Ka Nupepa Kuokoa, Volume LIX, Number 1, 7 January 1921 — Page 7
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
He Moolelo no
Leola Dale
a i ole
Mai ke Kulana Nele a i ka Waiwai- Na
Aloha Elua i ka Ipo Hookahi
Hili ae la o Kikila i kana huipa, ma kekahi o kona mau ilikalapu, ma ke ano hoolalau, alaila pane mai la: "Ke manao nei au, ua oi aku koʻu hoopilikia ia Miss Dale, a oi aku mamua o ke kuponom mamuli mai keia o ka maikai ole o ke ola kino o Mr. Kalaina."
"O ka pilikia nui no o kela kanaka aʻu i ike ai, o ia kona pakela inu rama, a e ona mau ana oia i ka hapanui o ka manawa."
"Ke lokahi aku nei koʻu manao me oe e kuu haku he kanaka hoomau o Mr. Kalaina i ka inu ana i ka rama," wahi a Kikila, me ka mau no o kana nana ilalo o ka honua.
"Ua maopopo iaʻu a i na kauaka no apau e noho kokoke mai nei i ke kakela, ke kuena oiaio maoli, a ua maopopo no hoi ia makou, e oi ae ana ka malamaia o ka waiwai o Miss Dale me ka maikai, me ka nui pu o na loaa i kela ame keia makahiki."
"He mea kokua wale aku no au ia Mr. Kalaina no kona wa maʻi, oia maoli no ke poo kuene @a elike me ia aʻu i ka mailio mua aku nei ia oe, e hooiluhua mau ana ae ia Miss Dale, ma na mea e pili ana i ka aina hanai holoholona, ame kekahi mau mea e ae he nui."
"O keia ke kumu o koʻu lili ia oe," wahi a ka Haku Baumona, me ka pii o ua ula ma kona mau papalina. "Ua hiki ia oe ke ike iaia, i na manawa apau ae e makemake ai, ka mailio aku hoi imua on a @a hoolohe aku i kana mau olelo oiai hoi mkou e hoka wale ana no, me ka nui o ke kuko no kela kaikamahine o ka pili mau ana aku nae ma kona aoao, he hana pohihihi loa ia."
"Ke ole au e kuhihewa, ua noa ke kakela ia oe i na manawa apau au e makemake ai e hele mai, aole anei pela?"
"Ae, ua noa iʻo no kela kakela iaʻʻu, aka nae e ike mai oe e kuu hoa, he hana maikai ole naʻu ka hele mau mai i kela iloko o na kanaka, no kela kaikamahine wale no koʻu kumu o ka hele ana i ke kakela. Ea, he nakeke kaʻu e lohe nei," a mamua o ka hki ana ia Kikili ke pane aku, ua hoea mai la o Leole no kahi a na kanaka opio e kamailio ana, a iaiai ike mai ai ia Kikila me ka Haku Baumona, hoopau honua wale iho la no oia i kana himeni ana, haawi mai la i kona minoaka i na kanaka opio, a o ia kaua o ka pane ana mai.
"Heaha keia hana nui a olua e ohumuhumu nei oloko o ka nahelehele?" a laila haawi mai la oia i kona lima i ka Hake Baumona, a kunou mai la hoi ia Kikila, me ka panai ana aku no hoi o Kikila i ke kunou ana ma kona aoao, me ka huki pu ana ae i kana uwaki iwaho, me he mea la, he manawa kekahi i hoolalaia no kekahi hana.
"E kamailio wale ae ana no hoi maua ma kekahi mau mea ano ole a ua kamailio aku nei au ia Mr. Kinikele, no ka maikai o keīa la, no ko maua hele ana e nana i ka hale wiliwai." i pane aku ai ka Haku Baumona, no ka hoakaka ana i ka laua hana o kela wahi.
Leha ae la ka Leola nana ana iluna o ke ao, alaila pane mai la: "Ke manao nei au, o keia kekahi o na kakahiaka kalaʻe malie a ke nana aku aohe kau ao mai o ka lani, aole anei pehi e kuu haku?"
"Pehea e hele anei kaua e Mr. Kinikele, no ka nana ana i ka halewili kahiko." i ninau ae ai ka Haku Baumona.
"Aole paha e hiki iaʻu ke hele pu me oe i keia la, e hele au ma kaʻu mau hana," wahi a Kikila, me ka wehe ana ae i kona papale, ma ke ano paarula, no ke ku aku o kona haku wahine.
Ke nana aku ia Kikila, ua kaumaha maoli kona ano, a ua haikea hoi kona helehelena, no kekahi kumu hiki ole i kona hoaloha ke ike aku aka o Kikila hookahi wale no ka mea i maopopo.
