Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 13, 1 April 1921 — Page 4

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

Solomon Hanohano Lunahooponopono Hoopukaia I Na Kakahiaaka Poalima Apau

Poalima Aperila 1, 1921

E Haawiia Na Kokua Ana E Pono Ai

 

            @ o na manao ano nui loa ma ka hai@ Chillingworth imua o na ma‘i ma @ ma ka huakkai a na hoa o ka ahaolele, @ aku nei i hala, o ia no ka haawi @ kokua ana no ka pono o na ma‘i ma@ lakou hookuuia ana mai. mamuli o @ ko lakou ma‘i; he manao polole e @ akua ai na kakoo piha ana ek kakou aha@ e noho mai nei.

            @ loa. ke hookuu mau ia nei na ma‘i @ Kalihi mai, a mai ke kahuama‘i mai ma @ Kalaupapa, i kela ame keia manawa. @ nui o lakou. i huli hoi aku imua o ko @ mau ohana : aka nae he heluna nui no o @ ole ke hoi aku me na ohana, no ka @ i na ohana. a aole no he maopopo o  @ o ka noho ana aku ;  no keia kmu, @ na kokua e haawiia aku ia lakou, elike @ Cullingworth, i hoakaka aku ai @ no ka lawelaweia o kekahi mau hoo@ ana e hookaawale ana i kekahi @ kma Molokai, no ka hookuonoono @.

            @ he pihkia no na ma‘i, e hookuuia ana, @ makaukau ko lakou mau ohana e hookipa @ me na manao makee o ke aloha, a e @ mai i na mea apau e oluolu ai ka noho ana. @ he hauoli ana; aka no ka poe nele maoli @ i no wahi e noho ai, ame na kokua e @ aku ia lakou, no kela poe ma‘i. e @ kekahi mau mea e kokua aku ai ia lakou, @ kekahi mau hoomalu kupono ana a ka @ la paha. a i ole a kekahi mau luna oihana @ ke Teritore.

            @ nei eia pepa, ina e hana mai ana @ ahaolelo i kekahi mea e pono ai kela @ ma ka hookaawale ana i mau apana aina @ lakou, ma ke ano he mau home hook@ hookomoia aku ka manaolana iloko o @ , malalo o na lapaau ana a ke @ Kalaupapa, a e hauoli aku i ka pomaikai @ no lakou.

            @ka noho ana o na ma‘i ma Kalawao ame @ i mea hauoli loa i na ma‘i i keia ma@ ko lakou ike, o ke aupuni ka mea nanae @ a e kokua aku ia lakou; aka e hooiia ae @ ia hauoli. ke loaa aku ka ike ia lakou, e @ aku ana na pomaikai oi ae mai ke aupuni @ kaa pu ai hoi ka noho kuokoa ana, me ka @ ana elike me ka poe lanakila o ko @ mau kino.

            @ manao aloha iloko o kakou no kela poe @ hookaawaleia mai ko lakou mau ohana aku; @ aku lakou me he poe la ua make; o ko @ hookuuia mai mahope o ka hala ana o ke@ mau makahiki, o ka noho pio ana; e komo pu@ kakou iloko o ko lakou hauoli ana, mamuli o @ ana ia kakou, ke hana aku i kekahi mau @ e pono ai lakou.

            @ kekahi mea maikai loa e oili mai ana, ma ke @ ana aku i kela mau ma‘i i hookuuia, malu@ ko lakou mau wawae, o ia no ko lakou ko@ e hooikaika no lakou iho, ma ka hana ana @ ka imi ana i na mea e loaa ai ia lakou ka noho @ ana.

            Malia paha he hana paakiki ka hookaawale kao@ ana i kekahi mau aina aupuni, no ka hooku@ ana o ka poe wale no i hookuuia mai ka ma‘i lepera mai, ke manao nei nae keia pepa, aole he mea hiki ole ke hanaia, malalo o kekahi mau hooponopono ahaolelo kupono. in a no ia e noiia aku ana. na kokua ana mai a ke aupuni feerala.

            E hoike i ko kakou aloha i‘o, no ko kakou mau loa kanaka iloko o ka pilikia ame ka ehaeha, ma ka hana. elike me kela manao o Seatoa Chillingforth, aole hoi ma ka leheleha wale no ko kakou @ aohe nae he hana aku i kekahi mea maopopo @ mai ai ko kakou aloha.

            Maluna o oukou e na hoa o ka ahaolelo kuloko @ o ka hooko ana mai i kela manao mai@ loa o ka peresidena o ka aha senate, o ko @ ahaolelo kuloko!

