Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 16, 22 ʻApelila 1921 — Page 1

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

HOOPUKAIA I NA KAKAHIAKA POALIMA APAU.

BUKE LIX - HELU 16 NUPEPA KUOKOA, HONOLULU, T. H., POALIMA, APERILA 22, 1921. NA HELU APAU 6448

 

Halawai Ia Keiki Hawaii

Me ka Make Ulia i ka Uwila

Mo‘a ka Helehelena me na Poohiwi o George Healii Kahea Beckley i ka Uwila Oiai e Hana Ana Maloko o ka Hale Paumawai

 

            Oiai ma kona wahi o ka hana, he wiliki no ka hale paumawai o ke kalana, ma ka auwina la o ka Poalima aku nei i hala, i halawai ae ai o Geo. Healii Kahea Beckley, me ka make ulia, i ka uwila, ka mea hoi nana i hoohikilele aku i kona ohana ame kona mau hoaloha lehulehu ma kela auwina la, no kela lono kaumaha.

            Aole he mea i ike maka i ke ano o ka loaa ana o ka ulia ia Mr. Beckley, aka nae, ua koho wale ia aku no, me @e mea la, ua pakika kona mau wawae a hina oia iluna o kekahi uwea uwila no ka mua ua papaa kona helehelena ame kona mau poohiwi i ka uwila.

            Ma ka hora elua o kela Poalima i hoomaka ai ko Beckley lawelawe ana aku i kana hana maloko o ka hale pa@ma, ma ke ano he wiliki, a ma kekahi manawa mahope mai o kela auwina la, na ikeia aku kona kino e kekahi kaikamahine uuku e noho ana iluna o ka papahele, me ka moe keʻa o ka uwea uwila, ma kona mau lima.

            Ua hoomaopopo koke kela kaikamahine, he poino ka i halawai me Mr. Beckley, no laila kahea okoa aku la oia i kona kaikunane e hele mai, a ma kona nana pono ana, i maopopo loa ai na make o Mr. Beckley, ua hoike loa ia mai la ka lohe i ka oihana makai.

            Ua hoopaa koke ia ka uwila, i ka wa i loaa aku ai ka lohe i ka oihana makai no kela pilikia, a ma ka nana pono ia ana, i loaa mai ai ka ike no kekahi mau hoailona i pakika maoli na wawae o Mr. Beckley, pela iho la oia i halawai ai me ka make maʻuwale.

            Ua hoihoi loa ia aku kona kino make no kahi waiho kino kupapau o ke aupuni, a ma ke kakahiaka ae o ka Poaono mai i nauaia ai kona kino e na kiure koronelo, alaila hoihoiia aku la no ka hale kupapau o Mr. Williams no ke kakali ana ahiki i ka wa e malamaia ai ke anaina h@@lewa, ma @@ @@bati mai.

 

Komo i ke Kaua

            Maluna o na kahua kaua ma Palani i halawai ai o Mr. Beckly me na eha mai na poka mai a na enemi no na manawa eha. He hookahi manawa i ku ai oia i ka poka, oiai e lawe ana i ke kauoha, no ka hoopakele ana ae i kona puali, e ole nae ia, hana ma kona aoao, pela iho la i pakele ai kona mau hoa.

            No keia hana koa a wiwoole i hookoia e Mr. Beckley i hookauia mai ai na keʻa hoohanohano maluna on a e ka Moi Keoki o Pelekane.

            No na makahiki eono ka noho aua o Mr. Beckley he koa iloko o kekahi o na pualikoa Pelekane, mai ka 1914 mai ahiki i ka 1919; o ka hope loa o kona noho hana ana me kona puali, ma Rusia Akau no ia; nolaila i kona halawai ana me kela make ulia, ua lilo ia i mea ano nui loa iloko o ka noonoo o ka lehulehu maauei nei; no ka mea aole hoi na na poka a na enemi i kaili ae i ke ola mai iaia ae, ela ka na kela ulia ma ʻuwale.

 

Kona Ola Ana

            Ua hanauia o George Healii Kahea Beckley, ma Honuakaha, Kakaako, ma ka la 5 o Mei, 1886. O kona makuakane oia o David Kahea, ka mea malama i ka hale kupapau o na ʻlii no na makahiki lehulehu mauka ae noi o Maemae, a o kona makuahine, oia o Maria Kahea, ka wahine hoohanohano no ka Moiwahine Kapiolani, ma ka manawa i pii ae ai ka Moi Kalakana ma ka noho moi o Hawaii nei.

