Ka Nupepa Kuokoa, Volume LVIII, Number 46, 12 Nowemapa 1920 — Page 2
This text was transcribed by: | Kamehameha Schools Gift To Dr. Chun |
This work is dedicated to: | Dr. Michael J. Chun |
Ka Nupepa Kuokoa
KE KILOHANA POOKELA NO KA LAHUI HAWAII.
Aloha @ Kauai Po@lima Oct 22. @ @ @ @ Makua maloko o ka @ Hawaii e Waimea, elike me ka @ @ ma ka Aha Kuikawa ma @ @ @ 1920, maloko o ke @ @ @ o Kawaiajao a mama@ @ k ka elele o ka Ekalesia Ha@ @ Mrs. Lucy Wright, o @ @ @ ma ke kau o Okatoba @ @ ma ka mahina i oleloia @ @ @ @ @ pela.
@ @ aha a malamaia ka ha@ @ @ ma ka hora 9:45 a @ @ @, 156, a pule mai @ @ hime@ i ka manao @ @ @ 11:21. E ka Haku @ @ @ @ @ aole e make kuu @ @ a ka haiolelo, aoho @ o ka mea make, aia ke ola @ @ mea e ola ana, wahi nae a @ @ ke manaoio nei an i @ @ @ jou ana ma ka la ma.
@ mai ka haiolelo i ke ola @ ekalesia ke Kula @ahati @ Hooikaika Kristiano, @a @ @ keia mokupuni. Ina aole @ @ he mau kihapai make @ @ make ia a pela na @ @ @ @ ilako o lakou he @ @ @ ne ia, a pela @a @ @ @ @ @ lakou he @ @ @ @ ia mau C.E. He @ @ maikai e hoopaia ai ka @ @ ka noa@io ana i na mea i @ mea.
@ @ ke Kakaile@a o ka Papa @ @ @ H.P. Judd, i na olelo @ @ @ Kahu E kalesia haole, i @ @ @ Rev. R. W. Bayless, @ @ @ Rev. M. E. Car@ @ @ Mae i nali a himeni la @ @ @.
@a @ @ maiama ola o ka ekalesia @ K. Kapauaiahi i apo mai i na @ @ @ ekolu, uu mea ka luakipi @ @ ekolu, ua makaukau na mea @ @ @ ke ola kino, ame na home i @ @ @ ka pulama ana wai i na @ @ oho ekolu a ua ka lunahoo@ @ @ @ o ka Aha i panai aku @ @ @ apo a@ i na manao aloha @ @ a k@ ekalesia, ka luakini, na @ @ @ ai ame na meaai e @ @ ka houpo iewalewa o na pua @ @.
@ @ ka ah@ ma ka hoomaopo@ @ @ @ o ka Aha Makua i hiki. @ @ @ @maka aua ma Waimea @.
@ Rev. S. K. Kaulili, komite, @ Lucy Wright, elele: Hanapepe, D. @ Kapahee, haiolelo, Mrs. F. Sabo, @ @loa Rev. S. K. Kaulili, komi@ @ Kaulili. kahu J. H. K. Kaiwi, @ @ Union, Rev. R. W. Bay@ @ L. A. Dickey, elele; Kapaa @ @ K. Kaauwai, kahu, J. B. Cum@ @ @ Koolau Huiia Rev R Po@ kahu Jos. Werner, elele; Waioli @ W@ kahu, Mrs. E. Werner, @ Waimea Pake, Chang Fo Mon@ Pah On. elele: Waimea Lapana @ Nagato. kahu: Lihue Pilipino @ Namonte, haiolelo: Waioli Pake, @ L@ Yut Fu, kahu: Lihue Iapana@ Motitta an@ Horikawa, na elele. @a l@ maa o ka aba--- Rev. H. P. @ Rev. F. Seudler. Hon. W. H. @ @ J. K. Kapunniai, Wm. Werner, S. @ M@ a@ J. H. K. Kaiwi.
Ma ke noi a Me. Wm. Werner i ko@ @ D. K. Kapauee, ua apoia o Rev@ K. K@ea@eke i @ala no ka aha, Mr. @d @ Rev. M. E. Carver.
Ma ke noi a Rev. S. K. Kaulili, e lilo @ lala o ke Kuia Sabati ame na C. E. maa h@akika no ka Aha Makua, ni@ a hoohoioia.
Ma ke noi a Mr. Werner i kokua @ @ Mr. J. D. Cummings e lilo o Mr, Judd ame Mr. Chas Keahi i mau ma@ @olelo no ka Aha Makua, hooholoia. K@ ka l@nahoomali i kekomite i@ui @. Wm. Werner. Rev. I@ayle@ ame II. P. Judd.
Mai ke komite imi kumu hana e noo@ ana i nakumuhana, ua alakai mai D. K. Kapahee i kekahi mauhimeni Na Rev. R. W. Bavlessi heluhelum@i @ ka lakou papa kuhikuhi hana, o na@ na ekolu, iloko o na la hana elua ame @ hoike Kala Sabati o ka Mokupuni. Na Rev. H. P. Judd i holuhelu mai @ ka olelo Beritania a maheleia ma @ olelo Hawaii, ninau ka aha i ka @ a ke komite a aponia.
Na Mr. Wm. Werner, ka lunahooma@ a ke komite imi kumuhana i helu @elea mai i ka_iakou hoike.