 

PONO NO E HOKUPUIA

            Ua hoihoi ae ke komite o ke senate, i ka hoike maluna o ka bila a Senatoa Kiwini. E papa a e @ loa ana i ka hele ana o na kanaka ma na @ me ko lakou mau lole auaukai; e apono @ i ka bila no kona kupono e hooholoia e lilo i kanawai.

            He hana ku i ka hoohilahila, ka ike ana i na wahine me ko lakou mau lole auaukai e hele ana @ alanui o kakou. elike me ia i ike mau ia mawaho ae nei o Waikiki; na ka poe kakaikahi e @ ia mau hana. o ka hookaulana ana nae, maluna ia o kakou na makaainana o Hawii nei, a maluna hoi o ko kakou aina.

            He põe malham ko Hawaii nei i ko lakou kulana, @ mea hilahila ia lakou ka hoikeike ana i ko lakou @ kino, me ka paa kupono ole i ka lole; o ka poe ma lakou kela mau hana, e hele ai ma na alamai @ no na kakou na na kamaaina a na na kup o Hawaii new. aka na ka poe malihini; ua kupono loa kela bila e hooholoia ae a‘oia aku na malihini ka poe i ike ole ia mea he hilahila aole o Hawaii nei he wahi i like aku me ko lakou mau wahi i hele mai ai.

            O kahi kupono o na lole auaukai e hoikeike ai, o ia no oloko o ke kai, no ka mea aia ke kino o ke kane ame ka wahine iloko o ke kai, aka i ka wa @ hoi mai ai nouka o ka aina, e uhiia ke kino me Kekahi lole kupono, e paa holookoa ai ke kino, me ia ano oia e hele aku ai i na wahi akea, aole hoi ma ke ano e hoohilahila ai iaia iho, a e  lilo ai i mea paheneheneia mai e ha‘i.

            O na hana e hoohaahaaia iho ai ka ino o Hawaii nei. he kuleana ko kakou, ka poe i makee i ko kakou aina, e kupale ai i kona inoa, me ka nana ole i na manao nema, mai ka poe mai i lilo ka nana ana i na mea  ku i ka hilahila, i mea hauoli loa i ko lakou noonoo.

NA KANAWAI O KA AHAOLELO

            Ua lilo i keia pepa ka hoopuka ana aku i na kanawai o keia kau mau o ko kakou ahaolelo kuloko, malalo iho la o ia kumu, ua hoomaluleia kekahi mau manao o na makamaka, ame kekahi moolelo, no ka manawa.

            Oiai o keia wale no ka pepa e ikeia ai na kanawai i hooholoia ma keia kau o ko kakou ahaolelo, ke makemake nei makou e heluhelu pono ia ia mau kanawai me ke akahele loa, a e malamaia hoi, i loaa ai ka ike ame ka maopopo no na mea i hanaia e na senatoa ame na lunamakaainana, a kakou i koho aku ai, i poe haa kanawai; aka o ka me oi loa aku, i lilo ai kakou i poe hooko i ke kanawai, aole hoi i poe  hakihaki kanawai, mamuli o ka noho pouliuli me ka naaupo.

            Ua nui na hoonalahala i hoalaia ae e kekahi poe heluhelu o keia pepa, no ka piha wale no o kanupepa i na kanawai, no ka mea aole o lakou heluhelu i na kanawai, o kela kekahi mau manao lalau loa, he mea waiwai ke kanawai, he kukui hoomalamalama ia ia kakou, i ole ai e lawelawe i kekahi mau haa me ka naaupo, eia ka auanei, he hana ia i papaia e ke kanawai, a iole, he hana paha i ku ole i ke kanawai.

            Ke pa‘i wale ia nei no na kanawai wale no ia e ikeia ana ma ka kakou olelo makuahine; a i ka nalowale ana no o na nupepa, o ka nalowale ana no ia o kela mau kanawai, me ka hiki ole aku e loaa; a o ia no hoi kekahi kumu a makou e hoeueu aku nei, emalama i na nupepa i puka ai na kanawai, aole o ka heluhelu a kiola aku, me he mea la aole he waiwai i koe.

            O ka mea oi loa aku nae o ka pono, o ia no ka okioki ana i na kanawai, mai na nupepa mai e puka mau aku ana na kanawai, a kapili maloko o na buke kahiko, he oi aku ia o ka maluhia, me ka maikai pu, no ka mea ua akoakoa i kahi hookahi, aole hoi elike me na nupepa ke kauliilii, a maalahi e ka nalowale ana.

 

MAI KAKALI A HALA KA WA KUPONO!