"E hiki ana anei ia oe e Mr. Kinikele ke hoomanawanui iki i ka hele ana no kekahi manawa pokole?" wahi a Leola me ka leo oluolu, kela leo mau no on a, i na manawa apau ana e kamailio, aku ai ia Kikila.
No kela mau olelo mai ia Leola aku, ku mai la ua o Kikila, mahope o kona hele ana aku he elua mau kaina wawae alaila hoakaka pono aku la o Leola i ke kumu o kona makemake ana ia Kikila, e ku mai, i ka pane ana aku:
"Ua makemake au e ninau aku ia oe e Mr. Kinikele no aina mahiai o Gila, ua kakau mai nei o Mr. Foda iaʻu no kela aina, eia no me aʻu kela leka i keia manawa" me ka nanao ana iho o Leola iloko o kona pakeke, a unuhi ae la i ka leka, me ka haawi ana mai ia Kikila, a ike aku la ka Haku Baumona aole i nana mai o Leola ia Mr. Kinikele ma ke ano he lunanui wale no, no kona aina hanai holoholona aka aia kekahi mea ma o aku o kela kulana.
"Heaha no hoi ka hewa o ko kakou hoohui like ana i ka hauoli me ka oihana," i kamailio mai ai ka Haku Baumona. "E hele like kakou apau no ka hale wili kahiko, ua hoounamua aku nei au i kaʻu mau lako kahakii ilaila, a oiai hoi au e kaha ana i ke kii o ka halewili o ko olua manawa ia e kamailia ai maluna o ka hana i makemakeia no ka aina mahiai. Ke manao nei au aole oe e hoole mai ana e Miss Dale i ka hele ana no ka halewili me maua."
Naua mai la o Leola ia Kikila, me he mea la, e kaukaʻi ma ko laua aoao, oiai nae, o ka mea oiio, o ua o Leola ka ma ko laua aoao, oiai nae, o ka mea oiaio, o ua o Leola ka haku, a oia ka mea nana e haawi mai i ka pane, oiai he kulean kona ma na mea apau i pili aku iaia, ame ke kauaka e noho hana aku nei malalo on a.
"Ina, ua lokahi ko Miss Dale manao me kou e kuu haku, aole aʻu mea e olelo aeʻai, no ka mea, ma kana kauoha wale no au e hooko aku ai," wahi a Kikila me kona nana ole mai ia Leola.
"Ina pela, e hele kakou apau no kahi o ka halewili i keia manawa." wahi a Leola me kou lakou hoomaka ana mai e hele, aia hoi oLeola ma waena. a o na kanaka opio ma kona mau aoao, a i ka Haku Baumona wale no ke kamailio ana, a o ka noke no hoi ko Leola i ka akaaka, no ke ku maoli no o na olelo a ka Haku Baumona i ka hoakaaka, aia hoi o Kikila ke hele la. me kona kamailio ole mai, koe wale no i ka manawa a ka Haku Baumona e ui mai iaia, no kona manao ma kekahi mea, ia wa wale no o Kikila e pane aku ai.
Ke nana aku i kela poe ekol ue hele la, he kohukohu maoli no, aole nae no na keonimana aia iloko o laua pakahi ke koikoi o ka mano, no ka hele pu me ka on a o ke Kakela Lome, aka no Leola, me he mea la, ua hele oia a haaheo loa no kona hele pu me kela mau kanaka ana i nana aku ai he mau keonimana oiaio ma na ano apau.
Ua maʻu no kela hele ana aku a lakou, hoea aku la no kahi o ke kahawai, a ma ka hookolo ana aku ik holo ana o ke kahawai, ahiki i kekahi uakee, hoea aku la lakou i ka halewili kahiko.
Na Sa Lome no i kukulu i kela halewili, he mau makahiki koliʻuliʻu i kaahope aku, no ka mea he kanaka makemau kela i na hana mikanika, ame na ano hana like ole, a ma kahi e ku kokoke mai ana i ka halewili, e ku ana kekahi kakela i hele a kahiko, he mau hale no keia i kukuluia mamuli o ka noear o kela kanaka.
I ka manawa i paa ai o ka halewili i ka hanaia, ua imi aku la o Sa Lome, i ke alahele e hookaaia ai na meapaahana oloko, me ka maalahi loa ma o kona hana ana i kekahi huila nui a na ka wai e hooniniu i ka huila. Mailoko mai o kekahi luawai hookiʻo ka wai e hookaheia mai ai, a mamuli o ka ikaika loa o ke kahe ana mai o ka wai, ua holopono ole kela alahele, no ka mea ua lilo pu ka huila i ka wai, me ka aneane e halan pu ia ka halewili e ka wai nolaila ua hoopau ola i kela alahele alaila hana aku la i kekahi enekini mahu, me ka manao, kna ka mahu e hoohana i na meapaahana oloko o kona halewili.
