Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 15, 15 April 1921 — Page 6
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He Moolelo no
LEOLA DALE
a i ole
Mai ke Kulana Nele a i ka Waiwai-Na
Aloha Elua i ka Ipo Hookahi
@mai oe e Mr. Kinikele i ko'u manao, a @o ka mea hiki ia'u ke olelo ae; he hookahi @maopopo loa, he mau leka apuhi kela," wahi a @ piha i ke kehaha. "E haawi mai oe i kekahi @ i nana aku ai au i ka limakakau!"
@ la na wawae o Kikila iluna o ka lepo, no @ e hiki iaia ke hoolalo i kana mau olelo, @ ua @ ekolu i ka haehaeia, a o ia nae kaua o ka pane ana mai:
Ke kaumaha loa nei au i ka hoike ana aku ia oe, aole @ leka a ekolu me a'u aka ua pau i ka haehaeia no ka mea o ke a'o maloko o kela mau lake a ekolu, o ia no kou haehae ana, a o ka mea oi loa aku o ka polihilihi, aole he inoa i kakauia maloko o kela mau leka."
"He mea kupaianaha maoli keia, pehea la oe i manao 'ai @ aku au i kekahi leka o ke ano kolohe ia oe, me ke @ i ko'u inoa malalo."
Ma kela wahi i hoakaka mai ai o Kikila i kona naaupo @ punihei wale ana i na mea i hookikinaia mai @ kela mau leka ekolu, alaila hoakaka mai la @ maoli ia o kona noonoo, iloko o kela @ na la ana o ke kaawale ana mamuli o no kuhikuhi @ maopopo ole iaia, he oiaio paha, a i ole he @ paha ka Kikila mau mea e kamailio aku la @.
"@ he wahi apana uuku i kekahi o kela mau leka@"
"@ e nana ae au maloko o na pakeke o kuu kuka, malia @ kekahi apana liilii o ka leka." o ja nanao iho la @ maloko o na pakeke o kona kuka me ka hu'e @ he apana pepa, a o kahi o ka laki, he mau @ e kau ana, a haawi aku la oia ia Cicile, no ka mana ana mai.
"Ua kulike i'o keia limakakau me ko'i aka i hoike aku @ Mr. Kinikele ea, he limakakau keia i apuhiia @. O e huikala koke mai oe ia'u no ka mea @ i na olelo oiaio ole, a ua manaoio maoli no @ mahuka aku oe me Pole Madena!"
"Ke ike mai la oe e Miss Kanahope, i ka oiaio loa o ka'u @ apau i kamailio aku nei ia oe, a owau hookahi ka mea i mamo i na haawina ehaeha he niu, mamuli o keia @ kolohe o ka mea manaoino a i hoike hou aku no @ aloha aku au ia Miss Dale, me kuu naau apau."
"@ anei ka mea oiaio e Mr. Kinikele? Ua paa ka @ mawaena o Miss Dale ame Pilipo Daika, no ko @ aku i kekahi manawa."
@ keia o na manawa a Kikila i lohe aku ai no ka @ ana o kana aloha me kona enemi nolaila ua aneane hiki ole iaia ke hoomanawanui hou iho i kona mau @ ehaeha aka hilinai mai la nae oia ihope i ka noho o @.
MOKUNA XXVI
@ anei ua hoopalau o Pilipo Daika me Miss @ wahi ana mahope iho o ka hala ana o Kekahi mau @ noho mumule ana.
"Ae, ua hoopalauia laua a ua lohe na mea apau i kela @"
I ka @ a ma ke ano hea i hoea mai ai i ka @ @ @ kanaka me Miss Dale/ wahi a Kikila me ka leo hookikina ka mea nana i hookau aku i ka maka'u @ no ka mea ua loli ano e loa ae ko Kikila @ he kanaka la oia, i loaa na manao @ eia nae ua awiwi mai la no oia i ke kamailio hou ana
"E @ i kau mau huikala ana mai e Miss @ in a ua lilo ka'u mau olelo i mea hoopilijia aku @ a i ole e kapa mai ana paha oe ia'u i ka piha @ e ike iho no oe i ke kumu o ka ikaika @ aole au he wahine o na wahine ka poe @ i ko lakou mau manao a no'u nei la @ ke kiaha o kou kaawale ana no @ ka mea @ke kiaha o ko'u inaina no na mea i @ a no keia nuhou kookahaha noonoo @ mahop o ko'u kaawale ana no @ ka mea oiaio loa ea ua aloha aku @ me kuu uhane apau."
