Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 48, 26 November 1920 — Page 1
| This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
| This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
O NA KUMUKULA ME NA UKU HAAHAA KE HOOMAHUAHUA HOU IA AE KA UKU
---
Lawe ka Ahaolelo i ke Kuleana e Kau Mai i ka Ukuhana o na Kumukula Aupuni me ke Kapae Loa Ana i ka Papa Ukuhana a na Komisina
---
Oiai aole he mea a ka ahaolelo i - ma keia kau kuikawa, no ka hoomahuahua ana ae i ka uku o na a mukula, elike me ka makemake o ke - hoonaauao, ua hoakaka ae o Senatoa Charles A. Rice, ka lunahoomalu o ke komite waiwai o ke senate i - manao, ua ku-e loa ka mea i makemakeia mai ai e hanaia aku e ka -aolelo, mai ka mauao mai o ke komite.
Ma ko Senatoa C. A. Rice manao, maoli, o ke kupono loa, o na ukuhana e hoomahuahuaia ma ka uku o na kumukula e ohi nei i na uku haahaa o ka mahina, aole hoi o na kumukula nunui o ko lakou uku, e loaa nei i keia manawa, eia nae, e loaa ana no ka hoomahuahuaia o ko lakou mau ukuhana, i - iho nae ke hookukuia ae me na ukuhana o na kumukula haahaa, e hoomahuahuaia ae ana.
Wahi ana, he hana ku i ka hilahila ka uku ana i kekahi holuna nui na kumukula i $55 o ka mahina, a he pono no e hanaia aku kekahi mea e pono ai kela mau kumukula.
Ua manaoio oia, aia a noho mai ke kau mau o ka ahaolelo, o ka manawa i ai noonooia ai, na mea e pili ana i ka hoomahuahua ana ae i ka uku o na kumukula, ma ka hoomahuahua ana i ka hoopii ukuhana o na kumu haahaa o ko lakou mau uku, a hoemi mai hoi i ka huina e hoomahuahuaia ae ana, no na kumukula i nunui mua no ko lakou mau ukuhapa.
I ka manawa e hookoia aku ai kela manao hoomahuahua ukuhana, wahi ana, aole ia ma ka aoao o na komisina hoonaauao ae, aka mai ka ahaolelo pololei aku no ia, no ka mea, ua ike maoli ia ke kaulike ole o ka hoopii ukuhana, a ke komisina i hana ai, o ia ka hooi loa ana aku i ka uk o na kumukula i kiekie mua ko lakou mau uku, a wahi a Senatoa Rice, iua e aeia aku - kela hana, e koe uuku loa iho ana.
---
MAU KE KULANAKAUHALE I NA KULUPAKAUA
---
Ua hala aku na la ikikai, moanopu, kukahaoa loa o ke kau, na la uihaia no ka wela, a ke haule mau mai nei na kulupakaua o Kulanikahoi no ka hoomau ana i ka honua i hele a nakaka, me ka hooulu a hoomamaka ana ae i na mea ulu i hele a mea a maloo, a no ka heenui ana mai hoi i ka wai o na mapunawai no ka pomaikai o na mea ola apau. O na alanui i ikeia aku ka moe - o ka huaka'i lepo puehu i ka makaui ua hele a uiika, a ua like kekahi mau alanui me ua lo'i kalo ame na muliwai a mau lokoia a na kaka ame na poloka e holo ai.
Ma na wahi o na alanui i hana ole - no kekahi mau makahiki lehulehu i hala ua like na lokowai e lana mai nei me na lokowai a na kaka e au ai ma Waikiki, he mau wahi e hoonui mai ana i na makika a na kunaka o ka papa ola e hooikaika mai nei e kinai, a e niuini mau mai nei hoi na aila hoomake makiko. Maloko o na apana i hanaia na alanui a iiiwai a i niniiia - me ka aila a hinuhinu, he nani na - mai o a o, aka, ma na apana o Kakaako, Kewalo ame Kukuluaeo ua ike na alanui me na lokoi'a, a no na makahiki lehulehu i hala aku nei ka - mau ia ana o keia kulana ino o na aha i na makika a na kuuaka o ka papa ola e hooikaika mai nei e kinai, a e niuini mau mai nei hoi i na aila - ana mai a na wahaolelo o hanala - na aianui, o ka mea no nae i ike mau ia, oia mau o ka waiho o na alanui o keia mau apana me ke ino, he - hoi e lilo ai i kumu hooulu ma i - na kanaka e noho nei maloko o ia - apana.