I, hanalua horahaipule: 2, na pala@la hoopii; 3, komite kumau; 4, hoo@ ana okeia aha; 5, kahua luakini @ hale kau: 6, ke ola o na kahu; 7 na papa ekolu--- Hawaii, Amerika @ Misiona Amerika; 8, na ekalesia honu ole; 9 lulu o na wahine kane ma@; 10, olelo hoalohaloha; 11, lulu i na @ ekalesia, 12, Kula Kahunapule;13, hookohu o na elele; 14, kahi e noho @ keia aha. W. Werner, R. W. Bayless ame S. K. Kaulili, komite.
Ninauia ka hoike a ke komite a noia kaiahoike aole mea ku e.
Hapaiia ke kumuhana 2. Ua @ mai i Mr. W. Werner no ka mea e @ ana i kapalapala kahea ia Rev. D. R. Kaaeamoku, ua makemake lakou na huaha@a@ e kakaii a na keia aha e hoo@ ae, no na mahina eono; ua kama@ na lala o ka aua, Puuki, Judd ame Kaulili, kona manao e koho ka lunahoomalu i komite no keia kumuhana, a kamailio mai o Kaeeamoku, a nonoi moi oia e kakali e haawi iaia i manawa kupono nona e noonoo ai, a kokua nui mai ke Kahu Puuki i ka manao e ke Kahu Kaaeamoku e kukali, e hoi a mama i ke kihapai.
Ua noi mai ke Kahu Kaulili e lilo ka hoaloha D. K. Kaawamoku ame Mr. R. W. Bayless i lala no keia aha, ahiki aku i ka mahina o Aperila, 1921, ninau a hooholia.
Na ka elele J. R. Cummings i waiho mai i kana palapla noi, e pili ana i ka hoomaeme ana i ka luakini ame ka halepele hon o Kapaa a hooholoia.
Mai ka elele Mr. Werner mai o Waioli, he palapala nonoi dala, no ko lakou hale kahu, nona ka huine i manaoia he $1300, ua manaoia he $1300, ua manaoia je $900 ka lawa, aka mamuli o ka pii o ke kumukuai o ka papa i keia manawa, ame na inoa ikeia Mr. Birk myer mamua a o S. U. Kaneole una ia wahi, i puuku ame Kem Ing o Mrs. Aarona ma ia wahi, a nonoi mai ke Kahu Kaulili e hoomahuahua ae i $2,000, aka, ma ko ka aha manao i $1300 a ninau a hooholoia.
Nonoi mai o Mr. Werner, e puka aku ka lakou palapala nonoi iwahe, elike me koKapaa.
Wahi a Mr. Bayless eia ekolu mau palapala nonoi kala, wahi ana aole papa aku i na hoaloha no keia hana ahi iwaena o ko kakou mau kihapai.
Ua hooholo pu ia me ka palapala nonoi dala mai ka Ekalesia mai o Hanapepe, uo ka hale kahu, nona ka huina o $2000, a ma ke noi a ke Hahu Kaulili, e Kaakali a ike pono ia ke kii o ka aina, a hanaia pela. Haawi mai ka papa himeni he mau himeni hoeneu a hoala uhane, nani a nanahe ua leo pakahi o lakou, oiai o ka hora 11:30 ia manawa ia i hokaawaleia ai no Rev. Carver, makana manao paipai a hoeueu.
Mahope iho o keia mau olelo paipai, ua kaheaia ke kumuhana 3. Ua kupono keia kumuhana i na hale kahu o Waioli ame ko Hanapepe, ua aponoia kein mau palapala e puka aku iwaho.
Hapaiia ke kumuhana 6. Ua kamailioia keia kumuhana ma hoomaopopoia ana o ke ola kahu o na kahu Hawaii, a no ka pau o ka manawa, ua hoopaneo ka Aha Makua, a noho hou mai apopo, i kona manawa mau, me ka himeni 196 ame ka pule a Kaulili.
He hapalua hora haipuie a heluhelu mai o Rev. R. W. Bayless, ma 2 Timoteo 4, meleia ka himeni 118 ame 68 ame ka pule a Chas. Keahi.
Malamaia ke kumuhana e na Kahu Judd ame Scudder. Na hano a na kahunapule iloko o ko lakou mau ekalesia. Wahi a Judd, ka hana ma na heme like ole, Ke kahunapule he kapena oia no keia moku ekalesia. E hookanaka oe ka oiaio a mai ia Scudder mai ka paipai mauao hope a hoopauia ka manwa hapalua hora haipule.
Hora 9:45 a.m., lunahoomalu ma ka noho, a meleia ka himeni 116, wahi a ka lunahoomalu, ke nana aku nei no au ia oukou, o oukou no na lala o keia aha. Ma ka hilinai i ka moolelo a ke kakauilelo ame ke kahea ana i na lala o keia aha. Ma ke ke noi ua hapai hou ia ka noonoo ana i ka palapala a ke Kahu Puuki.
Heluheluia ka palapala hoopii, oia hoi ka noho lokahi ole o na hoahanau ame ke kahu. Nonoi o Mr. Werner e hoihoi i keia palapala i ke kahu ame na hoahanau. Nonoi hoi ke Kahu Kaulili, e kohoia i komite war no keia palapala hoopii. Pane mai ke Kahu Puuki, aole he kuleana o na hoahanau e hookolokolo i ko lakou kahu. Pane mai ka Elele Jimmie Werner, aole he kumu ku e mawaena o na hoahanaa ame ke kahu, a mai ia S. W. Meheula mai he maikai wale no makou me ke kahu. Manoa o Mr. Bayless he mea pono e kohoia i komite wae, a ma ke noi a Kaulili e kohoia kekahi komite wae, e hui pu a kukakuka hoolauna ke kahu me na hoahanau ma ka ninau ano. Ua koho ka noho i ke Kahu R. W. Bayless ame Rev. C. Keahi, i komite wae.