            He mau pule wale ae nei no i hala, ua hookuuia mai ka hale hoomalu ma‘i aku mauka ae nei o Kalihi na ma‘i he kanaono-kumamamaha ka nui, ma ke ano he poe lakou i ikeia, ke auhee ana aku o na hoailona o ka ma‘i lepera mai ia lakou aku.

            Ke ikeia nei ka holopono maoli o ka aila chaulmoogra aole wale mauka ae nei o Kalihi, aka ma Kalaupapa pu kekahi; o ka mea maopopo ke nana aku, iloko o na makahiki kakaikahi wale no e hoea mai ana, e hookuuia ana he heluna mahuahua maoli o na ma‘i mai na kahua ma‘i lepera aku.

            O ka manawa maalahi loa o ka lapaau ana i keia ma‘i, me ka aila chaulmoogra, o ia no ka wa lahilahi loa o ka ma‘i, he hana paakiki loa ka hoola koke ana i ka poe i hele a nohoalii maoli ka ma‘i maluna o ko lakou mau kino.

            Ina eia he poe Hawaii i loaa i ka ma‘i hookaawale ke noho mai nei me ko lakou mau ohana i keia manawa, ua hoea mai i ka wa e hoike ae ai ia lakou iho, ma ka hoi ana ae mauka o ka Halema‘i o Kalihi, a e waiho aku ia lakou malalo o ka lapaau ana mai a na kauka, me ka aila.

            He hana ku ike aloha, na ka ohana, ka hoihoi koke ana ae i ka poe i loohia i keia ano ma‘i no kahi e hoopauia mai ai ka pilikia; o ka huna ana iho, mamuli paha o ka manao aloha, aole i ahe hana maikai , a ku ike aloha, aka he hana ku ia i ka lohoino, ame ka aloha ole ma ka ae ana aku e hoolanakila mai ka ma‘i maluna o ke kino.

            Ua oi aku ke kinai ana i ke ahi i ka wa liilii, mamua o ke kinai ana aku i ka wa nui o ke ahi, pela no ka mea oiaio i ikeia no keia ana ma‘i, ma kakali a hala ka wa kupono, o ka manawa ia e imi ai i ke ola; aole he wa hou aku no ke kakali ana, e hoi koke ae no ka halema‘i mauka o Kalihi, i keia manawa no, me ka hoohakalia ole!

            Eia ka Ahahui ka Hale o na Alii o Hawaii, ma ke kulana ooloku iloko o keia mau la, elike me na hoolaha palua i puka iho nei maloko o na nupepa, he hoike ana mai keia i kekahi kulana maikai ole. He mea hoohauoli i ka manao, ka holomoku ana o na Hawaii, me na manao hoihoi, e komo iloko o keia ahahui; o kona hoea koke mai i ka hopena e weluwelu liilii ai ka lokahi, he hana hookaumaha mai ia i ko kakou manao o ka oi loa aku o ia no ke ko mau o no olelo hooiloilo, no ka hiki ole i na Hawaii ke ku aku me ka holopono.

            He maikai ke kanawai e hookapu a e papa ana i ka hele o no keiki i ka po, ma na hale kiionioni; oka hana nui wale n, o ia ka hooko ana aku ike kanawai, Maluna nei o na makua kekahi ahewa e pono ai ke hookauia aku, no ka mea, o lakou no ka poe, na lakou e alakai nei i ka lakou mau keiki, e lilo i poe hele mau i ka po, me ka hoohemahemaha i ka lakou mau haawina, no ka noho ole ana ma ko lakou mau home e hoopaa haawina ai.

 

NUHOU KULOKO

            Ua hoopanaeeia ka hoopuka ana aku i kekahi mau palapala a na makamaka, ahiki i ka loaa ana o haki kaawale o ka pepa.

            E malama ae ana ka Ahahui Hale o na Alii o Hawaii, he halwai maloko o ka Halehui Phoenix, ma ka hora 2 o ka auwina la o keia Sabati iho.

            Eia ae ka Elele Kuhio ame R.W. Shingle ke huli hoi mai nei no ka hooko ana i ka makemake o ka ahaolelo kuloko, elike me ka olelo hooholo hui i aponoia, ma ka pule aku nei i hala.

            Eia ka Ahahu Hale o na Alii o Hawaii ma ke kulana ooloku i keia mau la me he mea la nae, e hoea mai ana no i ka wa e nohoalii mai ai ka lokahi iloko o kela ahahui ma keia mua iho.

            Mamuli o ka hoopukaia aku o na kanawai i hooholoia, o ka ahaolelo e noho mai nei ma ke Kuokoa o keia pule, ua kapaeia ae he hookahi moolelo a loaa he wahi o ka nupepa no keia nee ana aku.