---
E KULAIA ANA KA AHAHUI A NA HAWAII
---
He mau hana ke hoolalaiu mai nei e kekahi komite iaia ka hana o ka hoomakaukau ana no ke kuiaia no ka lua - makahiki o ke ku ana o ka Aha- Civic a na Hawaii, he ahahui i Kakuluia ma Honolulu nei elua ae nei makahiki i hala ma ka la 6 o Dekemaka ae nei e hiki mai ana, he mau kauna kakaikahi wale no o Hawaii koi ka haawina dala, no ka hoolawa ana aku i na kumukula haahaa o ko lakou mau uku, i lawa ole ko lakou noho ana i keia manawa.
Ma ka hoomaopopo ana i ka heluna o na kumukula apuni keia Teritore, e ukuia nei, ma ke $55, ua hiki aku ko lakou nui i ka 123, a o ke koena ae o na kumukula, ke ukuia nei lakou elike me ka papa hoike malalo iho nei
Heluna o na Kumu Uku Mahina
2………………………….$300.00
12………………………….275.00
1………………………….250.00
3…………………………230.00
2………………………….220.00
2………………………….215.00
4…………………………200.00
3………………………….195.00
2……………………...…..190.00
2………………….…..…..185.00
21……………………..….180.00
4………………………….170.00
9…………………….……160.00
13………………………..150.00
1………...………………..115.00
20………………………..140.00
8…………………………135.00
44………………………..130.00
194……………………….125.00
30…..…………………….120.00
1…………………...……..107.50
47………………...………105.00
123…………...…………..100.00
105……….……………….95.00
17………………………….92.50
123………………………...90.00
18………………………….87.50
122…………………………85.00
32…………………………..80.00
69…………………………..75.00
13…………………………..65.00
6…………………………….60.00
123………………………….55.00
koi ka põe na lakou i kukulu ai i keia ahahui, aka i keia la he maui haneri ka nui o na lala. Ma ke ahiahi o ka la 11 o Dekemaba e malamaia ai na hana hoomanao a kulaia maluna o kaupaku o ka Hokelo Iana.
He komite kuikawa o ekolu ka i kohoia, o na hoa o ia komite oia ka Lunakauawai Wm. H. Heen, F. L. Akana ame Jos Dwight, ma ka paina awakea o ka Poalima aku nei malamaia ai maloko o ke Cooke Hall, Y. M. C. A., i kohoia ai keia komite. Na koia komite e hoomakaukau ana i na hana apau e pili ana i ke kulaia e malama aku ana.
Ma ka mea ano nui e pili ana i ke kulaia ana he aha hulahula hana hoohauoli o ia po, a he mau hui himeni Hawaiia kekahi o ka poe puukani wale no, ke akoakoa pu ae ana ma kelua wahi ma kela po. O na kaikamahine o ke kula kiekie McKinley kekahi e poloaiia ne ana uo ka hui pu ana ae ma na lealea o ia po a ua manao wale ia e nui aku ana na hana hoohauoli e hawaii ana ma ia po.
---
LOAA KA ULIA I KA HOPE MAKAI NUI O KONA AKAU
---
Ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala i hoikeia mai ai ka lohe ma ke Pelekulana uwea ole i ka Makai Nui na lealea o ia po a ua manao wale ia e nui aku ana na hana hoohauoli e hawaii - me ia - pe Makai Nui Chas. K. Nahale o Kona Akau, Hawaii, me kekahi ulia kaa otomobile.
O ka Hope Makai Nui Henry K. Martin o Hilo, ka mea naua i hoouna mai i kela lono kolekalapa, me ka hoakaka pu mai, ua kukonukonu maoli ka poino i kau aku maluna o Hahale, me kona hoihoiia ana aku noloko o ka halemai, iloko o ke kulana kupouli o kona noonoo.