Hapaiia ka palapala uonio dala a Hanapepe, ninau ka Elele Wana, heaha ka oukou mea i makaukau i keia manawa, a nonoi mai o Werner e hoopaneeia keia palapala nonoi a keia kauaae, e imi inua lakou a maopopo, alaila wahiho mai i keia kau ae; ninauia a hooholoia.
Hapaiia ke kumuhana 7. Na papa ekolu.
Mai ia S. W. Meheula mai ke hoouna nei lakou i ka lakou haawina no keia humuhana i na papa ekolu.
Mai ke Kahu Kaulili, e hoomalule aku i keia, kumuhana, a ma ke noi a Mr. Werner, e hoomanawanui aku no a hooholoia pela.
Hapaiia ke kumuhana 8. Aohe mea i kamailioia no keia kumuhana.
Hapaiia ke kumuhana 9. Ma keia kumuhana ua luluia a loaa he $16, ko mo iloko o ka lima o ke kaukauolelo o ka Papa Hawaii.
Hapanita ke Kumuhana 10. Aole mea i hanaia.
Hapaiia ke kumuhana 11. Ma keia kumuhana na lulo na ciete a loaa na dala he $14.
No na mea e pili ana i ka papa kuhikuhi hano, ua ikeia ka nui loa o na dala no keia mau pepa pa'i hakahaka nona na hoolilo he $16, nui loa ke kahi a ka halepa'i, a hooholoia e unuhi ae mailoko ae o ka whihona, a e maeheleia na hoolilo ma keia kau ae, i haole i Hawaii.
Hapaiia ke kumuhana 12. He mana'o ana ka Judd no keia kumuhana, e paipai ana i na keiki o Kauai e komo i ke Kula Kahunapule.
Hapaiia ke kumuhana 13. Aohe mea i kamailioia no keia kumuhano.
Mai ia Mrs. Lucy Wright mai no ka malamaola. Ua doaa mai he $140, 2 bipi, @ @naa, a he mau pahu poi.
Na ke Kahu Bayless mai, no na mes mai ka Papa Hawaii mai. Mai na elele ekalesia Japana o Lihue, 23 Sabati, 927; averika no na Sabati, 33; no na Sabati he 25 manawa, 310 averika, 12. Bapetizoia 3, mare 2; paina Kula Sabati, 1; averika K. S., 28; He@nia, 40; Lihue, 80; J. Horikawa ame D. Morita.
Paipai manao mai ke Kahu Kaulili, e kokua ana i na manao o Judd, ma ke noi ana i na lala o ka Papa Hawaii no keia aha e noho mai ana i Aperila ma Lihue , a hooholoia.
Na ka lunahoomalu o ka Aha Makua e malama i ka Papa Ahaaina a ka Haku ma ka la apopo.
Hapaiia ke kumuhana 13. Noi mai ka elele o ka Ekalesia Hawaii o Lihue e noho ka aha ma Lihue , ma ka mahina o Aperila, ma ka la 20, 1921. Ninau a hooholoia. Hoopanee ka aha me ka himeni 82, me ka pule a ka lunahoomalu.
JAS. H. KAIWI,
Kakauolelo o ka Aha Makua
KUU KUPUNAKANE ALOHA J. K. KUPANIHI IA HALA.
Mr. Solomon Hanohano, Lunahooponppono o ka Nupepa Kuokoa, Aloha oe:-- E oluolu mai hoi i kekahi wahi o ka kakou hiwahiwa no ka'u puolo o kau ae la maluna, a nana hoi ia e aha'i mama aku i ike mai ai ka ohana ame na hoaloha o kuu kuku aloha, ka mea i hala aku la ma ke ala hoi ole mai.
Auwe akuu aloha e, i kuu ike ole i ka hanu hope loa o kuu grandpa dear! Auwe no hoi ka mea ehaeha o ka naau ke hoomanao au, i na hana maikai a kuu dear grandpa. Ua haalele mai oia ia makou kana poe moopuna, na keiki ame na ohana apau, i ka auwina la Poalua, la 5 o Okatoba, 1920. Aole hiki is makou ke ike hou i kona helohelena. Aloha no hoi ke manao ae i kahi a makou e hele ai; e noho ai me kuu kuku aloha.
Ua pau ua pay ka ike hou ana iaia no ka wa mau loa. Oh my dear grandpa has gone forever. Auwe kuu kuku aloha e! Ua pau ko makou lohe hou ana i kona leo!
Ua maneleia aku kona kino wailua no ka ilina i waiho ai o kona mau kupuna, a oiai kona kino puanuanu e waiho ana maloko o kona home lua, i meleia ai ku himeni hope loa, a mahope o ka pau ana o ka pule a ko makou alakai misiona, Brother H. Hurst, i uhiia aku ai ka lepo, a pau ka ike ana iaia no ka wa mau loa.
Ke haawi pu aku nei no hoi makou i ko makou mahalo a nui loa i na @ kokua, a pela pu me ka poe apau i haawi mai i ka lakou mau makana boke pua, no ka hoohiwahiwa ana i ke kino wailua o ko makou grandpa dear hoomanawanui wale i hale mao.
