na kulana hana e ae o ka papa ke hooikaika mai la no na hoa kahiko e hoiholia ae lakou ma ko lakou mau kulana hana mua oia o R. A. Drummond, D. T. Fleming, Guy S. Goodness ame Jos. N. Tose ame Charles Lake, a o na Demokarata oia o Antonio de Rego ame Helen Makakoa Sniffen.

            No ka puuku kalana hoi ke hooikaika mai la no ka puuku mua Walter A. Engle no kona koho hou ia, o J. Pia Cockett ka moho holo ku-e iaia, aole Demokarata e alualu ana no ia kulana.

            No ka loio kalana aohe moho Repubalika holo ku-e ia E. R. Bevins, o Eugene Murphy, he Demokarata ka mea holo ku-e iaia.

            O na luna aupuni kalana mua oia o Clement Crowell, ka makai nui kalana; William Fred Kaae, ke kakauolelo kalana, aohe poe holo ku-e la la kou, a ua manaoia e kohoia ana no lakou ma ko lakou mau kulana hana mua.

            Lehulehu na moho e ae i mauaoia aku o lakou kekahi e alualu ae ana no na kulana lunakiai i komo ole.  He 10 minuke mamua ae o ke paniia ana o ka manawa no ka hookomo ana ae i na palapala noi oia ko W. O. Aiken manawa o ka hookomo ana ae i kana palapala.  He la hookahi a elua paha ko C. F. N. Rose noonoo ole ana no ka holo, aka nae ma ka umi-kumamakahi o na hora akahi no oia a hooholo i kona manao no ka holo mamuli o ke noi ikaika a kekahi poe o Wailuku.  Mamua o kona komo ana aku i ka hana me ka hui mahiko o Wailuku he kokua kakauolelo kalana a he luna alanui mua oia, a he 10 on a mau makahiki o ka noho hana ana aku me ka hui mahiko o Wailuku.  No W. O. Aiken, he moho oia na ka poe lawelawe oihana kalepa a ina no kona kohoia e haawi ana oia ikona hooikaika ana e hanaia na alanui ma na apana kanu halakahiki a maikai.

 

E HANA KOKE LA AKU ANA KE ALANUI O WAIMANLO

 

            Mai ke keena oihana aku o ka enekinia kulanakauhale ame kalana ma ka Poakahi nei i hoounaia aku ai ewalu mau kanaka hana no Waimanalo no ka hoopau pono i ke ana ana ame ke kukulu pine ana ma kahi o ke alanui Waimanalo, a he $150,000 i manaoia no ka hana a hoopau pono ana aku ia alanui, a ua manaoia e pau ana ia hana maloko o na la he umi a i ole elua paha pule.  mamua aku nei ua hoomakaia ke ana ame ke kukulu pine ana ma kahi o ke alanui i manaoia mai keia poo aku, e hui ana me ke alanui pali, o ke koena aku o ke alanui o hoomaka ana mai ke kahua mai o kauhale ma Waimanalo ka i makemakeia e hoopau pono i ke ana ana mamua o ka hoomaka ana aku e hana i ke alanui.  He eha mile a oi o kahi o ke alanui hou i manaoia e hana aku i pau i ke anaia a i kukulu ia na pine ma kela ame keia aoao, a ina no ka pau pono mai o kahi aku i koe i ke anaia o ka hoomaka aku no ia o ka hana ana ia alanui mamua o ka hoea ana mai o na la ikiiki o ke kau

 

            I kulike ai me ka hoakaka a ka Enekinia Kalana Fred Ohrt, e weheia aku ana ka uwapo hou o Waialua, no ke hele ana o ka lehulehu, ma ka la 28 o keia mahina.

 

E Haawiia Ana He Ahamele Nui Ma Kamehameha

 

E Komo Pu Ana na Kaikamahine Mua I Hemo me na Ohana ma na Hana o Kela Ahamele

 

KE IMI NEI LAKOU I DALA KUKULU HALE

 

He Elima Kaukani Dala a Kela Papa i Koho Ai no Kana Haawina no Kela Waihona

 

            Mauka ae nei o ke Kula o Kamehameha o na Kaikamahine, ma ka po o ka Poaono, Mei 21, e wehe ae ana na haumana i koe e ola nei o ka papa mua loa i hemo mailoko mai o kela kula, me ko lakou ohana, he ahamele, no ka pomaikai o ka waihona kukulu home o ia ka Waihona Kukulu Hale Ida M. Pope, no ke kukulu ana aku i home no na kaikamahine Hawaii ma keia kulanakauhale.