E hoike pu mai ana kela kelekalapa uwea ole, no ka maopopo ole ka hopena o ka Hope Makai Nui Nahalo.
Aole ka kela o ka uila mua loa i loaa iaia, aka ma kekahi manawa ae nei i hala, ua halawai no oia me kekahi ulia kaa otomobile, ma ia ulia i hoomaopopoia ai ua poino kekahi mau wahi o kona kino, ma kona mau akemama.
NA KA LEHULEHU E AUAMO I NA LILO KAAHELE
---
Nui na Pepa Noi Dala no na Kokua no ke Alahele O Wise me Akana no Amerika
---
MAKAUKAU KEKAHI POE HAWAII NO KE KOKUA MAI
---
E Holo Ana Keia Mau Hawaii no Wakinekona no ke Kokua i ka Bila Hoopulapula
---
Ua maopopo loa i keia manawa ka holo o ka Rev. Akaiko Akana ame Senatoa Wise no Wakinekona, eike me ka meahou i hoopukaia aku ai ma ke Kuokoa o ka pule i hala, a eia na palapala noi dala, ke lawe hele ia nei ma kela ame keia wahi, no ka haawi ana mai o na Hawaii eiike me ka mea hiki no na hoolilo o keia mau kanaka, ma ko laua alahele no Wakinekona, no ka hooikaika ana ma ka aoao o ka hila hoopulapula o na Hawaii, ma ka manawa e noho mai ai o ke kau o ka ahaolelo lahui, ma ka la 6 o ka mahina no nei o Dekemaba.
Ma na mea i hoomaopopoia, ua nui maoli na manao ohohia i hoikeia mai e kekahi poe Hawaii, ma ka haawi ana i ka lakou mau kokua, i ka manawa i hoea aku ai na komite, me na pepa noi dala, a ua ku-e mai no hoi kekahi poe, aka nae, me ka nana ole i na ku-e i hoalaia mai e kekahi poe Hawaii, ua nui no ka poe i haawi mai i ka lakou mau kokua i ka wa i hooa aku ai na komite, me na pepa noi dala imua o kakou ---.
No keia manao ma ka aoao o ka Rev. Akaiko Akana, e holo aku no Wakinekona, no ka pono o ka bila hoopulapula ua laweia ae he kumuhana, ma loko o ka halawai a ka ahaluna o ka Ekalesia o Kawaiahao, ma ke Sabati aku nei i hala, in a paha he mea pono ka waiho ana iho o ka Rev. Akaiko Akana i ka ekaleisa, a o ka mea i hooholoia, o ia no ka hookuu ana aku iaia, e hele ma kela misiona, no kekahi mau mahina eha ka manawa hoi i manaoia ai, o ka loihi iho la ia o ko laua manawa e noho ai ma Wakinekona.
Oiai oia e kaawale uku ana mai ka ekalesia aku o Kawaihao, e lilo ana i ka Rev. Kiwini, ka malama ana i na anaian pule kakahiaka o na la Sabati, oiai oia e noho ana ma Honolulu nei, a i kona wa e hoi aku ai no kona ekalesia ma Hawaii, o na luna no ka poe na lakou e malama i na lialawai ame na kahunapule e kipa mai ana mai na mokupuni ma waho aku nei o Oahu.
Ua manaolo na Hawaii i kakoo ikaika mahope o ka bila hoopulapula i na Hawaii, he mea kupono loa e hoea kekahi poe mai Hawaiia aku nei, no ke kupale ana i ka bila, no ka mea, ua hala e aku kekahi poe mai Honolulu aku nei ma ke alahele no Wakinokona, ma ka aoao e ku-e ana i ka hooholoia mai o kela bila.
(E nana maka Aoao 4.)