            Oiai nae, o Kahea ka inoa o kona makuakane, iaia nae i komo aku ai iloko o ka pualikoa Pelekane, ua komo aku oia ma ka inoa o Beckley, he inoa ohana, kekahi o na kanaka Pelekane i @@@@ mua mai i Hawaii nei i ka 1801, a i lilo i mea aʻo i ka oihana ko malalo o ka Moi Kamehameha I; a o ka mea hoi i lilo i kapena no ka papu i kuku@uia e Kamehameha ma ke poo o ke alanui Papu i ka 1816.

            Ma ka oleloia, o Kapena Beckley ka mea nana i hoolala a i hana i ka have Hawaii iloko o ka 1807, a he moopuna kualua o George Healii Kahea Beckley na Kapena Beckley.

            I ko Mr. Beckley kapa ana iaia iho ma ka inoa o Beckley, i kona wa i komo ai iloko o ka oihana koa o Pelekane, ua lilo i mea hauoli loa iaia, ka hoohanohano ana i ka inoa o kona kupunakane, ma ke ano he kanaka Pelekane oia.

 

Haalele ia Hawaii Nei

            He ewalu a i ole eiwa makahiki i kaahope ae nei, ua holo aku o Mr. Beckley maluna o na mokuahi e holoholo ana mawaena o Honolulu nei me Amerika, a ma kekahi huakai a kona moku no Mekiko, ua haalele oia i ka noho hana anan maluna o ka mokuahi a komo pu aku la me na koa o ka poe kipi ma Mekiko, malalo o ke Keneralla Huerta; he eiwa mahina koua noho ana iloko o kela pualikoa, alaila hoi hou e noho hana iluna o ka mokuahi.

            I loko o ka mahina o Augate o ka 1914, i ka wa i hoea ai o kona moku no Palani, ua haalele oia i kona mokuahi, a holo aku la no Enelani, me ke komo ana iloko o ka oihana koa o Pelekane.

            Ua nui ka eha i loaa i kona kino, mai na poka mai a ua enemi, eia mae ua palekana mai kona ola, me ka nui o na medala hoohanohano i papahiia mai maluna oua, a ma ka la 30 o ka mahina o Dekemaba o ka 1919, i hoea hou mai ai oia no kona aina hanau, a noho hana malalo o ke aupuni kalana.

He Hoolewa Hanohano

            Me he mea la, iwaena o kekahi mau hoolewa ano nui i ikeia maloko nei o keia kulanakauhale, o ka hoolewa o George Healii Kahea Beckley kekahi hoolewa hanohano loa, no ka mea ua huliamahi ae na lala o ka Hui o na Mamakakaua, me ko lakou mau kahiko piha, pela hoi ke komo pu ana mai o ka oihana koa e hoohanohano i kela hoolewa.

            Ma ka po o ka Poaono, oiai ke kino wailua e waiho ana maloko o ka hale waiho kupapa‘u o Mr. Williams, ua lawe ae ka Ahahui o na Mamakakaua i ke ku kiai ana me na kahili, he ku i ke anoano me ke kapukapu ke nana aku i na hiona, o ka malamaia aua o kela hana kiai.

            Ma ka hora elua me ka hapa o ka auwina la, i hookauia ai ke kino wailua maluna o ke kaa kupapa‘u, alaila @@@@@ @@@ la @@@@@@@ ka luakini Kakolika, no ka malama ana i kekahi anaina haipule maloko olaila, me ke kaa ana aku malalo o ka malu o na hoa o na pualikoa Pelekane maanei nei, na hoa i komo pu aku ai ka mea i make, iloko o na hoouka kaua ana ma na kahua kaua o Palani.

            Malaila ae na aliikoa kiekie o ka oihana koa o Amerika ma Hawaii nei pela hoi ke Kiaaina McCarthy, ka Elele Kalanianaole, ka Meia Wilson, ame ka lehulehu o ko Honolulu nei poe, no ka ike kumaka ana, i kekahi hoolewa ano nui loa elike me kela.

            Mahope iho o na hana haipule i hoomaka aku ai ke ka‘i ana o ka hoolewa mouka o ka ilina ma Maemae, malalo o ke alakai ana a ka bana puhiohe, o hoohanohano ia au e na pualikoa, a e ukaliia ana hoi e na ohana ame na hoaloha he nui.