            Nui ka mahalo o na hoa o ka ahaolelo oka holo ana aku no Kalaupapa ma ka pule i hala, ika maikai o ka paina luau i paneeia mai imua o lakou e Mr. J. D. MeVeigh, ka lunanui o ke kahuamai‘i ma Molokai.

            Maloko o ka hale kiionioni Victory, mauka ae nei o Kalihi, e haawi ae ai ke keiki makapo William Kalahale he ahamele me hula kui, ma ka po o keia Poakahi ae, Aperila 4. He 10 ame 25 keneka ka ukukomo.

            Ua nee ae nei o Mr. Peter N. Kahokuoluna mai kona keena hana kahiko mai, maluna ae o ka hale banako o na Pake, ma ke kihi o ke alanui Nuuanu me Moi, a i ka haleknai poi o ka Hui o na Hawaii, ma Ewa aku o ka makeke kulanakauhale.

            Ma Koloa, Kauai, ma ka Poaono aku la i hala, Maraki 26, i hanau mai ai na Mr. ame Mrs. Esther K. Medeiros he bebe keikikane nona ka inoa o Melvin Madsen Kealohapuaokalani Medeiros. He maikai ke ola kino o ka bebe me ka makuahine pu.

            Ma ka Poakolu o keia pule ae e hoea mai ai ka Elele Kalanianaole no Honolulu nei, no ka hooko ana i ke kauoha a Kiaaina MeCarthy iaia, e hoi mai no ka hoomalamalama ana i na hoa o ka ahaolelo kuloko, i na mea pono e hana aku ai no ka bila hoopulapula i na Hawaii.

            Maloko o ka hale heluhelu buke o ke aupuni Library in Hawaii, e malamaia ae ai ka halawai makahiki a ka Ahahui Malama a Hoaie Dala o na Hawaii i Kaupalenaia, ma ka po o keia Poaha ae, Aperila 7, 1921, e hoomaka ana ma ka hapalua o ka hora ehiku, elike me ka hoolaha a ka Peresidena Akaiko Akana e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa.

NA MARE

            Sylvester Scott ia Millie Whitford, Mar. 11

            Joseph Kahiapo ia Martha Maile, Mar. 11

            Kaukawai H. Helela ia Kalani Kama, Mar. 22

            Walter K. Houghtailing ia Lily Ah Sing, Mar. 22

            Henry K. Kaaikaula ia Annie Kualaau, Mar. 23

            A. P. Perkins ia Irmgard T. Brash, Mar. 24

            Jos. Vincent ia Keola Kalana, Mar. 26

            Isaac Davis ia Mary Aiona, Mar. 26.

            John Keahi ia, Mrs. Christian Kahele, Mar. 26

            John Hopu ia Mrs. Esther Kapuaahiwalani, Mar. 27.

 

NA HANAU.

            Na Luke Mia âme Kaili Haanio, he keikikane, Mar. 13

            Na Jos. K. Kasua ame Elizabeth Kamai, he kaikamahine, Mar. 18

            Na James W. Mattson ame Ena K. Rosehill, hekeikikane, Mar. 23

            Na W. Kalei Kama ame Annie Kane, he keikikane, Mar. 24

            Na Ben, Waiau âme Mary Akahi, he keikikane, Mar. 25

            Na Ed. Pulama âme Elizabeth Kamai, he kaikamahine, Mar. 25

            Na Mr. âme Mrs. J. K. Hoomana, he kaikamahine, Mar. 21

            Na Mr. âme Mrs. Geo. K. Lovell, he keikikane, Mar. 30.

            Na Manase D. Kaapuiki ame Sarah Bannister, he keikikane, Mar. 26

            Na Ed. Ah Fat ame Mary Kailiuli, he kaikamahine, Mar. 26

            Na Geo. K. Pali ame Amita C. Bush, he keikane, Mar. 27.

            Na Wm. K. Ah Fat ame Elizabeth Auoholani, he keikikane, Mar. 28

            Na Walter Wright âme Sadie Sang, he kaikamahine, Mar. 29.

 

NA MAKE.

            Isabella K. Pascal, ma ka Halena‘i Moiwahine, Mar. 23

            John Kawai, ma ka Halema‘i Moiwahine, Mar. 23.

            Arthur K. Howell Jr., ma ka Halemai‘i o na Kamalii, Mar. 23

            Maria Haleokamanu Kaku, ma ke Alanui Hala, Mar. 24

            Adrian E. Keanu, ma ke Alanui Binamu, Mar. 29

            Rachael Kanekolia II, ma ke alanui Beritania, Mar. 30

 

NUHOU KUWAHO

            CONSTANTINAOPLE, Mar 27 --- Ua haalele mai na pualikoa Turekeia Eskishehr oiai ua koa Helene e hoao ana e oki me ko alai ana i ke alanui kaaahi e moe ana i Bagdad, o keia ka hoike i loaa mai iauei mai na kanaka Helene mai e lele ana ika lewa.