---
KAPAE KE SENATE I KEKAHI MAU ITAMU UKUHANA
---
Mahope iho o ka noonoo akahele ana o ke komite waiwai o ka aha senate maluna o ka bila haawina a ke Kahukula Vaughan MaeCaughey, o ka makemake ana no ka oihana hoonaauao, ma keia kau kuikawa o ka ahaolelo, ua waiho ae kela komite i kana hoike, e noi ana e hooholoia ka bila haawina, -
KAIAE KE SENATE I KEKAHI MAU ITAMU UKUHANA
---
ae i ka ukuhana o kekahi poe, ho lakou na kuiana a ka Lunakula MaeCaughey i waiho aku ai maloko o ke noi i haawina no kona keena.
Mahalo o ke poo ka waihona laula, ua noi aku o MaeCaughey e hoomahuahua hou ia ae ka uku o ka hope lunanui i $75 o ka mahina, i $50 hou iho o ka mahina no ke kakauolelo a ke komisina hoonaauao, i $50 no ka akena kuai o ka mahina, i $75 hou iho no ka mahina no ke kokua kakauolelo, i $35 no ke kakaupokole iloko o kela ame keia mahina, a he nui hou ae kekahi poe i makemakeia e hoomahuahua ae i ko lakou mau ukuhana, eia nae, ua hooleia e ke komite, koe wale no ka hooholoia ana o kekahi mau itamu e ae, elike me ka ke komite i manao ai he kupono.
E HOEA MAI ANA KA HUI KINIPOPO WASEDA O IAPANA
---
He Ekolu Pule a Kela Hui e Hoohala ai Maanei Nei no ka Hookuku Kinipopo Ana
---
E KAAHELE ANA KELA HUI KINIPOPO NO AMERIKA
---
O Keia ka Hui Kinipopo Nana i Aha'i i ka Inoa Moho i Keia Makahiki ma Iapana
---
Iloko o ka mahina o Maraki o keia makahiki ae, e ike ai ko Honolulu nei poe puui kinipopo, i kekahi mau hookuku kinipopo makai loa, mawaena o na hui kinipopo kaulana o keia kulanakauhale, me ka hui kinipopo Waseda o Iapana, no ka mea e hoohala ana kela hui kinipopo he ekolu pule ma Honolulu nei, mamua o ka hoomau ana aku i kana huakai no Amerika, ho ka hookuku ana, me na hui kinipopo o na kula kiekie o Amerika.
Ua pau na mea i ka hooponoponoia no na hookuku kinipopo manei nei, mawaena o kela nui kinipopo, ame na hui kinipopo o na keiki Pake ame ko Waikiki i hakaha wale no i ka hoea mai o ka hui malihini o ka hoomaka koke no ia o ka paani ana.
O keia ka ekolu o na manawa i hoea mai ai he hui kinipopo mai ke kula kiekie Waseda mai, a i kulike ai me na hoike i loaa mai i keia kulauakauhalo o keia ka hui kinipopo nana i ahai ae i ka inoa moho o Iapana i keia makahiki.
Ma ka hookuku kinipopo o ka malamaia ana mai noi ma Iapana mawaena o ka hui kinipopo o ke kula kiekie o Kikako me ka hui kinipopo Waseda ua lilo ka makaukau ka ike ame ke akamai o na keiki o Kikako i mea ole pehea ko akamai ame ka ikaika o ke keiki noupopo o ka hui o Kikako e loaa mau aku ana ke kinipopo i ka hahauia i kela ame keia manawa. Mawaena o ka hui kinipopo o ke kula kiekie o Keio ame ko ka Waseda aia ke paonioui mau mawena o kela mau hui, me ka loaa ole nae he manawa no laua e ku ae ai imua o ke kahua mokomoko ma ka hookuku ana i ka hui oi ae o laua.
Mamua koke aku nei, ua hoolalaia kekahi hookuku kinipopo, mawena o ka hui Keio me ka hui o ke kula kiekie Meiji no ke alualu ana i ka inoa moho o keia makahiki, mawena o na kula a elua ua kaa ka inoa moho i ka hui Meiji.
Iloko o kela mau paani ana ekolu ua hahana maoli ka paio ana mawena o na hui a elua me ke kaa ana nae he elua lanakila i ka hui o ke kula Meiji a he hookahi hoi i ka hui Keio.