Oiai aole oia i kamaaina ma ka hana ana i na enekini, elike me na enekinia o keia manawa, elike no me ka holopono ole o kla alahele mua ana o ka imi ana, pela no keia. I ka makaukau a@ ao na meahana apua, ua hoomaka oia e hooholo i kana enekini o ka mea apiki nae aohe he niniu o ka huila nui, aka ua haki pua ae ka ia iwaena, a maheleia ae la iloko o na apana elua, me ka aneane e hiolo ka halewili mamuli o ke pa-hu ana ae o ka enekini.
No ka holopono ole o kela mau hoao ana e hoohana i kona halewili, ua hoopau loa ka noonoo ana o kela kanaka ma ia hana a kukulu ae la i kekahi kakela kiekie ma kapa ka muli wai me kona manao, o kona home ia e hoohala ai i loko o na mahina wela. I ka paa ana nae o kela kakela a iaia i hoi aku ai maloko olaila e noho ai, ua ku a hoowahawaha maoli oia i kela halie i kau a mea o ke ku pono, ma kahi a ka makani e pa mai ai nolaila i ke elua no o ka la o kona noho ana ma kela kakela, ua haalelo okoa oia me ke komo hou ole o kona poo iloko ahiki i kona make ana.
Mokuna XIX
Oiai hoi o Kikila me kona mau hoa e k uana ma kapa o ka muliwai aia oia ke hahaʻi la ia Leola i ka moolelo o ka halewili ame ke kakela, o keia ka manawa mua loa o ko Leola lohe ana i kela moolelo, a o ia kana o ka pane ana aku:
"Ma kaʻu nana aku, ua nui maoli kou ike i ka moolelo e pili ana ia Sa Lome," wahi ana me ke kahaha.
"Ae, ua pololei maoli kena moolelo au e Mr. Kinikele e kamailio mai nei," i komo mai ai hoi ka Haku Baumona ma ka hooia ana i na mea a Leola i kamailio mua mai ai. "Maihea mai i loaa ai kau moolelo? Ua pololei mali kau mau mea apau i kamailio mai ne, oiai ua lohe pinepine au i ke kamailioia, i kulike me kaʻu mea e lohe nei mai ia oe mai."
"Mai ia Madena mai, kaʻu moolelo i loaa ai a elike me kana i kamailio mai ai, pela no hoi au e hoike aku nei imua o olua," i pane aku ai o Kikila, me ka pahola ana ae o ka minoaka ma kona mau papalina.
"Auewe, o kela kanaka anei e noho hana pu nei me oe ma ka aina hanai holoholona?" i hoomaoe aku ai no ka Haku Baumona. "He kaikamahine uʻi ka kela kanaka aʻu i ike ai, a ua nui no hoi ke kamailio o na kanaka no ka huapala maoli o kela kaikamahine."
"Ae, o ua kanaka nei ia a o Pole ka inoa o kana kaikamahine, a he huapala iʻo no, elike me kau e kamailio mai nei." wahia a Kikila eia nae, aole oia i ike mai ka hele a pii ka ula ma na papalina o Leola aka o ka Haku Baumona ka mea i ike mai me kona hoomaopopo ana aku, i ke kumu o ka loli ano e ana ae o ka helehelena o Leola, aka hoomau hou mai la no nae o Kikila i ke kamailio ana:
"O kaʻu wale no e minamina nei o ia ka waiho wale o keia haleweili, me ka hana hou ole ia. Ua maikai maoli ke ke kukuluia ana o keia haleweili, a in a e loaa ana kekahi enekini mahu maikai ua hiki ke hoohanaia na meapaahana apau maloko nei a e lilo ana no hoi keia halewili i hale waiwai nui ma keia mua aku"
"Ina oe e Mr. Kinikele e hoao ana e hoololi ae i keia halewili ma kekahi ano e hiki ai ia ke hoohanaia, e ike ana oe i ka ili mai o ka huhu o na kanaka kahakii maluna ou wahi a ka Haku Baumona, me ka paa okoa ana mai i ka lima o kona hoaloha. "Ma na ano apau e ku nei o keia halewili, ua nani maoli ia na na kanaka kahakii e hana ai i ko lakou noeau, maluna o ka lakou mau kii kaha. Ma ka waiho malie ana o keia halewili pela, e holomoku mai auanei na kanaka kahakii kaulana loa no keia wahi e hoohala ai i ko lakou manawa kaawale."
