Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 53, 31 Kekemapa 1920 — Page 2

Ka Nupepa Kuokoa

KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.

 

LILO KA UWAPO O NANAKULI I KA WAI

            O Ka manao'ana o ko na kuaaina poe e hoohala i kekahi manawa hauoli maloko nei o keia kulanakauhale, ma ka @ o ka Poalima, a @ ae ka @ @ aku la i hala, ua pono wale ia, @ o ka hiki ole o ke kaahi o Kahuku ke holo mai no Honolulu nei, ma ka Poalima i hala, ma o ka lilo e na o ka uwapo o Nanakuli i ka wai; a ma ia wahi iho la i kohu pono ai kela olelo a kahiko, "hoi hou ka paakai i Waimea," @ o ka hoi hou ana o ke kaaahi no Kahuku, me na ohua apau @ o ke @.

            Na ka @ elima o ke kakahiaka Poalima i haalele @ ke kaaahi ia Kahuku, aia maluna on a he poe ohua, me @ moa ame na puaa, ame kekahi mae mea a ae i manaola no ke @, ua hiki ole nae ke hoea mai i ke @ nei mamuli ae la o kela pilikia.

            I'a hoea ke kaahi no Nanakuli ma ka @ ewalu o kela kakahiaka, a i ka wa i ikeia ai ua lilo ka uwapo i ka wai, ua maopopo loa ka hiki ole i ke @ ke @ mai i ka holo ana no Honolulu nei, nolaila ua hoi hou aku ke kaaahi ihope no Waianae, no kekakali ana, @ e hana hou ia ana ka awapo, a o na ohua kekia oluna o ke @ ua hoopomaikaiia aku lakou ana o ka hoea ana i Waianae, malaila'i hoea ai he mau @ na lakou no kela ia.

            @ ua lilo maoli i hana nui ke kamili @ i uwapo hou, ma @ o ka uwapo i @, na konoia na kanaka o ke kaahi o ke @ maalahi wale no o ia ka huli hoi hou ana aku o ke kaa no Kahuku, a @ hapalua o ka @ umi o kela po i ku aku ai ke kaa @ ka hoi ana aku o na ohua no ko @ mau home me na manaolana poho.

            Ma ka Poaono ae nae, ua holopono @ hooikaika ana ma ka aoao o ka hui aiakao, ma ke kapili ana i kekahi uwano, no ka helewawae ana o na ohua, no ka mea, i ka wa i hoea mai ai o ke kaaahi o Kahuku ma kahi o ka uwapo @, ua pau na ohua i ka lele ilalo, a @ o kekahi papa i hoomoeia mai kekahi aoao a i kekahi aoao o ke kahawai, @ lakou i hele mai ai, a kau malona o ke kaaahi o Honolulu nei, e kakali aku @ ma kekahi aoao, a ma ia @ no hoi i hoohikihikiia aku ai @ ohua o ko Honolulu nei kaaahi, a kau maluna o ke kaaahi o Kahuku.

            O kela ka manawa mua loa i lilo ai ka @ o ka hui alahao ma Nanakuli i ka wai, o ke kumu mai, o ia no ka lilo ana o ka uwapo o ka mahiko i ka wai, @ mai o ke awawa, a i @ wa i @ mai ai a pili i @ uwapo o ke alahao, a hui pu iho me na @, na lilo ia i mea e ikaika loa @ ka hooke ana mai a ka wai, ahiki i ka lilo okoa ana o ka uwapo.

E LAKO ANA KA MAUNA KEA ME KE KELEKALAPAE

            No ka ikeia o ka waiwai nui loa o ke kelekalapa uwea ole, e hoolakoia ana @ @ Mauna Kea me na meapaahana kelekalapa, e hoomaalahiia mai ai na @, i ka wa e loaa ai i na pilikia ma kekahi ano.

            O ka Mauna Kea ka @ mua loa e hoolakoia ana me ke kelekalapa uwea ole, a i kulike ai me ka hoakaka a kekahi o na lunanni o ka Hui @ Hole Pili Aina, ma ke kelepa a keia mokuahi, e haalele iho ai ia Honolulu nei, ma ke auwina la o ka la apopo, e @ aku ana ia me ka makaukau i ke kelekalapa uwea ole.

            O ka mokuahi hou o oka hui i hoea mai nei i Hawaii nei, he mokuahi ia i @ me ke kelekaiapa uwea ole, a o ka mea nana e hoohana ana i ke kelekalapa maluna o ia mokuahi, e hoi @ ana noluna o ka Mauna Kea.

            O ka ikaika hoolele leo o keia kelelapa i manaoia, aia ma kahi o ka elima @ mile ka mamao, ua lawa kela @, no na kai o Hawaii nei.

            Malalo o ke kanawai e pili ana i na mokuahi lawe ohua, aole i kauohaia na mokuahi e holoholo ana ma na kai o Hawaii nei, e hoolako i kelekalapa uqea ole, elike @ na mokuahi e holoholo ana @ o na aina mamao ame Hawaii nei, o heia hoomakaukau ana ku i ka Mauna Kea me ke kelekalapa uwea ole, @ no ia o ka manao ponoi o na lunanui o ka @ mokuahi, no ko lakou @ @ mea ia e hoomaalahiia aku @ wa @ i ka wa e loaa ai i na @.