@ a Kīkila ua auhee koke aku la na @ ole mailoko aku o Cicile alaila paa mai la @ kaikamahina nei maluna o ka poohiwi o @ mai la me ka leo oluolu
@ i mea e hoehaehaia ai kou noonoo no kau mau @ mai nei imua ou no ka mea ke ike nei au i @ o ka @ i @ ai iloko o keia mau la aka @ a e hoike aku no au i ka'u mau mea @. Ua hanaia kela hoopalau ma ka po i @ hulahula nui a ma ke kakahiaka nui ae @ mai ai ka Lede Waka a hoike mai la i kela @".
"Alaila heaha iho ia ke kumu nui o ka pupuahulu ana mai o kela wahine e hoike ae no kela hoopalau."
"Aole i maopopo ia'u malia paha no kona lilo ana he @ no Pilipo Daika nolaila he nuhou hauoli loa kela i @ aku iaia pela iho la i makemake ai e lawe ae i ke ko'iko'i o ka hoike ana i ka nuhou nana i hoohauoli @ manao."
"Pela @ ka ua hauoli i'o kela wahine no ka hoopalauia ana o kona kaikunana." i namuuamu liilii iho ai o Kikila me ka hamohamo ana ae o kekahi lima ma kona lae. "O @ pehea la i hikiwawe ai ka hoopoina ana o kela kaikamahin i kana hoohiki! Ua piha anei kekahi kaikamahine maemae elike me Leola i ka epa?"
"Ea e Mr. Kinikele, pehea oe e kapa aku nei la Leola i ka epa Aole anei ua kaawale loa oia mai kekahi aelike mai e hiki ai iaia ke hana aku elike me jone makemake?"
"Aole oia i kaawale aole loa! wahi a Kikila me ka leo nui aka nae hoololi koke ae la i kana mea mua i manao ai e @ mai a pane ae la: "E huikala mai oe e Miss Kanahope no kau mau mea apau i ike ai e Miss Kanahope no ka mea ke ike nei au o oe wale no ko'u hoaloha!"
"He liilii ioa ka'u mau mea i ike wahi a Cecile me ka @ no kona ike mai i ka hele maoli o ka helehelena o Kikila a haikea o kela ka mua loa o kona ike ana @ o kela ano.
"MA kekahi kahiaka ua hoea aku o Pilipo Daika no ke Kakela Lome a oiai oia e noho pu ana me Leole i hoea mai ai o @ e paa ana i ke leka a kana kaikamahine maloko o kela leka e hoakaka mai ana o Pole, no kona holo mahuka ana me oe a ua piha loa ka oia me ka hauoli."
"E HOOMAU AKU I KE KAMAILIO ANA MAI E Miss Kanahope a mai hoao oe e huna aku i kekahi mea" wahi a Kikila me ka aaki ana iho i kona mau ku'i.
"MA KELA MANAWA O KA HELUHELUIA ANA AE O KA LEKA UA MAULE AKU LA O LEOLA."
Ma kela wahi i pa'i ino aku ai o Kikila i kona lima maluna o kona noho ka mea nana i hoopuiwa ae i kona lio a hooho ae la ua kanaka opio nei i ka pane ana ae i keia man olelo:
"Alaila ua manaoio loa anei o Leola i na manao apau maioko o kela leka he mau mea oiaio ia?"
"Heaha hou ae kana mea e hana aku ia ioai he ku maoli no i ka oiaio na mea apau! O kou hoi koke ole ana mai o kekahi kumu ia i manaoio aku ai o Leola ua polopei na mea a Pole Madena o ke kakau ana mai."
"Ae aole mamuli o ko'u holo mahuka ana me kela kaikamahine ke kumu o ko'u huli hoi koke ole ana mai, aka ua puni ai u na hana kolohe a ka mea lokoino."