Noke okoa ae la o Leola i ka akaaka, no kela mau olelo a ka Haku Baumona, a o ia nae ka Kikila o ka pane ana mai:
"ma kaʻu nana aku o ko oukou noonoo wale no ko na kanaka kahakii, o ia ka ike aku i ka nani ame ka uʻi iloko o na mea popopo. Iaʻu nei ke nana aku aohe waiwai iki o keia halewili ke ole ia e hiki ke hoohanaia a ma kuu manao nae, he hana hiki loa iaʻu ke imi aku i wahi e niniu ai na meapaahana apau oloko."
"Ina ua ike oe, he hiki ke hoohanaia keia halewili no ke aha no hoi kou mea hoao ole?" i pane mai ai o Leola, me he mea la, o Kikila ka haku, a he mea makaikai wale no oia, i kona hooili aku i na mea apau maluna o Kikila aole hoi he haawi maoli aku i ke kauoha i kela kanaka opio, e hoohana aku i ka halewili elike me ke ano mau o na haku waiwai apau.
"O mai ae aku oe e Miss Dale ia Mr. Kinikele e hoohanaa i ka halewili! E kakali malie iho olua a paa kaʻu kii i ke kahaia: no ka mea ke ike aku la au ma ka mea nui iloko o kona noonoo." alaila me kona kakali ole aku a loaa mai ka pane no kela mau olelo o ka wehe koke ae lano ia i kana makaukau apau o ka oihana kahakii, a hoomaka aku la e pane i ke kii maluna o kana kapolena.
Alawa mai la ka Kikila nana ana a ike i ka hana a kona hoaloha ia wa i hohola ae ai ka minoaka ma kona mau papalina, a pane ae la: "Ua hewa moli ke ano o ka hanaia ana o na mea apau, nolaila he hana paakiki no ka imi ana aku i wahi e holopono ai ka hoohanaia ana o keia halewili," alaila haalele mai la ua o Kikila i kona mau hoa, a lele aku la ma kekahi aoao o kahi a ka wai e kahe ana a kau aku la ma ka aina maloo.
"I hoike aku au ia oe e Miss Dale, i koʻu manao maoli in a e haawiia aku ana ke kauoha ia Mr. Kinikele e hoohana i kela halewili , iloko o na mahina ekolu wale no mai keia manawa aku e hu ana ka makani o na huila apai i hanaia ai maloko o keia hale."
Nana pu aku la no hoi o Leola i ka hele o Kikila, a o ia kana o ka pane ana mai i na olelo a ka Haku Baumona: "He kanaka o Mr. Kinikele, i paa kona manao ma kana mau mea i noonoo ai," wahi ana a ma ke ano nae o kona leo, o kela kamailio ana mai aia ka haaheo iloko on a no Kikila.
"Pela no aka nae aole i na manawa apau. Ke hoomanao nei no anei oe i kona hoole paakiki ana mai, aole e lilo mai oia i hoaloha noʻu. Heaha nae ka mea i ikeia, ua lilo kona manao paa i mea ole, a he hoaloha oiaio loa maua i keia manawa a ua kokoke no au e olelo ae he hoaloha pu oia nou aole hoi he kanaka e hana ana malalo aku ou."
"Ua ike au, o Mr. Kinikele kekahi kanaka kupono loa, a ua pomaikaʻi maoli au i kona loaa ana iaʻu, i mea nana e makaala i koʻu mau waiwai."
"Owau kekahi e olelo ae, i koʻu pomaikai i ka loaa ana he elua oʻu mau hoaloha oiaio in a e ae mai ana oe e Miss Dale e kapa aku au he hoaloha oe noʻu?"
Heaha auanei ka hewa o ko kakou lilo ana i mau hoaloha!" wahi a Leola me ka huli ana aku nae o kana nana ana no kahi a Kikila e hele la.