Nolaila ke nei makou i ka Haku Iesu Kristo e lawe aku i ka makou mau leo pule ame ka makou mau hoomaikai ana, ame na luuluu apau; a e haawi mai hoi i ka maha ia makou ka ohana i hooneleia i ke kupunakane.
Me oe e Mr. Sol. Hanohano ame kou mau keiki hoonohohua o ka papapa'i ko makou aloha nui.
Owau iho no kana moopuna,
MRS. REBECCA HANAOKA
WAEIA O McCARTHY NO KE KULANA MA WAKINEKONA
Iua neu no ka lokohi o na lala o ja Ahahui Kalepo o Honolulu nei, alaila e hokohuia aku ana o Kiaaina McCarthy no kekahi kulana ma Wakinekona o ia no kona lilo ana i panihakahaka ma kahi o George McK. McClellan, ke kanaka a ka ahahui kalepa i hoonoho aku ai ma Wakinekona.
Aole nae i maopopo ke apono o Kiaaina McCarthy i kela kulana hou @ manaoia, koe wale no ka hoike ana ae o kekahi komite, o ka hele ana aku e hui pu me ke Kiaaina, i kona hoike ana mai i kona makemake e lawe i kela kulana. Aia ma kahi o ka $15,000 ka uku no ka makahiki, o ka mea e paa ana i kela kulana, a na na hui lawe lawe oihana maanei nei uku aku i kela hiona, elika me na neia e hooholoia ana, no ke ano e ukuia ai i kela ame keia manawa.
Ma ka manaoio nae o kekahi poe lehulehu o Honolulu nei, i ka naua aku, aole e hoole mai ana o Kiaaina McCarthy i ka lawe ana aku i kela kulana, ke waihoia aku imua on a a ma ka manawa ana e waiho aku ai i ke kulana kiaaina no Hawaii nei e hoi aku apa oia a noho paa ma Wakinekona, no ke kiai ana i na hoopouopono ahaolelo apau i pili ia Hawaii nei.
IKEMAKA I KA NANI O HAMOHAMO MA WAIKIKI
Mr. Sol Hanohano, Aloha oe;--- E ae mai ia'u i manawa kuawale ma kahi kaawale o ka kaua hiwahiwa.
Ma ke kakahiaka Poaha; Oct.14, ua kau aku kou meakakau ame ko'u hoaloha Daimana ma ke kihi o ke alanui Liliha ame Moi ma ke kaa uwila no Waikiki, o ka pilikia ma ia alahele he alua manawa i kau aku ai i kahi kaa a kahi kaa aku, ia'u e kilohi nei ma na noao o ke alanui Moi, papalua ae kona loli ano hou i ke au i hala, he u'i okoa no keia a i ka ho@a ana aku o kokoke ana i ka Hokele Moana, o ke kolu keia o na kaa uwila e kau hou aku ai, a ua ke iho la ma@ no ka nana aku i ko mamao i koe aku, a ua hoopau ko maua noonoo no ke kau aku i ke kolu o ke kaa, a pekipeki wawae aku la me ka malie, a he hale ma o o Waikiki, a he ppa ma keia aeao i ka nana ana aku a kou kia i ke alanui, aohe ka papainoa o ke kau mai hoi, a kuhikuhi ana ka lima hele pololei iloko, he ole loa ma na ano apau, a he ku i ka hoaa ke huli aku i ka inoa o keia alanui. He mea pouo e--kauia i papainoa me na huaolelo nunui i maopopo i na malihini ame Honolulu nei ma ka aoao o ke alanui.
Ua ku iho la maua e nana i ka poe e hele mai ana i ke alanui, a ua hoea mai he paulu kamalii wahine Hawaii ponoi ame kekahi mau lahui e ae, e hele ana i ke kul, mailoko mai o keia alanui a maua e ku nei. Ninau aku nei kou meakakau i keia poe kaikamahine ma ka olelo makuahine, pii koke ka namu haole, eale maopopo ia lakou.
Hoomau no maua i ke ku a hoea mai nei he lede opio Hawaii mai kela aoao mai o ka uwapo, a i ole ma kahi ala iki ae; ua ninau kou meakakau ala ihea ke alanui Ohua lane. O ka pane aohe oia i maopopo ia alanui. Aia oe ikea e noho nei Aia ma o ae nei.
Pii malie aku la kou meakakau me ko'u hoaloha, aohe kanaka maaloalo mai, he Kepani, ke ninau aku, luliluli ke poo, no save. Hoomau no i ka pii aua aku iuka he ano mamao no keia wahi ke hele mai, a ku ana iwaenakono o ka palena pau ia o ke alanui pololei o ku ana he halepule o Kaumakapili ma ka aoao ma Waikiki, ua pua i ka pa, a ma keia aoao o Ewa he hale no, a e mokaki ana na apanapana i uluia e na mea kanu iloko o ka pa.
Ku malie iho la maua o ka maalo mai o ka poe e hele mai ana elike @ne ka mana huakai i hele mai ai.
He mehameha wale no a kokoke ae la i ka hora 8 o ia kakahiaka, oiai o ke kaauwila o ka hora 7 ko maua wa i kau aku ai, pa ana keia leo o ka hanehanae mai kekahi wahi mai, a kahea ai ana ia maua. Ke alawa nei maua mao a mao o ka aina, a ike aku la ko'u hoaloha he lede hanohano, o Mrs. Lepeka Keliimoewai no Waikiki nei. Hele aku la maua, aia kela iloko o ka pa o ka halepule kahi i ku mai ai me kona aahu keokeo, a hui aloha kakahiaka malihini.