"O ka Haku Baumona pu kekahi ma kela manawa o ka maule ana o Leola a ua kii okoa oa ke kauka i kona hoea ana mai ua haawi aku oia i ka oleloa'o i Leola aole e hele ma na anaina hulahula a mau anaina hoohauoli e ae paha. o keia na mea a ka Haku Baumona o ke kamailio ana mai ia'u.
Me kela kauoha paa no nae a ke kauka aole i hooloheia aku e Leola ua hoea ae oia ma kela aha hulahula a ma ka olelo mai a ka poe i hele pu ma kela aha hulahula aole he manawa e ae a lakou i ike ai ia Leola i ka ulumahiehie elike me kela a ua hoikeike maoli mai no oia i jona hele a piha i ka hauoli
Ea ua hehenaia anei au a i ole ua piha kela kaikamahine me na ano lapuwale ame ke aloha ole i loaa ole iho ai iaia na manao ehaeha no'u? E hoomau aku i kau kamailio ana mai!
Aole he meah hou aku e kamailio ai koe wale no me he mea la ma kela po o ka aha hulahula i noi okoa aku ai o Pilipo Daika ia Leola e lilo mai i wahine nana a ua aeia aku hoi kela noi no ja mea ma kekahi kakahiaka koke ao no o holopapa ae ai ka lohe apuni o Lome nei no ko laua hoopalauia ana.
Auwe no ka hoi e! i hooho ae ai o Kikila me ka ehaeha maoli o kona noonoo no ka mea a Leola i hana aku ai. He ekolu wale ae neo no po i hala iloko o kuu mau lima i moe mai ai o Leola a mai kona mau lehelehe ponoi mai i hua'i ae ai ola i na olelo e hoike ana no ka nui o kona aloha ia'u eia ka iloko o na hora helu wale no e poina ae a kela alpha a haawi aku la oia iaia iho no kekahi kanaka okoa loa ke kanaka hoi ana i aloha ole ai! Ea ua hehenaia anei au?
KE nana aku la o cicile Kanahope me koua manaoio maoli no ua hehenaia o Kikila no ja mea e kamailio ana ua kanaka opio nei a e akaaka ana i kekahi manawa a o ia nae ka ua o Kikila o ke kamailio hou ana mai
Auhea oe e Miss Kanahope ke makemake nei au e kokua mai oe ia'u He kino wahine kou a ma keia wahi i hoea mai ai i ka lilo ana o ke akamai ame ka hana a ka wahine i mea e holopono ai. O ko'u hana hookahi ana maluna o keia ninau pohihihi he hana paakiki ka holopno ana ke ole oe e kokua pu mau ia'u. I hoike aku au ia oe ea aia kekahi hana epa me ke apuhi i lewalaweia!
Aia 'o anei kekahi mau hana apuni i hapaia! E hoomanao iho oe no kela apana pepa apuka e paa la iloko o kou lima au no i hooiaio mai nei imua o'u aole nau i hoouna ae i kela mau leka ia'u a e hoomanao pu hoi i ka leka a Pole Madena i hoouna mai ai i kona makuakane he leka apuka no kela aole mai ia Pole mai I e Miss Kanahope ke hopohopo loa nei au e lawelaweia ana kekahi mau hana i oi aku i keia a malia aia o Leola he pio a he paahao maloko o ke kakela i keia manawa.
Luliluli ae la ke poo o Cicile a i aku la: "He hana pohihihi loa na kekahi kanaka ka hoao ana e hoolilo ia Leola a paahao maloko o kona kakela ponoi no ka mea i ka wa kahea ae ai kela kaikamahine i na kokua e hoea koke aku ana na kauwa lehulehu amua o kona alo no ka hoohoka ana i ka manao o ka mea i makemake e hookau aku i kekahi mau hoopilikia ana maluna o Leola.