            He $5000 a keia papa i koho ai, o ia ka papa o ka 1897, o kana haawina ia e hooikaika ai o kela waihona, mailoko ae o ka waihona nui o $50,000.  Ua loaa no he mau haneri dala i keia papa, aka nae he huina nui no koe, alaila pau ko lakou haawina, a no ka imi ana e loaa hou mai na kokua, mai na hoaloha mai, i makee no kela home i manaoia, pela iho la e weheia aku ai keia ahamele.

            He 14 ka nui o na haumana i puka mailoko mai o kela papa, i ka 1897, mailoko mai nae o kela heluna, he eono wale no o lakou e ola nei, a o lakou ka poe na lakou keia ahamele, me ka lakou mau keiki; a e kokua pu ia mai ana no hoi ia ahamele e na puukani o keia kulanakauhale, ka poe i loaa na manao kokua, no keia hana kilakila loa.

            No kekahi mau manawe lehulehu ae nei i hala, ua hooko aku keia mau kaikamahine e ola nei, a e noho nei ma keia kulanakauhale, i na kono i loaa mai ia lakou, no ka himeni ana, ma na anaina hoohauoli, a ua nui na kokou i loaa mai ia lakou ma kela hana, me ka hookomoia aku o ia mau kokua iloko o ka lakou mahele o ka waihona kukulu home.

            O na himeni a kela poe e mele mai ana ma ia ahamele, he mau himeni kahiko e keleia ana, i ko lakou mau la opio, a o ka lakou mau keiki pu kekahi e kokua aku ana ia lakou.

            O na haumana i koe e ola nei o keia papa, a e komo ae ana ma na hana o kela ahamele, oia o Miss Lydia Aholo, Mrs. Miriam Hale Auld, mrs. Elizabeth Kahanu Gittel, Mrs. Aoe Wong Kong McGregor, Mrs. Kalei Ewaliko Lyman ame Mrs. Julia Lovell Pauole.

            O keia mau haumana apau eono, he elima o lakou e noho nei ma keia kulanakauhale a o Mrs. Lyman hookahi wale no ka mea i kaawale aku, aia oia ma Hilo, he kumukula kana oihana.

            Me kona noho mamao no nae mai kona mau hoa aku, aole no i nele kona hooikaika ana no ka mahele a kona paoa i koho ai, a ua nui na kokua i loaa mai iaia mai.

            Ma ka manawa i puka ae ai o na hoakaka no keia ahamele, ma ka Poaono aku nei i hala, maloko o ka nupepa Advertiser, ua loaa koke mai no kekahi kokua i keia papa, mai kekahi hoaloha mai, me ka hopaa ana mai i kana haawi, ma ke ano he makana, no ka huina o elima haneri dala.

            Oiai aia na mano kokua iloko o kekahi heluna nui o ke ke kulanakauhale nei poe, no keia hana maikai, a ua nui no hoi ka makemakeia e lohe i na himeni Hawaii, aole he kanalua no ka phia o kela ahamele, me ka nui pu o na loaa ma ka ahamele o kela po.

            He hapalua ko ke tikiki, a no na noho i hokaawaleia he hokahi dala, ke kuaiia nei na tikiki e na kaikamahine o kela papa, a e loaa no hoi ma kahi e malamaia ai ka ahamele, ma kela po.

 

            LONDON, Mei 5.-Ua hoolahaia ae ma ka halealii ka hookohuia ana aku e ka Moi Keoki o ke Keikialii Hooilina Kalaunu Hirohito o Iapana i hoea mai ai ma Spithead ma ka la aku la i nehinei maluna mai o ka mokukaua Kepani Katori, ma ke kulana kiekie he kenerala no ka pualikoa Pelekane.  Ua noho aku no ke keikialii maluna o ka mokukaua i keia la, a e holo mai ana oia i Ladana nei ma ka la apopo no ka hookipa ana mai a ka Moi Keoki o Pelekane o ke Aupuni Huiia.

 

E Kukuluia Aku Ana Kekahi Halemaʻi Nui ma Keia Mua Aku

 

Ma Kahi o ka Elua Haneri me Kanalima Kaukani

Dala na Hoolilo i Manaoia no Kela Halemaʻi

-Hakalia Wale No i ka Loaa o ke Kahua

 

            Aole he loihi o ka manawa e kakaʻi aku ai ma keia mua aku, e hooa mai ana i ka wa e kukuluia aku ai kekahi halemaʻi nui, i hiki aku kona mau hoolilo ma kahi o ka $250,000.00, he halemaʻi hoi, malalo o ka malama ana a na Vilikina Kakolika, elike me ia i hoikeia ae ai e ka Makua H. Valentine o ka Hoomana Kakolika maanei nei.