Ma ka hookuku mua loa ana mawaena o na hui a elua, ua lanakila ka Meiji, me hookahi puni i ka ole ma ka aoao o ke Keio a i ka lua mai o ka hookuku ana, ua kaa i ke Keio ka lanakila, me hookahi puni i ka ole: a i ke kolu o ka hookuku ana ua kaa hoi i ka Meiji ka lanakila a he hookahi no puni i ka ole ma kekahi aoao.
No kela ahai naa nae o ka Meiji i ka inoa moho, ua hookuku kela hui me ka Waseda no ekolu no manawa a o ka hopena o kela hookuku ana o ia no ka loaa ana he elua lanakila i ka hookuku ana ua kaa i ke Keio ka lanakila me hookahi puni i ka ole a nei i ka inoa moho o Iapana.
Mahope o ka paani ana he mau manawa maanei nei i loko o na pule ekolu a na keiki o ka hui Waseda e noho ai ma keia kulanakauhale e hoomau aku ai lakou i ka lakou huakai no Amerika e hoea aku ai no Kikako ma ka la 10 o Mei no ka hookuku ana aku me ka hui o ke kula nui o Kikako.
Ma kekahi hoike hoi i hoea mai i keia kulanakauhale e hoea pu mai ana iloko no o kela manawa hookahi no kekahi hui kinipopo mai Iapana mai ke kaahele ana aku no Amerika. he hui keia i waeia ae kona poe paani mai na keiki kahiko mai o ke Keio, Meiji ame ka Waseda a e loaa ana no he manawa no ka hookuku ana me koonei mau hui kinipopo mamua o ka holo loa ana aku no Amerika.
HOLO KA BILA HOOPONOPONO I KE KULA KEPANI
---
Kaulike ka Olelo Hawaii me ka Olelo Beritania no ke Aoia Maloko o na Kula
---
NUI NA PAKUI I KA BILA I KU EIA AKU E NA SOLONOA
---
Holo Nae ka Pakui e Hookau Ana i ka Olelo Hawaii Aole ia he Olelo Malihini
---
Ma ke koho ana a ka hapanui o na hoa o ka hale o na lunamakaainana, ma ka Poalua nei, e apono ana i ka BIla Helu 32 o ke senate, i hooholoia ai kela bila, me elua wale no mau hoa ma ka aoao kue, oia na Mea Hanohano Holt ame Jarrett.
He bila keia e hooponopono ana i ke ano o ke ae ana i na olelo malihini maanei nei e hoihoi ana i ka mana malalo o ka oihana hoomaauao, no ke ano o na haawina e a oia ai maloko o kela mau kula pela hoi ke kulana makaukau o na kumukula, e ao i kela mau haawina.
Ma ka manawa i hooholo ai ka aha senate i kela bila, aole he mea i noonooia no ka olelo Hawaii, aka e ku ana ka hila ma ke ano, o na olelo apau mawaho ae o ka olelo Beritania, he mau olelo malihini lakou: aka ma ka manawa hoi a na hoa o ka hale o na lunamakaaiuaua i hooholo ai i ua bila hookahi nei no, ua apono pu ia kekahi hoololi, i pakuha aku i ka bila, e olelo ana o na olelo Hawaii ame Beritania, aole ia he mau olelo malihini, nolaila na kaulike aku ka olelo Hawaii me ka olelo Beritania, no ko laua a ole maloko o na kula i na manawa apau.
Ua nui na hoololi i waihoia mai no ka hookomo ana maloko o kela bila, eia nae, ua pau wale no i ka haule, a koe hookahi hoololi, o ia ka hoololi i hookomoia ae e ka Mea Hanohano Lowrey, no ke kau like ana aku i ka olelo Hawaii me ka olelo Beritania.
Ua hooikaika ka Mea Hanohano II. J. Lyman, e holo kekahi hoololi, no ka hoemi ana mai i na la kula o ka pule, no na kula olelo e, o ia hoi i elima la, aole hoi i eono, elike me ka manao o ka bila, ua haule nae ia hoololi, mamu i o ka manao o na hou ka hale, he hana hoopau manawa wale no ke kuekaa hou ana i ka bila.