            Mauka o ka ilina i kiia ai he mau pu aloha, me ke puhiia ana o ka ole, elike me ka mea maa @oko o ka oihana koa, no na hoolewa o kela ano, i ka wa e hoomoeia aku ai o kekahi o ko lakou mau hoa i make.

 

EKOLU POE O KAUAI I EHA MA KEKAHI ULIA OTO.

 

            Ma ke Sabati, Aperila 10 i hala, he ulia kaa oto ko‘iko‘i loa ka i ikeia ma Kauai ma ka manawa o kekahi kaa otomobile nui i hooku‘i aku ai me kel@ahi pa pohaku ma kahi kokoke i Lihue, a he ekolu mau kanaka i eha, hookahi o lakou aole i maopopo kona hopena, elike me ka moolelo. Ma ka olelo ia he kaa oto nui kela nona ke kumukuai o $7000, a mamuli o ka ikaika loa paha o ka hooku‘i ana aku me ka pa pohaku, ua nahaha ka ia kaa e hiki ole aku ai ke hana hou ae a paa. Aole mea i ikemka i kela hooku‘i ana, no ia kumu aole mea i maopopo i ke kumu o ka hooku‘i ana, hookahi no mea maopopo i ke koho aku, ua holonui ia kela kaa me ka nana ole aku i ka hopena.

            O Joseph F. Calixton, ua haki ka kona papa auwae a opaha, ua moku ke kauia i; oia ka mea ko ‘iko‘i loa o ka poino.

            O Louis Rego, ua haki kekahi wawae a palahe.

            O Virgino Amorim, he mau moku liilii kona ma ka helehelena a ma ka ai.

            Ma ka oleloia he kalaiwa kaa otomobile ka o Rego no Honolulu nei ma mua, a mai Honolulu aku nei ka kela kaa o ka laweia ana no Kauai.

 

Pakele Kekahi Kiakaa Mai Ka Powaia E Na Koa

Mamuli o Kona Piha Akamai i Lilo Ole Ai Kana Mau Dala i ka Aihueia e na Koa

PAU NUI I KA PAA I KA HOPUIA NO KA EPA

Kaa Kela Poe Koa Malalo o ka Malu o ke Aliikoa no ko Lakou Hookolokoloia

 

            Mai holopono ka manao powa, o kekahi mau koa elima, o ka hoolimalima ana i ke kaa o Ah Yum, ma ka po o ka pule aku nei i hala, in a aole ka piha akamai me ka naauao o kela kiakaa otomobile, o ka hopena nae i kau aku maluna @ ua poe koa nei, o ia no ko lakou pau loa ana i ka paa i ka hopuia a waihoia aku malalo o ka malu o ke aliikoa, i kuleana e hookolokolo mai i na koa kolohe.

            Ma ka hora eiwa o kela po Poakolu ua hoea aku la he elima mau koa no kahi e ku ana o ke kaa otomobile o Ah Lum, oiai kela kiakaa e kakali ana o ka loaa o kana mau ohua. Hoike aku la kela poe koa i ko lakou makemake, o ia ke kau ana maluna o ke kaa otomobile, a hele holoholo aku ma kekahi mau wahi o ke kulanakauhale nei.

            Ua pono kela i ka manao o Ah Yum, nolaila kau nui ae la kela poe koa elima maluna o ke kaa, he elua nae o lakou ua lako me ka pu panapana, me ka maopopo ole nae ia Ah Yum, ia manawa, he pu kekahi a kela mau koa.

            Ua lawe hele o Ah Yum i kela poe koa no kekahi mau hora ma ke kulana kauhale nei alaila holo aku la no ke alanui Waiakamilo, a i ke kokoke ana aku i ka hale hana kini balakahiki o ka hui o Libby McNeill, ua komo mai la ka manao hoohuoi iloko o Ah Yum e powaia ana oia e kela poe haole koa, nolaila me ka piha eleu loa hookomo iho la o @@@@@ @@@@@@@@ @@@dlu un un iho la oia i kana mau bila dala mahope o ka noho o kona kaa.

            Iloko ka o kona nanea, ua hoopuiwaia mai oia i ka pa ana aku o kekahi pu panapana ma kona pepeiao hema, a pela no hoi i kauia ae ai he pu ma kona popeiao akau, nolaila aia kona poo ke waiho la mawaena o na pu panapana elua.

            Ua kauohaia aku la o Ah Yum e na koa e hoopaa mai i ka holo ana o kona kaa, a ia manawa i hoomakaia ai e huli i kona kino, aole nae he loaa o kana mau dala elike me ia a na koa i manao mua ai, e loaa aku ana he mau bila dala mahuahua ia lakou, maluna o ke kino o kela kiakaa.