Ninau no hoi kela i ka maua huakai i hele mai nei maua e huli i ka Hinedu o Inia e kaulana nei i ka hoola i ka ma'i. Ae, e kali iki kakou a kokekoke he i ka hora 8 a oi iki, alaila hemo mai oia ihea kona keena hana? Mamua iho nei iloko o ka halepule o Kaumakapili keia, ka eha keia o na onoa o Kaumakapili e kaheaia nei i keia wa. Lohe mai nei oia e paa ana ka puka o ka halepule, aole e ae hou ia e hana hou iloko o ka luakini.
Ua ninau kou meakakau, aia ihea kona hale noho, a kuhikuhi mai nei kela aia o kela hale pena melemele ilaila ola e moe ai.
Ku iho la makou a hoomaka aku la e ninau iaia in a ua ike mua oia i keia keonimana; ae, owau kekahi mea ma i ma ka opu. Pehea oe i keia manawa? Ua maikai loa au ma na ano apau.
Ikeia aku la na makaainana e hele mai ana no uka. Ua hele malie aku la makou noloko o ka pa e waiho nei na paila papa,a noho iho la uo ka manawa. I ka hui ana me keia poe, haawi na aloha. O ka ninau ka lakou ia'u, aia ihea kona hale! Eia aku no hoi e ku mai la. Noho iho la makou kali no ka hemo mai o ka puka. Ua hemo mai la ka puka a ikeia aku la oia e hele mai ana me ka paa lole ano maua a jala loa i kai nei; he helehelena u'i kona o ka opiopio no ke nana aku. Ua kali iho la makou. I keia wa a'u e nana nei o na ano ma'i like ole e ninau aku ai i kekahi a i kekahi.
I ka hiki ana mai i ka hora 10 ua hemo ae la ka puka e komo aku ai iloko, a e ku laina pakahi; o ka mea i ikeia o na hookeke aku hookeke mai, o kou manao e komo mua oe. Ua hele malie aku la kou meakakau a komo ana iloko, a hoi loa aku la au ma ka laina hope loa o na noho e waihoia ana iloko, a o ka pau ana o ka poe iloko o ke koena aia no iwaho e kali mai ana o kooukou pau ae, komo mai ana.
Ke nono nei maua a elua i kahi hookahi, o ia ku wa a Fanny Strauch i pane mai ai, aia a manaoio i ke Akua aliala ola oe, a ina aole manaoio, aole no oe e ola iaia nei na ke Akua ke ola ia oe, @e ke kau leo ana mai, mai poina i wahi kau oliwa o ke aloha o ka mea hiki ia oe.
Ia'u e hoolohe nei i keia mau olelo hui iho la maua me Apana, kekahi o na makaikiu o ke aupuni; ninau mai la kela ia'u, he hele mau no au i keia wahi@ Aole akahi no maua a hele mai i keia la. Pau no hoi ka makou hawanawana ana.
He mau minuke ia o ke kali ana o ka puka mai o ka Hinedu o Inia, oia hoi o A. K. Mozumdar. I ka puka ana mai he meha wale no koloko no ka nana aku iaia, me kona aahu koloka melemele lokihi ilalo, a noho ana iluna o ka noho, a hoomaka na ma'i e hele a kukuli imua on a me ka malie.
O na keiki liilii ka mua, ua lawe ae na makua me lakou keiki liilii imua on a me ka hoike aku ma ke kuhikuhi ana kou lima i kahi o ka pilikia i loaa ai ke keiki.
He nui na makua i lawe ae i ka lakou mau keiki, a i ka pau ana o ka hapanui o na makua me keiki i ka puka iwaho, ua hele aku keia wahi kaikamahine iiki o 4 makahiki, aohe makua, a kukuli imua o ke alo, a ninau mai la, auhea kou makuahine? Ko'u mama ame ko'u papa ua make ia, wahi ana.
Kulou malie iho la a ninau aku la i kahi o ka pilikia. Aloha no ka leo o ka opio. I ko'u nana ana hakalia wale no ia oe i ka pane pololei aku i kana ninau, o ia kaia, ke manaoio nei oe i ke Akua a e haawi oe i kou hilinai apau i ke Akua e ola ai oe? Ae.
Ninau kahi o ka pilikia o kou kino, he kuhikuhi wale iho no oe i kou lima ana na wahi apau au i ike ai, he mau ehaeha ia i loaa ia oe.
Ke pau no kau kuhikuhi ana, hookahi hele ana o ke kau mai o na lima me na leo pule, me ka @ni moi, o ka leo, a lohe ole aku oe i kona leo o ka nanahe malie loa, ma kahi o ka amene ana, o ia hoi keia, Free, o ia hoi noa oe, a o ka pau no ia huli e hoi.
Aia ma ka puka e puka aku ai oe iwaho he pahu dala i waihoia ma ia wahi, a haawi aku oe, hemo ka puka nowaho aku.