WEHEIA KA POKA E NA KAUKA KAHA MAI KE KINO AE O MRS. FILDER

Ma ka @ aku e ola loa ae ana ka wahine Rukini i kiia ai he mau pole kahaikahi i hala aku nei, no ka mea, ma ka Poakolu nei i weheia ai kekahi @ i @ ai ma ka poohiwi @ @ @ la e na kauka kaha o ka @ Meiwahine, oia kela wahine @ ka inoa o Mrs. Vera Fidler i kiia ai e George A. Belayeff ma na la mua o keia mahina.

            O ka lua o ka poka i kiia ai oia, a'i komo ai hoi ma kona @ ma keia pule @ e weheia ai, e like me ia a na kauka kaha o ka hoike ana ae. O kahi ka o kela poka e paa mai nei ma kekahi wahi o ke poo o ua wahine la @ na kauka i manao ua komo ia ma kahi e poino ai ke ola o ua wahine la.

            Ua hoike @ ka na kauka kaha oloko o ka halema'i Moiwahine ma ka po Poakolu nei he maikai no ke kulana ola @ o Mrs. Fidler i nei manawa me ka @ ole ae o koua ola kino e poino ai oia mamuli o ke kahaia ana.

KUALIA NA BONA ALANUI HE $215,000 KA WAIWAIIO

            Ma ka Poalea nei i hooiaioia mai ai ka hoopau pono ana aku i ka hana ana i ke alanui Kaluaonele ma o ke kuaiia ana o na bona he $215,000 ka waiwaiio e ka People's Bank o Hilo.

            Na ke Senatoa J. W. Russell i lawe mai i ka @ dala a ka puuku o ka hanako no heia @ a haawi ae la'i ka Puuku D. E. Metzger o ke Teritore, ma ka auwina la o ka Poalua nei no na bona. O keia ka huina i hoamanaia e ka ahaolelo e @ aku no ka hoopau pono ana aku i ka hana o ke alanui ahiki i ka luapele o Kilauea.

            Mamuli o keia kuaiia ana mai la o na bona e ka Banako o Hilo, o ka manao o ia, oia no ka hana kokela mai o ke alanui, he pomaikai nui no ka lehulehu mai na kamaaina a i na @ kaahele honua e @ mai ana e ike i na @ kamahao o ke ao.

            Aole o keia mau bona wale no ka na kanaka o Hilo o ka hoolala ana e kuai, o na bona o $500,000 pu kekahi no ka Uwapo Kuhio ma ke awa o Hilo.

            O ke Kalana o Maui kekahi e kuai aha i na bona o $700,000 a oi no na hana hou o ke Teritore malaila. No Kauai ua kuai ia he mau bona o %225,000 ka waiwaiio no na hana hou o ke teritore maloko o ia kalana, a no Honolulu nei, ke @ o ke aupuni, a o kahi hoi i manaoia he nui ka waiwai maanei eia no ke momole mai nei ihope, aohe piha iki o na bona o ke alanui o Waimanalo nona ka huina i noiia e hoopiha ae he $250,000.

            Ua hauoli ke Kiaaina McCarthy no ke kuaiia ana o na hona o ke alanui Kaluaopele, a ua hoakaka ae ka oia i ke kulike o kona manao me ko ka Puuku Metzger.

            "I ka manawa e hiki ai ia Hilo ke kuai he $500,000 ka waiwaiio ma na bona no ka Uwapo Kuhio," wahi a ke Kiaaina, "a he $215,000 ka waiwaiio ma na bona no ke alanui Kaluaopele, aohe pilikia iki e loaa ana ia kakou ma ke @ ana aku he $250,00 ka waiwaiio ma na bona no ka hoopau pono ana aku i ka hana no ke alanui o Waimanalo."

KE HANA HOU MAI LA KA LUAHINE O KA LUA I KANA HANA

            Mai Hilo mai kekahi lono kelekalapa @ o ka hoounaia ana ae i ka Advertiser e hoakaka ana aia ka luahine o ka lua ke hana hou mai la i kana hana hookalakupua ma ka @ 7 o ke ahiahi Poalua nei ua pii ae la ka pele a piha ka lua o Halemaumau; @ ua hoomaka mai la ka e kahe maluna o ka papahele o ka luapele nui mailoko mai o ka lokoahi mai ma ka aoao mai o Kan.

            Elua mau mapuna pele i kahe mai he hapaha mile ke akea mailoko mai o ka owawa o ka pele i kahe ai i ka 1868, he 300 kapuai mai ka luapele nui mai. Ua ikeia aku ka ka paila o ka pele, a ma ke awakea o ka Poakahi nei ka ikeia ana aku o ka hoomaka ana ae o ka pele e pii, a ma ia manawa he 20 kapuai wale no ka iliwai o ka pele e pii ae ana mai ke kae iho o ka paphele, a ma ka hora 7 o ia po iho i pii ae ai ka pele a iliwai me ke kae o ka papahele o hoomaka mai la ke kahe ana.