Alawa ino mai la ka Haku Baumona nana ia Leola, i ka lohe ana mai i ka panea kela kaikamahine opio, ke lelele wale la no hoi kona oili, i kau a mea o ka hapahapaiia ae e ka liʻa makemake iloko on a, me ka hiki ole nae iaia ke pane koke mai, o hanini okoa mai auanei ke kiaha o kona aloha no Leola, aka ke noho hamau loa la oia, ahiki i ka hala ana o kekahi mau minuke akahi no oia a i mai:
"Ina paha e maopopo aku ana ia oe, alaila e hiki ana ia oe ke ike mai, ua hoopiha loa mai kau mau olelo iaʻu me ka hauole ame ka manaolana," wahi a ua haku opio nei, me ka leo malie. "ua like pu kou lilo ana mai he hoaloha noʻu, me kakahi waiwai makamae kumukuai nui e Miss Dale. Pehea la, e manaolana aku anei au no ka loaa iaʻu o kekahi mea i oi aku imua o ka hoaloha," alaila lalau okoa aku la ua haku nei i ka lima o Leola a paa mai la, me ka i hou ana aku:
"Aole e hiki hou iho iaʻu ke uumi, i kekahi mea nui loa iloko o kuu noonoo, he mea pono e lohe oe e Miss Dale, e aole he hewa o ka hoopuka maoli ana aku imua o kou alo, aia ka hewa o ke kamailio mahope o ke kua. Malia paha i kou wa e lohe aku ai i koʻu manao, e kapa mai ana oe iaʻu i ke kanaka mahaoi, aole no ia he mea naʻu e ahewa wale aku ai ia oe. Aole e hiki iaʻu ke noho malie a hoolohe wale aku no i kau mau olelo me ka hoike ole aku i ka mea oiaio, o ia hoi, ua haulehia au i kealoha nou e Leola."
Ua like key mau olelo a ka Haku Baumona e kamailio aku la imua o Leola, me kekahi lono hoolelehauli, i ka le@e opio, alaila nana mai la oia me na maka i hele a kunahiki i ka Haku Baumona, me ka hiki ole ne iaia ke pane mai, a o ia ka ua haku opio nei o ka i ana aku:
"Ua lilo anei kaʻu mau mea i kamailio aku nei i mea nou ehuhu mai ai iaʻu?
"Aole i lilo kau mau olelo i mea noʻu e huhu ai , aka ua hookaumaha loa ia mai kuu noonoo," wahi a ke kaikamahine opio me ka huki ana aku i kona lima, mai ka paa ana a ka Haku Baumona.
"Ina ua hookaumahaia aku oe ea, alaila aole anei oe i aloha mai iaʻu?"
"Aole au i haulehia i ke aloha me kekahi mea e ka Haku Baumona."
"In hoi ha pela alaila in a aole oe i aloha mai iaʻu i keia wa, e hoea mai ana ka manawa au ike ai ia mea, ma keia mua aku. Aole no au i manao mua e hoike ae i keia meahuna a koʻu puuwai e hiipoin nei , no keia manawa, aole hoi e hihi o ka hele a piha o ke kiaha o kuu aloha, pela i hanini okoa aku la iwaho aka ke mihi nei au no koʻu pupuahulu loa malia paha aia loihi mai kou kamaaina ana mai iaʻu e komohia aku ana ia mea he aloha iloko ou, no kekahi kanaka ano ole, elike me aʻu nei."
"ua lawa kou kamailio ana mai i kou manao, aole kaua e kamailio hou maluna o keia kumuhana," i pane mai ai o Leola, me ke kau okoa ana ae i kona mau lima iluna.
"Aole hiki iaʻu ke hoihoi hou mai i kaʻu mau olelo, no ka mea ua hoike maoli aku nei no au i ka mea oiaio loa, no koʻu haulehia ana i ke aloha ia oe e Leola," wahi a ka haku Baumona me ka piha pihoihoi, me ka haalulu pu hoi o kona leo. "Aole no au e olelo aku ana ia oe e aloha mai iaʻu aka e haawai mai oe i kekeahi mea e kau aku ai koʻu manaolana mai iaʻu aku e Leola alaila e hookoe mai oe i kou lilo ana he hoaloha noʻu na ia kuleana auanei e komo mai iaʻu e hooikaika aku ahiki i ka loaa ana o kekahi mea i oi aku i ka hoaloha."
"E malama aku oe e kuu haku i keia mea o ia no ko kaua lilo ana i mau hoaloha malaila iho la no pau," wahi a Leola i pane mai ai i ole ai ka haku Baumona e noke loa aku i ke kamailio iaia.
"Ua lawa kena pane au e Leola, a no koena aku o na mea aʻu i iini ai e kakali malie no au ahiki i ka wa kupono."
"O ka mea au e ka Haku Baumona e noi mai nei, o ka mea hoi au iini loa ai, he mea pono iaʻu ke hoike e aku i keia manawa aole loa ia e hookoia ana."