O ka Mea Hanohaon N. K. Lyman kokahi i waiho mai i kana hoololi, o ia ka hoomahuahua ana ae i hookahi hora me ka hapa, ka manawa e kulaia ai na keiki o na kula olelo e, o ka la, aole hoi i hookahi wale no hora, ua ukali pu aku kana hoololi, me ka kona mua.
Ua hoao ka Mea Hanohano Jarrett, e hoopanee i ka hooholo ana i kela bila, mamuli o kona makemake e hoopau loa ia na kula olelo malihini; ua kupale nae ka Mea Hanohano Andrews i ka bila.
Ma ka ninauia ana o na ae ame na hoole maluna o ka bila, he 25 i koho ma ka aoao e hooholo ana i kela bila, elike me ia i hoololiia, a he elua wale no ma ka aoao ku-e, oia na Mea Hanohano Holt ame Jarrett.
---
HOOPAILA O FUJI HE $150 NO KE PUHI OKOLEHAO
---
Mamuli o ko Sausaki Fujimoto ae okoa ana ae i kona hewa imua o ka aha federala no kona pili i ka hewa no ka loaa ana aku o ka okolehao ame ka ipuhao okolehao ma kona wahi he $150 no ma ka aoao ku-e, ola na Mea Hanohano Holt ame Jarrett.
---
Ma ka Fujimoto hoakaka imua o ka aha no ke kumu o kona hana ana i ka okolehao i hana ka oia no kekahi paina la hanau o ka hoolale ia ana aku iaia, a ma ka olelo nae hoi a na luna aupuni o ka oihana ohi o na loaa kuloko o kana hana mau no ka ia o ke puhi okolehao no kekahi manawa aku nei i hala.
He $50 ka hoopai i kauia mai maluna o Katherine Love, he wahinekanemake e noho nei ma ke alanui Buele, no ka loaa ana aku o ka okolehao malalo o kona malu. Ua ae oia i kona hewa no ka loaa ana aku ekolu kuata okolehao maloko o kona home.
Mawaho ae o ka hoopai o $100 ua hoopai hoopaahao pu ia mai e ka Lunakanawai Vaughan he wahine Kepani no ke alanui Moi no ka loaa ana aku o ka olokehao maloko o kona haleaina.
KU KA PAPA LUNAKIAI E KAKOO MAHOPE O KA ENEKINIA TAYLOR
---
Hoakaka Kekahi Mau Hoa o ka Papa i na Manao Makee e Hoomau i ka Enekinia Taylor me ka Nana Ole i ka Hoopau Ana a Kona Poo
---
Aole i hoi hope na hoa o ka papa lunakiai o ke Kulanakauhale a Kalana o Honolulu nei, ma ka lakou mea i hana ai, ma ke koho lokahi ana e hoomau aku i ka Enekinia Taylor, ma kona kulana, e paa nei, me ko lakou nana olo i ka hoopau ana aku a ke Enekinia Ohrt, ka mea i kuleana e hoopau aku ai i ka poe apau e noho hana ana malalo o kona keena.
Oiai no nae, ua maopop i na hoa apau o ka papa lunakini, o ka Enekinia Kalana Ohrt, ka mea i kuleana e hoomau aku a e hoopau aku ai paha i kekahi mea, e noho hana ana malalo on a; aole nae ia he mea o hoololi ae ai na hoa o ka papa i ko lakou manao, aka e ku ana lakou, maluna o na mea a lakou i ike ai he pono, ina no ia he mea e kaawale aku ai ke Enekinia Kalana Ohrt, a i ole, lilo mai paha ka Enekinia Taylor malalo ponoi, o ka hoohana ana aku a ka papa lunakiai.
Ma ka halawai a ka papa i malama ae ai ma ka Poaha o ka pule aku nei i hala, i hoouna hou ae ai ka Enekinia Ohrt, i kekahi leka, e hoakaka ana i kona kaumaha, no ke apono ole ana o na hoa o ka papa, i kaua mea i hana aku ai, o ia kona hoopau ana i ka Enekinia Taylor, me kona hoakaka pu ana aku, ma kela leka, aole oia e hoololi ana i kona manao me ka nana ole aku i na mea a ka papa e hana mai ai.