            Mamua o ke aumoe he heluna nui o ua kanaka o Hilo i @ aku maluna o na kaa otomobile no ka luapele no ka nana ana i ka hana a ka pele.

            Ma na loon hope i loaa mai mai ka hale mai o Kaluaopele, ekolu mile ka mamao mai ka luapele aku, e hoakaka ana ia i ke kaheawai ana aku o ka pele maluna o ka paphele nui o ka lua no ka aoao komohana hema.

            Lehulehu ka na pohaha pele i keia aku mai ka hale aku o Kaluaopele, a he ku ka i ka nani ka hana a ka pele ke nana aku me ka hiki ole ke hoakaka ia ne ke kupanaha o kana mau hana.

            LEHULEHU NA BEBE I HANAUIA MAI MA KA LA KARISIMAKA

            He nui hou aku no paha na bebe i hanauia ma ka La Karisimaka, o ka hoike ole ia ae nae i ke keena o ka pap ola, kahi kupono e hoopaaia ai na hanau, o ka heluna wale no i hoikeia ae he elima.

            No na bebe i hanau ma ka La Karisimaka oia keia malalo nei:

            Na Mr. âme Mr.s Antonio B. Andrade o ke Alanui Edward kokoke i Makuea, Kalihi, he keikikane, aohe i maopopo ka inoa.

            Na Mr. âme Mr.s John Akana Awana o ke Alanui Moiwahine Hema, he keikikane, @ Christy Ernest ka inoa.

            Na Mr. âme Mrs. Samuel J. Belisky o ke alanui Miller, he kaikamahine, o Frances Jean ka inoa.

            Na Mr. âme Mrs. Joseph Correia, o ke Awawa o Kalihi, he kaikamahine, o Mary Gertrude ka inoa.

            Na Mr. âme Mrs. Moses W. Kaululaau, o ke alanui Ewalu, kokoke i ke alanui Maunaloa Kaimuki he kaikamahine o Nora Kahakalani ka inoa.

            Ma ke ahiahi mamua iho o ke Karisimaka he kaikamahiue nona ka inoa o Dorothy DeVaughan ka i hanauia mai pa Mr. ame Mrs. Arthur Leasure o ke alanui Kamehameha IV, Kalihi.

            Ke kii keia o Mr. ame Mrs. J. Kauwekane, o Makena, Maui ma ka Lae o Waimea, ma ka lua huaka'i kaapuni ia Oahu nei.

HOLO KAAPNI O MR. AME MRS. J. KEAWEKANE IA OAHU NEI

(Hoopau ana)

            Oiai e nanea ana na malihini, eia kou kiu ke hoolohe aku nei i na mea maikai mai ka hoahanu mai, no kana  mau lau uwala ame ka maia, e ulu aua i ke awawa ame ke kalo maloo, oiai e mau mau ana ia wahi i ke kehau, nolaila mau no ka ulu, aia no hoi kekahi mawaena o ka pohaku, aia ka nani la!

            Aia no paha a lawelawe alaila ulu mai na mea apau a ke kanaka @, nolaila i ka maha ana o na malihiui o ka @ mai la no ia nomua.

            Hala aku la o Waialee, ke auku nei i ka makani, moe kololio i ke awawa o Waimea, a holuholu ana iluna o ka uwapo, a mea aku la au i na malihini, o ka muliwai keia o Waimea, a pakii ia laua, o ka @ mai la no ia, no ka mea e moe malie mai ana o Kawailoa, honi ana me ka u'i o Waialua, a hooheno ana i keia wahi kanaenae:

            E iho ana @ i Waialua,

            @ au e haupa iho ai,

            Ina o Mine ko'u lio holo,

            Mea ole ke anuu ka ihona pali,

            I paa mai au he ole e ka paa,

            He oi ka pakika kapahee ka holo imua

            Makani kuwalo poo,

            Insisi, inisi malie.

            E kala mai, ua pakika loa @ la, kaalo iho la mamua o ka hokele Haleiwa, o ka oni mai la no ia o ua moku kaa nei, nana aku oe @, he palalu mai hoi kau, o na mea paahana, ke pii ei i ka piina ikiiki o Walikanahele, ke hele la ia o ua mau malihini kaahele nei, onaona na maka, ke nana @ i ka pehia e ka uanoe, a kau mai la iluna e ike mai ai i ke kahua o ka oihana koa kaua aina, me kona kulanakauhale nui ame ka nani o Leilehua ame ke awawa o Wahiawa, iho ana i kahi ihona o Konahuanui, a kau mai la iluna o ke kahua aina o na koa lapuu ana i ka ihone o Waikakalaua, mahea Manuela, ma @, heaha kana hana, hanuhanu olemo pipi.

            Hu ae la ka aka o na malihini, a iho ana i Kipapa, e kau mai ana o Waipahu, @ ana me Waiau, e au mai oe e kuualoha, nui ana ka hanu o Waimalu, ua malu ko kino nau hookahi, ke hu nei ka aka o na malihini i keia mau kanaenae ana, o Kalauao aku kena, e kiai mai ana, ua ao kaua e ka inuwai, hoo'a'i ana ia Aiea, ua ukuia kou aie, nakanaka aua ua kuli o Halawa, ua hoolawaia kou makemake, a kau aheahe mai ana o Kapukaki, puu ulaula' haupu ae la ia iwa i kaulana:

            Meleana e, Meleana hoi,

            O ka lepo ulaula o Kapahulu,

            Meleana e, Meleana hoi,

            Meleana ka wahine lomilomiia.