            SAN RENO, Mar. 27. --- Ua haalele mai ke Keikialii Danilo, ka hooilina kalaunu o Montenegro i ka nohoalii no ka pono o ke Keikialii Michael, ke keikikane a ke Keikialii i make Mirke.

            ATHENS, Mar. 29. --- E holo aku ana ke kuhina nui unua o Helene Venizelos i Iapana ma ke ano he malihini kiekie na ka Emepera, mamuli e kona noiia ana mai e ka Emepera o Iapana i mea uwao no na ninau e ku ana me ke kali no ka hooponoponoia mawaena o Amerika ame Iapana, i kukilke me kekahi lono i loaa mai i na nupepa o Parisa mai Ladana mai.

            SACRAMENTO, Mar. 29 --- Ua waihoia e ke komite hookolokolo o ke senate o Kaleponi ma ka papa ka bila e hookapu ana i na lahui e i hookupono ole ia e lilo i makaainana Amerika mai ka on a ana i ka aina maloko o Kaleponi a i ole hoolimalima ana paha i ka aina no ka manawa i oi ole aku mamua o ka ekolu makahiki.

            WASHINGTON, Mar. 29. --- E hoomaka kokeia aku ana ka hana o ka hale uweaolelo uweaole hou ma Shanghai iloko o kekahi manawa pokole loa malalo o kekahi aelike mawaena o ke aupuni o Kina ame ka Hui Kelekalapa Federala, he hui Amerika, o ia ka mea i hoikeia ae e ke keena oihana kalepa.

            GENEVA, Mar. 29. Ua waiho ae o Kelemania i kana hoohalahala hou imua o ka ahahui a na lahui e kue ana i ke komoia ana aku o kona mau okana aina e na pualikoa a na Aupuni Huiia. Ma ke ano o ka leka hoohalahala kela i hoounaia ae ai mai ke kuhina mai o ko na aina e Simons, malalo o ka la 22 o Maraki.

            LONDON, Mar. 27 --- He loon kelekalapa i ka Central News be hoakaka ana he hakaka hahana ka i uleleia mawaena o na makai ame na kanaka Kelemania Communists i keia la maloko o Berlin. Ua ki aku na makai iwaena o ka ahakanaka a make elua a he lehulehu i hoehaia. Ua hoao na Kelemania e hoopahu i ke alanuihao kaaahi e moe ana maluna o ke alahaka kokoke i ka hale hoolulu Charlottenburg.

 

E LOAA NA AINA HOOKUONOONO NO NA MA‘I HOOKUUIA

            O ka nuhou hoohauoli i loaa aku i na ma‘i ma Kalupapa, ma o ka hoea kino ana aku o na hoa o ka ahaolelo ma Molokai, o ia no ka hoike ana aku o ka Mea Hanohano Senatoa Chillingworth, ka peresidena o ke senate ia lakou, e hui kino aku ana oia me ke kiaaina, a kukakuka no ka hookaawaleia o kekahi mau aina ma Moloka‘i, no ka hookuonoono ana, o ka poe e hookuuia mai ana, ke manao lakou e  hoomau aku i ka noho ana ma kela mokupuni.

            Ua noke ia kela mau olelo hoakaka a ka Mea Hanohano Chillingworth i ka pa‘ipa‘i e na ma‘i, no ka mea aole lakou i manao mua, he mea kekahi o kela ano e hanaia aku ana no ko lakou pono.

            Ua kamailio aku ke Senatoa Chillingworth, no ka pomaikai i loaa i na ma‘i, mamuli‘o ka loaa ana he laau e hoolaia ai lakou, aka mahope iho nae o ko lakou hookuuia ana aku, he mea kupono loa, e noonooia kekahi mea e pono ai lakou.

            Ma ka manaoio o ka Mea Hanohano Senatoa Chillingworth, ua hiki ke weheia na aina hookuonoono ma Molokai no ka pono o na ma‘i e hookuuia ana, a e loaa aku hoi na kokua ana ia lakou, mai ke aupuni aku, a mai na hui kanu halakahiki mai.

            Ua ikeia ka pilikia maoli o kekahi poe ma‘i, i ko lakou wa e hookuuia mai ai, ua nele maoli kekahi poe i ua ohana, e hoi mai ai a noho malalo o lakou, no kela kumu, ua hookolohe okoa kekahi mau ma‘i ma Kalaupapa i hookuuia.