Ia'u o nana nei i ka poe mamua, e hana ia nei, keiki liilii, Pake, Haole, Pukiki, Kepani, alawa ae nei au ma ka puka ma ka aoao ma Ewa, e auamoia mai ana he wahine Hawaii me ka aahu eleele, a i ke komo ana mai, he elua mea nana e hapai nei, hookahi mamua a hookahi mahope. Laweia aku nei a mamua hoomoeia iho nei iluna o na noho, e waiho loihi ana, aia hoi ke noke ia mai la kela poe i ka puleia, a hemo aku iwaho; ua hoopuiwaia kou meakakau ame ka poe e noho ana i koe iho, i ko'u ike ana aku e ala mai a noho iluna o ka noho, a minpaka iho la oia.
I ka pau ana o na lahui e, ua hoomaka na Hawaii e hele imua ona. He elua ana rula ke naua aku, he kukuli ilalo a he ku no iluna. I ka hiki ana mai i ko'u manawa i hele aku ai imua on a, o na ninau mua o kela poe i pau i ka puka iwaho, o ia na ninau ia'u. Ka no au iluna, kuhikuhi ka lima ma ke kuli me na wahi namu liilii iaia, a i ko'u pau ana, o ke alahele o ia no o ka huli aku e hoi a kokoke aku i kahi pahu uuku waiho o ke dala.
I ko'u ku ana iho e nana ialoko o keia pahu dala e waiho ana he hookahi keneta me na dala e ae, a haawi iho i kahi lau oliwa o ke aloha, puka nowaho o kahi alapii, he ano e no ka iho ana he kulanalana ke kino, paa ka lima i ka puka, a pau ka loa, lalau kekahi lima i ka lau o ka la i paa, ka iho malie a haule i ka honua.
I ko'u nana aku, lei o Kohala i ka nuku o na manu, i ke kuku mai o na otomobile, ua piha ke alanui ame loko o ka pa.
Ma keia wahi i hui aloha iho la kou meakakau me na hoaloha, lululima, ke nana aku i na helehelena, aia wale no iloko o ke kaumahe o ka nawaliwali o ke ola kino. O na luahine palupala ame na elemakule e alakaiia mai ana me ka hoomanawanui a o na opio pu no hoi kekahi, i hele a paihi. O kekahi mea aloha ke nana aku o na keiki liilii.
Ke huli ae kaua e nana aku o na ma'ilolo hiki ole ke hele e auamoia mai ana, a e hiiia mai ana, he koha bebe, ma keia i hu mai ai ko'u aloha i ko kaua lahui Hawaii, e hoomanawanui ana no ka imi ana i ke ola.
Hoea mai i ka Poalima ua nui hou ae ka poe i hiki ae, a o ia rula no. Poaono mai o ia rula no, a i keia la, loli mai la ko'u mahea ka eha, ma ke kuli no elike me na la elua mua; o keia hoi pane ia mai la au e kukuli ilalo elike me ka poe hoomana Kakolika o Roma ae nei.
I ko'u kukuli ana ilalo he hana nai ia o ka hooemi ana iho i na kuli, ua oolea, puliki na lima i na kukuna o ka noho, pela i noke liilii ai ahiki i ko'u kukuli maoli ana ilalo; pule, a i ka pau ana, a ma keia wahi mai akaaka mai oukou ia'u!
He hana nui ka pekupeku ana o kahi wawae hema i ke ku ana ae iluna, lokihi no ia manawa ahiki i ke ku ana iluna a pololei, holo mai la na aa koko e moe loihi ana, ala ae la na ami o ke kuli, hele holoholo ialoko, a i ka huli ana keia, ano kapekepeke kahi wawae, pau, puka iwaho, o ia hula no o kahi puka me ka lau oliwa.
Poakahi ae, Oct. 13, hoea hou no ilaila, ke pii mau nei no ka piha, e ikeia nei, a i keia la ninau keha mahea ka pilikia! Ma ka maka, kau na lima elua i ka hiaka, pule, mahea hou! Ma ke kuli no, pau ka pule ana, nowaho.
I keia la i ikeia aku ai kona loli ana ua ku mai oia iluna, a ninau i ko'u pilikia, pau ke kukuli ana o na ma'i ilalo.
Hoea mai i ka Poalua ae, ninau pane ma ka maka ame ke kuli. O kaua ninau, ehia manamanalima, pane au he 10; lalau kona lima paa i kuu makaakau, ninau hou kela, ehia manamanalima, a pane au, aole. Kau ka lima i ka maka hema, pule no, hoi nowaho; e paa mau ana no kahi lau oliwa.
Iloko o ko'u manawa e hui nei me na hoa he 10 a 15 a oi aku na makahiki ka mamao, akahi no a hui hou na maka me ka pahahao o na helehelena i ka hui ana iho nei i keia wahi, ua poina ka inoa a o kekeahi ua loaa he hana nui ia e noonoo ai i ka inoa.
Poakahi, Poaha, Poalima, ua like no ka pii mau o ka poe e hele mai ana, pela no ka Poaono; ma kahi o ka 200 a oi o ke kakahiaka.
O kekahi põe ua hele a makemake e nana i ke ano o kana hana ana; ua kipakuia mai e hele iwaho; aole keia he hale kiionioni a keaka. Nolaila ua hele kou ike ana iaia. O ka hoololi ae i kou manao kolohe i mea ma'i ike oe.
Poaono, Oct. 23, ma keia la he nui na Pake malihini i ke ole i kahi hula o ka haawi aku i kahi lau oliwa i kahi lau oliwa i kahi pahu dala, o ka pakemo loa aku no hoi koe o keia auna Pake iwaho, pa ana ka leo kokua lilii Pake kela Akua. Kunana ka Pake, namu Pakeia aku e ka poe Pake i ike i ka hula, hemo kahi lau oliwa.