            Ma ka oleloia, he mau makahiki ae nei i hala, i noonooia ai e kukulu aku i halemaʻi o keia ano, e ka Ahahui Franciscan, o na Vilikina Kakolika, a i hakalia wale no ke ku aku o kela hale hou, i ka loaa ole o kekahi kahua nui kupono, ma kekahi wahi maiʻkai.

            He mau kahua lehulehu ka i noonooia no ke kukulu ana aku i keia halemaʻi.  O ke kahua nae i manaoia, ua kupono no kela hale, aia mawaho ae nei o Kaimuki, ma ka aina e kokoke la i ka hale kinaiahi malaila.

            Ua pau kela aina i ka hoomaemaeia, a ua aponoia no hoi e kekahi poe i kuleana ma kela hana, no ka maikai ame ke kupono maoli o kela kahua, aka nae he nui na kauka i ku-e, mamuli o ke kaawale loa o kela halemaʻi ke ku aku, mai ke kulanakauhale aku nei; a iloko nae o ia manawa hookahi, ua nui no na kauka, i hoike ae i ko lakou mau manao apono, i kela kahua, mamuli o ke kumu he kiekie iluna, he loaa ke ea oluolu ame kekahi mau ano maikai e ae.

            O na hoolilo elike me ia i hoom-o-popoia, ma o ke kii i kahala e kekahi mea kahakii, i waihoia aku ai keia hana, aia ma kahi o ka $2000,000.00, a no ka hoolako ana i kona mau pono hale, e hiki aku ana ma kahi o ke $50,000.00.

Kekahi Mau Kahua e Ae

            Aia kekahi kahua i noonooia no kekukulu ana aku i kela halemaʻi mauka ae nei o ke alanui Liliha, maluna o ka aina i onaia e ka Ekalesia Kokolika.  He ekolu eka ka nui o kela aina, a ma kahi o ka 180 kapuai ke akea, ma ka aoao e huli ana i ke alanui, o ka pilikia wale no ma keia kahua, o ia ka uuku, aole i lawa, no ka hoonui ame ka hoakea ana aku i ka halemaʻi.

            Ma ke alanui Kula kekani wai manaoia ia no kela halemaʻi, eia nae o na aina ma kela alanui, he liilii wale no, ma ia kumu iho la ua hoopau loa ia ka manao ana e loaa he kahu malaila, oiai o keia halemaʻi i manaoia, aole ia he hale uuku, aka e lilo aku ana ia i halemaʻi nui hookahi, ma keia aoao o ka Moana Pakipika.

            I ka manawa e paa ai o keia halemaʻi i ke kukuluia, e kaa aku ana kona hoohana ana malalo o ka malu o na Wahine Vilikina Kakolika, poe i haawi ia lakou iho e lawelawe i na ha na kokua, ku i ke aloha, no ka pono o ka hoa-kanaka, elike me ia ia ikeia ai ma na halemaʻi o keia ano hookahi, ma na wahi e ae o Amerika Huipuia.

            O ka mea wale no nana i hoohakalia i ka hooko koke ana aku i ka manao kukulu i keia halemaʻi hou, o ia no ka loaa ole o kekahi kahua maikai a kupono e ku ai, o ia hoi, he wahi e maalahi ai ka hele ana aku me ka hoi ana mai, a i kupono hoi no na hana hoomana, no na kauka, ame ka lehulehu no apau.

            Me keia manao paa nae e ku iʻoʻaku kela halemaʻi nui, eia na hana hoolala ke nee nei imua, a ma ka manawe e holopono ai na mea apau, o ka hoomaka koke no ia o ke kukulu ana i kela hale, me he mea la, iloko paha o ka makahiki hookahi a oi, mai keia wa aku.

            E HOOMAU AKU ANA I KA NOHO KIAAINA ANA.

 

            O ka manao o kiaaina McCarthy e halele koke iho ia Honolulu nei iloko o keia mahina, a e holo pu aku me ke komisina hoopulapula Hawaii no Wakinekona, no ka lawe ana ae i kona kulana hou, ma ke ano he wahaolelo no ka Ahahui Kalepa o Honolulu nei, ma Wakinekona, ua poho wale ia, mamuli o ka loaa ana mai nei iaia o ke kauoha, mai ke kakauolelo mai a ka Peresidena harding, aole oia e haalele iho ia Honolulu nei ahiki i ka loaa ana o ke pani ma kona makalua.

            No kekahi mau mahina lehulehu ae nei i hala, ua hoouna aku o Kiaaiana McCarthy i kana palapala haalele oihana i ka Peresidena Harding me ka loaa koke ole mai nae o kekahi pane, a iloko o kona manawa e hoomakaukau ana e haalele iho ia Hawaii nei, ua hoea mai la ke kauoha iaia ma ke kelekalapa, e olelo mai ana, e mau no kona paa ana aku i ke kulana kiaaina, ahiki i ka loaa ana o ke panihakahaka ma kona wahi.