Ua hooki honua iho la o Leola i kana kamailio ana mai me ka pau ole o kona manao i makemake ai e hoakaka ae i ka haku Baumona, mamuli o kona lohe ana mai i kekahi leo kapalili a huli like mai la laua e nana ma kahi o kela leo o ka oili ana aku aia hoi e kupono aku ana o Cicilia mahope o laua a e kaulono ponoo ana kana nana ana no kahi o ka halewili.
I loko o kona piha me ke kahha, ua ike aku la oia i kekahi kanaka e hilinai ana i ka aoao o ka luawai hookiʻo, aia hoi kona mau maka ke haka pono la no kahi o ka huila nui kahi e kahe pololei aku ai o ka wai, akahi no a mopopo i ua haku nei ke kumu o ka hele o ka helehelena, o Cicilia a kunahihi. O ka Haku Baumona pu kekahi i hoano e ia kona noonoo, i kona ike ana aku, aole kela he kanaka okoa ae, aka o Mr. Kalaina no ia, he kuene nui o ke Kakela lOme e haka pono ana ka nana ana a ua kanaka nei, ma kahi o ka auwai i hanaia a loaa aku kahi o ka huila aia hoi maluna o kona mau maka kekahi hiona e hoike @@@ai ana ua like loa oia me kekahi tiga wahine i makukau e lele mai maluna o kona enemi.
Oiai ua alaiia ae kahi a Leola ma e noho aku ana e na laau liilii aole e hiki i ua o Kalaina ke ike mai eia oia ke hakiloia ku nui no ke ano o kana hana nolaila ua nanea maoli oia me ke kakali ana o ka hoea mai o ka manawa ana e panaʻi aku ai i ka ino no ka ino.
I kela manawa a Kalaina e hilinai la ma ka aoao o ka luawai hookiʻo aia o Kikila ke nana la i ka huila, a me he mea la iloko o ka noonoo o Mr. Kalaina he nana maalahi loa kona lawe ana ae i ke ola o kona enemi o ia no kona hookuu ana mai i ka wai o ka luawa i hookiʻo me ke kahe ana mai a loaa ka huila o kawiliian noia o Kikila ahiki i kona make ana.
I kela ike ana aku hoi a ka Haku Baumona is Kalaina e hoekepue ana, elike me ke ano o ka hana a na kanaka kolohe o kona haalele iho la no ia ia Leola ma, me ka holo kokea ana aku a ku ana mahope o ke kua o Mr. Kalaina a i aku la:
"Heaha kau hana e Mr. Kalaina e noho nei maanei?"
Ua puiwa hikilele maoli o Kalaina i ka lohe ana aku i kela mau olelo me kona huli koke ana mai ihope a ikea i ka Haku Baumona e ku aku ana a elike me kekahi kananka hana karaima ka wiwo no ka loaa pono o kana mea e hana ana o kona hoomaka aku la no oia e holo mak aoao o ka luawai hookiʻi a nalowale aku la me kona pane ole mai he hookahi huaolelo i ka haku opio.
Oiai aia o Mr. Kalaina ma kekahi aoao mai o ka auwai maloo a eia hoi ka Haku Baumona ma kekahi aoao aku kahi i kuʻai aole e hiki iaia ke alualu aku mahope o kela kanaka aka nae iho aku laoia ilalo o ka auwai ahiki i kona kau ana ma kekahi aoao o ka muli wai i nana aku kona hana ma o a maanei aole he wahi mea a ikeia aku o Kalaina ua nalowale ua kanaka nei no ka mea uaike oia i na alahele nona e loaa ole aku ai ke huliia.
No keel hoomaopopo ana o ka Haku Baumona, aia kekahi hana karaima i hoolaia e Kalaina e hooko aku ua hoopoina loa ae la oia i ka noonoo ana no kana kii kaha o ka halewili alaila holo mai la oia me ak awiwi a ku ana imua o Leola ame Cecilia a o ia ka Cicilia o ka ninau ana aku:
"Ea owai kela kanaka i loaa aku nei ia oe?"
"O Mr. Kalaina a ua holo aku nei oia me hea la ua hele oia a piha i ka makaʻu i koʻu wa i hoea aku nei, elike no hoi me kou makaʻu i ke ano o kela kanaka," alaila noke okoa ae laua haku nei i ka akaaka.
Heaha ka hana a kela kanaka e noho ana me ka noke ana i ka hakilo i kekahi mea?" i mau aku aino Cicilia i ka niele.
"Aole i maopopo iaʻu ke ano o kana hana aka ma kona mau maka nae, aia ka epa ame ke kolohe a o kaʻu e olelo aku nei ia oe e Leola, in a owau ma kou wahi e hoopau no au i ka noho hana hou ana mai o kela kanaka malalo oʻu."