            No ke poho ana o ko lakou mau manaolana, ua kauohaia ae la o Ah Yum, e kau hou iluna o kona kaa, me ke kau ana ae no hoi o ua poe koa nei, a kauoha aku la iaia e hoihoi pololei ia lakou no Leilehua.

            Ma keia wahi i imi ai o Ah Yum i wahi nona e pakele ai, nolaila hoohana iho la oia i kona kaa, ma ke ano e ike mai ai kela poe koa, aole he nui o ka aila gasolina i koe iloko o ka ipu aila; ua lilo kela i kumu e kuamuamu ai ua poe koa nei, eia nae, olelo nui aku la, na lakou e kuai i ka aila, i hiki ai i kela kaa ke lawe ia lakou no Leilehua.

            Ua hoomau aku la kela kaa i ka holo ana a hoea no kekahi wahi kuai aila gasolina mauka ae nei o Kalihi, ua moe nae ka mea nona kela halekuai, nolaila holo ioa aku la lakou no ka halekuai o Y. Yamane ma ke alanui Moi me Kamehameha IV.

            Ua paa no ka puka o kela balekuai, aka nae ike aku la oia i ke ku mai o kekahi lio, ma kahi pouliuli, nolaila.

(E nana ma ka Aoao 4.)

 

KA AIHUE MOA.

 

            He elima mau keikikane kolohe, mai ka 11 a ka 14 makahiki pakahi i laweia e ka makai i ka halewai ma ka auwina la Poalua nei, mamuli o ka hoohuoiia ana na lakou i aihue i kekahi mau moa. Mamuli o ke kokua a kekahi wahine ka mea nana na moa eiwa, elike me kana olelo, i nalowale iloko hookahi po, i hiki ai i ka makai ke hoomaopopo a ke hopu i kekahi o na keiki i paa ae i ka hopuia a mamuli o ka hoonowelo olelo ana a ka makai ia keiki i alakaiia aku ai na makai a hoea i ka hale o na keiki e ae, a pela i pau loa ai ia mau keiki i ka hopuia. Ma ka oleloia ma na apana o Makiki ame Lunalilo kahi maauhele mau a nei poe keiki.

 

Hiki Ole I Ka Hale o Ka Moa Ke Huna I Ka Rama

Loaa Poo Aku ka Okolehao i na Luna Oihana Federala Maloko o Kekahi Halemoa

PAA MAI HOOKAHI KEPANI I KA HOPUIA

Kauia ka Hoopa‘i Kanono Maluna On a Maloko o ka Aha Hookolokolo Federala

 

            Ua akamai no ka noonoo ana e kukulu i kekahi halemoa, i punana no ka hana puhi okolehao e lawelaweia ai eia @ae iloko o ia manawa hookahi, ua lawa na kiu federala me ka lolo e hoopuhili ai i ka hana a ka mea hakihaki kanawai, ma o ka loaa pono ana aku o na hana puhi okolehao, maloko o kekahi hale moa mawaho ae nei o Kaimuki.

            Mawaho ae nei o Kaimuki, ma ke alanui Umi, ua kukuluia kekahi halemoa nui, e kekahi Kepani nona ka inoa o H. Fukuda, e noonoo ole ia aku ai, he puhi okolehao ka hana nui maloko o kela hale, e ka poe e maalo ae ana ma kela wahi.

            Ua kukuluia aku keia hale malalo o kekahi puu, he hale nui, e nui ai na moa e malamaia maloko olaila.

            Ma ka auwina la o ka Poalima aku nei i hala ua kaalo ao la na luna oihana federala mawaho o kela halemoa, o ka mea nana i @ookomo mai i ka manao hoohuoi iloko o laua, o ia no ka nui maoli o kela hale, nolaila hookokoke aku la laua, i kahi i ku ai o ua hale nei, a ma ka nana aua aku, he uuku loa nawahi moa, e kohu ole ai ko kukulu ana i kekahi hale nui e like me kela.

            Ua hala okoa kekahi manawa o ka noonoo ana o na kanaka. o ke aupuni, alaila, hooholo iho la e komo maoli maloko o kela halemoa e nana ai i na mea oloko.