Na keia leka elua a ka Enekinia Ohrt, o ka heluheluia ana ae, i hoopii aku i ke kai iloko o ka Lunakini - eheeo, a ku koke mai la oia iluna, me ka hoike ana i kona manao, e hoomau aku ka papa i ka hoohana au i ka Enekinia Taylor, ma kona kulana e paa nei i keia manawa, no ka makaala ana i na hana o ke alanui Kamehameha, ma ka huli Koolau aku nei.
KA HOOMAIKAI A KA HALE I KA ELELE KALANIANAOLE
---
Maloko o kekahi olelo hooholo hui i aponoia e ka hale o na luaamakaainana ma ka Poalua nei i haawiia aku ai na hoomaikai i ka Elele Kalanianaole. Na Lorrin Andrews i hookomo ae ia olelo hooholo a e heluheluia elike penei:
"E hooholoia e ka hale na lunamakaainana, me ke komo pu ana mai olelo o Hawaiia i noho ma ke kau kuikao ke senate, ke haawi aku nei ka aha wa i akoakoa mai, i ka hoomaikai i ka Elele ka Hon. Jonah Kuhio Kalanianaole mamuli o kona koho hou ia ana i Elele i ka Ahaolelo Lahui o Amerika Huipaia no ka umi o ka manawa kailike, a ma ka hana ana pela, ua manaoio ka ahaolelo ua hoike ae ia no na makaainana o Hawaii, me ka nana ole i ka aoao kalaiaina, i kona manawa i hoike ae ai o ia koholu ana he makana kupono loa ia i kona makaukau ame ka hana ana me ka makaala maloko o na keena o ka ahaolelo ma ka aoao o ke Teritore ame kona lahui, me ka nana ole i ka ili ame ke ano o ka lahui.
"A e hooholo hou ia e hoounaia aku i kipe o keia olelo hooholo i ka luna hoomalu o ka hale o na lunamakaainana o ka ahaolelo lahui ma Amerika Huipuia, i ka lunahoomalu o ke komite maluna o na panalaau o ka hale, i ku lunahoomalu o ke komite maluna o na panaiaau o ke senate o Amerika Huipuia a i ka Elele i ka Ahaolelo Lahui ke Teritore ame kona lahui, me ka nana ole i ka ili ame ka ano o ka lahui.
KAU LA NA UKUHANA O NA LIMAHANA O KE SENATE
---
Mamuli o kekahi olelo hooholo i hooholoia e ke senate i kauia ai na ukuhana no na luna ame na limahana o ke senate ma ke kakahiaka Poakahi nei: Uku o ke kakauolelo o ke seate, $20; kokua kakauolelo, $15; makai o ka hale, $7.50; elele, $7.50; kanaka malama hale, $6; kahunapule, $100 no ke komite elike me malalo nei: Kakaukau kuikawa. NO na kakauolelo a na olelo a ke komite o na loaa me na hoolilo, $20; kakauolelo a ke komite o na papahelu, $10; komite pai, $.7.50; kakauolelo no kela ame keia hana o ke senate, $7.50; kakauolelo a ka peresidana, $7.50; elele a ke komite o na loaa ame na hoolilo, $7.50.
Ma kona manaoio, ma ka hoomau ana aku ia Taylor, ma kona kulana, e pomaikai ana ka lehulehu, no ka mea he kanaka makaukau loa oia ma na hana i pili i ka aelike, i haawiia ia E. J. Lord, a ho hana maikai ole loa ka hoopau e ana aku ieia, mamua ae o ka pau ana o ke alanui i ka hanaia.