            Holu ana i Hulamanu makani houhou ili inisi inisi malie; kaomi ana ke ala o ka pua ohai o kuu home,

            Moanalua ha'i ke au,

            O kahauiki hemo ka umoki,

            O ke kula loa hoi o Kalihi,

            O Kaiwiula kikiipau.

            Kuu iho la ka heleuma o ua mokukaa nei, me ka maluhia o na mea apau, ame ka piha hauoli no hoi o na malihini, i ka nui o ka laua mea i ike ai, a hui aku la me ko laua mau pokii, ua makaukau mai la ka papaaina i na ono like ole, oiai ua hele o Hanale a ua poinea, i ka pehia e ka makani kiu, a hauoli iho la me na malihini, ma na mea i hoomakaukauia mai no ka pono o keia kino, o aiai ua hookoia iho la ka mea a laua i iini ai, e ikemaka i ka mea a laua i loke wale ai.

            I ka Poalima o ka la a laua e huli hoi aku ai no ka home, kahi o ka laua mau leialoha, ua hiki hou aku au i ka manawa kupono, a lawe aku la e homakaikai ia laua ahiki i ke kaalo ana iho ma Pauoa, o ka mea kupanaha, kela laahuwale na paemauna, o ka mea apiki e kau mai ana ke anuenue, mea aku la au i ka makuahine maikai, ea nou paha keia hoailona e kau mai nei, he @ me ka hoomahie a lawe ae la no hoi au ia mau kanaenae ana:

            Aia i Pauoa ka liko o ka lehua;

            Ka iini pau ole a ka makemake,         

            Makemake no au a e ike lihi,

            Kahi wai milimili me ke aloha,

            Nihoniho mai nei ko palekoki,

            I ka iho makawalu a ka lihilihi,

            A he lihi kuleana kou ilaila,

            I @ @ umii a ka huapala.

            E kala mai, ua @ loa aku la, ahiki aku la i ka uwapo ame ko'u hoolauna ana aku i ka'u aliiwahine ame na olelo e hoopaa ana ia makou ma keia nee ana aku omua ame na muki papalina ana, huli hoi mai la me ka maua @ pule i ka Makua lani, no ke kiai ana mai i na kamahele me ka maikai a pae @ aku i ka home ka maua nohoi.

            Me oe e kuu kapena opio ahonui ko'u welina pau ole.

            Kou mau,

            J.K. Mokumaia.

                        KAULUWELA KA HALEALII I NA KUKUI UWILA

            Malamalama na kumulaau i na kukui uwila hookunahihiia na noonoo o na opio ame ka hoopihaia me na mea hoopahaohao noonoo, nani na himeni o ka @ Karisimaka ame na kii tabalo ma ka manawa'o ka malamaia ana o ke kumulaau Karisimaka a ke Kulanakauhale o Honolulu maloko o na kahua o ke kapitola ma ka po o ke Sabati nei, a he mau kaukani o na kanaka i akoakoa, ae ma ka manawa o ka malamaia ana o ia hana, me ke mele pu ana i na mele Karisimaka e meleia mai ana @ na papa himeni.

            Na na keikikane o na Kula Kamehameha i alakai i na himeni ame na kaikamahine o ke kula virikina o St. Andrews. O kekahi o na himeni i meleia mai ma ia po "Holy Light" "O, The Little Town of Bethlehem," a he nui hou aku na himeni nani i meleia mai. Ua komo pu aku ke anaina ma ke mele ana i na himeni i loaa, a o na himeni i loaa oe o ka mumu wale aku no ka ka lehulehu.

            I nani loa na hana o ia po mamuli o ka malie ame ka hoolele pau ana iho o ke aliiwahine o ka po i kona malamalama, no ka mea, he po konane loa ia o ka mahina, me ke kalae o'ka lewa aohe wahi kau ao.

            He mau kii tabalo kekahi i hoikeikeia mai, a ma ia mau kii e ikeia aku ana ua hiki i ke anaina e nana aku ana ke ike aku i ko ka HAku hanauia ana, na anela no hoi e puhi mai ana i ka lakou mau ole, ka hahai ana ae a na kahuhipa ame na kanaka kilolani ekolu ahiki i kahi i waiho ai ke kino o ke keiki, ko lakou haawi ana i na makana i ka wa i ike ai i ke keiki maloko o ka hale hanai holoholona.

            Nui ka mahalo o ke anaina i ka poe na lakou i hoomakaukau i na hana hoohauoli o ia po mai na himeni a pela hoi me ka hoonaniia ana o na kumulaau me ka kukui uwila.

            O na huaolelo no na himeni i meleia mai ua hooleleia aku iluna o ka apana lole i hiki ai i ka poe apau e ike aku ana ke heluhelu i ka manawa e himeniia ana. He ku i ka nani na himeni ame na kii tabalo i hoomakaukauia no ia po.