"Ae, e hoopa uaku ana au i kona noho hana hou ana mai me aʻu aia a loaa ka wa kupono e haawi aku no au i ke kauoha e haalele iho oia i ka noho ana ma kona hale e noho nei a imi aku i wahi hou nona e noho ai. Heaha ka ekal kanaka e nana ana?"
"Ma kaʻu koho wale aku no aole no paha he mea nui iloko o kona noonoo, koe wale no ka hana a ka waiona ma luna on a. Ea e kahea ae au ia Mr. Kinikele e hoi mai," me ke kahea okoa ana ae o ka Haku Baumona i kona hoaloha.
"Huli ino aku la o Leola i ka haku opio, me ka pane ana aku: "E hoi pu ana au me Miss Kanahope a na olua no ia e hoi ae: e hoike aku nae oe ia Mr. Kinikele, e hana aku oia elike me kana mea i ike ai he pono e pili ana i ka leka aʻu o ka waiho ana aku nei malalo o kona malu."
"Aole no hoi e hiki ia oe ke kakali iho pela, a i hookahi ko kakou hoi like ana aku?" i auʻa mai ai ka Haku Baumona ia Leola aole nae he hoolohe aku o Leola aole nae he hoolohe aku o Leola no kona ʻike ana mai i ka haalele ana aku o Cicilia nolaila ukali mai la oia mahope o Cicilia me ka hopohopo ole iloko on a no ka hoopilikia wale mai o Mr. Kalaina ia laua, oiai he ahuwale ke alanui a hoea i ke Kakela Lome, e nele ole ai ka ike aku o ka Haku Baumona ina no ka hoao o Kalaina e hoopilikia in wahine opio.
Ua lohe aku o Kikila i ka leo kahea o ka Haku Baumona iaia, nolaila ua hoi mai oia e ike i ka haalele ana aku o Leola i ka haku opio, a i kona ku ana mai imua o kona hoaloha ninau koke mai la no oia:
"Ea heaha hoi ke kumu o ka haalele koke ana mai nei o Miss Dale ia kaua?" me ka huli ana aku o kona alo no kahi a na wahine opio e hoi malie la.
"Ua auʻa aku nei no hoi au, i hookahi ko kakou hoi like ana, aole nae hehooloheia mai. Pehea, ua ike mai nei nae paha oe ia Mr. Kalaina ea?"
"Aole au i ike iaia ianei mai nei nae paha ea?"
"Ua hoea ae nei oia no kahi o ka luawai hookio me he mea la o kana hana nui ma kela wahi o ia no ka hakilo pono ana ia oe."
"Ina paha he makemake kekahi on a i kekahi mea maloko o ka halewili ua hiki no iaia ke hele ae aohe mea nana e kipaku aku iaia mai kela hale aku."
"Aole oʻu manao he makemake maoli ko kela kanaka e hele aku i ka halewili ma kaʻu koho aku nae me he mea la ua onaia oia i ka rama," i pane hou aku ai ka Hau Baumona.
"He kakaikahi loa ka la e hala me kona on a ole e inu mau ana oia i ka rama i kela ame keia la. I koʻu noho ana mai i lunanui no ka aina hanai holoholona, ua hoomaka koʻu ike ana iaia i kona inu i ka rama aka nae mahope mai nei ua oi loa aku kona on a mamua o ka mea kupono."
"O na kanaka elike me kela ke ano, aole loa he kupono e noho kokoke mai ma ka aina hanai holoholona."
"Ua kulike ko kaua manao mai ia mea e kuu haku; aole no aʻu mea hopohopo e ae koe wale no ka pauahi."
"He lehulehu wale na kumu e kupono ole ai ka noho ana mai o kekahi kanaka o kela ano ma ka aina hanai holoholona . Pehea, he maikai no nae paha kela kanaka me oe e Mr. Kinikele ea?"
"Aole oʻu manao aia kekahi manao maikai iloko on a noʻu aole nae he manawa ana i hoike okoa mai ai i kona ano imua oʻa e hiki ai la hoi iaʻu ke ike aku he huhu kekahi iloko o kela kanaka noʻu."
"O ke kumu koikoii no o ka makemake ole o kela kanaka ia oe e kuu hoaloha ma koʻu koho aku o ia ka lilo ana ae o ka noho lunanui ana o ka aina hanai holoholona."
"Aole i maopopo iaʻu e hoomau aku ana paha au i ka paa ana i keia kulana lunanui aole paha ua ulu mai kekahi manao iloko oʻu e waiho aku i ka hana," wahi a Kikila me ke kumaha o kona helehelena.