            I ko laua komo ana aku iloko, loaa aku la he wahi puka nuku ma ke kihi o ua hale nui la, nolaila hoea loa aku la na luna aupuni malaila, a i ka hemo ana mai o kela panipuka, eia ka he wahi nui okoa aku, ua eliia ilalo o ka honua, komo loa aku la laua iloko o kela wahi e moe mai ana he Kepani, ka on a nona kela hale, a e hohono mai ana hoi ka okolehao a o ka mea i loaa aku ia laua, e ku mai ana kekahi ipuhao puhi okolehao me na galani okolehao he kanaha ka nui a he eha hoi galani o na mea i hoawaawaia.

            Ua hookaha loa ia aku ke Kepani nona kela mau waiwai i ka hoea ana aku o na kanaka o ke aupuni. Ua paa oia i ka hopuia, me kona ae okoa ana aku i kona hewa, i ka wa @ hooloheia ai kona hihia imua o ka aha federala, a kauia mai ka hoopa‘i o elima haneri dala maluna on a, me kona uku pu i na koina o ka aha ma kahi o ka umi-kumamahiku dala me kanahiku keneka.

 

LOAA KOKE NO KE KAA MAHOPE IHO O KA AIHUEIA ANA.

 

            Aohe i piha ka hapaha hopa mahope iho o ka lawe aihue ana o ka mea aihue i kekahi kaa oto amo ka loaa hou ana i na makai. O ka on a nona ke ka i aihueia ai oia ke Kapena B. L. Flandigan o ka Papu Kamehameha, mamua iho o ka halekoa kahi o ke kaa i ku ai ma ka manawa o ka piko pau iole i lawe ai.

            I ka manawa i oili mai ai ke Kapena Flandigan a ike aole kona kaa, ua hoike koke ia ae ka nalowale ana i ka oihana makai, a o ka makai kuikawa e ku hana ana ia manawa Holstein ka i hoonohoia aku e huli i ke kaa i aihueia. I ka hoea ana aku o ka Makai Holstein i ka uwapo ike aku la oia i keia kaa aohe kanaka oluna e ku ana ma ka aoao o kekahi barela ailaea ma kahi kokoe i ka Uwapo 16. Ua hanini ka aila maluna o ka lepa mahai o ka barela aila a ua hoopiha pu ia ka pahu aila o ke kaa me ka aila. Ua manao ia ua ike mai ka mea kolohe i ke kanaka kiaipo a ua haalele i ke kaa malaila, me ka manao paha e hoi hou mai i ka manawa e kaawale aku ai o ke kuaka kiai po.

            O keia iho la ka ehiku o na kaa otomobile i aihueia ilojko o na pule aku la i hala, a no ia mau kaa apau aneane e pau loa i ka loaa ma kekahi wahi mamao loa.

            LONDON, Apr. 19 - Ua hoike ae ke Kuhina Nui Lloyd George i geia la e noho malie ana na aupuni huiia me ke komo ole aku e kokua i kekahi aoao ma ke kaua e hooukaia mai la mawaena o Helena ame Tureke.

 

Nui Na Mamo a Na Mikanele i Akoakoa Mai

Malama ka Ahahui o na Hoahanau i ka Halawai Makahiki Maloko o Honolulu Nei

KAA KE KIEKIE O NA OHANA I KO KAUKA

Ukali Aku ka Ohana o Cooke Mahope Akoakoa na Kupuna a Hoea i na Moopuna

 

            Maloko o ka Hale Memoriala, ma ka Poaono aku la i hala, i akoakoa ae ai na mamo a na mikanele, ma ka halawai makahiki a ka Ahahui o na Hoahanau; he halawai hoi i hoea ae ai na keiki kahiko loa a na makua mikanele, ahiki aku i na bebe e hiiia ana e ko lakou mau makuahine,.

            Iwaena nae o na ohana apau i akoakoa ae ma kela halawai, o ka ohana a Kauka ka ohana oi loa aku o ka nui o na mamo, no ka mea ua hiki aku ka nui o kela ohana, ma kahi o ke 68, a ukali aku hoi ka ohana o Cooke mahope, me ka heluna o 33.

            Iwaena o na mea kahiko loa o na mamo a na mikanele i akoakoa ae ma kela halawai makahiki, oia no na keikikane elu ame ke kaikamahine hookahi a ka Rev. Peter J. Gulika, a he mau bebe liilii loa kekahi i hoea ae, no ka hookomo ana i ko lakou mau inoa iloko o ka papainoa o na lala o ka ahahui hoahanau.