O ke Lunakiai Hollinger kekahi i kakoo loa i ka manao, e hoomau aku i ka Enekinia Taylor ma kona kulana, me kona hoakaka pu ana ae, ina ao he mea ia e konoia mai ai ka papa lunakiai e kili mai i ka mana, o ka hooko ana aku i ka aelike, ne ka hana ana i ke Alanui Kamehameha, mai ka lima mai o ka enekinia kalana, ua makaukau loa oia e hooikaika ma na ano apau, e lilo i ka papa, ka makaala ana aku i - hana, ahiki i ka pau ana me ka lilo i ka Enekinia Taylor ka makaala ana i na hana o keia alanui.
Ua hoakaka pu ae no hoi oia, aole he hana paakiki, ke kaiehu ana aku i ke Enekinia Ohrt mai ke kulana enekinia kalana aku, aka he hana hiki ia he -welaweia, ma o kekahi olelo hooholo la, e hookomoia ae ana iloko o ka papa, me ke koho ana he elima lala o ka papa ma ka aoao o ka olelo hooholo, a in a e vito ana ka Meia Wilson, i ka mea a ka papa e hooholo ai, alaila me ka mana no o keia mau lala elima e hiki ai ke aeia ka vito a ka meia, a lilo ka lakou mea e hooholo ai i mea mana.
Ma ka manaoio nae o ka Lunakiai Hollinger, aole e hele hoa aku ana ae hana i pili i ko - mawaena o ka papa ame ka ENekinia Kalana Ohrt i kahi e lawelawe maoli ia ai ha keehina wikani, ma ka aoao o ka papa, aka nae in a pela iho la no e hiki ai ia Taylor, ke paa i kona kulana, ua makaukau loa oia e ku mahope on a.
WAIHOIA MA KA PAPA KA BILA LIMAHANA UNIONA
---
O ka bila hookahi wale no a na limahana uniona i hookomoia ae me keia ka ka i halawai me ka apono ole ana a ke komite ma ka Poakahi nei, mamuli o ka waihoia ana aku ma ka papa mahope o ka paaia ana o ia bila e ke komite a hala loa ka manawa kopono no ka noonoo a hooholoia ana e na hale elua maloko o ka manawa kupono mamua ae o ka hoopaneeia ana o ka ahaolelo. O keia ka bila "wai in a maemae." O keia malalo nei ka hoike a ke komite:
"Mahope o ka haawi ana i na noonoo akahele loa na ike kou komite e hoi ana keia bila e hoolako na hakuhana apau i wai inu maemae no na limahana iloko o na hora hana ma kekahi manawa kupono a ma kekahi wahi kupono hoi e hiki ai i na limahana ke hele aku, a e koi pu ana ka bila no ka uku o ka hakuhana i kekahi hoopai.
"Ua loaa ka manao i kou komite o ka wai inu e hoolakoia ana e na hakuhana no ko lakou mau limahana, oia maoli ka mea kupono e hoolakou. Ua manaoio hou kou komite na ao ka lilo o keia bila i kanawai e lilo ana ia i mea hoopilikia aku i na hakuhana maloko o keia Teritore. Nolaila ke apono nei kou komite i ka waiho ana i keia bila ma ka papa."
---
NA OLELO HOOHOLO A KA HALE
---
- - - - - - - - - hana no ko lakou mau limahana, oia maoli ka mea kupono e hoolakoia. Ua kupono o ke ao ana i ka olelo Hawaii maloko o ia kula.-N. K. Lyman.
H. R. 31-E noi ana i ka oihana hoo o kekahi mau haawina ma ka olelo Hanaauao e waiho ae i hoike no ke a oia waii maloko o na kula-N. K. Lyman.
H. R. 32-E noi ana i ka oihana hoonaauao e noii pono no ke kumu o ka malamaia ana o ke kula maloko o ka halelua ma ke Kula Nui o Hilo-N. K. Lyman.
H. C. R. 17-E kau ana i ke ano o ka ukuhana e hoopiiia ae no na kumukula; o na ukuhana malalo o ka $123 i $25 ka hoopii hou ae; mawaena o ka $125 ame $200, i $20 ka hoopii hou ae; maluna aku o ka $200 i $15 ka hoopii hou ae, me kekahi mau hookoe ana ma na anuu lehulehu like ole.-Na ke Komite kukakuka.