Ua paa loa ko'u manao no ia mea mai kela manawa mua loa mai no a'u i ike ai iaia me ka nui no hoi o ko'u hoowahwaha no ke ano o kana mau hana Aole no nae o'u naua no'u iho aka no ko I eola mau pono wale no ka'u mea i noonoo nui aku ai a ua aneane hiki ole no ia'u ke mauaoio ua ae mai o Leola e lilo i wahine na kela kanaka. O ka mea mua loa nana i hoike mai ia'u no ko laua hoopalauia ana oia no o Pilipo Daika ponoi me ko'u manaoio ole aku mae ia mau olelo aka i ko'u lohe hou ana mai ia oe mai me he mea la he oiaio na mea apau O nou e Leola ka'u minamina nui loa!
Mai ho'opaa i na manaolana e Mr. Kinikele no ka mea aole i lilo aku o Leola i wahine na Pilipo Daika i keia manawa malia e hoea mai ana no i ka manawa e lilo ai kela hoopalau mawena o laua i mea ole!
Heaha nae ka hana hiki ia'u ke lawelawe aku i wahi e hooko ole ia ai ka haha hiki iaia ke hele aku no ka aina hnai holoholona no ka mea ua kipaku okoa ia mai oia e ku a hele mai ka noho ana aku ma kela wahi. He hookahi wale no mea a ua kipaku okoa ia mai oia e ku a hele mai ka noho ana aku ma kela wahi. He hookahi wale no mea a ua o Kikila e hopohopo loa la o ia ke koi aku o Pilipo Daika ia Leola e holo laia no na aina mamao ma ia ano e hiki ole ana iaia ke hana aku i wahi e hooholaia ai kela kanaka ino.
I ua o Kikila no paha ka maopopo o kona mea e hana mai ni haawi mai la oia i kona lima imua o cicile a i mai la.
Ke haawi aku mei au i ka'u mau mahalo ana ia oe e Miss Kanahope no kou hilinai ana mai maluna o'u no ka mea ua hiki loa ia'u ke naua aku maluna o kou mau maka aole oia i manaoio ua pili kekahi hewa ia'u elike me ia a na kanaka i nana mai ai
Ae mahope iho o ka lohe pono ana i na mea'apau mai ai oe mai ua hoopa loa ia ae ko'u mau manao pohihihi a ke hilinai aku nei au maluna ou elike me ko'u hilinai ia'u iho."
Hapai ae la o Kikila i ka lima o Cicile iluna a hoopili mai la ma kona mau lehelehe alaila pane mai la.
Ke kalokalo ae nei au i na lani e ike ole oe ia mea he ehaeha elike me ia a'u e auamo nei i keia wa alaila hookuu aku la oia i ka lima o ke kaikamahina opio ku ae la @ iluna me ka pololei a hoomau hou aku la i kana kamailio ana.
I hoike aku au ia oe e kuu hoaloha ea aole i hoea mai i ka hopena o heia hoouka kaua no ka mea ua ppaa loa kuu manao e hoea mai ana no i ka le e lanakila ai au maluna o Pilip Daika.
He keu aku hoi ha a ka mea hauoli o ka mana ma e hiki ana ke hoohokaia ka manao o kela kanaka Wahi a Cicle me ka nui o kona aloha ia Kikila Ia oe e @ mai ai ia'u ihea oe e hele aku ai?
Aole i maopopo ia'u ka'u wahi e hele aku ai wahi a Kikila o ka pane ana mai me ke kau ana aku maluna o kona lio me ka akaaka ana mai hoi ia Cicie a i hou mai la:
Ua loaa mai nei ke kauoha ia'u e ku a hele mai keia wahi aku aka nae aole au e haalele koke ana aia no i ka'u manawa i ike ai o ka wa iho la ia e hele aku ai no kekahi wahi @ loa, ia wa e pau ai ko'u maalo hou ana mai ma keia wahi.
Aole a =nei oe e ae mai ana e hoi pu kaua no ka hale e Mr. Kinikele?