            KOMO KA WAI ILOKO O KA HALEKEAKA O PALAMA

            Oiai na mea apau iloko o na manao ulumahiehie no ka hauoli Karisimaka iloko o ua la aku la o ka pule i hala, ua hookahaha loa ia mai ka manao o ka poe iloko o ka hui Honolulu Consolidated Amusement, mamuli o kekahi makana Karisimaka i loaa aku ia lakou, o ia no ka halana pu ia ana o ka hale kiionioni mauka ae nei o Kapalama o ka wai, ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, me ka hoopoino pu ia ana o kekahi ogana e ka wai, ihiki aku ka waiwaiio ma kahi o ka ehiku kuukani me elima haneri dala.

            Oiai ka ua e haluku ana me ka ikaika ma kela Poaha, ma ke kulanakauhale nei, ua kahe ka wai ma na wahi apaua, o oiai he haahaa kahi i ku ai o ka hale kii onioni, ua kahe mai la ka wai ma na wahi kiekie mai apau, a mamua o ka hiki ana ke hana aku i kekahi mea, ua halana pu ia oloko o kela hale kii onioni e ka wai.

            Oiai ka wai e komo ana iloko o ka hale kiionioni, a i ka nui loa ana o ka wai, ua lana okoa ae la ka ogana iluna, ahiki i ke kahuli ana mai kono kulana mua e ku ana.

            Ua lilo kela poino i kau aku maluna o ka ogana i poho nui ma ka aoao o ka hui @, eia nae he mea makehewa ka uwe ana aku @ o ka hanini ana o ka waiu, ua lawe mai o Mr. Joe @ i kela poho ma ke ano he mea hiki ole ke alo ae, no ka loaa ana o ke'a poino, koe wale no kona olelo ana ae, ua pinepine ua manawa ana i hoike ae ai i na luna oihana o ke kalana, no kekahi alahele e @ ole ai ka wai ma kela wahi haahaa, ma ka hana ana i na puka omo wai, ma na manawa ino elike me kela.

            O @ @ kauhale haahaa e ae ma kela wahi kekahi i halana pu ia e ka wai, oiai no ka poe o kela mau kauhale e @ ana moloko.

            Ma ka Poaono, ka la 8 o Ianuari ae nei, e noho ae ana ka halawai kumau a ka Hui Kaumualii (Hui Kamehameha o Kauai) ma Kapaa, Kauai. E hoomaka ana ka halawai ma ka @ ehiku o ke ahiahi. Mawaho ae o na hana maamau o ka hui, e hookomoia ae ana he mau lala hou ma ia po.

HOOPULAPULA HOOLAUPAʻI HOOWAIWAI AME KUOKOA, HE HOOKAHI NO IA KINO

(Hoomauia mai.)

            Hoopulapula ana i wahi kenikeni liilii e loaa mai ana, @ loaa maoli no ke ake iloko o keia lahui e holomua ma na ano apau, no ka mea o ka mea kakau nei no kekahi i hookahahaia mai o @ noonoo, oiai au e malama ana au elua @, o ia hoi o ke kane ka mea nana e malama na lio ame ke kaa, o ka wahine no ua mea pili home, me a'u ka ai ame kahi e moe @ $30 o ka mahia, no na makahiki he 12 i hala ae nei, a o ka'u i ike ai i ko laua kaawale ana mai ia maua aku, ua loaa ia laua he mau puaa ame na lo'i kalo mauka o Manoa, o ka hoomaka ana keia o laua e kuokoa no laua iho, a i ko'u lohe hou ana mai, ua make ke kane, a o ka wahine ua waiwai oia, no ka mea ua komo ke kane i ka hui hoopaa ola, a i ka loaa ana mai o keia mau @ ame na waiwai a laua i hooliloia aku ai.

            I ka huli hoi ana o keia wahine i kona onehanau, he wahine waiwai loa oia, no ka mea o ke  Kepani a laua i hoonoho mai ai ma ko laua wahi, oiai e noho ana me a'u, ua hele aku no hoi oia nona ponoi iho, e uku ana au iaia no kanakolu dala o ka mahina, i keia wa he kaa kona elike me ko'u, ana i hapai mai ai a kulike maua, ma ka imi waiwai ana, aole no i makaukau i ka olelo, aka o kela ake e noho kuokoa, me kela mano ikaika iloko on a, e hoopulapula i na mea i a'oia aku ai, o ia ae la no ke panana nana e alakai iaia, a kau like ana maua, aole iho la malila pau mai, aka, he halekuai kekahi e ku nei ma Manoalalo, ua nui ko'u kahaha i ko'u ike ana, i kona neemua, oiai aole no @ makaukau loa i ka olelo, aka o ke ake e kuokoa, o ka palena pau hoi o ko ke kanaka hoomanawanni ana, i na mea liilii, a i ka ike ana, ua hiki ke ku aku imua o ke ao holookoa, alila ku @ la me ka hilahila ole, no ka mea, ua loaa ke kumu i ku ai, o ia ka hoopulapula ana i na mea maikai.