            Aole he wahi kupono o Honolulu nei no lakou e noho ai, pela no hoi me na kuaaina, a no ke kukulu ana i a lakou, maluna o ko lakou mau wawae, iho me ka maloeloe, ua lilo na hoakaka a ke Senatoa Chillingworth, no ka wehe ana i mau aina hookuonoono no lakou i mea hookomo aku i na manao hauoli iloko o na ma‘i apau:

            Ina nae no ka holopono o na mea a ke Senatoa Chillingworth i manao ai, me he mea la e kaa aku ana malalo o ka mana o ka papa ola, ka haawi ana ame ka hooponopono ana, i ke ano o ka noho ana, o na ma‘i maluna o ko lakou mau aina hookuonoono.

            He elua mau hoolaha halawai o ka Hale o na Alii o Hawaii e puka aku nei ma ke Kuokoa o keia pule, no ka noho ana mai ma ka auwina la o keia Sabati iho, he hookahi, na W.A. Hall, no ka noho ana maloko o ka Hale Hui Odd Fellows' Hall, a he hookahi na Mary Ann Kaleikau, no ka noho ana maloko o ka Hale Hui Phoenix.

 

AHAHUI C. E. O KA MOKUPUNI O HAWAII

            Halawai ka Ahahui ma ka Luakini o Haili, Hilo Ianuari 17, 1921, hora 3:30 p. m., na hope peresidena ma ka noho, Mrs. McDougall no W. Hawaii, a o Mrs. Ema Laeha no E> Hawaii, a hoomakaia na hana me ka himeni, ame ka pule a J. Upehureh.

            Hoomaopopoia na lala. Kalapana, Mrs. Kama, hope peresidena, Hana Kamelamela, elele; Pulla, Mrs. Kauluopali, peresidena; Waiakea Homestead, W. Laa, peresidena, Mrs. Laa, elele; Waiakea-kai, Maraea Paikaka, peresidena; Kauakanilehua, Mrs. Naope, peresidena, Mrs. Julia Akana, elel; Haili Jr., Miss Ruth Ewaliko, elele; Hakalan, Mrs. Keaki, peresidena, Mrs. Hilela, elele; Kaalau, Mrs. Roback, peresidena; Papaaloa, Mrs. Swain, peresidena, W. Aberahama, elele; Laupahoehoe, Mrs. Mine Ford, elele; Waimea, Mrs. Lioe Kaanaana, elele; Kaahumanu, Mrs. Maunahina, peresidena; Halawa, Mrs. Lawelawe, perseidena; Mrs. Keliikipi, elele; Kohanaiki, W. Keanama Jr. elel; Helani, Mrs. Kaopua, peresidena, Mrs. Kawaleoumi, elele; Waiohinu, J. K. Kekaula, peresidena.

            Kohoia na komite. Hookohu, Mrs. Laeha, Mrs. McDougall. Ko na palapala, J. K. Kekaula, J. Upehureh, J. N. Kamoku. Ko na hana hou, Mrs. McDougall, J. Kama, J. Upehurch. Komite, pa‘i, kakauolelo.

            Hapaiia ka hoike a na peresidena apana. Na kela me keia peresidena i hoike mai i ka lakou mau hoike pakahi me na hapaha.

            Hoike a na elele. Na na elele i hiki kino mai i hoike i ka lakou mau hoike, a na ke kakauolelo i na hoike kino ole me na hapaha.

            Hoike a na hope president nui. Na Mrs. McDougall i ko W. Hawaii, a na. Mrs. Laeha i ko E. Hawaii.

            Hoike a S. L. Desha Sr. komite ola. He 117 dala i komo mai, mai na C.E> mai, no ke ola o ka aha.

            Hoopanee me ka himeni ame ka pule a ka Ahahui.

            LA HANA 2, JAN. 18, 1921

            Na hople persidena ma ka noho; pule mai ia O. K. Kamau mai; heluheluia ka moolelo a aponoia.

            Mai ia J. Kama mai i ka hoike a ke komite o na hana hou.

            1. Ke ola oka Aha Paeaina; hoopaneeia. 2. Ka Aha Mokupuni; aponoia. Elima dala a ka ahahui hookahi. 3. Komite hoonaauao. Kohoia o J. Upehureh, D.M. Weller, O. K. Kamau. 4. Ke ola o na peresidena nui i ka Aha Mokupni, a i ka Aha Paeaina. Elua dala a ka C.E. hookahi e haawi ai i ka AHa Mokupuni a Paeaina. Hoopanee me ka pule a ka Ahahui

LA HANA 3, JAN. 18, 1921

Mrs. Ema Lacha ma ka noho; hoomakaia me ka pule; hapaiia ka noonoo ana i na hoike C.E. ma na wahi e hoikeia ai na Kula Sabit; aponoia. Na kela me keia C.E. e hana no lakou iho.