"O aole loa he pono e kaawale aku oe e Mr. Kinikele mai ko kakou noho aloha ana!" wahi a ka haku Baumona me kona piha me ke kahaha . "Ua maopopo no ia oe ua lilo maoli keia noho ana o kakou i mea maikai loa i koʻu noonoo ame koʻu mau makua a pela no hoi ia Miss Dale pehea ana la makou e hana ai in a haalele iho ana oe i ka noho lunanui ana no ka aina hanai holoholona. Auhea oe e Mr. Kinikele kuu hoaloha he mea ano nui kekahi aʻu i makemake ai e hoike aku ia oe aole nou au e kala kahiko i manao ai e kamailio ak ua hoopaneenee wale nae au ahiki mai i keia manawa a oiai hoi o kaua wale no keia e lohe oe e kuu hoaloha ea ua haulehia au i ke aloha no Miss Dale."
I ka lohe ana o Kikila i kela mau olelo a ka Haku Baumona, huli aku la kana nana aua i ke kula palahalaha, aia hoi ka noonoo maikai ole ke loku hala ole la iloko ona.
"E manao kuhihewa ana au la o Cicilia kau mea i aloha ai!" i pane mai ai o Kikila me ka maikai ole loa o kona noonoo, oiai ke ike la oia e hooko ole ia ana paha kona manao no ka lilo mai o Leola nana.
"Ua nana aku au ia Cicilia ma ke ano he kaikuahine oia noʻu a pela ho hoi oia i nana mai i laʻu. Ua hanai like i maua mai ka wa kamalii mai ahiki i ke kanaka makua ana aole nae au i noonoo aku iaia ma ke no i oi aku i ke aloha o ke kaikunane no kona kaikuahine. Malia paha ua hookahahaia aku kou manao e kuu hoaloha no koʻu haule hia ana i ke aloha ia Miss Dale, pehea hoi e hiki ai iaʻu ke alo ae a manao no au aole oe i makapo i koʻu ano , i ka wa e pili ai ma ka aoao o kela kaikamahine."
Luliluli wale ae la no ke poo o Kikila me kona pane ole mai aia nae iloko o kona noonoo ke mihi loa la oia no kona nele i ka waiwai makamae ana iini loa la e lilo mai nana a o ia nae ka ka Haku Baumona i hoomau hou aku ai e kamailio iaia:
"Noʻu iho, ke manao nei au ua hiki loa iaʻu ke ike aku i ka hoopaia mai o kou puuwai a ua hiki pu no hoi iaʻu ke ike aku i kou haulehia ana i ke aloha."
"Ke hauoli nei au ika lohe ana he hana hiki loa ia oe ke ike mai ka meahuna iloko o ka puuwai o kekahi mea," me ka noke okoa ana ae o ua o Kikila i ka akaaka. "Noʻu nei la owau kekahi mea hiki ole loa ke koho aku i ka mea iloko o ka noonoo o ke kanaka."
"Ina pela, e hukihala mai oe ia ue kuu hoaloha ua pupuahulu loa au ma ka hoopuka ana aku nei i kaʻu mau olelo." me ka paa ana aku o ka Haku Baumona ma ka lima o Kikila.
"Ae, ke huikala aku nui au ia oe a iloko no hoi o ia manawa hookahi he haawi pu aku nei au i kaʻu mau hoomaikai ana no kou komo aku iloko o ke ola hou.
"Alia oe e haawi e mai i kau mau hoomaikai ana iaʻu aole ka i maopopo ka loaa o kela kaikamahine iaʻu e kakali malie oe ahiki i ka maopopo ana alaila kohu hoi paha ka haawi ana mai i ka hoomaikai ana aole i keia manawa."
"Alaila a hoole mai nei ka paha o Miss Dale i kau noi ea?" i lamalama ae a in a papalina o Kikila.
"Aole oia i hoole maole mai uei a ke lana nei koʻu mano aole no oia e hoole mai ana. Ina nae no ka hooneleia mai o koʻu makemake ea he hana paakiki loa noʻu ke ola ana aku me kʻu ike iho i ka hauoli. He mea makehewa wale no paha ko unoke ana aku i ke kamailio ia oe no koʻu hopena o kaʻu wale no iinia nei e lilo oe i mea kokua nui mai i wahi e holopono ai ka mea a kuu puuwai i iini ai. Pehea e olelo mai ana anei oe, e ukaliia ka e mau @p@ ana @ne ka holopono?" me ka pahola ana mai o ua haku opio nei i kona lima imu ao kona hoaloha.
(Aole i pau.)