            Heaha hou ae ia mea au e kuu koko e ike nei. E nana i na makua o ka pono, e hoopulapula ana lakou i na mea maikai, i ko kakou mau kupuna ua ike ia ka waiwai o ia hoopulapula ana, aole i pau iho la malaila, maluna o na kahunapule ame na kumukula ke a'o nei i na kamaiki i na mea e hoopulapula ai iloko o lakou, i lilo ai lakou i mau makaainana aloha i ke Akua, ame kona ainahanau, ame ka lepo aloha o na kupuna.

            Nolaila i ka hana ana o ke kanaka i kana mea i manao ai, he mea ia nona e pono ai, ua hoopulapula mua oia i ka ua ame ka hope o kana mau mea i hoolala ai, e nana aku i na mea i laweia mai na aina e mai, i ke kanuia ana o na manao i hoopulapulaia, a ulu, a ku, a loaa na lala, aole loa he wa i pau ai o ka ulu ana ahiki i keia au hou e nee nei, ahiki i ke ku ana mai o keia ninau ano nui, a i lilo i ninau e moe pono ole ai kekahi poe, a pela no hoi me ka poe e kakoo ana i ka holomua o keia ninau hoopulapula.

            Ua nui no na mano wehewehe o kekahi poe e olelo ana i ka lawe ana mai i kela olelo hoopulapula, he hoohaahaa ka i ke kulana o na Hawaii; aole ka ia o ka hopuna olelo kupono, o ka pololei ka hoolaupa', o ia ka hopunaolelo kupono, ua nui na olelo e ku e ana i keia hopunaolelo hoopulapula, ua nui no hoi ko'u kahaha i ka manao o ko'u mau hoaloha, a kukulu iho au i ko'u manao aole paha i maopopo iaia, ka mua ame ka hope o keia hopunaolelo hoopulapula ame hoolaupa'i.

            Pehea la e hiki ai ke lawe mai ia olelo hoolaupa'i, oiai aole he kumu ame ke kahua e ku iho ai, a olelo hoolaupa'i me he la ma ka nana aku, olelo mai ana hanau no, ku no hele; hookahi no la o ka waiwai, a ulu no na meakanu, ai no, kuai aku no me he la he mau hana mana, he kuhi ka lima akau, he hiolo wale no, hapai o lima hema, he hoolaupa'i wale no, alaila o ka loaa koke ae la no ia o kela mea mau i kuluma, nana no ko keia la, a pela aku ana ko ka la apopo, a ma ka puu nui ka nana o kela loaa koke mai no hoi o ka hoolaupa'i koke iho la no ia, a i ka hookupono ana o ka mea apiki aole loa i holopono na mea apau, oiai ua lawe oe i ka helu elua o ka manao a hoohana, a oiai nae o ia mahele, o ia kona kokua ana i ka mahele mua o ka mea i manaoia ai.

            Nolaila e ka lahui, in a o ka hoopulapula ka mua, alaila o keaha ke kokua hikimua i ka ike ana o hoopulapula ua ku oia me kona makaukau piha? Alaila o ka hana a ka mahele elua, o keia manao paipai, o ia o hoolaupa'i, o kona ku aku me kona ikaika apau, e kakoo ana ia hoopulapula o ia hoi o na mea ulu a hoopulapula i kanu ai, o ia ka hoolaupa'i, e pulama mai ai iloko o kona home, hale hoahu, o na keiki i ulu a kanaka makua, o ka hoolaupa'i hana o ka hoakoako mai i lahui Hawaii, pii mai ma na palima a paumi a kaau, a lau, a mano, e ulu ana me ka maikai, aia hoi o moa ame puaa, o pipi no hoi e kahea mai ana i hoolaupa'i, eia mai kau, oia ua pau na mea i ka hanaia, eia makou e hoolaupa'i aku nei ia hoolaupa'i.

            Pehea o maia mae uala, o kalo no hoi, o kulina, o akaakai ame kaoiki, ohia no hoi. Ke hoolaupa'i mai la no ka mea ua pau ka hoopulapula hana ua hana kela ma o a maanei o ka aina au i hookuleana ai, ua ulu aku, ua ko o aku, ua hanau aku o kumulau pipi, o kumulau puaa, o kinana moa, nolaila aia maluna o hoolaupa'i ka makaala ana me kona ikaika apau o komo mai o hoowalewale laua me pauaka.

            (Aole i pau.)

NA HNAHUNA MEAHOU NO NA HANA A NA LUNAKIAI

            Ma ke aumoe o ka Poalua nei ka hoopaneeia aua o ka halawai a ua luna kiai a noho hou ma ka hora 7:30 o keia po Poalua ae.

            Ua hoopaneeia ka noonoo ana i na ukuhana ame na haawina no na hoolilo o ke @ kulanakauhale ame kalana no na mahina mua eono o ka 1921 ahiki i keia halawai ana ae a ka papa.

            Mamuli o ka haahaa loa o ka Charles W. Bridges koho $3645 no ke kukuluana i ka halenoho o ke kumukula o Ewa ua aponoia kana koho a ua haawiia ae ka aelike iaia. Eha poe koho e ae mawaho on a, o kaua koho ka haahaa loa.