Ua hoomau no au i ka hele i kekahi pule mai a hoea i ka Poaha, i keia la i ike aku ai kou meakakau ua hele ae kekahi o ko'u lahui Hawaii i piha i ka wai anapanapa o ka okolekao i ohu i ka lei. I kona wa i ku aku ai imua on a o ka mea i paneia mai imua on a, ua inu oe i ka rama? Ae,. o ka pane i loaa mai iaia e waiho i ka rama!
O kekahi põe puhi paka ana i ike ai, aohe kupuno, ua kauohaia mai e waiho i ka paka, a o kekahi poe ma'i e hookeai, a ahiahi alaila ai. O kekeahi poe @a kauohaia aku ua pau. Ma keia wahi i kunana iho ai au i keia rula. He ekolu la wale no e hele ai imua on a alaila pau. I ko'u nana ana iho i kuu wahi buke hoomanao o na la a'u i hele ai i keia wahi, ua nui loa; aole he mau pahe i loaa mai ia'u; ua pau oe; nolaila ua hoomau aku au no ko'u iini e pau ae ana ka pilikia o ka maka nei.
He elua pule me elua la a'u i hoomau ai no kuu maka, aole i lol ae, he o ia mau no; oiai, o ka pilikia o k@ maka he onohiaia ka ma'i. Ua huli aku au e ninau i ka maka o kekahi poe, he ike i ka eleele ame ke keokeo, koe nae ka maopopo o kona kino a o kekahi he pohina wale iho no ke naua aku, a ua pau kekahi a o kekahi he lolo liilii wale ae no.
O Mrs. Kamakana, no Kaanapali, Maui, he elima makahiki o ka ike powehiwehi ana o kona maka. I keia wahe 30 kapuai ka mama lele ike o koua maka, wahi ana i hoike mai ai i ka meakakau.
I ko'u ninau ana ia Mrs. Malie Mano, no Kalihi ae nei, he onohiaia kona maka, e hele mau nei, aohe pau ae o ia mau no; alua maua ia alahele. O Mr. Pahu no Puunui ae nei, he wahi loli liilii, wahi ana; kau no ka maka aniani.
He haole maka powehiwehi, kau no ka makaaniaui i oleloia mai ai e wehe.
E ike mau ana no hoi au i ka halo'ilo'i mai o na waimaka ma na papalina ke hui pu iho me na hoaloha i kaawale lokihi ai, akahi no a hui hou.
O kekahi ua hapauea ka heleheleua ke ike aku; kekahi ua nui a momona no hoi, a o kekahi e kau ana no ka pua o ke ehu kakahiaka o ka u'i waianuhea.
He nui no na ma'i i hoopakeleia ae i ke ola hikiwawae, a okekahi ua pii malie ae kona oluolu ana, a okekahi he o ia mau no.
O ka poe maluna o na otomobile ke ala hikiwawae loa o ka maalahi no ke alahele o ke ola, ame ka poe o na Mokupuni o Oahu nei no keia ola.
O ka laki o ia no malie o na la e hele ia nei i keia wahi.
Ma keia wahi ia lawa na ike ana i ke kulana o na mea a ka meakakau i ike ai ma ka aoao o ka lehulehu.
Me ka mahalo,
GEORGE POOLOA.
Honolulu, Nov. 9, 1920
HE HOOMAIKAI
O makou o na lala o ka Aha Makua o ka Mokupuni o Kalana o Kauai, Tehitore o Hawaii. I noho maloko o ka Luakini Hawaii o Waimea, Kalana a Mokupuni o Kauai, o ko makou komite la, ke kaukauolelo o keia aha, ke haawi aku nei makou i na hooamikai nui loa, i ke komite o ka Ekalesia, na Luna Ekalesia, ua Hoahanau ka Elele, ame ke Komite Malama Ola o ka ekalesia, na makamaka ame na hoaloha i lau lima pu mai, i na hana aloha, ame na maikai he nui wale i loaa mai ia makou, ma o ko oukou hookipa aloha ana i na lala o ka Aha Makua, ka hoopiha ana mai i na mea e oluolu ai keia ola kino, ua hewa i ka wai ua mea he lokomaikai palena ole, a ua piha a hu me ka mahalo i ka nui maoli o na lokomaikai i pahaloia mai e oukou e Waimea Ekalesia. Maluna ae o na mea apau, ua ko kakau Haku aloha a lokomaikai nui wale, e hoolako mai a piha a hu ua lokomaikai, o ko oukou mau waihona manawalea no ka holomua o na hana a ko kakou Haku i piha i ka lokomaikai ame ke aloha. Aloha kakou a nui loa.
JAS. H. K. KAIWI
Kakauolelo o ka Aha Makua
HOOPAA IA MAU OPIO LA LAUA IHO ILOKO O KE ALOHA MAEMAE
Mr. Sol Hanahano, Aloha kaua:-- E oluolu mai kou ihiihi in a he mea hiki no keia wahi poomanao e kau ae la ma luna.
Ma ke ahiahi Poaono, Nov. 6, hora 7, i hoohuiia ae ai na opio imua o ko laua mau pilikoko oiaio ame na hoaloha, e ka Makua Valentine o ka hoomana Kakolika.