            I ka manawa e kaheaia ai na inoa o na mikanele kahiko loa i hoea mai no Hawaii nei, o ka manawa ia e paneia aku ai, me ka heluna iloko o kela ame keia ohana o na makua mikanele, elike me ia malalo iho nei:

            Rev. Hiram Bingham I, 15; Rev. Asa Thurston, 10; Rev Arteus Bishop, 7; Levi Chamberlain, 11; Rev. Lorrin Andrews, 3;

            Rev. Ephriam Clark, 13; Rev. Peter J. Gulick, 3; Dr. G. P. Judd, 68; Rev. Dwight Baldwin, 14; Rev. William T. Alexander, 12;

            Rev. John F. Emerson, 1; Cochran Forbes, 7; Rev. Harvey Hitchcock, 2; Rev. Alonzo Lyons, 1; Rev. Lowell Smith, 9;

            Rev. E. O. Hall, 11; S. N. Castle, 7; Alos S. Cooke, 33; Elins Bond, 8; Rev. Samuel Dole, 1; Daniel E Paris, 3;

            William H Rice, 13; George R. Rowell, 2; Jas. W. Smith, 6; Samuel S. Damon, 3.

            Mahope iho o ke kaheainoa, ua malamaia he mau himeni e na keiki liilii o ka ohana Atherton, oia o Miss Marjorie Richards, he ekolu mau keiki o ka ohana Cooke ame Miss Forbes.

            Ua weheia na hana o kela halawai makahiki e George P. Cooke, ma ka heluhelu ana mai i kana hoike no ka makahiki, ma ia hoike e hoakaka mai aua oia, i ka haawi ana aku o ka Papa Misiona Hawaii i ka huina o $25,000 i ka Ahahui Hoahanau, ma ke ano he waihona hoomanao, no ka malama ana aku i ka maemae o na hale ame ke kahua e ku nei na hale o ka Ahahui Misiona ma ka aoao makai o ke Alanui Moi.

            Ua hoike pu ia ae no hoi, ka waiho ana mai o Robert N. Andrews, ke keiki a Lorrin Andrews, ka mea nana i hoomakaukau i ka buke wehewehe hua olelo Hawaii i kona kulana he mea hoopaa i na inoa o na mamo a na mikanele, ammuli o ka hapopo o kona mau maka.

            Ua nui ka minaminaia o kela waiho ana mai o Mr. Robert Andrews i Kona kulana, a ua hoike okoa ae kekahi poe i ko lakou manao minamina, ma ka haawi ana i kekahi mau wahi leka, me na huina dala mahuahua i loko.

            Na W. R. Castle i heluhelu mai i kekahi pepa e pili ana i ka halekula kahiko, kahi i hoonaauao mua ia ai na keiki a na makua mikanele, a he nui kana mau mea i hoikeike ae ai, o kela au kahiko, i lilo, i mea ano hou, i na hanauna o keia au.

            O na lunanui o ka ahahui i kohoia no keia nee ana aku, o keia malalo iho nei ka poo i kohoia:

            George P. Cooke, peresidena; Miss Ethel Damon, hope presidena; Lyle Dickey, puuku; ame E. E. Lyman, lunahooia.

            SACRAMENTO, Apr. 19. - Ua kakauia aku e ke Kiaaina Stephens i na kiaaina apau o na mokuaina i keia la e noi aku ana ia lakou e kakoo mai i ka manao o ka mokuaina o Kaleponi maluna o ka ninau Kepani, ma o ke noi ana aku i na elele i ka ahaolelo e hui pu mai me na elele o Kaleponi.

           

Hookahi Koa i Make Mamuli o ke Pa-hu Ana o na Meakaua

Pa-hu ka Hale Hoahu o na Meakaua ma Castner ma ka Po o ka Poaha o ka Pule i Hala me ka Nui o na Poino i Ikeia a Eha Elua Mau Koa

 

            Ma ka hapalua o ka hora eiwa o ka po o ka Poaha o ka pule aku nei i hala, iloko o ka nanea ame ka palaka o na mea apau, aia hoi, ua pa-hu ae la ka hale waiho o na meakaua, o ka oihana koa ma Leilehua ae nei, a o ka hopena i ikeia, o ia no ka make loa ana o kekahi koa, a loaa hoi he mau palapu i kekahi mau koa elua, me ka hoopilihuaia o ka noonoo o ka nui ae o na koa ma kela wahi.