            Ua loaa ae a ua waihoia nae ma ke pakaukau na koho no ka hana ana i ke alahaka ma ke kahawai o Keaau, Waianae. Elua mau koho, na C.W. Bridges a na Henry D Fries & Son; he $3154 ka Bridges koho, oia ke koho haahaa, a he $5864 ka De Fries & Son.

            Holo ma ka heluhelu ekoluia ana ka hila e hoolala ana i mau laina alanui no ke alanui Kapiolani i manaoia, mai na alanui Moi me Hema aku ahiki i Waikiki.

            O ke kanawai e hookapu loa ana i ke okiia o na kumulaau mahai o na alanui me ke apono ole ia ua holo ma ke lehulehu ekoluia ana.

            O ka haawina dala $5000 no ka hana ana i ke alanui ma Kaimuki a ma Kapahulu ua holo ma ka heluhelu eluaia ana a e hapai hou ia mai ana no ka heluhelu ekolu ma keia halawai ae.

            O ka @ makeke kulanakauhale kahiko i hooliloia i mea waiwai ole mao ku hooholoia ana o na makeke teritore ame kulanakauhale ua waihoia ma ka papa.

            O ke noi a Mr.s Magaret Waldron e hookaawaleia i $60 ma ke ano he lulu na ka papa no ka hauoli Karisimaka no na kamalii o na kahua paani eha o ke aupuni kulanakauhale ua aponoia.

            He itamu o $12.50 he uku pakui no ke kakauolelo a ke kauka o ke aupuni kulanakauhale kekahi i hooholoia.

            Ua makemake o Eben Low e kukuluia i hale noho no ke kanaka kiai a malama i na holoholona maluna o Maki Ailana, aka nae ua kue kekahi mau hoa, a haule pu wale ia manao ona.

            Mamuli o ke noi ame kekahi hoakaka a ka lunakiai Paheoe ua noiia aku ke komite maluna o na hana o na paka, e nonoo a e waiho mai i hoike no ke kupono o ka hoihoi ana ae i na mea paani a pau a na kamalii mai ka Paka Aala ae a i ka paka ma ke alanui Beritania makai iho o ke kahua kahiko o ka halepule o @. Ma ko @ manao he hana maikai ia a e lilo ia i wahi no na kamalii e paaui ai, a e hoolilo ka Paka Aala i wahi kinipopo no na keiki nunui me kakahi mau ano paani e ae.

            He leka ka i waihoia ae mamua o ka papa o na lunakiai ma ka halawai o ka po Poalua nei mai a A.W. Van Valkenburg mai, ke kakauolelo o ka Ahahui Otomobile Honolulu, e hoakaka ana he mea pono e paia owaho o na kee alanui i hoopakeleia na kaa mai ka pakika hele ana kau a walwala i ka pali.

            Ua hooholoia e ka papa he olelo hooholo i hookomoia ae e Lunakiai Petrie, e hookaawaleia i $150 no na hana kulaia makahiki hou a ka Meia e malama ia ana ma ke ano he aha hulahula nui maluna o ke alanui Bihopa, ma Ewa iho e ka Hokele Iana.

            Ua hoamanaia ke Kauka A.K. Hanehett e hookohu aku ia W.K. Chang ame Paul Withington ma ke ano i mau kokua kauka no ka lawelawe ana i ka hana iloko o ka manawa e kaawale aku ana ke Kokua Kauka R. G. Ayer no kona hoomaha.

            Ua haawiia aku ka ae i ka Ahahui Motokaikala Honolulu e heihei maloko o ka Papa Kapiolani mai ka hora 8 a.m. a ka hora 1 p.m. o ka la makahiki hou.

            Ua hoemi loa ia mai e ka papa o na lunakiai ka haawina dala no ka kula o ke aupuni kalana mai ka $1,300,000 i waihoia ae ai e ke Kahukula MacCaughey no na makahiki elua e hoomaka ana ma ka la 1 o Ianuari, 1921, a i ka $675,000, a ua aponoia keia huina e ka papa.

            E PANILA ANA KA PUKA MA KEIA MAKAHIKI AE IANUARI 3, 1921

Mr. Lunahooponopono, Aloha:

            E oluolu e hookomo iho ma kekahi wahi kaawale o kau pepa waiwai nui, i kela poomanao e kau ae la maluna, a nau hoi ia e hoike ae, "E pau ana ke komo ana mai o ka poe e makemake ana i lala no ka Ahahui Kokua Manawalea o na Poola," ma ka la 3 o Ianuari, 1921, no ka uku komo haahaa loa o ka poe hou, pela hoi ka hoi hou ana mai o na lala kahiko me ka uku ole, aka, e hoi ana elike me ka mau, me ka hele pu ana e naunaia mai e ke Kauka o ka ahahui, mamua o kou aponoia ana e lilo mai i lala no ka ahahui i hoi keia ae la maluna; nolaila,,, e na maka maka ame  no hoaloha, e eleu mai ma keia halawai ae e hiki mai ana, o hala auanei ka "PUULENA I HILO".

            E hoomanao o keia Poakahi ae e hiki mai ana, Ianuari 3, 1921, ka mauawa hope loa.