            Ahiki mai i keia manawa, he o ia mau no ka noho pouliuli o ko Hawaii nei poe, no ka mea e hookuhuia mai ana i kiaaina.

            Ua haawi aku ke komite kuwaena teritore o ka aoao Repubalika i kana kakoo ana ia Robert Shingle i kiaaina; me ke kakoo pu ana o kekahi heluna nui o na kanaka lawelawe oihana o keia kulanakauhale iaia; aka nae iloko o ia manawa hookahi, aole i hiamoe o Mr. Farrington ame kona mau hoaloha maanei nei, no ka mea, mamua o ka haalele ana iho o Raymond C. Brown, ke kakauolelo o ka Ahahui Kalepa o Honolulu nei, no Wakinekona, ua lawe hele ae oia i kekahi palapala noi, imua o na kanaka lawelawe oihana maanei nei no ka haawi ana mai i ka lakou kakoo ana no ka hokohui mai o Mr. Farrington i kiaaina.

            Ua hoea mai he mau kelekalapa lehulehu i Honolulu nei, mai Wakinekona mai, e hoakaka ana no ka hui kino ana aku o Mr. Farrington ame Mr. Brown me ka Peresidena Harding, a o na mea a koonei poe i koho aku ai, aole he manao okoa ae o ka hui ana aku o kela mau kanaka me ka Peresidena, aka no ke kukakuka ana no ia, maluna o ka ninau kiaaina no keia teritore.

            mamuli o kela kauoha o ka loaa ana mai ia Kiaaina McCarthy, ua hoohole oia, e noho no maanei nei, ahiki i ka loaa ana o ke kiaaina hou.

HOOHANOHANOIA KE KEIKIALII O IAPANA MA LADANA.

 

            LONDON, Mei 9. - Mamuli o kekahi ahaaina nui i malamaia ma ka po nei maloko o ka Keikialii Hirohito o Inpana, ua hoala hou ia ae na hana hoo hiwahiwa maloko o ka halealii elike me ia e malamaia ai ma na manawa mamua aku o ke kaua ana.  Ua hoohiwahiwaia oloko o ka rumi hulahula me na pua nani, 130 mau malihini a mau hoaai i konoia, komo pu me na lala lehulehu o ka oihana alii, na luna aupuni lehulehu o na aina e, a mawaena o la poe ka elele aupuni Kelemania.  Ma ka manawa a ka Moi Keoki e kalokalo ana no ke ola o ke keikialii Kepani ua hoopuka ae oia i keia mau huaolelo:

            "Ma keia kipa ana mai la o ka Mea Kiekie, ka Hooilina Kalaunu Hirohito i ke Aupuni Huiia nei he hoailona ia no ka launa hoaloha ana no ka manawa loihi i hala a e hoomau ia aku ana no ka manawa loihi ka hui pu ana o na aupuni nui a elua."

            Ua hookauia aku e ka moi maluna o ke Keikialii Hirohito ke Keʻa Bui Hoohanohano o ka Bath.  Ma na hora kakahiaka ua lele mai ke keikialii ma Portsmouth, a malaila i hui mai ai me ke Keikialii o Wale a ukali pu ia mai i Ladana.  Ma Ladana nei i halawai ai me ka Moi Keoki a laweia aku i ka Halealii Buckingham a malaila i hookauia aku ai ka inoa hoohanohano maluna o ke keikialii Kepani he keneaʻa noloko o ka pualikoa Pelekane.  Me he la e holo aku ana ke keikialii no Palani ma ka la 1 o Iune.

 

LOAA OLE KA HUA O NA KUKAKUKA ANA.

            WASHINGTON, Mei 9. - O na hooikaika hou ana a ke Kakauolelo Davis e hooponopono i ka olohani a na marina aohe hua i loaa, elike me ka mea i hoikeia ae e ke keena oihana limahana ma ka po i hala.  Ma ka olelo a ke kakauolelo aohe mau ahakukakuka hou e malamaia ana koe wale no a loli ae ke kulana ooloku i nei manawa.  Aohe mau mea hou i hanaia e na ahakukakuke i malamaia ai ma ka la i nehinei.  Ua hoomaumai ka Adimarala Benson i ke koi ana no ka hoemi ana mai i na ukuhana i umi-kumamalima pakeneka, a ua hoike ae na alele a ka ahahui a na wiliki marina e haalele iho ana lakou ia Wakinekona nei.

            Ua manaoioia mawaena o kekahi mau mea e ae o ka hopena o ka haloka ana mawaena iho o na ahahui uniona marina like ole ma ka Poaono ua hoikeia aku i ke Kakauolelo Davis.