            Hoike a na komite. Na Mrs. Naope i ka hoike a na elele a mai ia W. Laa ika hoike o na papahelu, a na J.K. Kekaula i ka na hope peresidena nui, aponoia.

            Koho ka Aha i na komite hoeueu. J.Z. Ieremia no E. Hawaii; Mrs. Lawelawe no W. Hawaii; H. Kapea, Kakauleta; Mrs. McDougall, hope no W. Hawaii; Mrs. Laeha no E. Hawaii, Hoomauia ke Kakanuolelo W. M. Kalaiwaa, ke huiia me na hoike, a ukuia Hapaiia ka lulu a loan na dala he 16 i ke kakuolelo he umi dala. Komite o na hana hou, J. Upehureh, O. K. Kamau, Kohoia o H. Naope i puuku hou. Na ke kakauolelo e hana i hoomaikai.

 

HE HOOMAIKAI

             O makou o na lala o ka Ahaui C. E. o ka Mokupuni o Hawaii, ma o ko makou kakauolelo la, ke haawi aku nei makou i na hoomaikai he nui i ka Ekalesia Makua o Haili, kona Kula Sabati ame kona mau Ahahui C.E., na makamaka ame na hoaloha i haawi mai i na mea e oluolu ai ko makou mau ole kino, a ke pule nei makou i ke Akua uma loa e kini mai ia oukou, a e hoopomaikai mai no hoi i ko oukou mau waihona a piha pono. Hoopanee me ka pule a S. L. Desha. W. M. KALAIWAA, Kakauolelo, Waimealuna, S. Kohala, Hawaii.

 

AHAHUI KULA SABATI, MOKUPUNI O KAUAI

            E noho mai ana ka Ahahui Kula Sabati, Mokupuni o Kauai, ma ka Poakolu, Aperila 20, hora 1 p.m., ma ka Luakini Hawaii o Lihue.

            E hoomakaukau e na Kahu Kula Sabati Nui i na hoke elike me ka mau, a pela hoi i na Kahu Kula Sabati APana, e makaala i ke hoopihapiha ana i na hoike papahelu i mea e loaa pono ai ka huina haumana o eono malama i hala. E hookupono e na elel i na hoike elike me na mea i banaia ma ke Kula Sabati.

            E makaala pu no hoi na luna nui o ka ahahui i oleloia. Oluolu no hoi e lawa mai i ka malam ola o ka aha. Me ka mahalo, ABBIE KAAUWAI, Kakauolelo.

            E malama ae ana ka Hale o na ALii o Hawaii i ka halawai kumau ma kei a Sabati iho, Aperila 3, ma ka hora 2 p.m., maloko o ka Odd Fellows' Hall, i kulike ai me ka hoolaha a Wm. A. Hall, ka Iku Hai, e puka aku nei ma kekahi wahi o keia pepa.

OOLO KU KA MANAO O NA LUNA KIAI NO KA MEIA

(Mai ka aoao Ekahi mai)

            ka malama âme ka hoohana ana i ka keena oihana, o ke aupuni kulanaka@ hale a kalana, no ka hapaha elua o @ makahiki. Ua hoohala nui oukou i @ oukou manawa, ma ka noonoo ana ame ka hoololiloli ana i ka papa ukuhana, maloko o na keena oihana like ole, a he nui wale na hoololiloli i hanaia mamua o ka hoea ana mai i ke aponoha ana o ka bila haawina. He nui na hoomahuahua ukuhana i hanaia e @ kou, i apono ole ia mai e ke komite waiwai, a ma ko‘u manao ua kue ma oli i ke kulana lawelawe oihana o ka ano o ka lawelaweia ana o na hana o ke kulanakauhale. Mamuli iho la @ keia kumu, i konoia mai ai au e hoe una aku i keia leka imua o keia papa.

            O kela ae la na mauao hoolauna @ mua o ka leka a ka meia, e hoaka@ pu ana hoi maloko o ua leka nei, i ka hookahuaia ana o ka hookele aupuna kulanakauhale maluna o ke kahua, o ma keena oihana like ole, elike me ke @ i lawelawe mau ia ma na kulanaka@ hale ano nui ma Amerika; me ka @ ana hoi o ka holomua.