            Ma ke kauoha,

                        JESSE ULUIHI

            Peresidena Ahahui Kokua âme Manawalea o na Poola.

HEAHA AE LA HOI KEIA

            Penei ka Booster olelo: "Ua ike au i kela keiki e lele mai nei maluna o kona mokulele. O kela ka mea kuai lole kuai lole o ka Hikina no ka Halekuai Model, ua lawe mai nei oia i nuhou hauoli."

            E loaa ana ia oe na mea ano hou maloko o keia halekuai ma na Paalole, na Kuka Ua a i ole Kuka Koloka. Ina he mea hou a maikai e kuaiia ana me ke emi-maanei e loaa ai ia oe.

E WEHE I MOOHELU AIE.

The

Model Clotheirs

"Ka Halekuai Hoemi Hoolilo."

1139-ALANUI PAPU-1141

E MAKAALA!

HALE O NA ALII O HAWAII.

            Ma keia ke kauoha ikaika ia aku nei na mamoalii apau loa o ka Ha'e o na Alii o HAwaii, e hoakoakoa ae me ka aahu piha o ka Hale, ma ka @ o @ kakou Iku Lani Hoano, ke Kamaliiwa hine Wahikaahuula Kawananakoa, @ Alanui Pensacola, i ka hora 8:30 o ke kakahiaka la Makahiki Hou, no ka hoohanohano ana iaia i kona la hanau. E hoike i kou lokahi ma ka hiki kino ana ae.

            No ka halawai kumau a keia Hale, ua hoopaneeia ahiki i ka auwina la Sabati, Ianuari 9, M.H. 1921.

            Ma ke kauoha a

            WM. A. HALL,

            Iku Hai

Hale o na Alii o Hawaii

6433-Dec. 31.

ENDAU DEVELOPMENT COMPANY,

LIMITED.

HOOPAULA.

            Ma keia, ke haawiia aku nei ka hoolaha i ka poe paa aie apau o ka Endau Development Company, Limited, e waiho mai i ka lakou mau koi i ka mea nona ka inoa malao iho nei, ma ka Rumi 303, Hale Banako o Hawaii, kihi o na Alanui Papu me Kalepa, Honolulu, Kulanakauhale a Kalana o Honolulu, iloko o kanaiwa la, mai ka hoopuka mua ia ana aku o keia hoolaha, o ia hoi he kanaiwa la mai @ 31, 1920 aku. O na koi apau e waiho ole ia mai ana pela, e hoole mau loa ia aku no.

E.A. MOTT-SMITH,

Kahu o ka Endau Development Company, Limited.

6433-Dec. 31, 1920: Jan. 7, 14, 21, 28, 1921.

HOOLAHA I NA KAAHUMANU.

            Ua konoia na lala apa uo ka Ahahui Kaahumanu, e hele ae e hoohanohano @ i ke anaina ike, e malamaia ana no ka la hanau o ke Kamaliiwahine Wahikaa huula Kawananakoa, ka Haku Nui o ka Hale o na Alii, o HAwaii, i ka la Makahiki Hou, Ianuari 1, 1921.

            E akoakoa ae na lala anau ma ka home o ke Kamaliiwahine, Helu 1438 Alanui Penekekola (Pensacola St.), i ka hora @ o ia kakahiaka me ka aahu piha.

            Ma ke kauoha:

LAHILAHI WEBB,

Kakauolelo Ahahui Kaahumanu.

6433-Dec. 31

AIHUEIA KA WAIONA MAILOKO AKU O KE KEENA.

            Ma ka la KArisimaka i hala aku la he umi omole rama i aihueia mailoko aku o ka rumi e waihoia ai ka waiona, ma ke ano he mau hoike oaio lakou ma ka aoao o ke aupuni, mai ka hale o ka von-@ Young aku ma ke alanui Alakea, makai iho o ke keena kauka o Kauka Herbert ame Walters, a no ka hopu ana a hoopa'iia o ka mea a mau mea paha na lakou i aihue ia mau omole rama he 450 makana ka H.C. Parrott e haawi aku ana i ka mea nana e hoike ae ana iaia no ka mea nana i mio ia mau omole rama.

            O keia mau omole rama i mioia aku la o kekahi hapa ia o na pahu rama i paa ai i ka hopuia a i laweia ae ai mailuna mai o ka mokuahi lawe ukana West Jena ma kekahi manawa kokoke i hala aku nei, a hoihoiia ai moloko o kekahi rumi paa loa maloko o ka hale von-Hamm Young no ka malamaia ana ahiki i ka manawa e loaa ai ka olelo hooholo a ka aha hookolokolo a ka Lunakanawai Vaughan no ka mea e hana aku ai no ia mau pahu rama.

            Iloko o ka paa o kela rumi i hoahuia aku ai o kela mau pahu rama, eia nae ua lilo ia paa i mea ole, a he umi ka mau omole i imi kahu hou. He 400 ka ka nui o na omole rama maloko o na pahu, a o ke kumu o ka lilo ana o kekahi mau omole o ia @ he mea pohihihi loa ia i na luna @ hookapu waiona.