            He hale hoahu lako kaua no kekahi e ku kokoke mai ana, ma kahi o ke pa-hu ana ae o na meakaua o kela hale kekahi i poino, mamuli o ke pa-hu ana ae o na lako kaua maloko olaila, me ka hoopoino hapaia o kela hale. E hiamoe ana no ke koa i make ai, maloko o kona hale, aole no i mamao loa mai ka hale hoahu lako kaua aku, o ke pa-hu ana; ma kekahi kumu nae i maopop ole, ua halawai oia me ka poino, me he mea la ua loaa pono aku oia i ka ikaika o kela pa-hu ana.

            Ua nui no na palapu i kau kau maluna o na haole koa e ae elua, eia nae he mau poino e make ole ai laua, aka e hiki ana no ke hoolaia a hoi ae no ko laua puali.

            Ua Hora Kino aku o Kenerala C. G. Morton, no ka huli ame ka noii pono ana i ke kumu o kela pa-hu ana o na lako kaua, a ma na hoike i loaa mai iaia, aole ia mamuli o na hana kolohe a kekahi mea, aka ua pa-hu maoli ae no, mamuli paha o ka nui loa o ka wela maloko o kela hale.

            Ua lele liilii ka hale o kahi i pa-hu ae ai i kahi e, a o kahi keia i waiho @i na lako kaua; a pa-hu ae ai, aia ke kahi lua hohonu malaila, o umi kapuai me iwakalua-kumamalima kapuai ke

 

PAA NO KA HALIHALI OKOLEHAO

 

Ma ka po o ka Poalima aku nei i hala i loaa pono aku ai i na luna oihana federala, he ipuhao puhi okolehao, ame na mea i hoawaawaia ma Punaluu, Koolau ae nei, a he Kepani o Eikiehe Tada, ka i paa mai i ka hopuia, no ke ku-e i ke kanawai hookapu waiona.

            Ma ka ulia laki wale no i paa ai kela Kepani i ka hopuia, a me ka loaa ana aku o na mea paahana puhi okolehao i na kanaka o ke aupuni.

            Oiai na kanaka o ke aupuni ma kela huli o ka aina, ua hoohuoiia kekahi kaa kalaka, e holo ana no Honolulu nei, me ekolu poe kanaka maluna, no ka halihali o kela kaa i ka okolehao.

            Ua kauohaia ke kiakaa e hoopaa i ka holo o kona kaa, a ma ka huliia ana aku oluna o ua kaa nei, ua loaa aku la he 18 mau galani okolehao iluna, a ma ka noke ia ana aku i ka niele, no kahi i loaa mai ai kela mau galani okolehao, i kuhikuhi mai ai kela poe, mai kekahi Kepani mai ia nona ka inoa maluna ae nei, nolaila na kauoha hou ia ke kiakau e hoohuli hou oia i kona kaa ihope, a o lawe pololei aku hoi i na kanaka o ke aupuni, no kahi o ke Kepani puhi okolehao i noho ai.

            He oiaio ma ka hoea ana aku o ua luna oihana federala, no ka home o Tada ma kahaluu, ua loaa aku la he ipuhao puhi okolehao o kanaha galani ka waiwaiio, a he elima mau barela o na mea i hoawaawaia, me iwakalua galani okolehao.

            O ka on a nona ke kaa kalaka, pela me ka poe maluna o ua kaa nei, pela me ke kiakaa, ua paa lakou i ka hopuia, mawaho ae o ke Kepani nana i puhi maoli i ka okolehao.

            Ma ka Poakahi iho nei i ae okoa ae ai o Tada i kona hewa imua o ka aha federals, a kauia mai ka hoopa‘i o elima haneri dala maluna on a, me na koina o ka aha.

           

HOLO I KALEPONI A KE AUWE MAI LA I KA PILIKIA.

 

            I kulike me ka manao o kekahi leka i loaa mai i kekahi wahine o ka ohana Pukiki ma Honolulu nei mai kekahi kaikamahine mai o ka ohana I amera o ka holo ana aku no Kaleponi elua mahina i hala aku nei, he nui ka ka pilikia o na ohana Pukiki e noho mai lama Kaleponi mamuli o ka nele i ka hana, ua hoolilo i na wahi kenikeni o ka lawe pu ana aku a ua pau, a ua ne@e maoli i ke dala ame kekahi mau mea

 

akea, a ke nana aku na like me kekahi luapele.

            Ho mau hale no kekahi i hoopoinola, a ma ka hoakaka a Kenerala Morton, e hiki aku ana na hoolilo, no ka hana hou ana i na wahi i poino, ma kahi o ka hookahi kaukani dala, a no kekahi hale hoi i hanaia me ka punna kameki, he hale hoahu no o na meakaua, he nuku ka poino i loaa ia hale, e hiki aku ai nae na lilo ma kahi o ka haneri dala.