            O ka hoomahuahua ana i ka ukuhana o na limahana lehulehu me ka loaa @ o na noi ana mai, a mau hooia ana mai paha, a na poo o na keena oihana lehu lehu, ma ka manao o ka meia, aole loa kela he keehina pololei; ua kue maoli kekahi mau poo o na keena oihana i kela hoomahuahua ukuhana, no ka mea o na poo o na keena oihana ka i maopo po no ke kupono o ka hoomahuahua ana ae i ka ukuhana, a kupono ole paha.

KE KOHO ANA NO KA BILA HAAWINA

O ka hana ano nui i noonooia ma kela halawai a ka papa lunakiai, o ia no ke koho ana, maluna o ka bila haawina, ma kona heluhelu elua ia ana: O ka Lunakiai Hollinger, ka mea nana ke noi, no ke apono ana aku i ka olelo hooholo, e pili ana i ka bila haawina, no ke aponoia, ma kona heluhelu elua ia ana, he noi hoi i kokua kokeia mai e ka Lunakiai Pacheco, me kona hoakaka pu ana mai, i kona kue loa i ka hoomahuhua ana i na ukuhana o na limahana o ke  kulanakauhale, aka new, iaia i ike ai, aole he maliu aku o na hoa e ae o ka papa, i kana mau hoakaka, no laila ua hooholo iho oia i kona manao, he oi aku ka pono o kona koho manao, he oi aku ka pono o kona koho pu ana aku me na hoa e ae, i hiki ai i ka lehulehu ke ike mai i ke kupono ole o ka papa lunakiai a lakou i koho mai ai.

            O ka Lunakiai McClellan ka mea kue loa i ka bila haawina, mamuli o ka hoomahuahuaia ana ae o kekahi mau ukuhana; aka nae, ua hoakaka mai la ka Lunakiai Hollinger, aia ma kahi o ka ewalu haneri a oi wale no dala, ma kela bila haawina, ka oi ae mamua o ka bila haawina o ka hapalia mamua aku. Wahi ana, ua like no kona kue me ko kekahi mau lunakiai e ae, ma ka ninau hoomahuahua uku hana, eia nae, i ku maliu ole ana mai o na hoa o kela papa i kana mau hoakaka, ma ke ano he lunahoomalu no ke komite waiwai, aole ana hana e ae, o ke koho wale aku no, ma ka aoao hookahi, elike me ia a ka poe i kakoo i ka olelo hooholo i manao ai.

            Ma ka ninauia ana nae maluna o ka bila haawina, ua hooholoia, ma ke koho ana a ka hapanui o na lala o ka papa. O na lunakiai i kue i ka olelo hooholo, oia o Kumalae ame McClellan; a o ka poe hoi i makemake e hooholoia, oia na Lunakiai Arnold Hollinger, Pacheco ame Petrie. Aole i hoea ae ka Lunakiai Low ma kela halawai.

 

PAKELE NA HOA O KA PAPA LUNAKIAI

(Mai ka aoao Ekahi mai.)

            pono e hana aku ai, o la no ka waiho ana ae i kekahi noi, no ka noonoo hou ia o ka bila haawina i hiki ai i ka Lunakiai Pacheco ke hoololi i kana koho ana.

            Ma ka noho hou ana mai o ka halawai a ka papa i noi ae ai o Pacheco e noonoo hou ia ka olelo hooholo, he noi i apono koke ia e ka papa holookoa me ka hoololiia o kana koho ana, pela hoi ke koho ana a na Lunakiai Kumalae ame McClellan, molaila ua hooholoia ka olelo hooholo me ka lokahi, ma ka heluhelu ekolu ia ana.

            Na ka Lunakaiai Pacheco i waiho hou ae he noi e kapaeia na hoomahuahua ukuhana, elike me ia maloko o ka bila haawina, ahiki i ka noho hou ana mai o ka halawai a ka papa, he elima poe i koho ma ka aoao o ke noi, a he hookahi kue.

            Mamuli iho la o keia hoololi ana o na hoa o ka papa, i ka lakou koho ana maluna o ka bila haawina, i hiki ai ke hoomauia aku ka nee ana o ke aupuni kulanakauhale imua me ka pilikia ole.

            Ma kela halawai ana a ka papa o na lunakiai i hooholoia ai ka huina a $499 ma ke ano he waihona no ka meia, no ka hookipa ana mai i na malihini hanohano, o ka Lunakiai Petrie ka mea kue loa i kela olelo hooholo no ke kumu, ua kue kekahi mau lunakiai i ka hoomahuahuaia o na ukuhana, eia nae ma kahi o na dala no ka hookipa ana mai i na malihini, ua hikiwawe loa ka loaa ana o ke dala.

            ua haawiia ka aelike no ke kukulu ana i ka halekula ma Waialua ia Henry Fernandez no ka huina o #38,000.