Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 14, 8 ʻApelila 1921 — KA HUAKA'I A NA KOMITE OLA O NA HALE KAUKANAWAI NO KALAUPAPA ME KALAWAO [ARTICLE]

KA HUAKA'I A NA KOMITE OLA O NA HALE KAUKANAWAI NO KALAUPAPA ME KALAWAO

(Kakauik e J. K. Mokumaia.) (Hoomauia mai.)' Ka waapa mua o ia no ka pere*idena 0 ka papa ola ame n» lala p ia papa ame kekahi mau kauka, oiai o Mekia Kealakai e haawi mau ana i ka honehone o na ohe keleawe i ke aheahe lau makani, ame ka panai ana mai o na keiki limahei o ua aina kaulana la 1 ka honehone o ka lakou mau ohe. Oiai na mea apau e hoomakaukau nei no ka lele ana aku i ka aina, a i ke kokoke ana aku e pili i kahi e lele aku ai, ua piha ka uwapo i na kamaaina ,a o ka mea nana i hooku'i mai i ko'u waihona noonoo, oia no 'ko'u ike aiia aku ia hoahanau Ewaliko, ua nui ko mana lululima ana me ka pumehana, a hui iho la no hoi ine .Tohn B. Maipinepine, ame kona hoapili o ka noho ana o ia aina malihini. Oiai au e launa ana me na lioa o kela aina o ka ehaeha, ma ka'u koho iho, o kekahi hapa o ko'u kino'ua piha me ke kaumaha, o 'kekahi hapa, aole e hiki ia'u ke hoomaopopo ke holo nei palia ke koko aole pah?, no na kumu, ua nui na mea i l)ookuia ?nai i ko'u noonoo, oiai he nui na mea maikai a ka maka e nana aku ai, o isi hoi, maikai ka waiho ana o aina, a pela no hoi me na home, a pela no hoi me na makamaka, e noho ana ma ua aina nei. Oiai e launa ana me lakou me na ninau no ko lakou noho ana, he maikai wale no ka'u e lohe mai ai, ame ko lakou mahalo i ka lunanui no kona oluolu a malama ia lakou, oiai au e makaikai ana $me na ninau no hoi no ia aina, a ninau aku )a au no ia oawa pali e huli papu niai ana ,a ha'iia mai la ia'u o ka opwa ia o Waihanau, ina e p*i keia makani o Waihanau, laweia na mea apau.

au ke huikau pu nei me lakou me ka hoolaule'a pu ana no hoi, ma ko'u nana aku i ke kulana o na mea apau, ua piha maoli me ka hauoli oiai ka bana e kani mau ana, e hoike mai ana i ko lakou ike ma ia hana, a ike aku )a au ia mau Jede, he 'kulana maemae ko lakou ,aole he hiona o ia mea he ma'i, aka ,aia wale no ma ka liina, O ka'u i ninau aku ai ,ina paha no ka makemake e puka mai iwaho nei, 0 ka olelo, ua aloha no i ka noho ana 0 ia aina ,a pela no me ia mau keonima* na, 0 ia ano like no, makemake no e noho analaila. Ma ka'u koho aku, he hana paakiki ka hookaawale ana tnai ,oiai ke lioomakaukau mai la kekahi mau komite e holo no Kalawao, o ko'u eleu gku la no ia a kau &na iluna 0 keia kaa kalaka nui, ka kamaaina olelo mai ea, 0 ko lakou kaaahi ia e holo ai apuni o Kalaupapa; ua makaukau maoli na keiki nana e hookele ana i keia kap; ua piha i na malihini, a oiai makou e holo ana, nana aku oe, mea ole na anuu ame na uakee, imua, ihope e kulana ai. He nani maoli no ke nana aku i ke kula loa o Hoolehua, e kau hoola'i mai ana o Makani Weli, ame ka eleu no o ua miiu keiki nei, hookomo ia mai la na kaiilahao iloko 0 na huila ohope a paikiikiia keia pilikia, o ka oni hou aku la no ia, nomua, e kau aheaho mai ana 0 Huluhulumoeloa, nana aku oe kolokololio ka makani e pa nei, a kuu iho la ka heleuma i Kalawao, o kaloihi i holoia ,eha mile a oi iki, me ka maikai o na mea apau, aia na komite ke niuau hele la i na ma'i i ko lakou noho ana, he maikai wale no ma ka lakou pane. O keia home kekahi o na home nani ke nana, aku, 0 ia ka Home Balauwina o Kalawao, he u'i emaoli no, oiai aole he nui 0 na ma'i malaila, ua maikai loa kekahi poe, a o kekahi 110 hoi, o ia mau no, aka 0 ka mea oi loa ae, 0 ia no oluolu 0 ka nohg ana, ke nana aku oe i kekahi mau home, e holoholo mai ana kahi moa, kahi puaa no hoi, e ulu mai ana kahi ko aki, ka maia ame kahi lo'i kalo.