            O kahi i ku ai o na hale i hoahuia ai o na lako kaua, aia mawaena o Castner ame Leilehua, me ka paa i ke kiai mau ia i kela ame keia manawa, o ke ao ame ka po.

            Ma kela po o ke pa-hu ana o kekahi o na hale hoahu meakaua e holoholo ana no kekahi koa k@a@ ma kona wahi mau a e hiamoe ana hoi ke kopala, ma kona keena maloko o ka hale i hookaa waleia no na kiai, i loko o ka nanea i hoomalamalamaia ae ai kela wahi holookoa, me ke kani auiaa ana ae o na meakaua, me ka hoonaue@e holookoa ia o kela kahua hoomoana o na koa, a hoea loa aku no kekahi mau wahi mamao.

            Ua ikaika maoli kela pa-hu ana, me ke ala ana o na koa apau mai ko lakou hiamoe mai, a no kekahi manawa loihi mahope mai, akahi no a hoauheeia aku na manao pihoihoi malloko aku o lakou.

            No ka ikaika maoli o kela pa-hu ana, ua manao na aliikoa ma Kahauiki, ua hanee okoa mai kekahi kuahiwi.

            Ma na kahua hoolulu e ae o na koa, ua hoomaopopo kolaila poe i ka @@@@ue, ma kela manawa o ke pa-hu ana, a ua komo na manao kuhihewa iloko o lakou he @@@@@@ @@@ @@@ @@ kekahi ola‘i ikaika.

           

            e ae e pono ai, elike me ka hoakaka a ia leka e ikeia iho ana malalo nei:

            "Mai ko makou hoea ana mai ianei ahiki i nei manawa aohe loaa o ka makou hana, aole mea hookahi o makou i loaa ka hana," wahi o ka hoakaka o ka leka a Rose Lamera. "O ka makou mau wahi kenikeni o ka lawe pu ana mai ua pau loa i ka hooliloia aku no na mea e pono ai ke ola nana ma nei aina malihini, e @ho no ka ka noho ana ma Hawaii ai ia no kahi hua kaukama, i holo mai nei ka hana ianei halawai ana me na popilikia he nui. I nei manawa aohe a makou wahi dala i koe no ke kuai ana aku i mau meaai a i paa kamaa hoi. E oluolu e kokua mai ia makou i hala ae nei pilikia nui. E oluolu, e ke Akua, e oluolu mai. E haawi mai i kau kii o bebe, ua @alowale kekahi kii on a. O, ke makemake loa nei au e hoi aku! E oluolu e pane mai i keia leka a‘u. Mai poina." O keia ae la ka manao o ka leka a Rose Lamera.

            Ina he oiaio na hoakaka o keia leka he mea pono i na Pukiki e noho nei ma Hawaii e noho iho maloko o keia teritore a mai apakau i ka holo aku i Kaleponi oiai ke nele mai la ka Ipuka Gula i ka hana e pono ai ka noho ana aku ma ia aina malihini, a he nui no hoi na pilikia o ka noho ana aku ma ia wahi.

 

EKOLU POE I EHA I KA MANAWA I HOOKU‘I AI NA KAA.

 

            He kaa oto e kalaiwaia ana e Takashi Idiki ka i hooku‘i mai ke kekahi kaa i maopopo ole ka mea nana o kalaiwa ana, ma ka hookuina o na alanui Beritania ame Keeaumoku, a me ia hooku‘i ana, ekolu poe i halawai me ka eha ma‘uwale ma ka po o ka Poaono i hala, elike me ka hoike a na makai.

            Ua moku kekahi wahi ma ka a-i o Idiki mamuli o kona kiolala ana aku imua a hooku‘i me ke aniani pale omua o ke kaa a nahaha ke aniani. O kekahi mau ohua e iho e kau ana maluna o ia kaa oia o Mrs. Suma Ida ame ka bebe, ma na maka a ma na poo ke @@@@ mau wahi i eha mamuli o ka hooku‘i ana me luna o ke kaa. O nei poe apau ekolu ua laweia ae i ka halema‘i o na poino ulia a malaila i lapaauia mai ai.

            Ua paa ia o Idiki e na makai mamuli o kona holonui me ka nana ole i ko ha‘i pono, aole o ia wale, aka we kona kahiohio pu ana kekahi.