Luliuli wale ae la no ke poo o Kikila a i mai la: "Aole e hiki ia'u ke ae aku i kau kono. He oiaio u a manaoio loa aku au ia oe no kau mau mea i kamailio mai nei no ka pili ole o ka hewa ia'u aka no ka Haku Hao ame kana wahine he okoa loa ko lau anoonoo. Ina oaha aia no i ka hale ka Haku Baumona kuu hoaloha kahi i noho ai ua hiki ia'u ke hoike pau aku imua ona i na mea oiaio e pili ana no ke kumu o ko'u ike ole ia ana maanei nei aka aole oia ma ka hale nolaila e huikala mai oe e Cicle no ka hiki ole ana oa'u ke ae aku i kau kono alaila wehe ae la ua o Kikila i kona papale a kunou mia la imau o Cicile o ka hoomaka aku la no ia e holo ma ke alanui e moe pololei ana mamua o kona alo.
Ma keia wahi e waiho iki aku kaua e ka makamaka heluhelu no kikila a e hoi ae hoi ka kaua noonoo ana no Leola maloko o ke Kakela Lome.
Ua pololei loa na mea a Kauka Koa i a'o mai ai ia Mrs. Wekela aole he pono ia Leola ka hele ma na aha hulahula ua ike oia i ka hopena e hoea mai ana maluna o kela kaikamahine mamuli o kona kamaaina loa i na pilikia elike me ia i loaa ai ia leola
Ua paleia ae nae kela kauoha paa a ke kauka e Leola me ka hooikaika ana o kela kaikamahine ma na ano apau e ku aku imua o ka lehulehu me he mea la aole loa he wahi pilikia i loaa iaia.
Ua hooko aku o Leola i kona makemake ma ka hele ana i ka aha hulahula ka hana hoi a Kauka Koa i kauoha paa mai ai iaia aole e hele a i ua kaikamahina nei o ka huli hoi ana mai no ke kakela he wahine oia i hoopalauia me Pilipo Daika e hiki ole ai iaia ke hahaki i kela hoopalau koe wale no ka @ ana aku no kona lilo i wahine na ke kanka ana i aloha ole ai.
Iaia i hoea aku ai ma ke kakela ma kela po ua hele maoli kona noonoo a uluahewa me ka mihi ana i kana mea i hana aku ai a me kekahi ano ke olelo ae ua hele maoli kona noonoo a nawaliwali me ka hiki ole ke ike i na kumu kupono no kona ae wale ana aku no e haawi iaia iho i wahine hoopalau na kela kanaka me kona ike no o kela kekahi o kana poe kanaka i hoowahawaha loa ai.
He hookahi wale no mea hiki ia Leola ke hoomanao o ia no kona ae ana aku e lilo i wahine hoopalau na Pilipo Daika, o ka mea apiki nae e kau mau mai ana ka helehelena o Kikila imua o on a mau noonoo me he mea la e lohe okoa aku ana no oia i ka leo o Kikila e hookau mai ana i na hoahewa ana mulana on a no kona kupaa ole mahope o ka mea a kona waha i hoohiki ai.
Ma kela po aole e hiki i ua o Leola ke hiamoe e noonoo mau ana oia no kana mea i hana aku ai a me ka hana nui wale no i hiki ai iaia ke hoopoina ae i na hoomanao ana no Kikila a na ka lulumi o kona mau lihilihi i ka makehiamoe ma na @ o ka wanaao i kono mai iaia e hooluolu no kekahi mau @ kakaikahi.
I kona puoho ana ae ma kekahi kakahiaha mai ua hele kona mau lala o ke kino a lolo me ka laau pu o ia no oe o ka mea i moe iluna o ka hau aole loa he wahi noonoo iki iloko on a no kona ike hou ia Kilakila no ka mea ua lawa kona lohe ana i ka manao o ka leka a Pole Madena i kakau mai ai i kona makuakane no kona holo mahuka ana me Kikila i mea e hoolio ai iaia i wahine hehena.
Ua awakea loa kela puoho ana mau a Leola ma ia kakahiaka a i ka paa ana o kona lole iho mai la ioa no ka hale malolo no ka ai ana i kona paina kakahiaka aole kela ano pihoihoi maluna on a me he mea la he o ia mau no kona ano elike me na manawa mamua aku o ka loaa ana mai iaia o ka lohe no ke kumu oiaio o ka nalowale honua ana o Kikila Kinikele mai Lome aku.