NolaiJa ma ka'u nana aku, me lie mea la he noho kuokoa no ko lakon noho ana. Oia in omakou e holo a»a ike aku la makou i kekahi makuahine maikai ma ka home o Kalawao, paa i lta pa na mea he maemae maoli ke nana aku ,a haawi ak« la makoU i ko makou aloh.i, ua hiki ole nae ke launa aku me ia. Oiai na mea apau e makaikai ana, aia au ke nana lp, i k'a home a ka Makua maikai Peniamina i kukulu ai ame kona home.e waiho nei, kona kiahoomanao, e nana aku i na meg maikai a ia makua i hana ai, aole loa e poina ana i na manawa apau a n$ malihini e kipa aku ai, hoi mai la, na mea apau me ka maikai ,oiai ke iokoke ae la> i ka manawa e paina ?i, o ia ka hora 12; ua nui na mea i waihoia mai inaluna o na papaaina, ua huluiia mai na mea o ke kai, a pela no hoi na mea o ke kuahiwi. Oiai na jmea apau e hookupono ana i kalokalo ae pi ka Makua KiTfini i mau leo pule hoomaikai.,alaila haupa iho la na mea apau i na ono like ole e waiho ana maluna o ka papaaina, oiai o Hanale e hana ana i kana hana ,aia mau 0 Keoni Bulu e ku aku ana i na manawa apau ahiki i ka holo ana o Hanale ,aia mau no hoi na lede ame na 'keonhnana leo le'a ke kuupau la i kp kani o ko lakou kileo, nana aku oe naueue ka waihona noonoo o na mea apau ma kahi i hookaawaleia no na hana nui o ia la. " | Hoomaka na hana ika hora 1:45 p. 1 m. Lunahoomalu Senatoa Kiwini ma ka

noho, mai iaia mai he mau olelo pokole no na hana ano nui a ia komUe ame na lala o ke komite waiwai o na hale kaakanawai- a elua, a hoolauna mai la oia i ka lupnahoomalu o ke komite ola o ka hale o na lunimakaainana, Hon. Paschoal. iaia mai he hoomaikai.i na ma'i a loaa iaia ia hanohano ma kona ano oia lunahoomalu oia komHe, 0 hooikaika ana oia e loaa na mea i mak?makeia no K'alaupapa ame Kalawao, i oiai he elua hui hookani pila e kapa aku ana au i kekahi hui 0 Senat.oa De»ha, a 0 kekahi o Maui no ka Oi Paschoal_, nolaila ke kahea nei au i ka hui « Desha,- i ka hone ana mai a na kanla keleawe, he u'i maoli 110, ua nui ka pa'ipa'iig, ua piha maoli keia rumi halawai, a hoolaunaia' mai la ka HOll. Uluihi, a mai iaia mai na oleio e hoolana mai ana i ka holopono 0 ka manao o ka lunanui 110 ka pono o na ma'i e noho nei ma Kalaupapa. (Aole i pau.)