Ua puka mai ka opio wahine mailoko mai o kona makuahine oia o Mrs. Julia Mokumaia Laanui o Moanalua. Oahu, a o ka makuakane oia o Ms. Laanui Howard o Kau, Hawaii, oia o Miss Sarah Laanui Howard. O ka opio kane hoi no Hookena, Hawaii, ho Hawaii piha o Mr. Wm. M. Kailihiwa. a ua hoonaauaoia ma ke Kula o Kamehameha, a eia oia ke noho hana nei me ka hui kaa uwila ma ke ano he mea hookele kaa.
I ka pau ana o na mea a ka makua i makemake ai, a ka ohana ame na opio e noho ana iloko o ka eehia, no na mea e hanaia ana maluna o laua. "Eia au ke hookomo nei i keia komo, he hoike imua o na hoike ame ka ohana, ua lilo olua i hookahi, e aloha olua ia olua iho, in a e loaa na kuia, aole loa olua e hookaawaleia aku, no ka mea ua ike mua olua ia olua iho mamua o ko olua lawe ana i ka hoohiki, e lilo keahi o olua i mea e auamo ai i na o iko'i o ka olua hoohiki; he mea nui ka mare ana iloko o ke aloha oiaio; e aloha aku oe iaia nei, no la mea o kau kane keia, pela no hoi oia nei ia oe, no ka mea he wahine mare oe nana, a na ka Makua Lani e kokua mai ia olua."
Maikai ke a'o ana a ka makua nana laua i hoopaa iloko o ke kaula gala maemae loa, ame na lululima ana o ka ohana ame na hoaloha, a lululima pu iho la kou meakakau nei me na opio, oiai ua lilo laua he mau keiki na'a ame ka'u leo kaukau no laua no ka nee ana aku o keia ola honua ana.
Ua paneeia mai la kekahi pakaukau i piha i na meaai e pono ai o na mea apau, ua ai a lawa, no ko laua ha nohano ame kona makuahine aloha, ana i hana kino ai no ka minamina i kana leialoha, oiai ua hala mua ka makuakane ma keia no mau, aka no ka pono o kana mau lei, ua hoomanawanui ahiki i ka loaa ana o ka makua maikai, ua maha oia iloko o ka hauoli.
Oiai na mea apau e haawi ana i na hoolaulea ana i na opio, ua nui maoli na mea maikai i paneeia mai iloko o ka maluhia ame ka oluolu o ka manao, a ka makani ame ka ua e haluku ana, a ka ohana ame na opio e noho ana iloko o kela home poina ole, a ke aloha a na opio i hoopaa ai me ka maluhia ahiki i na hora maikai o kela po i hoi mai ai au me kou ohana iloko o ka piha hauoli o ka manao no na hana o kela po, me na lululima pumehana ana me na opio, a hoi mai la iloko o ka maluhia o na mea apau. O ka'u leo pule e uhaiia ke ola ana o na opio o keia nee ana aku me na pomaikai, a e hoou@uia ko laua kihapai me na laau huaai maikai ma ka inoa o ka Mkua lani ka'u e noi nei.
Ko olua makuakane ohana,
K. K. MOKUMAIA
HOIKE HUI O NA KULA SABATI AME C. E. O MAUI HIKINA
E malamamaia ana ka hoike jui o na Kula Sabati ame C. E. o Maui Hikina ma Nahiku, ma ka la 26 o Dekemaha e hiki mai ana. Na haawina: mane; Kipahulu, haawina o Augate, Kaupo, haawina o Iulai, E. E., na C. E., na mane; Hana, haawina o Sept., C. E., na mane; Nahiku, haawina o Oct., C. E., na mane; Wahinepee, haawina o Dec., C .E., na mane.
E malama pu ia ana he ahamele ma ka po o ka la 25 ma ka hora 7 p.p., a pela no hoi e malama pu ua ana he halawai Karisimaka mamua o ka hoomaka ana o na hana ahamele. o ia hoi ma ka hora 3 p.m. a hora 4:30 p.m., a o ka poee na lakou e alakai ana na hana o kela halawai, oia no o Rev. G. E. Lake, S. Kaailu, J. P. Inaina ame J. P. Kolohelani.
Nolaila ua makemakeia na Kula Sabati apau e hiki mai mamua o ka manawa o keia kalawai Karisimaka, a ua makemake pu ia no hoi na Kula Sabati apau e lawe mai i ka lakou mau haawina me ka pulamimo ame ka eleu, a pela pu no hoi me na himeni ahamele a makaukau na Kula Sabati apau. Ka manawa, he 15 minuke o kela ame keia Kula Sabati.
Mahope iho o ka pau ana o ka paina awakea, ma ka hora 1:30 p. m., e malamaia ai na hana hoike C. E., nolaila, w wlwu mai ka lawelawe ana i ka oukou mau haawina o ke C. E.
Nolaila, e o'u mau Kula Sabati, ke makemake nei au i ko oukou mau luna nui apau e hiki mai ma kela la hooili kaua o ko kakou Haku aloha, a pela pu no hoi me na lunanui o na C. E.
Ke kono pu ia aku nei ka oluolu o na makamaka ame na hoaloha e naue mai e ike i na hana hoike ame ahamele, he oki loa hoi ka lohe pepeiao, no na mea e oluolu ai ke kino, mai kanalua, ku ae a hele mai!
Ka oukou kauwa,
J. W. KAWAAKOA,
Kahu Kula Sabati Nui ame Komite
Hoeueu o Maui Hikina.