I kela hoea ana aku o Leola maloko o ka @ aina e kakali mai ana no o Mrs. Wekela iaia ku mau la Mrs. Wekela ilna me ka honi ana mai ia Leola a puliki loa iho la i kona hoaloa opio ka mea ana i hana ole mai ai pela mamua iloko o na la loihi o ko laua noho kokoolua ana ma kela kakela.
Ea he oiaio anei ka'u mau mea o ka lohe ana i keia kakahiaka ua paa ka hoopalau mawaena ou ame Pilipo Daika?
I ke kakela nei iho nei anei oia? Ina ua lohe oe i na mea e pili ana no ko'u hoopalau ana me Pilipo Daika ea alaila ua pololei ia lohe ou.
Ke lana nei kuu manao e kloaa ana ka hauoli ia oe e kuu hoaloha wahi a Mrs. Wekela me ka @ o kona mau maka a pohina i na waimaka
Hoao wale mai la no o Leola e minioaka a pane mai la Manao au aole no e kaokoa ae ana ko'u hauoli mai ka hauoli mai e loaa ana i na kanaka apau.
He mea oiaio he haawaina mau ka hauoli i na mea apau aka o kekahi kaikamahine opio e @ aku ana i ke kane e pono e loaa iaia ka hauoli piha no kona ike iho e komo aku ana oia i ke ola hou.
No'u iho aole o'u noonoo no ia mea malia paha no ke laoloa loa o ko'u ano mai na ano mai o ka hapanui o na kaikamahine opio o ke kumu ia o ko'u ike ole iho i ka lelele o ko'u oili me ka olioli.
Ua ike maoli aku au i ka hauli maluna o ka helehelena o Pilipo Daoika a e oni wale ana no oia me ka piha i ke pihoihoi iaia o ka hoea ana mai nei i ke kakela. Ua olelo aku nei no hoi au iaia e kakali ahiki i kou iho ana mai no ka hale malalo nei aole nae on a ae iki o kana wale no i kamailio mai nei ia'u aole on a makemake e hoopilikia wale mai ia oe.
Kunou wale mai la no ko Leola poo me ka hoikeike ole mai i kona hauoli no kela hoea ana aku i Pilipo no ke kakela a pane wale main la no nae ma ke ano hookanaaho.
Ae he kanaka o Pilipo Daika i makemake ole e hoouluhua wale aku i ka manao o ha'i i ko lakou wa iloko o kekahi mau haawina oma'ima'i.
Ke hoao Ia ua o Leola e ai i na meaaei e waiho ana imua o kona alo aole nae he hoihoi mai la i ha 'ai pehea la ka ono o kela mau meaau aole mai la on a makemake i kekahi mea.
E nanea ana no nae laua nei, komo mai la kekahi kauwa, a hoike mai la no ka hoea ana mai o ka Lede Waka, a i ke komo ana aku o ua wahine nei iloko o ka rumi hele loa aku la oia no kahi a Leola e noho mai ana, a honi aku la ia Leola me ka paa ana aku o kona lima, ma na poohiwi o ua kaikamahine nei a pane iho la:
"O ua hoopiha loa ia mai kuu uhane me ka hauoli no a nuhou hauoli a'u i lohe ai no kou hoopalauia ana me Pilipo Daika kuu kaikunane. I ka manawa a Pilipo o ka hoike ana mai i kela meahou, ua aneane maoli no au e uwe no ka hauoli mai; a ke paa nei kuu manao e hoohauoliia aku ana oe e Leola a ma o kou koho ana i kuu kaikunane i kane nau.
"Ua ike au i ka nui maoli o ko Pilipo aloha ia oe e Leola, a elike me ko'u kamaaina iaia, oia kekahi o na kane, a kekahi wahine e haaheo ai. Iloko o ko maua @oho aloha ana aole he hookahi manawa a'u i lohe ai iaia e kamailio ana i kekahi mau olelo kuea, a i ole hana mai paha i kekahi mau mea e hoehaehaia ai ko'u noonoo oiai nae he nui ka'u mau hana hoonaukiuki iaia i kekahi wa."
"Ke lana nei ko'u manao